Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh nhằm cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS của thành phố Móng Cái, góp phần cao chất lượng giáo dục THCS của thành phố.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THANH HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM PHẠM THANH HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Thị Tuyết Oanh THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan: Luận văn với tiêu đề "Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh” là sản phẩm nghiên cứu khoa học của bản thân. Mọi thông tin, số liệu, trích dẫn, kết quả được sử dụng trong luận văn do tác giả sưu tầm được nêu rõ nguồn gốc tài liệu tham khảo và là thông tin chính xác, được công bố. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả luận văn Phạm Thanh Huyền i
LỜI CẢM ƠN Sau 02 năm được học tập và hoàn thành chương trình Thạc sĩ Quản lí giáo dục do trường Đại học sư phạm Thái Nguyên giảng dạy, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh” để làm luận văn tốt nghiệp. Trong quá trình học tập, nghiên cứu, ngoài sự nỗ lực, cố gắng của bản thân tác giả còn nhận được sự quan tâm tạo điều kiện, giúp đỡ của các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy, của Phòng đào tạo trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, của đồng nghiệp, người thân. Tác giả trân trọng cảm ơn và biết ơn sâu sắc đối với PGS. TS Trần Thị Tuyết Oanh, giáo viên hướng dẫn luận văn, Cô đã tận tâm, gần gũi và nhiệt thành truyền đạt thêm những kiến thức, kĩ năng để hoàn thành luận văn của tác giả từ giai đoạn ý tưởng đến đề cương và hoàn thành toàn bộ nội dung của luận văn. Trong cả quá trình học tập, nghiên cứu đó tác giả cũng luôn nhận được sự động viên, chỉ bảo chân thành của Cô để bản thân được tiếp cận và có thêm phương pháp nghiên cứu khoa học không chỉ phục vụ để hoàn thành luận văn mà phục vụ công tác sau này cho bản thân tác giả. Tác giả cũng xin chân thành cám ơn các đồng chí trong Ban lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT; đội ngũ CBQL và giáo viên các trường có cấp THCS trên địa bàn thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và người thân luôn giúp đỡ, tạo điều kiện và động viên để tác giả hoàn thành luận văn. Với sự nỗ lực, cố gắng rất nhiều nhưng chắc chắn luận văn còn nhiều hạn chế. Tác giả mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp, phê bình, phản biện của các nhà khoa học, các thầy, cô giáo, các đồng nghiệp để tác giả có thêm kiến thức, kinh nghiệm phục vụ trong công tác. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả luận văn Phạm Thanh Huyền ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do lựa chọn đề tài ....................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .................................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 7. Các phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP ...................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................... 6 1.1.1 Các nghiên cứu về đánh giá giáo viên ........................................................ 6 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ..................................................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu ...................................... 10 1.2.1. Khái niệm Quản lý, Quản lý giáo dục ..................................................... 10 1.2.2. Khái niệm Chuẩn, Chuẩn nghề nghiệp giáo viên .................................... 12 1.2.3. Khái niệm đánh giá, đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ........... 13 1.2.4. Khái niệm Quản lý đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ............. 14 1.3. Đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................................ 16 1.3.1. Nhiệm vụ của giáo viên THCS ................................................................ 16 1.3.2. Mục đích đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................. 17 1.3.3. Nội dung đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................. 18 1.3.4. Phương pháp đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp .... 18 iii
1.3.5. Hình thức và quy trình đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp ............................................................................................. 19 1.3.6. Yêu cầu đối với đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp ....... 21 1.4. Quản lý của Phòng GD&ĐT đối với hoạt động đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp ......................................................... 22 1.4.1. Vị trí, chức năng của Phòng GD&ĐT trong quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp .............................. 22 1.4.2. Các nội dung quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp của Phòng GD&ĐT .................................................. 23 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp .................................................... 29 1.5.1. Những yếu tố khách quan ........................................................................ 29 1.5.2. Những yếu tố chủ quan ............................................................................ 30 Kết luận chương 1.............................................................................................. 33 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CẤP THCS THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH ........................... 34 2.1. Khái quát chung về cấp học THCS của thành phố Móng Cái ................ 34 2.1.1. Sơ lược về thành phố Móng Cái .............................................................. 34 2.1.2. Khái quát về giáo dục cấp THCS thành phố Móng Cái .......................... 35 2.2. Giới thiệu quá trình khảo sát ................................................................... 38 2.2.1. Mục đích, nội dung khảo sát.................................................................... 38 2.2.2. Đối tượng, địa bàn khảo sát ..................................................................... 39 2.2.3. Phương thức khảo sát .............................................................................. 40 2.2.4. Xử lý số liệu khảo sát .............................................................................. 41 2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên THCS và đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................... 43 2.3.1. Thực trạng đội ngũ giáo viên cấp THCS thành phố Móng Cái............... 43 2.3.2. Thực trạng đánh giá giáo viên cấp THCS theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái ................................................................................ 45 2.4. Thực trạng quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................... 51 2.4.1. Thực trạng việc xây dựng Kế hoạch đánh giá giáo viên theo chuẩn ...... 51 iv
2.4.2. Thực trạng công tác tổ chức thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ... 52 2.4.3. Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ... 54 2.4.4. Thực trạng công tác kiểm tra việc thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ... 56 2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn ........................................................................................ 58 2.5. Đánh giá chung về thực trạng Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................. 59 2.5.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 59 2.5.2. Những hạn chế ......................................................................................... 60 2.5.3. Nguyên nhân của những hạn chế............................................................. 62 Kết luận chương 2.............................................................................................. 64 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP TẠI PHÒNG GD&ĐT THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH .................................................................. 65 3.1. Định hướng và nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................... 65 3.1.1. Các định hướng đề xuất biện pháp cụ thể ............................................... 65 3.1.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................. 67 3.2. Các biện pháp đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .................................. 70 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho CBQL và giáo viên về tầm quan trọng của đánh giá, xếp loại giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp ........................................................................... 70 3.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng năng lực đánh giá cho đội ngũ tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp. ........... 73 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng qui chế dân chủ để công khai và phát huy quyền làm chủ của lực lượng tham gia đánh giá giáo viên tại các nhà trường .......... 75 3.2.4. Biện pháp 4: Triển khai việc kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp phù hợp với đặc điểm địa phương ........ 78 3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức tổng hợp, phân tích kết quả đánh giá, xếp loại làm căn cứ để xây dựng Kế hoạch bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên ......... 80 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .............................................................. 83 v
3.4. Khảo sát tính cần thiết và khả thi của biện pháp đã đề xuất ................... 84 3.4.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 84 3.4.2. Nội dung và cách tiến hành ..................................................................... 84 3.4.3. Kết quả khảo sát ...................................................................................... 84 Kết luận chương 3.............................................................................................. 89 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 90 1. Kết luận .......................................................................................................... 90 2. Khuyến nghị................................................................................................... 91 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 94 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Stt Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 BCHTW Ban chấp hành Trung ương 2 CBQL Cán bộ quản lí 3 CLGD Chất lượng giáo dục 4 CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 5 CNTT Công nghệ thông tin 6 CSVC Cơ sở vật chất 7 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 8 GDNN-GDTX Giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên 9 GV Giáo viên 10 GV THCS Giáo viên Trung học cơ sở 11 HĐND Hội đồng nhân dân 12 HSG Học sinh giỏi 13 KT - XH Kinh tế - xã hội 14 KTĐG Kiểm tra đánh giá 15 PPDH Phương pháp dạy học 16 TH&THCS Tiểu học và Trung học cơ sở 17 THCS Trung học cơ sở 18 THCS&THPT Trung học cơ sở và Trung học phổ thông 19 TW Trung ương 20 UBND Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Biểu 2.1: Chất lượng hạnh kiểm cấp THCS ................................................. 36 Biểu 2.2: Chất lượng học lực cấp THCS ...................................................... 37 Biểu 2.3: Số học sinh đạt giải trong các kì thi chọn HSG cấp Thành phố ... 37 Biểu 2.4: Số học sinh đạt giải trong các kì thi chọn HSG cấp Tỉnh ............. 38 Biểu 2.5: Phân bổ số lượng/đối tượng phiếu khảo sát .................................. 40 Biểu 2.6: Thống kê đội ngũ theo độ tuổi, giới tính ....................................... 43 Biểu 2.7: Thống kê trình độ đào tạo ............................................................. 43 Biểu 2.8: Số lượng biên chế, hợp đồng; đảng viên, trình độ chính trị .......... 44 Biểu 2.9: Thống kê cơ cấu bộ môn năm học 2018-2019 .............................. 44 Biểu 2.10: Thống kê kết quả đánh giá, xếp loại GV theo chuẩn nghề nghiệp ...... 45 Biểu 2.11: Thực trạng về thực hiện qui trình và hiệu quả công tác đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ........................................... 46 Biểu 2.12: Thực trạng các bước thực hiện nội dung đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................. 47 Biểu 2.13: Thực trạng thực hiện phương pháp đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ......................................................................... 49 Biểu 2.14: Thực trạng thực hiện hình thức đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ................................................................................... 50 Biểu 2.15: Thực trạng việc xây dựng Kế hoạch đánh giá giáo viên theo chuẩn.... 51 Biểu 2.16: Thực trạng công tác tổ chức thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ......52 Biểu 2.17: Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn ......54 Biểu 2.18: Thực trạng công tác kiểm tra việc thực hiện đánh giá giáo viên theo chuẩn...................................................................................... 56 Biểu 2.19: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn ................................................................ 58 Biểu 3.1: Kết quả khảo sát tính cần thiết đối với biện pháp đề xuất ............ 85 Biểu 3.2: Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............. 86 Biểu 3.3: Kết quả so sánh giữa tính cần thiết và tính khả thi của từng biện pháp đề xuất........................................................................... 87 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Trong bối cảnh đổi mới nền giáo dục Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" [16] vai trò của người giáo viên trở nên quan trọng hơn bao giờ hết và luôn là yếu tố quyết định đến chất lượng giáo dục và đào tạo. Vì vậy, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là vấn đề hết sức cấp thiết hiện nay. Chất lượng đội ngũ nhà giáo được quyết định bởi nhiều yếu tố: phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, năng lực dạy học và tổ chức các hoạt động giáo dục… và được qui định theo 5 tiêu chuẩn tại Thông tư số 20/2018/TT- BGDĐT ngày 22 tháng 8 năm 2018 của Bộ GD&ĐT. Mỗi giáo viên, CBQL được đánh giá hàng năm (tự đánh giá và tham gia đánh giá đồng nghiệp), qua hoạt động đánh giá để mỗi cá nhân tự nhận thấy những tiêu chuẩn của bản thân đạt được, đồng thời được đồng nghiệp, CBQL góp ý làm căn cứ để có kế hoạch tự bồi dưỡng và cũng trên cơ sở đánh giá được chất lượng đội ngũ phục vụ cho thủ trưởng các đơn vị có kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ một cách thiết thực để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo của mỗi đơn vị [5]. Thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 về "Tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lí, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập" của Hội nghị lần thứ 6, BCHTW Đảng lần thứ XII [17] được Bộ GD&ĐT cụ thể hóa bằng Thông tư 20/2018/TT- BGDĐT ngày 22/8/2018, để kiểm nghiệm tính hiệu quả từ thực tiễn sau 01 năm học thực hiện; thông qua đánh giá giúp nhà quản lí, giáo viên tự soi lại mình, căn cứ kết quả đánh giá để các cấp quản lí bố trí sử dụng, đào tạo /đào tạo lại, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới cấp THCS từ năm học 2021-2022 [5]. 1
Từ kết quả đánh giá về thực trạng của đội ngũ giáo viên theo Thông tư 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 [4] nay được thay thế bằng thông tư 20/2018/TT-BGDĐT ngày 22/8/2018 của Bộ GD&ĐT là bước cụ thể hóa hơn nữa sự chỉ đạo đến vấn đề quan trọng này. Với những chính sách đúng đắn và sự nỗ lực của ngành giáo dục cùng sự quan tâm của toàn xã hội, sự nghiệp GD&ĐT đã có những bước tiến khởi sắc về số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua vẫn còn nảy sinh nhiều bất cập, hạn chế về chất lượng đội ngũ. Do đó chưa thực sự tạo được những chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng giáo dục, đặc biệt chưa đào tạo được một nguồn nhân lực đáp ứng với xu thế toàn cầu hóa với nền kinh tế tri thức vào giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước hiện nay. Để thực hiện mục đích nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo đồng thời cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, các chỉ đạo hướng dẫn của Bộ, Sở GD&ĐT, những năm gần đây, Phòng Giáo dục và đào tạo thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh đã quan tâm nhiều hơn đến chỉ đạo công tác đánh giá, xếp loại giáo viên trung học cơ sở theo Chuẩn nghề nghiệp. Thực tiễn của công tác quản lý và theo dõi kết quả đánh giá, xếp loại giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp của các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Móng Cái cho thấy đa số giáo viên về cơ bản đảm bảo các phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và có những năng lực đáp ứng được yêu cầu của nghề nghiệp; công tác quản lý hoạt động này đã đạt kết quả nhất định. Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá giáo viên theo Chuẩn còn gặp khó khăn: bệnh thành tích, công tác quản lí và hoạt động tự đánh giá chưa đồng bộ, thống nhất, nhận thức chưa đầy đủ, sự đánh giá chưa có sự tích hợp với các văn bản đánh giá giáo viên khác, một số tiêu chí chưa được hiểu một cách triệt để... Trong khi đó, xã hội đang không ngừng phát triển đòi hỏi của xã hội về giáo dục ngày càng cao, giáo dục phổ thông lại là nền tảng, là khởi đầu cung cấp kiến thức và kĩ năng cơ bản để từ đó hình thành vốn tri thức của con người, khởi đầu cho việc học 2
tập suốt đời, có ảnh hưởng sâu sắc đến giai đoạn có tính quyết định đối với tiến trình hình thành và phát triển nhân cách của mỗi cá nhân. Chính vì thế, giáo viên phải luôn không ngừng tự học, tự bồi dưỡng về kiến thức, kĩ năng dạy học, giáo dục học sinh để đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận và phát triển năng lực của học sinh. Trước yêu cầu đó, một vấn đề đặt ra là cần phải tổ chức việc đánh giá đúng thực trạng đội ngũ giáo viên để có những giải pháp ưu tiên cho công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên giúp họ đảm trách được vai trò của người giáo viên thế kỉ XXI. Vì vậy, kết quả đánh giá giáo viên trung học theo Chuẩn sẽ làm căn cứ để Phòng, Sở giáo dục và đào tạo thực hiện tốt vai trò quản lý, trong đó có xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong thời gian tới là rất cần thiết. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn như vậy, để đi tìm câu trả lời cho các vấn đề đặt ra của công tác quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp một cách bền vững, hiệu quả tác giả chọn đề tài nghiên cứu của mình với tiêu đề: “Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh” làm luận văn nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh nhằm cao chất lượng đội ngũ giáo viên THCS của thành phố Móng Cái, góp phần cao chất lượng giáo dục THCS của thành phố. 3. Khách thể , đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở của thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo chuẩn nghề nghiệp. 3
4. Giả thuyết khoa học Trước những yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp, quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh còn nhiều bất cập. Nếu xác định được nguyên nhân của thực trạng và đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên phù hợp với đặc điểm đội ngũ giáo viên THCS của thành phố và những yêu cầu đặt ra của Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS mới ban hành thì sẽ nâng cao được hiệu quả đánh giá giáo viên THCS trong toàn thành phố theo chuẩn nghề nghiệp. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo chuẩn nghề nghiệp. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp đã đề xuất. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Chủ thể trong quản lý hoạt động đánh giá giáo viên Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp là phòng GD&ĐT. - Địa bàn khảo sát: thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, tại 17 trường có cấp THCS của thành phố. - Các số liệu thống kê từ năm học 2016 - 2017 đến 2018 - 2019. 7. Các phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Thu thập các tài liệu liên quan hoạt động đánh giá giáo viên và quản lý hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp, đặc biệt về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề; phân tích, tổng hợp, xác định các khái niệm cơ bản; khái quát hóa, hệ thống hóa các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. 4
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng bảng hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi đóng/mở về vấn đề chuẩn nghề nghiệp của giáo viên THCS và quản lý quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp nói chung và quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh nói riêng. - Phỏng vấn: Kỹ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài. Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ hạn chế hơn và tập trung vào GV và CBQL. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng một số công thức thống kê để xử lý các kết quả nghiên cứu thực tiễn để tính phần trăm, trung bình cộng,... 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động đánh giá giáo viên cấp Trung học cơ sở theo chuẩn nghề nghiệp tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CẤP TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1 Các nghiên cứu về đánh giá giáo viên Với mỗi Quốc gia, mỗi ngành, công tác đánh giá, xếp loại chất lượng đội ngũ luôn là “khâu” quan trọng trong thực hiện quy trình quản lí. Đánh giá đội ngũ giáo viên, quản lí hoạt động đánh giá giáo viên được triển khai ở mỗi quốc gia theo các cách khác nhau dựa trên các điều kiện, hoàn cảnh cụ thể và mục tiêu giáo dục nói riêng, nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội nói chung. Mỹ đi đầu trong việc xây dựng chuẩn nghề nghiệp nhà giáo: năm 1989, Ủy ban quốc gia về chuẩn nghề nghiệp nhà giáo (National board for Professional Teaching Standards, NBPTS) ban hành văn bản về những điều mà nhà giáo phải biết và có khả năng thực hiện, coi đó là hệ giá trị nền tảng để xây dựng các chuẩn nghề nghiệp nhà giáo, đáp ứng yêu cầu cải cách giáo dục Mỹ cho thế kỷ XXI. NBPTS xây dựng các chuẩn nâng cao của GV; trên cơ sở đó, cơ quan quản lý giáo dục của một số bang xây dựng và ban hành các chuẩn nghề nghiệp của giảng viên với quan điểm toàn diện và liên tục trong phát triển nghề dạy học. Tại Australia, từng bang đều có cơ quan do thống đốc ra quyết định thành lập, cơ quan này chịu trách nhiệm xây dựng và ban hành chuẩn nhà giáo, làm cơ sở cho việc đăng ký nhà giáo, tức là cấp giấy đăng ký cho nhà giáo đạt chuẩn. Tổ chức Teaching Australia là cơ quan nghiên cứu độc lập của Australia, có nhiệm vụ củng cố và phát triển nghề dạy học, cho rằng chuẩn nghề nghiệp của giáo viên là sự phát biểu rõ ràng về những gì mà nhà giáo phải biết, có khả năng thực hiện, trên cơ sở các giá trị của nghề dạy học, kinh nghiệm thành đạt và kết quả nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học. Trước đây chuẩn nghề nghiệp nâng cao của nhà giáo được xây dựng bởi các hiệp hội nhà giáo theo chuyên 6
ngành, nhưng hiện nay trách nhiệm này thuộc Teaching Australia xây dựng để đảm bảo tính tương thích và nhất quán. Chuẩn được xây dựng theo một khung quốc gia về chuẩn nghề nghiệp và do Liên bộ Giáo dục, việc làm, đào tạo, và Bộ Thanh niên ban hành. Về vấn đề này, nhiều tác giả có nhiều công trình nghiên cứu và được đăng trên các tạp chí, diễn đàn uy tín trong nước, cụ thể: Tác giả Nguyễn Chung Bảo Nguyên có bài viết “Thực trạng đánh giá giáo viên trường trung học theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học hiện hành” đăng trên Tạp chí Quản lí giáo dục, số 08, năm 2018 [23]. Bài viết đưa ra kết quả đánh giá giáo viên trường trung học theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học hiện hành thông qua số liệu báo cáo hàng năm của một số Sở Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo về đánh giá giáo viên trung học theo Chuẩn nghề nghiệp và qua thu thập thông tin khảo sát từ một số cán bộ lãnh đạo sở/phòng, Hiệu trưởng/phó Hiệu trưởng, và giáo viên Trung học cơ sở, Trung học phổ thông ở các địa phương. Từ đó, bài viết chỉ ra một số nguyên nhân khiến Chuẩn nghề nghiệp giáo viên hiện hành vẫn chưa có vị trí đúng với ý nghĩa của nó và đưa ra một số kiến nghị để phát huy tác động tích cực của Chuẩn trong nhà trường và trong công tác quản lý, đào tạo bồi dưỡng. Các tác giả Nguyễn Quốc Anh, Cao Ngọc Châu, Phan Duy Nghĩa có bài viết “Đa dạng hóa việc đánh giá CBQL trường học, giáo viên theo chuẩn năng lực, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD&ĐT” được đăng trên Tạp chí giáo dục, số 421, năm 2018 đã đưa ra nhóm năng lực: năng lực chung, năng lực chuyên môn và năng lực quản lí tương ứng với 8 tiêu chuẩn, đó là: (1) Phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống; (2) năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục; (3) năng lực dạy học; (4) năng lực kiến thức; (5) năng lực giáo dục; (6) năng lực phát triển nghề nghiệp; (7) năng lực quản lí trong phạm vi nhà trường; (8) năng lực tổ chức hoạt động chính trị, xã hội. [2] Việc đưa ra các bộ tiêu chuẩn, tiêu chí để đánh giá giáo viên, CBQL xét cho cùng thì cũng là để thúc đẩy đội ngũ tự bồi dưỡng và bồi dưỡng để đáp ứng 7
tiêu chuẩn theo yêu cầu nhiệm vụ từng thời kì. Tác giả Phạm Ngọc Anh với bài viết “Một số giải pháp bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THCS thành phố Hà Nội” đăng trên Tạp chí giáo dục số 393, kì tháng 11/2016 chỉ ra những giải pháp tương đối sát với thực tiễn và có tính khả thi cao, tác giả đề xuất 03 nhóm giải pháp: (1) đổi mới, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp đảm bảo tính khả thi, khoa học; (2) đổi mới nội dung, hình thức bồi dưỡng GV; (3) phối hợp và phát huy tốt vai trò của các lực lượng trong bồi dưỡng GV theo chuẩn nghề nghiệp [1]. Tác giả Lê Thị Lệ Hà có bài viết “Bồi dưỡng nhà giáo, CBQL giáo dục đạt chuẩn chức danh nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới và hội nhập quốc tế” đăng trên số đặc biệt, kì 2, tháng 5/2019 [19] đưa ra nhiều luận điểm, nội dung cần quan tâm bồi dưỡng đội ngũ GV, CBQL theo chuẩn, trong đó tác giả khẳng định: “việc đánh giá đội ngũ CBQL, GV theo chuẩn nghề nghiệp là hoạt động nhằm khắc phục mặt hạn chế, phát huy mặt tích cực, bổ sung những thiếu hụt, khiếm khuyết của mỗi nhà giáo, giúp họ đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT và hội nhập quốc tế hiện nay”. Hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn đã được các nước có nền giáo dục phát triển quan tâm thực hiện từ nhiều thập kỉ trước, ở trong nước, từ khi chúng ta ban hành thông tư 30/2009/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT từ năm 2009, được triển khai từ năm học 2010-2011 và mới đây là thông tư 20/2018/ TT-BGDĐT được áp dụng từ năm học 2018-2019 đã có rất nhiều công trình nghiên cứu vấn đề này. Từ thực tiễn tham khảo từ các nước và qua 10 năm học triển khai các tác giả đề xuất các giải pháp, mục tiêu, yêu cầu nội dung đa dạng, phong phú cùng các đề xuất phù hợp cho từng điều kiện địa phương, theo từng giai đoạn. 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý hoạt động đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề nghiệp Trong các nghiên cứu về lĩnh vực GD&ĐT thì nghiên cứu về hoạt động quản lí đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp được nhiều học giả, học viên 8
các lớp Thạc sỹ quản lí giáo dục quan tâm chọn làm đề tài nghiên cứu. (cả với đánh giá theo Thông tư 30 hay Thông tư 20 mới ban hành và mới vận dụng trong 01 năm học 2018-2019). Các đề tài nghiên cứu về quản lí đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp rất đa dạng, phong phú về nội dung, cách thức tiếp cận theo nhiều hoàn cảnh thực tiễn vùng miền khác nhau và hầu hết các biện pháp tác giả đưa ra đều rất sát thực tiễn, có tính hiện thực khả thi cao, đó là: Tác giả Vũ Ngọc Tân với luận văn “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp của Phòng GD&ĐT thành phố Yên Bái, tỉnh Yên Bái” (Trường ĐH Giáo dục, ĐH Quốc gia Hà Nội, năm 2015) [25]. Đề tài được tác giả nghiên cứu và đề xuất 6 giải pháp nằm nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động đánh giá giáo viên trường THCS theo chuẩn nghề nghiệp, trong đó tác giả có giải pháp: Tổ chức phân tích, tổng hợp kết quả đánh giá để sử dụng và xác định phương hướng cho phát triển đội ngũ là giải pháp mang tính thúc đẩy và thiết thực với công tác quản lí và triển khai thực hiện nhiệm vụ đối với cơ quan QLNN về giáo dục và các cơ sở giáo dục. Luận văn “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở các trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh” (Trường ĐH Sư phạm, ĐH Thái Nguyên, năm 2016) [3] của tác giả Phạm Văn Bình đánh giá thực trạng về công tác quản lí đánh giá giáo viên theo chuẩn nghê nghiệp qui định tại Thông tư 30, sau 01 năm thực hiện theo thông tư 20, tác giả đưa ra 06 nhóm giải pháp để khắc phục những điểm yếu, trong đó nghiên cứu đề xuất giải pháp “Tổ chức thực hiện các yêu cầu đúng qui trình và phương pháp đánh giá, xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp” được tác giả nghiên cứu đưa ra rất đúng với thực tiễn, có tính chặt chẽ, khoa học, đảm bảo các qui định của Thông tư. Bàn đến đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp thông qua đội ngũ CBQL, tác giả Vũ Việt Trung có đề tài “Bồi dưỡng năng lực cho CBQL trường THCS thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh” (năm 2017, Học viện Quản lí 9
giáo dục) có đề cập đến giải pháp bồi dưỡng, đánh giá CBQL bằng hiệu quả bồi dưỡng đội ngũ và kết quả đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp là một trong những giải pháp táo bạo và quyết liệt trong đề cao vai trò quyết định của thủ trưởng cơ sở giáo dục đối với chất lượng đội ngũ và hiệu quả trong đánh giá, sử dụng đội ngũ theo chuẩn nghề nghiệp [28]. Đề tài nghiên cứu “Biện pháp quản lí hoạt động đánh giá, xếp loại giáo viên trường THCS huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định theo chuẩn nghề nghiệp” của tác giả Nguyễn Thị Long Vân (năm 2014, ĐH Sư phạm Hà Nội) chỉ ra hệ thống các quan điểm và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp và đưa ra 06 biện pháp. Tất cả các biện pháp được tác giả đề xuất đều rất phù hợp và có tính khả thi cao trong tổ chức thực hiện, trong đó biện pháp tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho đội ngũ đánh giá giáo viên theo chuẩn có những nét mới và yêu cầu chặt chẽ về tiêu chuẩn hóa cho đội ngũ tham gia đánh giá [29]. Tác giả Hoàng Văn Đắc (năm 2019, Học viện Quản lí giáo dục) với Đề tài nghiên cứu “Quản lí hoạt động đánh giá giáo viên các trường THCS huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương”, đã đưa ra 05 biện pháp chính, trong đó biện pháp kiểm tra hoạt động đánh giá giáo viên tại các trường THCS theo hướng tạo dựng nền nếp, kỉ cương trong hoạt động đánh giá là một trong những biện pháp tăng cường công tác chỉ đạo, quản lí cấp thiết phải triển khai nhằm lấp “lỗ hổng” trong quản lí của công tác này đối với các trường THCS trực thuộc [18]. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu 1.2.1. Khái niệm Quản lý, Quản lý giáo dục 1.2.1.1. Khái niệm Quản lí Theo bách khoa toàn thư thì quản lý là việc quản trị của một tổ chức, cho dù đó là một doanh nghiệp, một tổ chức phi lợi nhuận hoặc cơ quan chính phủ. Quản lý bao gồm các hoạt động thiết lập chiến lược của một tổ chức và điều phối các nỗ lực của nhân viên (hoặc tình nguyện viên) để hoàn thành các mục 10