Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài nhằm nghiên cứu lý luận và thực trạng về quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý hoạt động dạy nghề tại Trung tâm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGÔ XUÂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO HỌC VIÊN TẠI TRUNG TÂM CHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO ĐỘNG XÃ HỘI TỈNH BẮC KẠN THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGÔ XUÂN TRƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO HỌC VIÊN TẠI TRUNG TÂM CHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO ĐỘNG XÃ HỘI TỈNH BẮC KẠN Mã số: 60 14 01 14 HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn” đƣợc thực hiện từ tháng 02 năm 2015 đến tháng 8 năm 2015. Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Thái Nguyên, ngày 5 tháng 11 năm 2015 Tác giả Ngô Xuân Trƣờng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin trân trọng cảm ơn Hội đồng khoa học chuyên ngành "Quản lý Giáo dục" và quý thầy cô của khoa Tâm lý Giáo dục, Khoa Sau Đại học Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên cùng các nhà khoa học, các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy, góp ý, chỉ bảo, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành, bảo vệ luận văn. Đặc biệt tác giả xin trân trọng, bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất tới Tiến sĩ Đào Hoàng Nam, Hiệu trƣởng Trƣờng Đại học Bạc Liêu, ngƣời đã tận tình giúp đỡ và hƣớng dẫn, động viên trong suốt thời gian nghiên cứu đề tài và hoàn thành luận văn. Xin cảm ơn Ban giám đốc Sở Lao động - Thƣơng binh và Xã hội tỉnh Bắc Kạn, Lãnh đạo phòng Phòng, chống Tệ nạn xã hội thuộc Sở Lao động; Ban giám đốc, cán bộ viên chức Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn đã tạo điều kiện giúp đỡ trong quá trình thu thập thông tin để hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã có rất nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song luận văn chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của quý thầy, cô giáo cùng đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành cảm ơn. Thái Nguyên, ngày 5 tháng 11 năm 2015 Tác giả Ngô Xuân Trƣờng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC SƠ ĐỒ ................................................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................... 2 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3 7. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn bao gồm ....................................................................................... 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ TẠI TRUNG TÂM CHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO ĐỘNG XÃ HỘI CẤP TỈNH ................................................................................................................... 6 1.1. Sơ lƣợc về lịch sử nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6 1.1.1. Các nghiên cứu ở nƣớc ngoài ............................................................................. 6 1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam................................................................................ 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ..................................................................... 11 1.2.1. Quản lý .............................................................................................................. 11 1.2.2. Quản lý giáo dục ............................................................................................... 14 1.2.3. Nghề .................................................................................................................. 15 1.2.4. Hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề ........................................ 16 1. 3. Một số vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội cấp tỉnh. ..................................... 18 1.3.1. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội cấp tỉnh ......................................................................................... 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.3.2. Đặc điểm tâm, sinh lý của học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội .................................................................................................. 19 1.3.3. Một số yêu cầu cơ bản đối với hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội .................................................... 23 1.3.4. Giám đốc Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội với vai trò quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm ................................... 26 1.3.5. Những yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội ............................ 32 Kết luận chƣơng 1 ....................................................................................................... 34 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO HỌC VIÊN TẠI TRUNG TÂM CHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO ĐỘNG XÃ HỘI TỈNH BẮC KẠN ....................................................................................... 35 2.1. Một vài nét về tình hình kinh tế- xã hội Tỉnh Bắc Kạn và Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn .............................................. 35 2.1.1. Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Kạn ........................................................... 35 2.1.2. Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn ......................... 36 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................................. 40 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................. 40 2.2.2. Đối tƣợng khảo sát ............................................................................................ 40 2.2.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 40 2.2.4. Phƣơng pháp khảo sát ....................................................................................... 40 2.2.5. Phƣơng thức xử lý số liệu ................................................................................. 40 2.3. Thực trạng về quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn .............................................. 41 2.3.1. Việc xác định mục tiêu dạy nghề cho học viên ................................................ 41 2.3.2. Thực hiện nội dung chƣơng trình dạy nghề cho học viên ................................ 46 2.3.3. Quản lý học viên học nghề tại Trung tâm Chữa bệnh - GDLĐXH .................. 51 2.3.4. Giáo viên dạy nghề tại Trung tâm Chữa bệnh -GDLĐXH ............................... 55 2.3.5. Cơ sở vật chất tại Trung tâm Chữa bệnh -GDLĐXH ....................................... 57 2.3.6. Công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh -GDLĐXH ................................................................................ 58 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.3.7. Nhận định chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn ..................... 60 2.4. Phân tích nguyên nhân của tồn tại ....................................................................... 63 2.4.1. Nguyên nhân khách quan .................................................................................. 63 2.4.2. Nguyên nhân chủ quan ..................................................................................... 63 Kết luận chƣơng 2 ....................................................................................................... 66 Chƣơng 3: ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO HỌC VIÊN TẠI TRUNG TÂM CHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO ĐỘNG XÃ HỘI TỈNH BẮC KẠN .......................................................................... 67 3.1. Định hƣớng đề xuất các biện pháp ...................................................................... 67 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nƣớc ...................................................... 67 3.1.2. Mục tiêu giáo dục con ngƣời ............................................................................ 68 3.1.3. Hƣớng tới dạy nghề gắn với sử dụng................................................................ 68 3.2. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ....................................................................... 68 3.2.1. Tuân thủ pháp luật và đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng ...................................... 68 3.2.2. Đảm bảo tính thực tiễn...................................................................................... 68 3.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả ...................................................................................... 69 3.2.4. Đảm bảo tính khả thi ......................................................................................... 69 3.2.5. Đảm bảo tính hệ thống ...................................................................................... 70 3.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn ............................................ 70 3.3.1. Nâng cao nhận thức cho các lực lƣợng giáo dục về tầm quan trọng của việc hƣớng nghiệp, giáo dục và dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội ............................................................................. 70 3.3.2. Thực hiện tốt công tác tuyển dụng, quy hoạch, đào tạo, bồi dƣỡng đối với đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên dạy nghề hƣớng nghiệp tại Trung tâm Chữa bệnh- Giáo dục - Lao động xã hội ............................................................ 73 3.3.3. Cải tiến công tác kiểm tra, đánh giá trong hoạt động dạy nghề đối với học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội ............................ 77 3.3.4. Tăng cƣờng đầu tƣ và khai thác có hiệu quả cơ sở vật chất phục vụ công tác dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - GDLĐXH .................... 80 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.3.5. Phân công rõ trách nhiệm đối với các lực lƣợng giáo dục, hƣớng nghiệp và dạy nghề tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội .................... 83 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 87 3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................... 89 Kết luận chƣơng 3 ....................................................................................................... 92 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 93 1. Kết luận ................................................................................................................... 93 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 100 PHỤ LỤC....................................................................................................................... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT TT Ký hiệu viết tắt Nội dung 1 Bộ LĐ-TBXH Bộ Lao động -Thƣơng binh xã hội 2 CBGV Cán bộ giáo viên 3 CBQL Cán bộ quản lý 4 CNH - HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 ĐNGV Đội ngũ giáo viên 8 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 7 GDLĐXH Giáo dục Lao động xã hội 9 GV Giáo viên 10 GVDN Giáo viên dạy nghề 11 HĐND Hội đồng nhân dân 12 KHCN Khoa học công nghệ 13 KHĐT Kế hoạch đào tạo 14 KT-XH Kinh tế - xã hội 15 NCKH Nghiên cứu khoa học 16 NNMT Ngƣời nghiện ma túy 17 TB&XH Thƣơng binh và Xã hội 18 TC-HC Tổ chức - Hành chính 19 UBND Ủy ban nhân dân 20 XHCN Xã hội chủ nghĩa Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số lƣợng và trình độ chuyên môn của cán bộ viên chức, nhân viên Trung tâm Chữa bệnh - GDLĐXH Bắc Kạn............................................. 38 Bảng 2.2. Đội ngũ CBQL của Trung tâm năm 2013& 2014 (n=10) .......................... 38 Bảng 2.3. Chỉ tiêu, số lƣợng học viên vào Trung tâm ................................................ 40 Bảng 2.4. Ý kiến của cán bộ quản lý về xác định mục tiêu dạy nghề cho học viên (n=10) ........................................................................................................ 41 Bảng 2.5. Ý kiến giáo viên về sự cần thiết dạy nghề cho học viên (n=10) ................ 43 Bảng 2.6. Ý kiến giáo viên về xác định mục tiêu dạy nghề cho học viên (n=10) ...... 43 Bảng 2.7. Ý kiến của phụ huynh về xác định mục tiêu dạy nghề cho học viên (n=20) ........................................................................................................ 44 Bảng 2.8. Ý kiến của học viên cai nghiện về xác định mục tiêu học nghề (n=20) .... 45 Bảng 2.9. Hoạt động dạy nghề tại Trung tâm năm 2013&2014 ................................. 46 Bảng 2.10. Nội dung chƣơng trình các bài hƣớng nghiệp dành cho học viên ........... 47 Bảng 2.11. Thời gian giảng dạy các khóa nghề .......................................................... 49 Bảng 2.12. Thực hiện chƣơng trình dạy nghề (n=10) ................................................ 51 Bảng 2.13. Tình hình sức khỏe học viên năm 2013&2014 (n=252) .......................... 51 Bảng 2.14. Trình độ học vấn của học viên (n=252) ................................................... 52 Bảng 2.15. Nghề nghiệp và chuyên môn học viên vào Trung tâm năm 2013-2014 (n=252) ...................................................................................................... 54 Bảng 2.16. Khảo sát trình độ học vấn của giáo viên năm 2013-2014 (n=10) ............ 56 Bảng 2.17. Tình hình sinh hoạt chuyên môn của giáo viên dạy nghề (n=10) ............ 56 Bảng 2.18. Những khó khăn chính khi thực hiện nhiệm vụ dạy nghề cho học viên (n=10) ........................................................................................................ 57 Bảng 2.19. Kiểm tra công tác dạy nghề cho học viên tại Trung tâm (n=10) ............. 58 Bảng 2.20. Kết quả thi tay nghề của học viên năm 2013 - 2014 (n=119) .................. 59 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tính cấp thiết của các biện pháp (n=20) .......................... 89 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ........................................ 90 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các chức năng quản lý .............................................................................. 13 Sơ đồ 3.1. Đánh giá, kiểm tra trong công tác dạy nghề .............................................. 80 Sơ đồ 3.2. Nhiệm vụ của giám đốc Trung tâm Chữa bệnh - GDLĐXH khi quản lý công tác dạy nghề .................................................................................. 84 Sơ đồ 3.3. Nhiệm vụ hƣớng nghiệp của cán bộ quản lý, giáo viên văn hóa và giáo viên dạy nghề cho học viên tại Trung tâm cai nghiện ............................... 85 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở nƣớc ta trong những năm gần đây cùng với sự phát triển về kinh tế, văn hoá, xã hội thì tệ nạn xã hội cũng có chiều hƣớng gia tăng và diễn biến phức tạp. Trong đó nổi lên là tệ nạn ma tuý, đặc biệt là tình hình phát triển của tệ nạn nghiện ma tuý. Phòng, chống tệ nạn xã hội nói chung và tệ nạn nghiện ma tuý nói riêng hiện nay đã và đang trở thành các chƣơng trình toàn cầu. Cùng với tội phạm, tệ nạn ma tuý ở nƣớc ta đã và đang là một trong những tệ nạn đặc biệt nguy hiểm, là vấn đề nhức nhối. Ma tuý là nguồn gốc dẫn đến tội phạm, là nguyên nhân của sự bần cùng hoá gia đình, làm băng hoại sức khoẻ, đạo đức, nhân cách, là bạn đồng hành của đại dịch HIV/AIDS, đồng thời nó còn tác động xấu đến an ninh trật tự, sự ổn định và sự phát triển của xã hội. Tình hình sử dụng, nghiện ma tuý ở nƣớc ta hiện nay diễn ra rất đa dạng, phức tạp và có chiều hƣớng gia tăng. Đặc biệt là từ khi các chất ma tuý nhƣ hêrôin, côcain, morphine, ma tuý tổng hợp...đƣợc chuyển từ nƣớc ngoài vào Việt Nam bằng nhiều con đƣờng khác nhau. Với khả năng gây nghiện nhanh của các loại chất ma tuý mới này thì tệ nạn nghiện ma tuý nhƣ là một hiểm hoạ đối với sự phát triển lành mạnh của dân tộc Việt Nam. Tệ nạn nghiện ma tuý đƣợc xác định là một trong những tệ nạn xã hội nghiêm trọng cần phải lên án và bài trừ ra khỏi cộng đồng dân cƣ. Bởi lẽ, đi liền với các hoạt động nghiện ma tuý là tội phạm, hàng năm ở nƣớc ta xảy ra không ít các vụ án giết ngƣời, cƣớp của, trộm cắp, cƣỡng đoạt, lừa đảo chiếm đoạt tài sản công dân... do đối tƣợng nghiện ma tuý gây ra. Tệ nạn nghiện ma tuý nhƣ là một thứ dịch bệnh nguy hiểm có sức cuốn hút, cám dỗ và lây lan rất mạnh đến tầng lớp thanh, thiếu niên, làm xuống cấp nền văn hoá, đạo đức và lối sống tốt đẹp, đẩy lùi sự phát triển của xã hội. Nó trực tiếp phá vỡ hạnh phúc gia đình của những ngƣời mắc nghiện, ảnh hƣởng nghiêm trọng đến sức khoẻ, trí tuệ và nhân cách của ngƣời nghiện ma tuý, là mối hiểm hoạ đối với tƣơng lai, nòi giống dân tộc, để lại hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ mai sau. Tệ nạn nghiện ma tuý cũng là một trong những nguy cơ dẫn đến lây nhiễm căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS. Trong thời gian qua các cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Kạn đã đạt đƣợc nhiều tiến bộ trên cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội và xây dựng con ngƣời, nhƣng cũng có nhiều vấn đề nảy sinh đang đặt ra cần giải Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
quyết trong thời gian tới. Trong đó việc đấu tranh với tệ nạn ma tuý, giáo dục nhân cách cho thanh, thiếu niên đã và đang là vấn đề bức xúc hiện nay của tỉnh Bắc Kạn khi số ngƣời nghiện có hồ sơ quản lý trên 1.400 ngƣời, nhƣng số liệu thực tế chƣa thống kê đƣợc có thể gấp đến 2 lần. Giai đoạn cai nghiện ma tuý đồng thời cũng là quá trình phục hồi nhân cách của ngƣời cai nghiện. Đó là một quá trình vô cùng khó khăn, phức tạp, đòi hỏi không chỉ nỗ lực phi thƣờng của bản thân ngƣời nghiện, mà còn cần sự hỗ trợ của gia đình, cộng đồng và xã hội. Ý thức đƣợc tình hình cấp bách và trách nhiệm to lớn đối với từng số phận con ngƣời, với cộng đồng và xã hội, Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh Bắc Kạn đã ra chủ trƣơng xoá bỏ triệt để tệ nạn ma tuý, xây dựng xã hội văn minh, lành mạnh. Tuy nhiên, tỷ lệ ngƣời tái nghiện còn rất cao, chiếm tới trên 80%. Một trong những nguyên nhân tái nghiện là môi trƣờng sinh sống của họ chƣa thực sự trong sạch về ma tuý. Mặt khác, những ngƣời sau cai nghiện chƣa có một nghề nghiệp vững chắc giúp họ có thể kiếm sống, có điều kiện thuận lợi để tái hoà nhập cộng đồng, trở thành lao động chân chính góp phần xây dựng gia đình, xã hội, đất nƣớc. Điều này đặt ra cho chúng ta một vấn đề cấp thiết, cần nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề và đề ra biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề giúp ngƣời cai nghiện có nghề nghiệp ổn định để hòa nhập cộng đồng, góp phần hạn chế tối đa hậu quả của tệ nạn ma túy, xây dựng môi trƣờng xã hội tốt đẹp. Từ ý nghĩa đó, chúng tôi chọn vấn đề “Quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn làm vấn đề nghiên cứu”, với mong muốn góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy nghề tại Trung tâm. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn, đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả của công tác quản lý hoạt động dạy nghề tại Trung tâm. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động dạy nghề tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội cấp tỉnh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động dạy nghề ở Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn trong thời gian qua đã đạt đƣợc một số kết quả nhất định, tuy nhiên vẫn còn bộc lộ một số hạn chế bất cập về nội dung dạy nghề, phƣơng thức quản lý. Nếu đề xuất và thực hiện một cách đồng bộ các biện pháp quản lý phù hợp thì hiệu quả của hoạt động này sẽ đƣợc tăng lên, giúp ngƣời đã cai nghiện đƣợc ma túy có nghề nghiệp ổn định để tái hòa nhập cộng đồng, hạn chế và giảm bớt tối đa hậu quả của tệ nạn ma túy, góp phần xây dựng gia đình, môi trƣờng xã hội ổn định, phát triển tốt. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng về quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn theo chức năng và nhiệm vụ của đơn vị. Đề tài sử dụng các số liệu nghiên cứu thực trạng về quản lý hoạt động dạy nghề tại Trung tâm Chữa bệnh - GDLĐXH Bắc Kạn trong 2 năm 2013-2014. Khách thể điều tra gồm: 10 cán bộ quản lý; 10 viên chức, giáo viên, nhân viên tại Trung tâm Chữa bệnh - GDLĐXH Bắc Kạn; 20 học viên, 20 phụ huynh của học viên đã cai nghiện tại Trung tâm. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Tiến hành nghiên cứu, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu, văn bản, chỉ thị nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nƣớc, của tỉnh Bắc Kạn, các công trình khoa học, sách báo…có nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu, để từ đó tìm hiểu các khái niệm và phân tích, tổng hợp, khái quát hoá những vấn đề cơ bản làm cơ sở lý luận cho đề tài. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát Đối tƣợng quan sát: hoạt động dạy nghề, nhà xƣởng, phòng dạy nghề tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội Bắc Kạn. Mục đích quan sát: Quan sát điều kiện cơ sở vật chất dành cho hoạt động dạy nghề; hoạt động của giáo viên và học viên trong công tác dạy nghề... nhằm tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Xây dựng các mẫu phiếu khảo sát với đối tƣợng: Giám đốc, cán bộ quản lý, giáo viên dạy nghề, học viên học nghề, phụ huynh học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn nhằm thu thập thông tin về thực trạng hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề ở Trung tâm. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm Nghiên cứu kế hoạch dạy nghề, kế hoạch hoạt động hƣớng nghiệp năm 2013- 2014 nhằm xác định vai trò, vị trí của công tác dạy nghề tại Trung tâm. Nghiên cứu hồ sơ dạy nghề (kế hoạch, hồ sơ sổ sách, kết quả các bài tập, bài thực hành, kiểm tra của học viên tại Trung tâm để qua đó phân tích chất lƣợng, kết quả dạy nghề). Nghiên cứu giáo án lên lớp của giáo viên dạy nghề nhằm thu thập thông tin về hoạt động dạy nghề của giáo viên. 7.2.4. Phương pháp phỏng vấn Phỏng vấn Ban giám đốc, cán bộ quản lý và giáo viên về mục đích việc dạy nghề cho học viên cai nghiện; những thuận lợi, khó khăn, những yêu cầu cần thiết khi quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm. Phỏng vấn một số học viên về công tác dạy nghề tại Trung tâm. Phỏng vấn một số phụ huynh của học viên cai nghiện, tìm hiểu quan điểm của họ khi con em đăng ký học nghề cũng nhƣ ghi nhận những tâm tƣ, ý kiến đóng góp của phụ huynh học viên đối với Trung tâm để việc học nghề của con em họ thuận lợi và hiệu quả hơn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
7.2.5. Phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu: Chúng tôi sử dụng một số công thức toán thống kê để xử lý các số liệu thu thập đƣợc. 8. Cấu trúc luận văn bao gồm Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục, luận văn đƣợc trình bày trong 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề tai Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội cấp tỉnh. Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn. Chương 3: Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho học viên tại Trung tâm Chữa bệnh - Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Bắc Kạn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ TẠI TRUNG TÂM CHỮA BỆNH - GIÁO DỤC - LAO ĐỘNG XÃ HỘI CẤP TỈNH 1.1. Sơ lƣợc về lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài Trong thời đại hiện nay, các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các nƣớc coi giáo dục là nhân tố quan trọng, có tính chất quyết định đến sự phát triển kinh tế - xã hội và hƣng thịnh của mình, luôn đề cao công tác đào tạo nghề, có sự định hƣớng ngay từ khi học sinh còn đang học phổ thông. Nhƣ ở Mỹ, Nhật, Hàn Quốc, Đức, Nga ...đã có những công cụ tâm lý để kiểm tra và phân hóa năng lực, hứng thú nhằm giúp trẻ phát triển đúng hƣớng. Ở Trung Quốc hay Thái Lan hoặc Inđônêxia cũng có những mục tiêu khác nhau nhằm phát triển giáo dục đào tạo nghề. Ở Mỹ, đào tạo công nhân kỹ thuật đƣợc chú trọng và tiến hành ngay từ cấp THPT phân ban vào các trƣờng dạy nghề cấp trung học, các cơ sở dạy nghề sau THPT. Học sinh tốt nghiệp đƣợc cấp bằng chứng nhận, chứng chỉ công nhân lành nghề và đƣợc quyền đi học tiếp. Ở các công ty tƣ nhân lớn thƣờng thành lập các trƣờng đào tạo nghề ngay trong công ty mình để đào tạo công nhân cho mình và có thể đào tạo cho công ty khác theo hợp đồng. Ở Pháp, vào giữa thế kỷ XIX, xuất hiện nhiều cuốn sách mang nội dung đề cập đến vấn đề phát triển đa dạng của nghề nghiệp do sự phát triển công nghiệp. Ngay khi đó, ngƣời ta đã nhận thấy rằng hệ thống nghề nghiệp đã rất phức tạp, sự chuyên môn hóa vƣợt lên hẳn so với giai đoạn sản xuất công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp. Trên cơ sở đó, nội dung các cuốn sách khẳng định tính cấp thiết phải hƣớng nghiệp, trang bị cho thế hệ trẻ đi vào lao động sản xuất có nghề nghiệp phù hợp với năng lực của mình và xã hội. Ở Đức, nhiều nhà giáo dục học nổi tiếng thuộc tổ chức nghiên cứu về lao động, kỹ thuật và kinh tế trong hoạt động dạy nghề đã nghiên cứu vấn đề đào tạo nghề nghiệp. Các công trình nghiên cứu đã làm sáng tỏ về nội dung, phƣơng pháp, hình thức tổ chức đào tạo nghề nghiệp, tạo điều kiện cho ngƣời học phát triển thành những con ngƣời trƣởng thành trong cuộc sống lao động - xã hội. Quán triệt quan điểm “Ba trong một” (Đào tạo, sản xuất, dịch vụ) trong đào tạo nghề ở Trung Quốc hiện nay, theo đó các trƣờng dạy nghề phải gắn bó chặt chẽ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
với các cơ sở sản xuất và dịch vụ, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lƣợng đào tạo nghề. Ở Inđônexia, nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực cho thị trƣờng thƣơng mại tự do ASEAN năm 2003, APEC năm 2020, hệ thống đào tạo nghề từ năm 1993 đã đƣợc nghiên cứu phát triển mạnh. Trong đó, kết hợp đào tạo nghề giữa nhà trƣờng với doanh nghiệp sản xuất đƣợc quan tâm đặc biệt. Ở Thái Lan, để có nhân lực kỹ thuật phục vụ tại các doanh nghiệp sản xuất, họ đã tổ chức đào tạo nghề ngay tại xƣởng sản xuất của mình. Năm 1999, Chính phủ Thái Lan đã nghiên cứu và xây dựng “Hệ thống hợp tác đào tạo nghề” (Cosperative training system) để giải quyết tình trạng bất cập giữa đào tạo nghề, sử dụng lao động và hƣớng tới phát triển nhân lực kỹ thuật trong tƣơng lai. Jacques Delors, Chủ tịch ủy ban Quốc tế về giáo dục thế kỷ XXI của UNESCO khi phân tích “Những trụ cột của giáo dục” đã viết: “Học tri thức, học làm việc, học cách chung sống và học cách tồn tại, đó là bốn trụ cột mà ủy ban đã trình bày và minh họa những nền tảng của giáo dục”. Theo ông, vấn đề học nghề của học sinh là không thể thiếu trong những trụ cột của giáo dục. Ở các nƣớc XHCN, nhất là Liên Xô trƣớc đây cũng sớm quan tâm đến vấn đề đào tạo nghề, những đóng góp quan trọng của các nhà giáo dục học, tâm lý học nhƣ X.I Arkhagenxki, X.IA Batusep, AE Klimov, T.V Cudrisep… dƣới góc độ giáo dục học nghề nghiệp, tâm lý lao động, tâm lý học kỹ sƣ, tâm lý học xã hội. Tuy nhiên, theo nhận xét của T.V Cudrisep, những nghiên cứu trong lĩnh vực dạy học và giáo dục nghề vào những năm 70 của thế kỷ XX còn mang tính từng mặt, một chiều nên chƣa giải quyết đƣợc một cách triệt để vấn đề chuẩn bị cho thế hệ trẻ bƣớc vào cuộc sống và lao động. Quá trình hình thành nghề lúc đó đƣợc chia làm 4 giai đoạn tách rời nhau, đó là: Giai đoạn dự định nảy sinh dự định nghề và bƣớc vào học các trƣờng nghề; giai đoạn học sinh lĩnh hội có tính chất tái tạo những tri thức, kỹ năng nghề nghiệp; giai đoạn thích ứng nghề và cuối cùng là giai đoạn hiện thực hóa từng phần hoạt động nghề. Quan điểm trên theo T.V Cudrisep đã tạo ra những khó khăn rất lớn trong quá trình học và dạy nghề, quá trình đào tạo nghề trở nên áp đặt và không thấy đƣợc mối quan hệ giữa các giai đoạn hình thành nghề. Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập hiện nay, việc nghiên cứu và tổng kết kinh nghiệm đào tạo nghề của các nƣớc trên thế giới và vận dụng vào thực tiễn đào tạo nghề ở nƣớc ta là thực sự cần thiết và cấp bách nhằm đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, đủ sức đối đầu với sự cạnh tranh và hợp tác. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam Ở Việt nam, những vấn đề về đào tạo nghề và quản lý đào tạo nghề cũng đƣợc quan tâm ngay từ những năm 70 của thế kỷ trƣớc. Lúc đó, một số nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giáo dục nghề nghiệp, tâm lý học lao động nhƣ Đặng Danh Ánh, Nguyễn Ngọc Đƣờng, Nguyễn Văn Hộ, Nguyễn Bá Dƣơng…,đã chủ động nghiên cứu những khía cạnh khác nhau về sự hình thành nghề và công tác dạy nghề. Những năm gần đây, các nhà khoa học, giáo dục đã tiếp cận nhiều vấn đề đào tạo nghề ở các khía cạnh khác nhau nhƣ: Tác giả Phạm Minh Hạc, sau khi phân tích tình hình và phƣơng hƣớng đổi mới giáo dục - đào tạo đã xác định: Việc xây dựng một nền giáo dục kỹ thuật, đó là “Nền giáo dục đƣợc chỉ đạo bằng tƣ tƣởng phục vụ phát triển công nghệ”. Kết quả nghiên cứu của tác giả về con ngƣời trong cuộc sống đổi mới “Con ngƣời là giá trị sản sinh ra mọi giá trị, là thƣớc đo của mọi bậc thang giá trị. Mỗi thời đại mới đều đƣợc chuẩn bị tập trung vào vấn đề con ngƣời, chủ thể của lịch sử, chủ thể của mọi quá trình biến đổi xã hội. Tác giả Nguyễn Văn Lê, trong chƣơng trình khoa học công nghệ cấp Nhà nƣớc đề tài đề cập đến nền tảng phát triển nguồn nhân lực đi vào CNH - HĐH đất nƣớc, cho rằng: Nghiên cứu giáo dục nghề nghiệp là nền tảng để phát triển nguồn nhân lực đi vào CNH - HĐH đất nƣớc là vấn đề có ý nghĩa chiến lƣợc [10]. Tác giả Phạm Tất Dong, trong công trình khoa học của mình đã nêu ra số liệu điều tra: Trong những ngƣời không kiếm ra việc làm, có 85,5% là thanh niên trong tổng số thanh niên đứng ngoài việc làm, có 67,4% là không biết nghề. Trên cơ sở đó, tác giả xác định: Cần chú trọng việc hình thành những năng lực nghề nghiệp cho thế hệ trẻ để họ tự tìm ra việc làm, đồng thời tiếp sau quá trình hƣớng nghiệp, dứt khoát phải dạy nghề cho học sinh…đây sẽ là một nguyên tắc cơ bản [1]. Ngoài ra có thể kể đến một số công trình nghiên cứu, bài báo liên quan hoặc đề cập đến công tác quản lý đào tạo nghề, nhƣ sau: - Năm 1993, tác giả Phạm Khắc Vũ nghiên cứu đề tài: “Cơ sở lý luận và thực tiễn của hình thức tổ chức đào tạo nghề kết hợp tại nhà trƣờng và tại cơ sở sản xuất” [40]. - Năm 2005, tác giả Hoàng Ngọc Trí nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo công nhân kỹ thuật xây dựng ở thủ đô Hà Nội”. Trong công trình này tác giả đã đề xuất đƣợc một số giải pháp nâng cao chất lƣợng công nhân kỹ thuật xây dựng [34]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn
- Năm 2006, tác giả Nguyễn Văn Tuấn nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp tăng cường quản lý đào tạo nghề ở trường đại học Công nghiệp Hà Nội”. Trong công tác này tác giả phân tích mối quan hệ giữa quản lý với chất lƣợng đào tạo nghề [37]. Ngoài ra, còn có một số đề tài khoa học nghiên cứu về hoạt động dạy nghề tại các trƣờng học nhƣ sau: Đề tài: “Tìm hiểu tình hình đội ngũ làm công tác quản lý trƣờng lớp dạy nghề công và bán công, thiết kế chƣơng trình và phƣơng thức bồi dƣỡng về quản lý cho đội ngũ này tại Thành Phố Hồ Chí Minh” (2003). Chủ nhiệm đề tài: Tạ Văn Doanh. Đề tài cho thấy cán bộ quản lý là yếu tố có tính quyết định của công tác quản lý dạy nghề. Nếu đào tạo bồi dƣỡng đội ngũ này tốt thì hoạt động của hệ thống sẽ hiệu quả hơn. Đề tài chỉ rõ đội ngũ quản lý chƣa có đƣợc tiêu chuẩn và trình độ theo yêu cầu của Sở Giáo dục- Đào tạo...do đó hiệu quả hoạt động đào tạo nghề chƣa cao, điều này lý giải một phần về sự thiếu hụt đội ngũ công nhân kỹ thuật, nhất là ở các nghề mũi nhọn tại Thành phố. Đề tài: “Nghiên cứu xây dựng chƣơng trình dạy nghề ở trƣờng phổ thông của Thành Phố Hồ Chí Minh”(2003). Chủ nhiệm đề tài Chu Xuân Thành. Tác giả nhấn mạnh sự cấp thiết phải tổ chức giáo dục lao động, kỹ thuật tổng hợp, hƣớng nghiệp và dạy nghề cho học sinh phù hợp với tình hình phát triển của thành phố. Đề tài xây dựng đƣợc một chƣơng trình nghề gồm 3 nhóm nghề: Kỹ thuật công nghiệp, thủ công: mộc, nguội, gò hàn, tiện kim loại, điện gia dụng, điện tử, sửa xe...; Kỹ thuật phục vụ: dinh dƣỡng, may, thêu, nhiếp ảnh, uốn tóc, thủ công, nhân viên lễ tân, thƣ ký văn phòng, tin học, công nhân xây dựng...; Kỹ thuật nông nghiệp: Trồng trọt và chăn nuôi. Đề tài: “Hiệu trƣởng quản lý công tác giáo dục lao động - hƣớng nghiệp tại Trƣờng Ngô Quyền Thành phố Hồ Chí Minh” (2004). Chủ nhiệm đề tài: Huỳnh Thị Xuân. Tác giả đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lƣợng giáo dục lao động, kĩ thuật, tổng hợp, hƣớng nghiệp và dạy nghề tại trƣờng Ngô Quyền. Kết luận của đề tài là: cần tạo điều kiện cho học sinh đƣợc học nghề theo sở thích, năng lực và sức khỏe; nâng cao nhận thức của các lực lƣợng giáo dục trong và ngoài nhà trƣờng , đặc biệt là đối với phụ huynh học sinh và học sinh; chú trọng hiệu quả giờ thực hành nghề. [41]. Đề tài: “Hiệu trƣởng quản lý công tác dạy nghề tại Trƣờng An Nhơn - Gò Vấp, Thành Phố Hồ Chí Minh” (2005). Chủ nhiệm đề tài: Hồ Thị Thu Liên. Đề tài đã Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 9 http://www.lrc.tnu.edu.vn