Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các Trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:160

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục THPT hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các Trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngô Trường An QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Ngô Trường An QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM BÍCH THỦY Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng những kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là công trình của riêng tác giả. Những kết quả nghiên cứu của tác giả khác và các số liệu được sử dụng trong luận văn đều có trích dẫn. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực. Tác giả luận văn Ngô Trường An
LỜI CẢM ƠN Với tấm lòng chân thành, đầu tiên tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và xin được gửi lời cảm ơn chân thành đến quý Thầy/Cô Khoa Khoa học Giáo dục; phòng Sau đại học Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh về sự nhiệt tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt khóa học. Đặc biệt, tôi cũng xin trân trọng cảm ơn TS. Phạm Bích Thủy, đã hướng dẫn tận tình giúp đỡ, động viên và đóng góp những ý kiến quý báu cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để luận văn này được hoàn thành. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn quý Thầy/Cô trong Ban Giám hiệu, Tổ trưởng chuyên môn và quý Thầy/Cô giảng dạy môn Lịch sử trường THPT Võ Văn Kiệt, trường THPT Nguyễn Hiếu Tự, trường THPT Hiếu Phụng và trường THPT Hiếu Nhơn huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đã luôn động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian qua. Với sự cố gắng, nỗ lực của bản thân tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu, song luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ dẫn, góp ý của quý Thầy/Cô và bạn bè đồng nghiệp để luận văn này được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Vĩnh Long, ngày 8 tháng 4 năm 2019 Tác giả Ngô Trường An
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBQL : Cán bộ quản lí CNXH : Chủ nghĩa xã hội CNTT : Công nghệ thông tin CSVC : Cơ sở vật chất CT : Chương trình DH : Dạy học ĐTB : Điểm trung bình GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo LS : Lịch sử GV : Giáo viên GVCN : Giáo viên chủ nhiệm HĐDH : Hoạt động dạy học HS : Học sinh HT Hiệu trưởng HTDH : Hình thức dạy học KTĐG : Kiểm tra đánh giá PPDH : Phương pháp dạy học PTDH : Phương tiện dạy học QLHĐDH : Quản lí hoạt động dạy học SGK : Sách giáo khoa TBDH : Thiết bị dạy học
THPT : Trung học phổ thông PHỤ LỤC Trang Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........... 8 1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề .......................................................................... 8 1.1.1.Nước ngoài ......................................................................................... 8 1.1.2. Ở Việt Nam ...................................................................................... 11 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 13 1.2.1. Quản lý, Quản lý giáo dục, Quản lý nhà trường ............................ 13 1.2.2. Hoạt động dạy học trong trường THPT.......................................... 18 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học trong trường THPT............................. 19 1.3. Hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT ..................................... 21 1.3.1. Những quan điểm đổi mới trong dạy học môn lịch sử trong trường THPT giai đoạn hiện nay ............................................................ 21 1.3.2. Những đặc trưng cơ bản của môn lịch sử ....................................... 23 1.3.3. Mục tiêu dạy học lịch sử ................................................................. 27 1.3.4. Nội dung dạy học môn lịch sử......................................................... 28 1.3.5. Phương pháp, phương tiện dạy học dạy học môn lịch sử .............. 29 1.3.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn lịch sử ............................ 31 1.4. Quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở các trường THPT .................. 32 1.4.1. Chủ thể quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT ... 32
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT 34 1.4.2.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học và chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn lịch sử ........................................................................ 34 1.4.2.2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giảng dạy môn lịch sử .......................................................................................... 35 1.4.2.3. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ........................................ 37 1.4.2.4. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên môn lịch sử ............. 39 1.4.2.5. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối với giáo viên ..................................................................................................... 41 1.4.2.6. Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ............................................................................................................. 43 1.4.2.7. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ...................................... 44 1.4.2.8. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên ..................................... 45 1.4.2.9. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ......................................... 46 1.4.2.10. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học ........................ 47 1.4.4. Yêu cầu quản lí hoạt động dạy học bộ môn lịch sử ở trường phổ thông trong giai đoạn hiện nay ............................................................... 48 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT ............................................................................ 50 1.5.1. Đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước về DH môn lịch sử 50 1.5.2. Nhận thức của học sinh về môn học lịch sử.................................... 51 1.5.3. Quan điểm của giáo viên dạy môn lịch sử ...................................... 51 1.5.4. Các yếu tố cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học. ........................... 52 Kết luận Chương 1 ........................................................................................ 53 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN VŨNG LIÊM,TỈNH VĨNH LONG........................................................................... 54 2.1. Khái quát về huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long .................................... 54 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Vũng Liêm ............. 54
2.1.2. Một số đặc điểm về giáo dục THPT của huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ................................................................................................ 55 2.1.2.1. Quy mô phát triển trường lớp ...................................................... 55 2.1.2.3. Đội ngũ cán bộ quản lý ..................................................................... 57 2.1.2.5. Cơ sở vật chất sư phạm ................................................................ 60 2.2. Tổ chức thu thập dữ liệu .......................................................................... 61 2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................... 61 2.2.2. Đối tượng khảo sát .......................................................................... 61 2.2.3. Nội dung khảo sát ........................................................................... 62 2.2.4. Phương pháp khảo sát .................................................................... 63 2.2.5. Thời gian khảo sát........................................................................... 64 2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng liêm, tỉnh Vĩnh Long ..................................................................... 65 2.3.3. Thực trạng phương pháp dạy học môn lịch sử ............................... 68 2.3.4. Thực trạng sử dụng phương tiện dạy học dạy học môn lịch sử...... 69 2.3.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn lịch sử ............................ 71 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long .............................................. 72 2.4.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học và chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn lịch sử...................................................................... 72 2.4.2. Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giảng dạy môn lịch sử ....................................................................................... 73 2.4.3. Quản lý hoạt động của tổ chuyên môn .......................................... 76 2.4.4. Quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên môn lịch sử ............... 78 2.4.4.1. Quản lý việc soạn bài của giáo viên ............................................ 78 2.4.4.1. Quản lý giờ dạy của giáo viên ...................................................... 80 2.4.5. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối với giáo viên .................................................................................................. 82 2.4.6. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh .......................................................................................................... 84
2.4.7. Quản lý hoạt động học tập của học sinh ........................................ 86 2.4.8. Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên ....................................... 88 2.4.9. Quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên ............................................ 89 1.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT ............................................................. 92 2.5. Đánh giá tổng quát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ...................... 94 2.5.1. Mặt mạnh ........................................................................................ 94 2.5.2. Hạn chế ........................................................................................... 95 2.5.3. Nguyên nhân những tồn tại ............................................................. 95 Kết luận Chương 2 ........................................................................................ 97 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ TẠI CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN VŨNG LIÊM, TỈNH VĨNH LONG ...................................................................................... 98 3.1.Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................. 98 3.1.1.Đảm bảo tính đồng bộ...................................................................... 98 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn.................................................................... 98 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ....................................................................... 99 3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long ....................... 99 3.2.1.Biện pháp 1: Tăng cường giáo dục chính trị, tư tưởng, phẩm chất đạo đức cho đội ngũ giáo viên dạy môn lịch sử. .................................... 99 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên dạy môn lịch sử. ....................................................... 101 3.2.3.Biện pháp 3: Chỉ đạo hoạt động đổi mới phương pháp dạy học nhằm tăng cường hoạt động nhận thức độc lập, tư duy độc lập, nhất là tư duy sáng tạo của học sinh................................................................. 105 3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng tích cực, công bằng khách quan ................... 108
3.2.5.Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư trang thiết bị, bảo quản và sử dụng hiệu quả cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, xây dựng phòng học bộ môn lịch sử ............................................................................................ 112 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 115 3.4. Khảo nghiệm mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện quản lí hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long ................................................. 116 3.4.1. Tổ chức khảo nghiệm .................................................................... 116 3.4.1.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................ 116 3.4.1.3. Khách thể khảo sát...................................................................... 116 3.4.1.4. Cách thức xử lí số liệu khảo nghiệm .......................................... 116 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết và mức độ khả thi của các biện quản lí hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tỉnh Vĩnh Long .............................. 117 Kết luận Chương 3 ...................................................................................... 120 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 121 1. Kết luận ..................................................................................................... 121 2. Kiến nghị ................................................................................................... 123 2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo...................................................... 123 2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Vĩnh Long ............................. 123 2.3. Đối với các trường THPT trên địa bàn huyện Vũng Liêm .............. 123 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 125 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 127
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1. Thống kê quy mô trường lớp 56 Bảng 2.2 Thống kê số liệu và chất lượng GD từ năm học 2015- 2018 56 Bảng 2.3 Đội ngũ cán bộ quản lý 57 Bảng 2.4 Số giáo viên của trường 57 Bảng 2.5 Cơ cấu các tổ chuyên môn 59 Bảng 2.6 Đội ngũ giáo viên 60 Bảng 2.7 Thực trạng cơ sở vật chất sư phạm 60 Bảng 2.8 Khách thể khảo sát 62 Bảng 2.9 Khảo sát về về tầm quan trọng của hoạt động dạy học 66 Bảng 2.10 Khảo sát về thực trạng nội dung dạy học môn lịch sử 67 Bảng 2.11 Khảo sát về thực trạng phương pháp dạy học môn lịch sử 68 Bảng 2.12 Khảo sát về thực trạng sử dụng phương tiện dạy học môn LS 68 Bảng 2.13 Khảo sát về thực trạng kiểm tra, đánh giá kết 71 Bảng 2.14 Khảo sát về quản lý việc xây dựng kế hoạch dạy học 73 Bảng 2.15 Khảo sát về thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu 74 Bảng 2.16 Khảo sát về quản lý hoạt động của tổ chuyên môn 76
Bảng 2.17 Khảo sát về quản lý việc soạn bài của giáo viên 78 Bảng 2.18 Khảo sát về quản lý giờ dạy của giáo viên 81 Bảng 2.19 Khảo sát về việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy 82 Bảng 2.20 Khảo sát về việc quản lý hoạt động kiểm tra 84 Bảng 2.21 Khảo sát về việc quản lý hoạt động học tập của học sinh 84 Bảng 2.22 Khảo sát về việc quản lí hồ sơ chuyên môn của giáo viên 86 Bảng 2.23 Khảo sát về việc quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên 87 Bảng 2.24 Khảo sát về việc quản lý các điều kiện hỗ trợ 89 Bảng 2.25 Khảo sát về thực trạng các yếu tố ảnh hưởng 91 Bảng 3.1 Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL, GV 117 DANH MỤC SƠ ĐỒ Trang Sơ đồ 1 Các chức năng trong chu trình quản lí 17
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thế kỉ XXI thế giới với những chuyển biến mới cực kì quan trọng ảnh hưởng to lớn đến tình hình các nước, các dân tộc và cuộc sống thường nhật của con người. Xu hướng hội nhập quốc tế hóa, cuộc cách mạng 4.0 đã tác động mạnh mẽ đến giáo dục, tạo ra một làn sóng cải cách giáo dục ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nghị quyết của Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI đã khẳng định: "Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội nhập quốc tế. Trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt”. Điều 4, chương I, Luật giáo dục nước CHXHCN Việt Nam quy định: “Hoạt động giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Ngày 28/7/2017, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể chính thức được Ban Chỉ đạo đổi mới chương trình sách giáo khoa giáo dục thông qua. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học. Đây là điểm mới có tính đột phá của chương trình giáo dục phổ thông mới so với chương trình giáo dục phổ thông hiện hành vốn được xây dựng theo định hướng nội dung. Việc đổi mới cách tiếp cận xây dựng chương trình giáo dục phổ thông tổng thể như trên kéo theo những thay đổi mang tính hệ thống, toàn diện của chương trình giáo dục phổ thông tổng thể mới, từ mục tiêu; yêu cầu cần đạt cho đến kế hoạch giáo dục; định hướng nội dung giáo dục; định hướng phương pháp giáo dục; định hướng đánh giá kết quả giáo dục; các điều kiện thực hiện chương trình; việc biên soạn sách giáo khoa và tài liệu hướng dẫn dạy học;… Điều này sẽ tạo ra những thay đổi sâu sắc, góp phần thúc đẩy và nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông sau khi chương trình giáo dục phổ thông tổng thể được đưa vào triển khai thực hiện trong thực tế. Việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông sẽ dẫn tới sự thay đổi
2 lớn trong hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học (QLHĐDH) của trường phổ thông nói chung và trong từng môn học cụ thể nói riêng. Đã từ lâu hoạt động dạy học nói chung, hoạt động dạy học (HĐDH) môn lịch sử (LS) nói riêng đã bị phê phán, đó là hoạt động dạy học theo lối truyền thụ một chiều, áp đặt tạo cho người học cách học bị động, hạn chế việc phát triển các phẩm chất linh hoạt, độc lập sáng tạo của tư duy, khả năng ứng dụng những kiến thức và kỹ năng thu nhận được áp dụng vào thực tiễn. Với điều kiện phát triển của các phương tiện truyền thông, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lưu, đặc biệt là Internet, học sinh (HS) được tiếp thu nhiều nguồn thông tin đa dạng, phong phú từ nhiều nguồn sử liệu khác nhau mặt, các em hiểu biết nhiều hơn, linh hoạt và thực tế hơn so với các thế hệ cùng lứa tuổi trước đây mấy chục năm, đặc biệt là học sinh trung học phổ thông (THPT). Trong học tập, HS không thoả mãn với vai trò của người tiếp thu thụ động, không chấp nhận những hoạt động dạy học đó nói trên. Vì lẽ đó, đổi mới hoạt động dạy học môn lịch sử là điều hết sức cần thiết cùng với đổi mới mục tiêu, nội dung chương trình sách giáo khoa, đổi mới cách kiểm tra đánh giá. Tiếp cận từ góc độ quản lý, tác giả nhận thấy hiện tại các cán bộ quản lý (CBQL) mới dừng lại ở những chủ trương đường lối chung cho tất cả các môn mà thiếu đi biện pháp cụ thể vào một môn học cụ thể để tác động và tạo ra sự liên kết giữa người dạy với người học, chưa tổ chức chỉ đạo quá trình hoạt động dạy học một cách khoa học và hữu hiệu. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước chuyển biến thực sự về hoạt động dạy học, đặc biệt là môn lịch sử tại các trường THPT. Tại huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long tỉ lệ đỗ kì thi THPT quốc gia trong 2 năm vừa qua liên tục tăng. Tuy nhiên, tỉ lệ thi THPT quốc gia môn lịch sử không tăng được nhiều, thậm chí so với mặt bằng giữa các huyện trong tỉnh Vĩnh Long thì tỉ lệ này còn thấp. Trong những năm qua, đã có những đề tài nghiên cứu đề cập đến quản lý hoạt động dạy học ở một số địa phương, nhưng chưa có nghiên cứu nào về hoạt động dạy học môn lịch sử và quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT trên địa bàn huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Từ những lý do trên, đề tài nghiên cứu khoa học được tôi lựa chọn đề tài:
3 “Quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử tại các Trường Trung học phổ thông huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long” 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục THPT hiện nay. 3. Khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 4. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, công tác quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long đã được những kết quả nhất định trong việc quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên và quản lý học tập của học sinh như xây dựng kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, quản lý việc thực hiện mục tiêu và nội dung chương trình dạy học. Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế nhất định trong các khâu: quản lý tổ chuyên môn; kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học. Nếu xây dựng được hệ thống lí luận về quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại trường THPT và làm sáng tỏ thực trạng về quản lí hoạt động hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, thì người nghiên cứu sẽ đề xuất được các biện pháp quản lí hoạt động này một cách khả thi, góp phần nâng cao hiệu quả công tác dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, Tỉnh Vĩnh Long. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu
4 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT. 5.2. Mô tả và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học môn lịch sử và thực trạng quản lí hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. ` 5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long do chủ thể quản lý là hiệu trưởng và trưởng bộ môn lịch sử của trường THPT. 6.2. Về địa bàn khảo sát Khảo sát tại 04 trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long (THPT Hiếu Nhơn; THPT Hiếu Phụng; THPT Nguyễn Hiếu Tự; THPT Võ Văn Kiệt). 6.3. Về đối tượng khảo sát Dự kiến khảo sát 39 người, bao gồm: 12 CBQL nhà trường, 04 tổ trưởng chuyên môn và 23 giáo viên dạy môn Lịch sử và 120 học sinh tại 04 trường THPT nói trên ( 30 HS/trường). 6.4. Về thời gian khảo sát Khảo sát thực trạng: năm 2017 - 2018 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận - Tiếp cận hệ thống: chúng ta phải xem xét hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT là một quá trình bao gồm các thành tố: Mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức và kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn lịch sử. Công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử được phân tích theo hệ thống, gồm: chủ thể quản
5 lý, mục tiêu quản lý, nội dung quản lý, biện pháp quản lý và kiểm tra đánh giá công tác quản lý. - Tiếp cận thực tiễn: nghiên cứu đề tài phân tích thực trạng HĐ dạy học môn lịch sử và công tác QLHĐDH môn lịch sử của các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Từ những kết quả đánh giá thuận lợi và khó khăn, các yếu tố ảnh hưởng tới công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tác giả đề xuất các biện pháp phù hợp với điều kiện về văn hóa - kinh tế - xã hội của địa phương và của nhà trường để đảm bảo tính khả thi của các biện pháp. - Tiếp cận theo nội dung quản lý: Công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT bao gồm các nội dung: quản lý việc xây dựng kế hoạch và chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học; quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung dạy học; quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên; quản lý hoạt động của tổ chuyên môn; Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đối với giáo viên; Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; quản lý hoạt động học tập của học sinh; quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận Phân tích và tổng hợp nghiên cứu các tài liệu lý luận về khoa học quản lý giáo dục, quản lý nhà trường, luật giáo dục, các văn bản pháp quy, những quy định của ngành GD-ĐT, các loại sách báo có liên quan đến quản lý hoạt động dạy học, quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử ở trường THPT. 7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Mục đích: Mô tả và đánh giá thực trạng hoạt động dạy học môn lịch sử tại 04 trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long; khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất - Nội dung: Chúng tôi tiến hành sử dụng 2 mẫu phiếu: Phiếu dành cho giáo viên dạy bộ môn lịch sử; Phiếu dành cho học sinh để đánh giá thực trạng hoạt động dạy học. Sau khi đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt
6 động dạy học môn lịch sử ở các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long, tác giả sử dụng 01 phiếu khảo nghiệm để thu thập thông tin đánh giá tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu Mục đích: Thu thập thông tin để giải thích các số liệu thu được từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi về thực trạng hoạt động dạy học. Đồng thời, do cỡ mẫu nghiên cứu của đề tài nhỏ nên tác giả sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu đề mô tả và đánh giá công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long. Nội dung: Thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử Cách thực hiện: Phỏng vấn ban giám hiệu, tổ trưởng chuyên môn và giáo viên dạy bộ môn lịch sử về các nội dung liên quan đến đề tài. 7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm để đánh giá chất lượng - Mục đích: Đánh giá thực trạng quản lý HĐ DH môn lịch sử - Sản phẩm: Báo cáo, kế hoạch dạy học, kế hoạch sinh hoạt chuyên môn, các bản bản chỉ đạo hoạt động dạy học môn lịch sử. - Cách thức thực hiện: Phân tích, đánh giá các sản phẩm của công tác quản lý nêu trên. 7.2.2.4. Phương pháp xử lý dữ liệu - Để xử lý và phân tích các số liệu thu được từ phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, tác giả sử dụng các phương pháp thống kê toán học. - Để phân tích và xử lý các số liệu thu được từ phương pháp phỏng vấn sâu, tác giả sử dụng các phương pháp thống kê toán học. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: - Chương 1 : Cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại trường THPT - Chương 2: Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại
7 các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long - Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn lịch sử tại các trường THPT huyện Vũng Liêm, tỉnh Vĩnh Long.
8 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1.Nước ngoài Từ xưa tới nay, giáo dục luôn là một lĩnh vực mà ở bất kỳ thời đại nào, quốc gia nào cũng dành được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu của các nhà khoa học. Tuy nhiên, nghiên cứu các vấn đề trong giáo dục không phải là điều dễ dàng, bởi lẽ những vấn đề đó luôn luôn có sự gắn kết, ràng buộc với những lĩnh vực khác trong xã hội như kinh tế, chính trị, văn hóa-xã hội... Chính vì vậy, nghiên cứu các biện pháp quản lý HĐDH của Hiệu trưởng nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là một vấn đề khó khăn và phức tạp. Thực chất công tác quản lý trường học của Hiệu trưởng chủ yếu là quản lý HĐDH với mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục của nhà trường. Để nâng cao chất lượng giáo dục thì trước tiên phải nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, vai trò của các biện pháp quản lý là hết sức quan trọng. Các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước đã nghiên cứu thực tiễn quản lý nhà trường để tìm ra các biện pháp quản lý hiệu quả nhất. Khi xã hội phát triển thì giáo dục ngày càng được quan tâm về mọi mặt. Vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng QL HD DH nói riêng trong các nhà trường từ lâu đã trở thành vấn đề quan tâm của các nước trên thế giới. Trong HĐDH, kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục là quá trình thu thập thông tin về học tập và rèn luyện của HS. Edouard Claparède (1873 – 1940), nhà Tâm lý học người Thụy Sĩ, trong tác phẩm của mình Làm thế nào xác định những khả năng của HS, đã mở đường cho nhiều cuộc nghiên cứu mới. Claparède “đã chỉ trích hệ thống cho điểm và xếp hạng; ông đã lên án những cuộc thi cử và cách thức sửa bài trong những kỳ thi này”[31, tr.265]. Nhà hoạt động giáo dục Chikondi Mpokosa (2008), có nghiên cứu về công tác QL HĐ HD của giáo viên trong các trường