Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay, góp phần cải thiện hiệu quả dạy học Tiếng Anh cho HS tại các trường THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN NGỌC KHÁNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HIỆP HOÀ, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN NGỌC KHÁNH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HIỆP HOÀ, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8140114 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. TẠ QUANG THẢO THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Tạ Quang Thảo. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong luận văn này là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố dƣới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Khánh i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu, em đã nhận đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ tận tình của các Thầy cô giáo và Ban giám hiệu Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên.Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến quý Thầy Cô và Thầy giáo TS. Tạ Quang Thảo đã hƣớng dẫn em hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đã giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã tận tình giúp đỡ, động viên tác giả hoàn thành khóa học và luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Ngọc Khánh ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... ii MỤC LỤC .............................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ............................................................................ ix MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................... 2 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ..................................................................... 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 3 5. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 3 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................. 5 Chƣơng 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ............................................................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nƣớc ngoài ................................................................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu trong nƣớc ....................................................................... 7 1.2. Các khái niệm cơ bản........................................................................................ 9 1.2.1. Hoạt động dạy học ......................................................................................... 9 1.2.2. Quản lý, quản lý hoạt động dạy học ............................................................ 11 1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ......................................................................................................... 13 1.3. Hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................................................................................... 13 1.3.1. Yêu cầu đổi mới giáo dục đối với bậc trung học cơ sở ............................... 13 1.3.2. Dạy học môn tiếng Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ....................... 16 iii
1.3.3. Giáo viên môn Tiếng Anh trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ......................................................................................................... 23 1.4. Quản lý hoạt động dạy học Tiếng Anh ở trƣờng trung học cơ sở đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. ............................................................................. 25 1.4.1. Xây dựng kế hoạch hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ............................. 25 1.4.2. Tổ chức hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ......................................................................................................... 26 1.4.3. Chỉ đạo hoạt động dạy - học môn Tiếng Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới..... 29 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học môn Tiếng Anh............................... 31 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trƣờng trung học cơ sở trƣớc yêu cầu đổi mới giáo dục ............................... 32 1.5.1. Năng lực của cán bộ quản lý (Hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng, tổ trƣởng chuyên môn) .................................................................................................. 32 1.5.2. Năng lực của đội ngũ giáo viên tiếng Anh .................................................. 32 1.5.3. Cơ sở vật chất, đồ dùng, thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin .. 33 1.5.4. Yếu tố “vùng miền” (đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội của địa phƣơng) . 33 Kết luận chƣơng 1 .................................................................................................. 34 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG THCS HUYỆN HIỆP HÒA - TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC .................. 35 2.1. Khái quát về huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ............................................. 35 2.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ................... 36 2.2.1. Mục đích khảo sát ........................................................................................ 36 2.2.2. Nội dung khảo sát ........................................................................................ 37 2.2.3. Phƣơng pháp khảo sát và xử lý các kết quả................................................. 37 2.3. Kết quả nghiên cứu, khảo sát ........................................................................ 38 2.3.1. Thực trạng dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ............................................................................. 38 2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng trung học cơ sở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang......................................... 42 iv
2.3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ................ 49 2.4. Đánh giá chung .............................................................................................. 50 2.4.1. Mặt mạnh ..................................................................................................... 50 2.4.2. Tồn tại, hạn chế............................................................................................ 51 2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang ................ 52 Kết luận chƣơng 2 .................................................................................................. 54 Chƣơng 3.BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN HIỆP HÒA, TỈNH BẮC GIANG ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ................. 55 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ................................................................. 55 3.1.1. Đảm bảo tính pháp lý và khoa học .............................................................. 55 3.1.2. Đảm bảo tính mục tiêu, toàn diện ................................................................ 55 3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống, tính kế thừa............................................................ 56 3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................................ 56 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi, hiệu quả .................................................................... 57 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trƣờng trung học cơ sở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục . 57 3.2.1.Nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và bồi dƣỡng năng lực dạy học tiếng Anh theo đƣờng hƣớng giao tiếp cho đội ngũ giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ....................................................................... 57 3.2.2.Xây dựng kế hoạch dạy học môn Tiếng Anh đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................................................................ 60 3.2.3. Quản lý cơ sở vật chất, thiết bị, đồ dùng dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học tiếng Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................................................................................. 64 3.2.4.Chỉ đạo, điều hành hoạt động dạy và học môn Tiếng Anh theo đƣờng hƣớng giao tiếp, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................................... 67 3.2.5.Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm nhằm rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho học sinh .................................................................................... 73 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................... 75 v
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp...................... 76 3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ................................................................................ 76 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ................................................................................... 77 Kết luận chƣơng 3 .................................................................................................. 82 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 83 1. Kết luận .............................................................................................................. 83 2. Khuyến nghị....................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................... 86 PHỤ LỤC.............................................................................................................. 87 vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BGH Ban giám hiệu BP Biện pháp CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất CTGDPT Chƣơng trình giáo dục phổ thông DH Dạy học ĐH Đại học ĐT Đào tạo GD Giáo dục GV Giáo viên HS Học sinh PHHS Phụ huynh học sinh PP Phƣơng pháp PPCT Phân phối chƣơng trình PPDH Phƣơng pháp dạy học QL Quản lý QLGD Quản lý giáo dục TBDH Thiết bị dạy học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TW Trung ƣơng XHCN Xã hội chủ nghĩa vii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Kết quả khảo sát thực trạng các kỹ năng tiếng Anh của HS .............. 39 Bảng 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng hứng thú với các giờ học Tiếng Anh ..... 41 Bảng 2.3. Kết quả đánh giá thực trạng xây dựng KH ......................................... 43 Bảng 2.4. Thực trạng việc phân công nhiệm vụ cho GV .................................... 44 Bảng 2.5. Kết quả đánh giá thực trạng triển khai văn bản quy định, hƣớng dẫn trong dạy học Tiếng Anh ............................................................. 45 Bảng 2.6. Kết quả đánh giá thực trạng công tác chỉ đạo, điều hành hoạt động DH môn Tiếng Anh ............................................................................ 46 Bảng 2.7. Kết quả đánh giá thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động DH môn Tiếng Anh ............................................................................ 48 Bảng 2.8. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng QL hoạt động DH Tiếng Anh ....... 49 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết của các biện pháp đề xuất .... 77 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 78 Bảng 3.3. Quan hệ tƣơng quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các BP QL hoạt động DH môn Tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòađáp ứng yêu cầu đổi mới GD .............................................. 79 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Biểu đồ: Biểu đồ 3.1. Biểu đồ tƣơng quan thứ hạng giữa tính cấp thiếtvà tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................................................................... 81 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1. Mối quan hệ giữa những biện pháp quản lý hoạt động dạy họcmôn Tiếng Anh ở trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ............................................................. 75 ix
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việt Nam trong tiến trình hội nhập quốc tế sâu rộng cùng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tƣ đặt ra cho ngành giáo dục và đào tạo sứ mệnh to lớn đó là đào tạo nguồn nhân lực chất lƣợng cao, trở thành công dân toàn cầu, luôn làm chủ khoa học công nghệ, đáp ứng yêu cầu cao của thị trƣờng lao động. Phát triển giáo dục luôn đƣợc Đảng và Nhà nƣớc khẳng định là “quốc sách hàng đầu”. Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam (khoá XI) đã thông qua Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28 tháng 11 năm 2014 về đổi mới chƣơng trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Theo đó, ngày 27 tháng 3 năm 2015, Thủ tƣớng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 404/QĐ- TTg phê duyệt Đề án đổi mới chƣơng trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Thời đại ngày nay, thế giới “phẳng”, toàn cầu hóa, Việt Nam với sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc đòi hỏi phải đi tắt, đón đầu.Việt Nam cần mở rộng mối quan hệ, hợp tác ra môi trƣờng quốc tế. Mỗi công dân Việt Nam cần vƣơn lên bắt kịp trí tuệ thế giới và trở thành công dân toàn cầu. Mặt khác, thế giới hiện đại, khoa học công nghệ phát triển nhƣ vũ bão và thƣờng xuyên đƣợc đổi mới cùng với sự bùng nổ thông tin toàn cầu, tiếng Anh trở thành yêu cầu tất yếu của lao động trình độ cao và là năng lực cần thiết đối với ngƣời Việt Nam hiện đại. Ngoại ngữ có vai trò và vị trí quan trọng trong sự nghiệp giáo dục đào tạo và trong sự phát triển của đất nƣớc.Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020” đã nêu đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển khai chƣơng trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo...biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của ngƣời dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. Để thực hiện kế hoạch triển khai đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025 của Bộ giáo dục và đào tạo, nhất là giai 1
đoạn bƣớc vào thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông (ban hành kèm theo Thông tƣ số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)việc quản lý một cách hiệu quả hoạt động dạy học nói chung, dạy học môn Tiếng Anh nói riêng ở các trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là một nhiệm vụ hết sức quan trọng. Những năm qua, thực hiện nhiệm vụ của Đề án 2020, thực hiện Nghị quyết số 29/NQ-TW và các văn bản chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Phòng GD&ĐT huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đã quan tâm, tham mƣu đầu tƣ trang thiết bị, tăng cƣờng công tác quản lý hoạt động dạy học nhằm tạo chuyển biến tích cực về chất lƣợng dạy học Tiếng Anh trên địa bàn. Tuy nhiên, cũng nhƣ các địa phƣơng khác trên cả nƣớc, chất lƣợng dạy và học tiếng Anh ở các trƣờng THCS của huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang những năm qua còn nhiều hạn chế, chƣa thực sự đáp ứng yêu cầu và mục tiêu của dạy học tiếng Anh trong giai đoạn hiện nay. Mặt khác, CBQL các trƣờng THCS nói chung còn lúng túng trong quản lý hoạt động dạy học bộ môn tiếng Anh, đặc biệt việc triển khai thực hiện chƣơng trình giáo dục phổ thông mới. Vì vậy, việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng phổ thông nói chung, các trƣờng THCS ở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang nói riêng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục là một nhiệm vụ cấp thiết. Với những lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS, đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay, góp phần cải thiện hiệu quả dạy học Tiếng Anh cho HS tại các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Quá trình quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 2
3.2. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng THCS. 3.3. Khách thể điều tra Đội ngũ lãnh đạo,quản lý phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. Đội ngũ cán bộ quản lý, GV, HS các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. - Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. 5. Giả thuyết khoa học Trong những năm qua, công tác quản lý hoạt động dạy học nói chung, dạy học môn tiếng Anh nói riêng đã đƣợc các cấp chính quyền, các cấp quản lý ngành GD và ĐT, các nhà trƣờng quan tâm. Tuy nhiên, thực tế công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS ở huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang còn nhiều bất cập, chƣa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận,thực tiễn, đề xuất đƣợc một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh có tính khả thi, hiệu quả thì chất lƣợng dạy học tiếng Anh ở các trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang sẽ đƣợc nâng lên, đáp ứng mục tiêu đặt ra đối với dạy học môn tiếng Anh trong chƣơng trình GD phổ thông mới, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD. 6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Đề tài khảo sát ở 27 trƣờng Tiểu học và trung học cơ sở, trƣờng trung học cơ sở trên địa bàn huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. Thời gian tiến hành nghiên cứu: từ tháng 10 năm 2019 đến tháng 4 năm 2020 3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các Văn kiện của Đảng, Nhà nƣớc và những tài liệu lý luận liên quan đến quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng Trung học cơ sở và những yêu cầu đổi mới hiện nay. - Nghiên cứu tài liệu,sách báo, báo cáo khoa học về quản lý GD, quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS. Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS trƣớc yêu cầu đổi mới giáo dục. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Điều tra trên đối tƣợng là lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT; CBQL, GV và HS trƣờng THCS trên địa bàn huyện Hiệp Hòa nhằm thu thập thông tin về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang. - Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn: Trao đổi với lãnh đạo phòng GD&ĐT, CBQL, GV,HS để sáng tỏ thực trạng và nguyên nhân của thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS. - Phương pháp quan sát sư phạm: Thăm trƣờng, dự giờ thăm lớp để nắm đƣợc thực tế, những yếu tố ảnh hƣởng công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sư phạm:Nghiên cứu hồ sơ quản lý, hồ sơ dạy học; các tƣ liệu do GV thiết kế; nghiên cứu vở ghi, vở bài tập, sản phẩm học tập của HS… để nắm thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS. - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Xây dựng các phiếu hỏi với mục đích xin ý kiến đánh giá của các chuyên gia (cán bộ quản lý giáo dục, GV) về một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trƣờng THCS mà chúng tôi đề xuất nhằm đánh giá tính hợp lý, tính khả thi của các biện pháp. 7.3. Phương pháp hỗ trợ Sử dụng toán thống kê, tính tần suất (tỷ lệ phần trăm) để xử lý kết quả điều tra, phân tích kết quả nghiên cứu. 4
8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo, và Phụ lục, luận văn gồm 3 chƣơng nội dung chính: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở trƣờng THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Chƣơng 2:Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Tiếng Anh ở các trƣờng THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Lịch sử giáo dục đã nhận đƣợc rất nhiều những công trình nghiên cứu về khoa học giáo dục, phƣơng pháp quản lý giáo dục và phƣơng pháp dạy học nói chung. Thời cổ đại, các nhà hiền triết đồng thời là nhà giáo dục nhƣ Khổng Tử (551 - 479 TCN); Platon (427 - 347 TCN) đã đặt nền móng tƣ tƣởng và triết lý cho sự hình thành và phát triển của nền giáo dục sau này.Khổng Tử đã đề xuất một hệ thống phƣơng pháp dạy học đó là: Phƣơng pháp đối thoại gợi mở, giảng dạy bằng cách trao đổi giữa thầy và trò; phƣơng pháp kết hợp học đi đôi với hành, lời nói kết hợp với việc làm; phƣơng pháp "ôn cũ biết mới", thƣờng xuyên rèn luyện, tu dƣỡng và học tập. Platon đã đƣa ra tƣ tƣởng giáo dục dựa trên nguyên tắc tôn trọng khả năng tự nhiên của mỗi ngƣời.Đó là những quan điểm, cũng là những định hƣớng dạy học đúng đắn cho đến ngày nay. Những đóng góp cho khoa học giáo dục và quản lý giáo dục sau này phải kể đến những nhà GD nhƣ: Cômenki (1592 - 1670) với quan điểm GD phải thích ứng với tự nhiên; Nhà GD ngƣời Mỹ John Dewey (1859 - 1952) với đề xuất thành lập nhà trƣờng tích cực hƣớng vào ngƣời học, lấy quá trình học tập của ngƣời học làm trung tâm (Learner centred); Nhà GD ngƣời Pháp R.Cousinet (1881 - 1973) với quan điểm DH phải tạo ra môi trƣờng phù hợp về tâm lý cho trẻ; Nhà nghiên cứu A-Ja-Kiel chỉ ra tầm quan trọng của việc nắm bắt yếu tố tâm lý lứa tuổi, nhu cầu tƣơng tác và sự phát triển tƣ duy và ngôn ngữ của ngƣời học trong hoạt động dạy học; Nghiên cứu của Elsa Kohler đề cao việc thiết lập một môi trƣờng sƣ phạm, tâm lý và hoạt động tự do của ngƣời học; Karl Rogers xây dựng đƣợc mô hình tổ chức hoạt động DH và lý thuyết nền tảng của hoạt động DH; Kurt Lewin (1895 - 1947) xây dựng lý thuyết hoạt động DH hƣớng vào từng cá nhân ngƣời học… 6
Từ những năm 80 của thế kỉ XX đến nay, hoạt động cải cách GD, nghiên cứu về DH đã đƣợc đẩy mạnh ở các nƣớc phƣơng Tây. Các nghiên cứu chủ yếu hƣớng vào xây dựng mô hình và chiến lƣợc DH một cách hiệu quả, cũng nhƣ xu thế phát triển của nó trong tƣơng lai. Đối với dạy học tiếng Anh, các công trình nghiên cứu về phƣơng pháp giảng dạy tiếng Anh đƣợc tổng hợp thành lý luận có thể kể đến một số công trình tiêu biểu nhƣ: "English Brainstormers" của Jack Umstatter, "Approaches and Methods in Language Teaching" của Richards, J.C an Rogers, “Teaching English Cambridge University Press, 1995” của Adrian Doff, "The Learner Centered Curriculum" của Nunan D,... Tuy nhiên, không có nhiều nghiên cứu đề cập đến vấn đề quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng phổ thông với tƣ cách là một ngoại ngữ (Second language teaching). Những nghiên cứu về hoạt động DH ở nƣớc ngoài có ý nghĩa quan trọng đƣợc tiếp thu, kế thừa và vận dụng trong DH và quản lý hoạt động DH ở cơ sở giáo dục nói chung, dạy học môn tiếng Anh nói riêng. 1.1.2. Những nghiên cứu trong nước Lịch sử giáo dục Việt Nam phát triển với đóng góp của những nhà giáo thời phong kiến nhƣ: Chu Văn An, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Lê Quý Đôn, Nguyễn Thiếp, Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu,… Sau cách mạng tháng 8 năm 1945, từ việc kế thừa và vận dụng sáng tạo PP luận Chủ nghĩa Mác - Lênin của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 - 1969), GD Việt Nam mới có một hệ thống các tƣ tƣởng, nền tảng lý luận có giá trị cao về vai trò của GD, định hƣớng phát triển GD, mục đích DH, các nguyên lý, các phƣơng thức DH, vai trò của QL và CBQL GD, PP lãnh đạo và QL… Những năm gần đây, trƣớc yêu cầu đổi mới GD ngày càng cấp bách, vấn đề quản lý GD và đổi mới quản lý hoạt động DH đƣợc nhiều nhà sƣ phạm, QL đi sâu nghiên cứu. Các tác giả Đặng Quốc Bảo [1], Trần Kiểm [5], Nguyễn Thị Mỹ Lộc [7], Hà Thế Ngữ [9], Nguyễn Ngọc Quang [11]…đã tiến hành nghiên cứu một cách toàn diện các vấn đề về vị trí, vai trò của việc QL quá trình DH, ý nghĩa của việc 7
nâng cao chất lƣợng DH trên lớp đối với việc nâng cao chất lƣợng GD. Những ƣu điểm và nhƣợc điểm của việc QL hoạt động DH trên lớp, bản chất và mối quan hệ giữa QL hoạt động dạy và hoạt động học, QL vai trò của ngƣời dạy và ngƣời học, QL đổi mới nội dung và cách thức tổ chức tiến hành các hình thức tổ chức DH trên lớp… Các tác giả Phạm Minh Hạc [2], Đặng Thành Hƣng [4], Bùi Văn Quân [10], Phạm Viết Vƣợng [15]...đã đi sâu nghiên cứu vấn đề đổi mới QL hoạt động DH nhằm nâng cao tính hiện đại, gắn khoa học với thực tiễn sản xuất và đời sống, vấn đề lấy HS làm trung tâm trong hoạt động DH. Nghiên cứu về hoạt động dạy học ngoại ngữ, tác giả Nguyễn Thị Thu Phƣơng với tuyển tập bài báo khoa học “Những vấn đề cơ bản về dạy học ngoại ngữ” 1995 - 2005. Một số đề tài Luận văn Thạc sĩ đã nghiên cứu và đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng phổ thông phải kể đến các đề tài: “Các biện pháp quản lý quá trình đổi mới phƣơng pháp dạy học tiếng Anh tại các trƣờng THPT Thành phố Hà Nội” tác giả Lê Vũ Huy (2007); “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại trƣờng THCS Huyện Tam Dƣơng, tỉnh Vĩnh Phúc, tác giả Nguyễn Thể (2009); “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh của trƣờng THCS Tân Lập, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc, tác giả Hà Ngọc Quyền (2013); “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh trƣờng THCS Thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh, tác giả Bùi Thị Thanh Huyền (2014); “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh tại trƣờng THPT Tân Trào, Thành phố Tuyên Quang theo tiếp cận phát triển năng lực ngƣời học”, tác giả Nguyễn Thị Thu Hƣơng (2017)...Một số luận văn Thạc sĩ nghiên cứu thực trạng công tác quản lý giảng dạy môn tiếng Anh ở trƣờng THCS,các tác giả đề xuất một số giải pháp quản lý nâng cao chất lƣợng giảng dạy môn tiếng Anh, đó là các đề tài:“Thực trạng quản lý việc giảng dạy môn tiếng Anh một số trƣờng THCS công lập Quận 6 Thành phố HCM và một số giải pháp”, tác giả Vƣơng Văn Nho (2008); “Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh theo chƣơng trình sách giáo khoa mới THCS Thành phố Cà Mau, tác giả Nguyễn Văn Vinh (2009);... Tóm lại, các tác giả trong nƣớc đã quan tâm nghiên cứu về quản lý giáo dục nói chung, quản lý hoạt động dạy học nói riêng nhằm nâng cao chất lƣợng giáo 8
dục trong trƣờng phổ thông. Những nghiên cứu của các nhà khoa học đã phần nào khẳng định tính đúng đắn của chiến lƣợc phát triển GD mà Đảng và Nhà nƣớc ta đang chỉ đạo: “Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phƣơng pháp và quản lý giáo dục và đào tạo”. Đổi mới quản lý giáo dục trong nhà trƣờng là một tất yếu khách quan và cũng là sự đòi hỏi thật sự cấp thiết của xã hội trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ nhu cầu phát triển nhân lực của xã hội theo xu thế hội nhập, việc nâng cao chất lƣợng dạy học nói chung và dạy học môn tiếng Anh nói riêng là nhiệm vụ cơ bản và thƣờng xuyên của các nhà trƣờng. Xã hội đặt hàng cho ngành giáo dục nguồn nhân lực có khả năng sử dụng đƣợc tiếng Anh thành thạo trong công việc cũng nhƣ tiếp cận khoa học công nghệ tiên tiến của thế giới và trở thành công dân toàn cầu.Đã có một số công trình nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở trƣờng phổ thông trong đó có trƣờng THCS. Tuy nhiên, nhiều kết quả nghiên cứu đến nay không còn thực sự phù hợp, việc áp dụng kết quả nghiên cứu phụ thuộc vào yếu tố vùng miền và điều kiện thực tế của các nhà trƣờng.Hơn nữa, giáo dục nói chung và quản lý giáo dục nói riêng đang đứng trƣớc một cuộc cách mạng với những yêu cầu mới mà trọng tâm là việc triển khai CTGDPT 2018, và dạy học tiếng Anh theo đƣờng hƣớng giao tiếp. Vì vậy, vấn đề nghiên cứu “Quản lý hoạt động dạy học môn tiếng Anh ở các trường THCS huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục” là cấp thiết và có ý nghĩa. 1.2.Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Hoạt động dạy học Mọi hoạt động của con ngƣời đều có tính mục đích, có ý thức. Các-Mác viết, công việc đòi hỏi một sự chú ý bền bỉ, bản thân sự chú ý đó chỉ có thể là kết quả của một sự căng thẳng thƣờng xuyên của ý chí. Con ngƣời hiểu đƣợc mục đích hoạt động của mình, từ đó mới định r chức năng, nhiệm vụ, động lực của hoạt động để đạt hiệu quả trong công việc. Mục đích, ý thức ấy nhƣ một quy luật, quyết định phƣơng thức hoạt động và bắt ý chí con ngƣời phụ thuộc vào nó. Lý thuyết về hoạt động chú trọng vai trò của chủ thể hoạt động. Chủ thể(con ngƣời) chủ động tổ chức, điều khiển các hoạt động (hành vi, tinh thần, trí tuệ,...) tác động vào đối tƣợng (sự vật, tri thức,...). Hoạt động của con ngƣời đƣợc 9