Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: Trạc Thanh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích thực trạng hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, luận văn đề xuất biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn đáp ứng yêu cầu của thị trường.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN GIÁM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở TRUNG TÂM GDNN - GDTX HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HOÀNG VĂN GIÁM QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở TRUNG TÂM GDNN - GDTX HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. PHẠM HÙNG LINH THÁI NGUYÊN - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liê ̣u, số liệu sử dụng trong luận văn thu thập từ các báo cáo của đơn vị, các kết quả nghiên cứu có liên quan đến đề tài đã đươ ̣c công bố ... Các trić h dẫn trong luâ ̣n văn đề u đã được chỉ rõ nguồ n gố c. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2017 Tác giả Hoàng Văn Giám i
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Phạm Hùng Linh trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và chỉ dẫn tận tình cho tôi về định hướng đề tài, hướng dẫn tôi trong việc tiếp cận và khai thác các tài liệu tham khảo cũng như chỉ bảo cho tôi trong quá trình tôi viết luận văn và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô, đồng nghiệp ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn đã tận tình giúp đỡ, cung cấp nhiều thông tin và tư liệu quý giá cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp. Cuối cùng tôi muốn bày tỏ lòng cảm ơn đối với bạn bè, người thân trong gia đình đã ủng hộ và tạo mọi điều kiện hỗ trợ tôi học tập và hoàn thành luận văn này. Tác giả Hoàng Văn Giám ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT........................................................ iv DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH ...................................................................... v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu............................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài ...................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 4 8. Kết cấu luận văn........................................................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN.............................................................. 6 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................ 6 1.2. Những khái niệm cơ bản ........................................................................... 8 1.2.1. Quản lý ...................................................................................................... 8 1.2.2. Dạy nghề .................................................................................................. 10 1.2.3. Lao động nông thôn ................................................................................. 11 1.2.4. Dạy nghề cho lao động nông thôn ........................................................... 12 1.2.5. Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ............................ 18 1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn........ 12 1.3.1. Đặc điểm của công tác dạy nghề cho lao động nông thôn ...................... 12 1.3.2. Mục tiêu của hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ..................... 16 1.3.3. Vai trò của hoạt động dạy nghề cho LĐNT ............................................ 17 iii
1.3.4. Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ............................. 18 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn............................................................................. 25 1.4.1. Yếu tố chủ quan........................................................................................ 25 1.4.2. Yếu tố khách quan .................................................................................... 27 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 28 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở TRUNG TÂM GDNN - GDTX HUYỆN NGÂN SƠN, TỈNH BẮC KẠN ................................ 29 2.1. Khái quát về huyện Ngân Sơn và Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn .......................................................................... 29 2.1.1. Khái quát về dân số, lao động, cơ cấu ngành nghề huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn ............................................................................................ 29 2.1.2. Khái quát về Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn .................................................... 31 2.2. Thực trạng hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân............................................................ 35 2.2.1. Thực trạng công tác tuyển sinh ............................................................... 35 2.2.2. Thực trạng về chương trình, giáo trình dạy nghề .................................... 37 2.2.3. Thực trạng hoạt động dạy nghề của giáo viên ........................................ 38 2.2.4. Thực trạng hoạt động học nghề của học viên.......................................... 43 2.2.5. Thực trạng cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề ........................................... 45 2.3. Thực trạng quản lý các nội dung hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn .................... 48 2.3.1. Thực trạng quản lý hoạt động tuyển sinh ................................................ 48 2.3.2. Thực trạng quản lý chương trình, giáo trình dạy nghề ............................ 50 2.3.3. Thực trạng quản lý công tác dạy nghề của giáo viên và học nghề của học viên ............................................................................................. 52 iv
2.3.4. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề .............................. 55 2.4. Thực trạng lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn ................................................................................................. 57 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động dạy nghề.......................................... 57 2.4.2. Thực trạng tổ chức hoạt động dạy nghề .................................................. 60 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy nghề .................................................. 61 2.4.4. Thực trạng kiểm tra hoạt đông dạy nghề cho LĐNT ................................... 63 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm GDNN- GDTX huyện Ngân Sơn ...... 66 2.5.1. Yếu tố khách quan ................................................................................... 67 2.5.2. Yếu tố chủ quan ....................................................................................... 67 2.6. Đánh giá chung về quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm GDNN-GDTX huyện Ngân Sơn ................................. 68 2.6.1. Những mặt tích cực ................................................................................. 68 2.6.2. Những mặt tồn tại, hạn chế...................................................................... 69 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 71 Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP - GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN HUYỆN NGÂN SƠN ............................................................................................ 72 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................... 72 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 72 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 72 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 72 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 73 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho LĐNT ở trung tâm GDNN-GDTX huyện Ngân Sơn ............................................................. 74 v
3.2.1. Phát triển chương trình dạy nghề phù hợp với xu thế chuyển dịch lao động.... 75 3.2.2. Chỉ đạo và tổ chức đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận nghề nghiệp ....................................................................................... 78 3.2.3. Bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản lý và cán bộ giáo viên theo hướng nâng cao kỹ năng nghề ............ 81 3.2.4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá quá trình dạy nghề ........................ 84 3.2.5. Chú trọng đầu tư và quản lý sử dụng có hiệu quả CSVC, trang thiết bị phục vụ dạy nghề................................................................................. 87 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 90 Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 97 1. Kết luận .......................................................................................................... 97 2. Khuyến nghị................................................................................................... 98 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 100 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT BLĐTBXH : Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội CBGV, NV : Cán bộ giáo viên, nhân viên CBQL : Cán bộ quản lý CĐ : Cao đẳng CNH - HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa CSVC : Cơ sở vật chất CTĐT : Chương trình đào tạo DN : Doanh nghiệp ĐH : Đại học ĐTN : Đào tạo nghề ĐVSDLĐ : Đơn vị sử dụng lao động GDNN - GDTX : Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên GV : Giáo viên HV : Học viên Kđ : Không đạt KHCN : Khoa học công nghệ KT : Kỹ thuật KTXH : Kinh tế xã hội LĐ : Lao động LĐNT : Lao động nông thôn LĐTB và XH : Lao động - Thương binh và Xã hội LLLĐ : Lực lượng lao động LLSX : Lực lượng sản xuất LTTP : Lương thực thực phẩm NN&PTNT : Nông nghiệp và Phát triển nông thôn PPDH : Phương pháp dạy học PTDH : Phương tiện dạy học SCMNN : Sửa chữa máy nông nghiệp SL : Số lượng TB : Trung bình TC : Trung cấp THCS : Trung học cơ sở TT : Trung tâm UBND : Ủy ban nhân dân iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH Bảng: Bảng 2.1. Tình hình dân số và lao động huyện Ngân Sơn giai đoạn 2014-2016.................................................................................... 29 Bảng 2.2. Cơ cấu nghề nghiệp lao động của huyện Ngân Sơn ................... 30 Bảng 2.3. Thực trạng cơ cấu giáo viên dạy nghề ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn .............................................................. 39 Bảng 2.4. Kết quả giảng dạy của giáo viên trong 3 năm tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn ............................................... 40 Bảng 2.5. Phân loại đánh giá công tác dự giờ của giáo viên từ 2014 đến 2016 ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn ........... 42 Bảng 2.6. Kết quả học nghề của học viên ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn .......................................................................... 44 Bảng 2.7. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy nghề của trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn .............................................................. 46 Bảng 2.8. Kết quả đánh giá thực trạng lập kế hoạch hoạt động dạy nghề cho LĐNT ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn ............. 58 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá thực trạng tổ chức hoạt động dạy nghề cho LĐNT ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn................ 60 Bảng 2.10. Kết quả đánh giá thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy nghề cho LĐNT ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn................ 62 Bảng 2.11. Kết quả thực trạng kiểm tra hoạt động dạy nghề cho LĐNT ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn ........................... 64 Bảng 2.12. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm GDNN-GDTX huyện Ngân Sơn .......................................................................... 66 Bảng 3.1. Tổng hợp đánh giá tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho LĐNT tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn .............................................................. 91 v
Bảng 3.2. Tổng hợp đánh giá tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho LĐNT tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn .............................................................. 93 Bảng 3.3. Tổng hợp đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho LĐNT tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn ............................................... 94 Hình: Hình 2.1. Bộ máy tổ chức tại Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên huyện Ngân Sơn ............................................ 33 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đã thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và quá trình đô thị hóa ở nước ta diễn ra nhanh, cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch mạnh mẽ. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều hộ nông nghiệp bị mất đất sản xuất, phải tìm cách chuyển đổi lao động sang lĩnh vực phi nông nghiệp nên rất cần được hưởng chính sách ưu đãi về đào tạo nghề. Bên cạnh đó, chất lượng lao động ở nông thôn nước ta còn quá thấp nên đã làm cho thu nhập của người lao động không thể tăng nhanh, từ đó gây ra chênh lệch khoảng cách giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn ngày càng tăng. Chính vì vậy, dạy nghề cho lao động nông thôn ở Việt Nam đang là một yêu cầu cấp bách. Nhằm giải quyết tình trạng trên, trong Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5- 8-2008 của Ban chấp hành Trung ương (khóa X) về nông nghiệp, nông dân và nông thôn có đề ra: “Giải quyết việc làm cho nông dân là nhiệm vụ ưu tiên xuyên suốt trong mọi chương trình phát triển kinh tế - xã hội của cả nước; bảo đảm hài hòa giữa các vùng, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng, giữa nông thôn và thành thị. Có kế hoạch cụ thể về dạy nghề và chính sách bảo đảm việc làm cho nông dân, nhất là ở các vùng chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Đẩy mạnh xuất khẩu lao động từ nông thôn... Hình thành Chương trình mục tiêu quốc gia về dạy nghề, phát triển nguồn nhân lực, bảo đảm hằng năm đào tạo khoảng 1 triệu lao động nông thôn; phấn đấu đến năm 2020 lao động nông nghiệp còn khoảng 30% lao động xã hội; tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo đạt trên 50%” [4]. Đối với dạy nghề cho lao động nông thôn, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27-11-2009 phê duyệt Đề án “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn đến năm 2020”. Mục tiêu của đề án 1956, đến 1
năm 2020, 80% lao động nông thôn sau khi được đào tạo nghề có việc làm phù hợp với nghề đào tạo [21]. Khẳng định vai trò của dạy nghề cho lao động nông thôn, trong Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/ 6/ 2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc “Phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020” đã nêu rõ “Đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn, thúc đẩy đưa công nghiệp vào nông thôn, giải quyết việc làm và chuyển dịch nhanh cơ cấu lao động nông thôn” [22]. Nhận thức được điều này, UBND tỉnh Bắc Kạn đã ban hành một loạt văn bản nhằm thực hiện tốt công tác dạy nghề cho lao động nông thôn như Quyết định số 24/QĐ-UBND ngày 06/01/2011 của Ủy ban nhân tỉnh Bắc Kạn V/v "Phê duyệt Đề án dạy nghề cho lao động nông thôn tỉnh Bắc Kạn đến năm 2020" [26]; Quyết định số 1274/2012/QĐ-UBND ngày 01/6/2012 của Ủy ban nhân tỉnh Bắc Kạn V/v "Hỗ trợ tiền ăn cho lao động nông thôn trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn học nghề theo Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ" [27]; Quyết định số 1460/QĐ-UBND ngày 15/6/2012 của UBND tỉnh Bắc Kạn phân công tổ chức thực hiện dạy nghề cho lao động nông thôn học nghề theo Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn [28]. Trên thực tế, theo Quyết định số 1460/QĐ-UBND ngày 15/6/2012 của UBND tỉnh Bắc Kạn, Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn là một trong các đơn vị được giao tổ chức thực hiện dạy nghề cho lao động nông thôn học nghề theo Quyết định số 1956/QĐ-TTg ngày 27/11/2009 của Thủ tướng Chính phủ trên địa bàn huyện Ngân Sơn. Công tác dạy nghề cho lao động nông thôn của trung tâm đã được tổ chức và đạt được một số thành tựu nhất định. Tuy nhiên, công tác dạy nghề cho lao động nông chưa được coi trọng đúng mức, nhận thức của các ngành, các cấp chưa đầy đủ, coi dạy nghề chỉ là cứu cánh, có tính thời điểm, không phải là vấn đề quan tâm thường xuyên, liên tục và có hệ 2
thống. Việc thực hiện dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm còn cầm chừng, chưa có sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo các cấp, công tác điều tra, khảo sát và dự báo nhu cầu dạy nghề cho lao động nông thôn còn gặp nhiều khó khăn. Ngoài ra, nhiều nông dân chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc dạy nghề nên không mặn mà với các trung tâm dạy nghề. Nhiều gia đình chỉ tính đến việc cho con em mình theo học nghề khi không đủ chỉ tiêu để theo học bất kỳ hệ đào tạo nào khác. Xuất phát từ những lý do trên, tôi quyết định lựa chọn đề tài nghiên cứu của mình là “Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn” làm luận văn thạc sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích thực trạng hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, luận văn đề xuất biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn đáp ứng yêu cầu của thị trường. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn. - Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. 4. Giả thuyết khoa học Những gần đây công tác dạy nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên kết quả dạy nghề chất lượng còn thấp. Một trong các nguyên nhân cơ bản là trung tâm chưa quản lý tốt hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn. Nếu đề xuất được biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề hiệu quả thì sẽ nâng cao 3
chất lượng dạy nghề cho lao dộng nông thôn tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xây dựng cơ sở lý luận về thực trạng hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn. - Điều tra, khảo sát thực trạng hoạt động dạy nghề và quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. Tổ chức khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi các biện pháp. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đề tài tiến hành khảo sát lấy mẫu có chủ đích tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn.tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. Số CBQL và GV được khảo sát là 23 người. - Địa bàn nghiên cứu của luận văn là trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. - Quá trình nghiên cứu được thực hiện thời gian từ 2016 - 2017 và sử dụng số liệu từ năm 2014 đến 2016. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp thu thập dữ liệu *Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Trong luận văn, chúng tôi xây dựng 7 mẫu bảng hỏi như ở trong phụ lục 1 và phụ lục 2. Xây dựng phiếu hỏi bằng các câu hỏi đóng đối với các CBQL, GV nhằm khảo sát ý kiến đánh giá của các khách thể điều tra về quản lý hoạt động dạy nghề cho LĐNT tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. Ngoài ra chúng tôi còn khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất của các CBQL, GV ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn 4
*Phương pháp phân tích tư liệu (Document analysis method) Tiến hành phân tích, hệ thống hóa các tài liệu có liên quan đến vấn đề quản lý hoạt động dạy nghề cho LĐNT tại trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn như Quyết định 1956, Luật Dạy nghề, tài liệu kinh điển, tạp chí, sách báo.v.v.. để xây dựng khung lý thuyết cho đề tài. Ngoài ra còn có các tư liệu của UBND tỉnh, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Thống kê huyện, tài liệu của trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn. 7.2. Phương pháp xử lý dữ liệu Sử dụng phần mềm tính toán Excel để nhập dữ liệu, xử lý, phân tích dữ liệu và một số phần mềm tin học để xử lý các kết quả điều tra, khảo nghiệm. 8. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, phần nội dung chính được kết cấu thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm GDNN - GDTX cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. Chương 3: Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn. 5
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY NGHỀ CHO LAO ĐỘNG NÔNG THÔN Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP – GIÁO DỤC THƯỜNG XUYÊN CẤP HUYỆN 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề Năm 2002, tác giả Lê Hồng Thái, trong Đề tài khoa học cấp Bộ: “Nghiên cứu vấn đề lao động việc làm nông thôn” đã phân tích thực tiễn và chỉ ra những nguyên nhân dẫn tới dịch chuyển chậm lao động trong cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn là: phân bố dân cư không đồng đều giữa các vùng, diện tích đất nông nghiệp bình quân đầu người quá thấp và có xu hướng ngày càng thu hẹp dưới tác động của đô thị hóa, CNH, HĐH. Điều này khiến cho người lao động nông thôn gặp nhiều khó khăn trong tích lũy đất đai cho sản xuất nông nghiệp, phi nông nghiệp. Bên cạnh đó, chất lượng nguồn nhân lực ở khu vực nông thôn còn nhiều hạn chế, mặt bằng dân trí không cao, khả năng tiếp nhận kiến thức, kỹ năng nghề còn chậm dẫn tới khả năng chuyển đổi nghề còn thấp. Viện nghiên cứu khoa học dạy nghề năm 2011đã xuất bản cuốn “Mô hình dạy nghề và giải quyết việc làm cho lao động ở khu vực chuyển đổi mục đích sử dụng đất”. Đây là cuốn sách được biên soạn dựa trên các tài liệu nghiên cứu, các tài liệu thực tế thông qua các đề tài, đề án của viện và các tác giả, các cơ quan trong và ngoài nước. Nội dung của công trình đề cập đến các vấn đề chủ yếu của đô thi hóa và những hệ lụy với nông thôn Việt Nam; nhu cầu học nghề của người lao động và những mô hình dạy nghề giải quyết việc làm cho các nhóm lao động nông thôn khác nhau. Cuốn sách có nội dung gần nhất với nội dung của luận văn. Tuy nhiên, trong công trình việc giới thiệu mô hình mới ở mức khái quát, chưa có đánh giá tổng kết kỹ nên chưa có những khẳng định về hiệu quả và mức độ áp dụng. Đến năm 2016, tác giả Nguyễn Thị Tú Anh đã nghiên cứu đề tài “Dạy nghề cho người lao động đáp ứng yêu cầu xây dựng nông thôn mới ở huyện 6
Thanh Miện - tỉnh Hải Dương” làm luận văn thạc sĩ. Luận văn đã khái quát được những vấn đề chung về đào tạo nghề cho lao động nói chung và lao động nông thôn trong xây dựng nông thôn mới nói riêng. Đây là những vấn đề mà đề tài quan tâm song tác giả không tập trung nghiên cứu việc dạy nghề cho lao động nông thôn của trung tâm GDNN - GDTX. Năm 2016, tác giả Dương Văn Huynh đã nghiên cứu đề tài “Quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp dạy nghề Thanh Miện, tỉnh Hải Dương” làm luận văn thạc sĩ. Luận văn đã nghiên cứu công tác đào tạo, quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp dạy nghề Thanh Miện trong giai đoạn 2013 - 2015. Trong luận văn tác giả đã sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết, nghiên cứu thực tiễn và các phương pháp bổ trợ. Đề tài đã tiến hành khảo sát ý kiến của 100 cán bộ quản lý, giáo viên và học viên học nghề. Luận văn đề xuất 08 biện pháp góp phần nâng cao hiệu quả việc quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại Trung tâm Kỹ thuật tổng hợp hướng nghiệp dạy nghề Thanh Miện. Tác giả Vũ Văn Yên (năm 2016) đã nghiên cứu đề tài “Quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Kạn” làm luận văn thạc sĩ. Luận văn đã phân tích thực trạng quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn vùng dân tộc thiểu số ở tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2011 - 2015, đề tài nêu lên những đánh giá về thực trạng nêu trên, đồng thời chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân điểm yếu trong quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn vùng dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh. Trong luận văn tác giả đã sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận, nghiên cứu thực tiễn và các phương pháp bổ trợ. Đề tài đã tiến hành khảo sát ý kiến của 75 cán bộ quản lý và giáo viên, 300 học viên học nghề. Luận văn đề xuất 05 biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn vùng dân tộc thiểu số ở tỉnh Bắc Kạn định hướng đến năm 2020. 7
Khái quát những công trình nghiên cứu trên cho thấy: Tuy đã có nhiều nghiên cứu về đào tạo nghề nói chung, đào tạo nghề cho người lao động nông thôn vùng nói riêng và các vấn đề liên quan, song các công trình nghiên cứu trên chỉ nghiên cứu về đào tạo, đào tạo nghề nói chung, hoặc nghiên cứu một vài lĩnh vực của đào tạo nghề của từng vùng. Hiện chưa có công trình nào ở trong và ngoài nước nghiên cứu một cách tổng thể và chi tiết về “Quản lý hoạt động dạy nghề cho lao động nông thôn ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Ngân Sơn”. 1.2. Những khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý Quản lý là một trong những hoạt động cơ bản nhất của con người xét trên nhiều phạm vi cá nhân, tập đoàn, quốc gia hay nhóm quốc gia. Trong quá trình tồn tại và phát triển của quản lý, đặc biệt trong quá trình xây dựng lý luận, khái niệm quản lý được nhiều nhà lý luận đưa ra, nó thường phụ thuộc vào lĩnh vực hoạt động, nghiên cứu của mỗi người. Có nhiều cách tiếp cận và nhiều khái niệm khác nhau về quản lý. Sau đây là một số quan niệm chủ yếu: a) Quan điểm của các tác giả nước ngoài về quản lý: - C.Mác coi quản lý là một đặc điểm vốn có, bất biến về mặt lịch sử của đời sống xã hội. Ông đã viết: “Bất kỳ lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào mà tiến hành trên một quy mô khá lớn đều yêu càu phải có một sự chỉ đạo để điều hòa những hoạt động cá nhân. Sự chỉ đạo đó phải là những chức năng chung, tức là những chức năng phát sinh từ sự khác nhau giữa sự vận động chung của cơ thể sản xuất với những vận động cá nhân của những khí quan độc lập hợp thành cơ thể sản xuất đó. Một nhạc sĩ độc tấu thì tự mình điều khiển lấy mình, nhưng một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc trưởng” [2, tr.24]. - Theo tinh thần của chủ nghĩa Mác - Lê Nin thì hoạt động quản lý về mối quan hệ qua lại giữa những quy luật xã hội khách quan và hoạt động tự 8
giác của con người có ý nghĩa to lớn đối với lý luận và thực tiễn quản lý. Hoạt động quản lý - đó là sự biểu hiện ý nguyện tự giác của chủ thể quản lý muốn điều chỉnh và hướng dẫn các quy trình và các hiện tượng xã hội. Hoạt động quản lý có bản chất là hoạt động tự giác, đúng như Ph. Angghen đã chỉ ra: "Trong lịch sử xã hội, nhân tố hoạt động là con người có ý thức, hành động có suy nghĩ hay dưới ảnh hưởng của nhiệt tình và theo đuổi những mục đích nhất định. Ở đây không có gì được thực hiện mà lại không có ý định tự giác, không có mục đích mong muốn" [2, tr.17]. - Các nhà khoa học Harold Koontz, Cyril Odonell và Heinz Weihrich trong cuốn: “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” đã khẳng định: “Quản lý là hoạt động thiết yếu của các nhà quản lý đảm bảo sự phối hợp, sự nỗ lực của mỗi cá nhân trong tổ chức nhằm đạt đến một mục tiêu nhất định trong những điều kiện thời gian, công sức và kinh phí bỏ ra ít nhất nhưng đạt hiệu quả cao nhất” [6, tr.12]. - Taylor F. W(1856 - 1915), người đề xuất thuyết “Quản lý khoa học” cho rằng: “Quản lý là biết được chính xác điều mình mình muốn người khác làm và sau đó thấy được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất” [20, tr.89]. b) Quan điểm của các tác giả trong nước về quản lý: Cũng như các tác giả nước ngoài, các nhà nghiên cứu về khoa học quản lý ở Việt Nam đều nhấn mạnh đến các yếu tố: chủ thể - khách thể - mục tiêu quản lý. Khẳng định quản lý là một hoạt động mà trong đó con người vừa là động lực, vừa là mục tiêu. - Theo Nguyễn Kỳ, Bùi Trọng Tuân "Quản lý - theo Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô, 1977 - là chức năng của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau (xã hội, sinh vật, kỹ thuật) nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động [16, tr.5]. 9