Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:141

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích và đánh giá thực trạng từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hướng phát triển năng lực (ĐHPTNL) học sinh ở các trường THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, qua đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bảo Thắng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM VI THỊ HOÀI MƠ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẢO THẮNG, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM VI THỊ HOÀI MƠ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẢO THẮNG, TỈNH LÀO CAI Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS NGUYỄN ĐĂNG TRUNG THÁI NGUYÊN - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, mọi số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chƣa hề đƣợc sử dụng trong bất cứ một công trình nào. Các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Tác giả luận văn Vi Thị Hoài Mơ i
LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành Ban giám hiệu, tập thể cán bộ, giảng viên khoa Tâm lý Giáo dục - trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại trƣờng và hoàn thành luận văn của mình. Đặc biệt, em xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo TS. Nguyễn Đăng Trung - trƣờng Đại học Thủ đô, đã trực tiếp hƣớng dẫn, tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên các trƣờng THPT và trƣờng Phổ thông dân tộc nội trú Trung học cơ sở và Trung học phổ thông huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai đã cung cấp thông tin, tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ trong suốt quá trình nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2020 Tác giả Vi Thị Hoài Mơ ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ viii DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... ix DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ .......................................................................... xi MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ............................................................ 4 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học...................................................................................... 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 5 7. Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 5 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 6 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................................................................................. 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 7 1.1.1. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học......... 7 1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu về năng lực ................................................... 8 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài nghiên cứu ............................................ 10 1.2.1. Quản lý .................................................................................................. 10 1.2.2. Quản lý giáo dục ................................................................................... 12 1.2.3. Phƣơng pháp dạy học ............................................................................ 14 iii
1.2.4. Năng lực ................................................................................................ 16 1.2.5. Phát triển năng lực học sinh .................................................................. 18 1.2.6. Đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ........................................................................................................... 19 1.2.7. Quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh............................................................................................. 19 1.3. Những vấn đề cơ bản về hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ................................................. 20 1.3.1. Một số đặc điểm tâm sinh lý cơ bản của học sinh THPT ..................... 20 1.3.2. Định hƣớng phát triển năng lực học sinh trong Chƣơng trình Giáo dục phổ thông năm 2018 ................................................................................. 21 1.3.3. Các phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .. 24 1.3.4. Nội dung hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ............................................................................ 25 1.4. Quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ............................................................................ 26 1.4.1. Xây dựng kế hoạch đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ............................................................................ 26 1.4.2. Tổ chức thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .............................................................................. 27 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .............................................................................. 28 1.4.4. Kiểm tra đánh giá giờ dạy theo các tiêu chí đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ...................................... 32 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh trong chƣơng trình phổ thông ......................................................................................................... 34 1.5.1. Ảnh hƣởng tích cực ............................................................................... 34 iv
1.5.2. Ảnh hƣởng tiêu cực ............................................................................... 35 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 38 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẢO THẮNG, TỈNH LÀO CAI................................... 39 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ở huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ....... 39 2.1.1. Vị trí địa lý, tình hình kinh tế - xã hội, văn hóa .................................... 39 2.1.2. Tình hình chung về giáo dục cấp trung học phổ thông huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .......................................................................................... 40 2.2. Thực trạng hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai......................................................................................... 47 2.2.1. Nhận thức về đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh của cán bộ quản lý và giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ........................................................... 47 2.2.2. Thực trạng sử dụng các phƣơng pháp dạy học hiện nay của giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .............................. 53 2.2.3. Thực trạng thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ..................................................................................................... 55 2.2.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến giáo viên trong thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ............................................... 59 2.3. Thực trạng quản lý đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh trong các trƣờng trung học phổ thông huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ................................................................................. 61 v
2.3.1. Thực trạng quản lý nâng cao nhận thức về đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ...................................................................... 61 2.3.2. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ...................................................................... 63 2.3.3. Thực trạng quản lý chất lƣợng hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn về đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ...................................... 65 2.3.4. Thực trạng quản lý phát triển và bồi dƣỡng phƣơng pháp dạy học cho giáo viên theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ........................................................... 67 2.3.5. Thực trạng đảm bảo điều kiện cơ sở vật chất và thiết bị dạy học cho đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ................................................... 69 2.3.6. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ...................................................................... 70 2.4. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng trung học phổ thông huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ...................................................................... 72 2.4.1. Những thành công và nguyên nhân....................................................... 72 2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................ 73 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2................................................................................ 75 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HUYỆN BẢO THẮNG, TỈNH LÀO CAI .................................................................. 76 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ............................................................ 76 vi
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................ 76 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 76 3.2. Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học của hiệu trƣởng các trƣờng trung học phổ thông huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ....... 77 3.2.1. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức về đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .......................................... 77 3.2.2. Nhóm biện pháp xây dựng kế hoạch đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ................................................. 80 3.2.3. Nhóm biện pháp nâng cao chất lƣợng hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn về đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh............................................................................................. 83 3.2.4. Nhóm giải pháp bồi dƣỡng phát triển kỹ năng dạy học cho giáo viên theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ......................................... 87 3.2.5. Đầu tƣ các nguồn lực vật chất cho thực hiện đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh .................................. 92 3.2.6. Kiểm tra, giám sát hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ......................................................... 94 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý đã đề xuất ................................ 98 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ..... 99 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm .......................................................................... 99 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm .......................................................................... 99 3.4.3. Đối tƣợng khảo nghiệm......................................................................... 99 3.4.4. Phƣơng pháp khảo nghiệm .................................................................... 99 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm .......................................................................... 100 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 .............................................................................. 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 109 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ và cụm từ đƣợc viết tắt Chữ viết tắt Cán bộ quản lý CBQL Cơ sở vật chất CSVC Công nghệ thông tin CNTT Định hƣớng phát triển năng lực ĐHPTNL Giáo dục và đào tạo GD & ĐT Kiểm tra đánh giá KTĐG Nhà xuất bản NXB Phƣơng pháp dạy học PPDH Quản lý giáo dục QLGD Thiết bị dạy học TBDH Trung học phổ thông THPT viii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Thống kê quy mô trƣờng lớp các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng... 40 Bảng 2.2: Thống kế về chất lƣợng giáo dục các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ....................................................................... 41 Bảng 2.3: Thống kê đội ngũ CBQL (hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng) các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng .................................................... 43 Bảng 2.4: Thống kê đội ngũ giáo viên các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng ..... 44 Bảng 2.5: Thống kê CSVC các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng ................. 46 Bảng 2.6: Kết quả khảo sát nhu cầu đổi mới PPDH theo ĐHPTNL học sinh của CBQL và giáo viên các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai....................................................................... 48 Bảng 2.7: Kết quả khảo sát vai trò của giáo viên và học sinh trong đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai . 49 Bảng 2.8: Kết quả khảo sát của giáo viên về việc vận dụng các PPDH theo ĐHPTNL học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ................................................................................... 51 Bảng 2.9: Kết quả khảo sát CBQL, giáo viên về thực trạng các PPDH đang sử dụng ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai... 53 Bảng 2.10: Kết quả khảo sát học sinh về thực trạng sử dụng PPDH của giáo viên khi lên lớp ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ................................................................................... 54 Bảng 2.11: Kết quả khảo sát về thực trạng chuẩn bị kế hoạch bài dạy theo hƣớng đổi mới PPDH của giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ............................................................... 56 Bảng 2.12: Thực trạng sử dụng các PPDH tích cực của giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ............................. 58 ix
Bảng 2.13: Những yếu tố ảnh hƣởng đến thực hiện đổi mới PPDH của CBQL, giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .......................................................................................... 60 Bảng 2.14: Thực trạng nâng cao nhận thức đổi mới PPDH cho đội ngũ CBQL và giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .......................................................................................... 62 Bảng 2.15: Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch đổi mới PPDH của đội ngũ CBQL và giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ................................................................................... 64 Bảng 2.16: Thực trạng quản lý hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ............................. 66 Bảng 2.17: Thực trạng quản lý phát triển kỹ năng dạy học cho giáo viên ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ....................... 68 Bảng 2.18: Thực trạng sử dụng các nguồn lực vật chất trong đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ............................ 70 Bảng 2.19: Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá việc đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai ....................... 71 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý đổi mới PPDH theo ĐHPTNL học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .................................................. 100 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm mức độ khả thi của các biện pháp quản lý đổi mới PPDH theo ĐHPTNL học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai .................................................. 102 Bảng 3.3. Tƣơng quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ...... 104 x
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Sơ đồ 3.1: Sơ đồ mối tƣơng quan giữa các biện pháp quản lý đề xuất đổi mới PPDH theo ĐHPTNL học sinh .............................................. 98 Biểu đồ 3.2: Kết quả khảo sát mức độ cấp thiết của các biện pháp đề xuất ... 101 Biểu đồ 3.3: Kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ........ 103 Biểu đồ 3.3: Kết quả khảo nghiệm tƣơng quan mức độ 105cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp quản lý đổi mới PPDH theo ĐHPTNL học sinh.......................................................... 105 xi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ở nƣớc ta việc nâng cao chất lƣợng và hiệu quả giáo dục và đào tạo luôn đƣợc Đảng, Nhà nƣớc quan tâm và xác định là nhiệm vụ ƣu tiên trong đƣờng lối và các chiến lƣợc phát triển quốc gia. Tháng 11/2013, Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa – hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”[1]. Trong đó mục tiêu của đổi mới giáo dục lần này đƣợc xác định rõ: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lƣợng, hiệu quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân... Xây dựng nền giáo dục mở, thực học, thực nghiệm, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt; có cơ cấu và phƣơng thức giáo dục hợp lý, gắn với xây dựng xã hội học tập”[1]. Đổi mới giáo dục nói chung và đổi mới Giáo dục phổ thông nói riêng đang là vấn đề cấp bách đƣợc toàn ngành giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) quan tâm, đặc biệt là vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học (PPDH) ở các cấp học, bậc học. Đổi mới PPDH đã đƣợc triển khai sâu rộng ở tất cả các cấp học và nhà trƣờng từ nhiều năm qua và đến nay vẫn là một yêu cầu tất yếu, có vai trò then chốt trong đổi mới giáo dục. Từ nhận thức tích cực của đội ngũ giáo viên, từ tác động có định hƣớng của các cấp quản lý giáo dục, đến nay chất lƣợng giáo dục đã từng bƣớc đƣợc cải thiện. Tuy nhiên, quá trình đổi mới PPDH ở trƣờng phổ thông nói chung, ở các trƣờng trung học phổ thông (THPT) nói riêng còn nhiều bất cập và chƣa đáp ứng các mục tiêu nâng cao chất lƣợng giáo dục - dạy học. Bên cạnh những kết quả bƣớc đầu đã đạt đƣợc, việc đổi mới PPDH, KTĐG ở trƣờng THPT vẫn còn những tồn tại cần khắc phục, đó là: Truyền thụ tri thức một chiều vẫn là phƣơng pháp dạy học của nhiều giáo viên. Số giáo viên thƣờng xuyên chủ động, sáng tạo trong việc 1
phối hợp các phƣơng pháp dạy học cũng nhƣ sử dụng các phƣơng pháp dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh còn chƣa nhiều. Dạy học vẫn nặng về kiến thức lý thuyết. Việc rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tình huống thực tiễn cho học sinh thông qua khả năng vận dụng tri thức tổng hợp chƣa thực sự đƣợc quan tâm. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng các phƣơng tiện dạy học chƣa đƣợc thực hiện rộng rãi, hợp lý và hiệu quả. Chính những thực trạng trên đã không phát huy đƣợc chủ động, sáng tạo, tự lực trong quá trình học tập của học sinh. Đặc biệt việc vận dụng các tri thức lý thuyết đƣợc học vào thực hành thực tế còn rất yếu. Trong các nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, có một nguyên nhân cơ bản thuộc về lĩnh vực quản lý hoạt động đổi mới PPDH vai trò của ngƣời Hiệu trƣởng đối với công tác dạy học của giáo viên và học sinh. Nghị quyết 88/QH-NQ, Quốc Hội đã nhất trí thông qua đề án đổi mới Chƣơng trình Giáo dục phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo trình. Một trong những điểm quan trọng của Đề án là chuyển từ xây dựng chƣơng trình giáo dục (CTGD) theo hƣớng tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực ngƣời học. Định hƣớng này đòi hỏi PPDH ở các nhà trƣờng cũng phải thay đổi, phải chuyển từ dạy học truyền thụ một chiều, lấy thầy làm trung tâm sang dạy học vì ngƣời học, phát triển các năng lực và phẩm chất của ngƣời học. Thực hiện Nghị quyết Nghị quyết số 29-NQ/TW và Nghị quyết 88/QH- NQ, ngày 26/12/2018 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tƣ số 32/2018/TT-BGD&ĐT Ban hành Chƣơng trình Giáo dục phổ thông, trong đó định hƣớng về phƣơng pháp giáo dục: “Các môn học và hoạt động giáo dục trong nhà trƣờng áp dụng các phƣơng pháp tích cực hoá hoạt động của học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò tổ chức, hƣớng dẫn hoạt động cho học sinh, tạo môi trƣờng học tập thân thiện và những tình huống có vấn đề để khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát 2
hiện năng lực, nguyện vọng của bản thân, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, phát huy tiềm năng và những kiến thức, kĩ năng đã tích luỹ đƣợc để phát triển. Các hoạt động học tập của học sinh bao gồm hoạt động khám phá vấn đề, hoạt động luyện tập và hoạt động thực hành, đƣợc thực hiện với sự hỗ trợ của thiết bị dạy học, đặc biệt là công cụ tin học và các hệ thống tự động hoá của kĩ thuật số. Các hoạt động học tập nói trên đƣợc tổ chức trong và ngoài khuôn viên nhà trƣờng thông qua một số hình thức chủ yếu sau: học lí thuyết; thực hiện bài tập, thí nghiệm, trò chơi, đóng vai, dự án nghiên cứu.v.v..Tuỳ theo mục tiêu, tính chất của hoạt động, học sinh đƣợc tổ chức làm việc độc lập, làm việc theo nhóm hoặc làm việc chung cả lớp nhƣng phải bảo đảm mỗi học sinh đƣợc tạo điều kiện để tự mình thực hiện nhiệm vụ học tập và trải nghiệm thực tế”. Đổi mới phƣơng pháp dạy học phải là một bộ phận của quá trình đổi mới đồng bộ, toàn diện giáo dục. Trong những năm gần đây việc đổi mới phƣơng pháp dạy học và quản lý hoạt động này ở các trƣờng trung học phổ thông (THPT) trên cả nƣớc nói chung và các trƣờng THPT ở huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai nói riêng đã đạt đƣợc những kết quả trong việc phát huy tính tích cực của học sinh, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục. Tuy nhiên, trƣớc những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục hiện nay, việc quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học (PPDH) ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai vẫn còn nhiều bất cập trong thực hiện chức năng quản lý: Kế hoạch - tổ chức - chỉ đạo - kiểm tra..., cũng nhƣ vai trò quản lý của ngƣời Hiệu trƣởng nhà trƣờng. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT nhìn chung chƣa đáp ứng đƣợc trƣớc sự thay đổi của xã hội và yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã lựa chọn vấn đề: “Quản lý hoạt động đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai” làm đề tài luận văn tốt nghiệp. 3
2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, phân tích và đánh giá thực trạng từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực (ĐHPTNL) học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai, qua đó góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bảo Thắng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh trong các trƣờng THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Xác định cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng THPT. 4.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. 4.3. Đề xuất và khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai trong giai đoạn hiện nay. 5. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai hiện nay còn tồn tại những hạn chế, bất cập chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới giáo dục. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó, có nguyên nhân thuộc về quản lý, do đó nếu đề xuất đƣợc các biện pháp phù hợp với thực tiễn và vận dụng đồng bộ các biện 4
pháp trong quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo hƣớng tiếp cận năng lực học sinh mà luận văn đề xuất sẽ góp phần làm cho hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai đạt đƣợc hiệu toàn diện mà toàn ngành Giáo dục đang đặt ra hiện nay và những năm tiếp theo. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Về khách thể khảo sát và địa bàn khảo sát Đề tài giới hạn khảo sát ở các trƣờng THPT trên địa bàn huyện Bảo Thắng - tỉnh Lào Cai, bao gồm 04 trƣờng: THPT số 1, THPT số 2, THPT số 3 và Phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở và trung học phổ thông 139 khách thể điều tra, trong đó 14 cán bộ quản lý (CBQL), 125 giáo viên dạy THPT và 120 học sinh ở 4 trƣờng THPT trong huyện. 6.2. Phạm vi về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH của ngƣời Hiệu trƣởng theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp các tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh, biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh… để hoàn thiện hệ thống lí luận, định hƣớng cho nội dung nghiên cứu của đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra viết Mục đích là nhận định đánh giá thực trạng đổi mới PPDH và quản lý đổi mới PPDH của CBQL và giáo viên các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. 5
Để nghiên cứu đề tài này chúng tôi xây dựng bảng câu hỏi với các nội dung điều tra tập trung vào các hoạt động đổi mới PPDH, quản lý đổi mới PPDH cho CBQL, giáo viên. Đây đƣợc xem là một phƣơng pháp nghiên cứu chính của đề tài. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Nhằm mục đích thu thập thông tin qua hỏi - trả lời giữa tác giả với các cá nhân về vấn đề đổi mới PPDH với hình thức chủ yếu là phỏng vấn trực tiếp. Tiến hành phỏng vấn một số CBQL, giáo viên và các em học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai nhằm thu thập thêm thông tin thực tiễn cho đề tài. 7.2.3. Phương pháp chuyên gia Mục đích của phƣơng pháp này là đánh giá tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới PPDH theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai 7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ Sử dụng các phƣơng pháp thống kê toán học để xử lý và phân tích các số liệu, kết quả nghiên cứu, đồng thời xác định mức độ tin cậy của việc điều tra và kết quả nghiên cứu. . C u tr c luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở trƣờng THPT. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh ở các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học theo định hƣớng phát triển năng lực học sinh trong các trƣờng THPT huyện Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. 6
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu v n đề 1.1.1. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý đổi mới phương pháp dạy học Lý luận về PPDH đƣợc hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của giáo dục xã hội loài ngƣời. Trên thế giới có nhiều công trình lớn nghiên cứu về PPDH, trong đó tiêu biểu nhƣ tác phẩm: Phép giảng dạy lớn (1632), Thiên đường của trái tim (1657) của J. A. Komensky; cuối thế kỷ XIX xuất hiện những tác phẩm: Lịch sử phương pháp giảng dạy trong nhà trường Đức của K. Kér; Các phương pháp sư phạm (Guy Palmade, “Thế giới”, 1999); Tiến tới một phương pháp sư phạm tương tác (J.M. Denomé, M.Roy, HN, 2000) v.v. Ngoài ra, còn có rất nhiều tác phẩm của các nhà giáo dục nổi tiếng trên thế giới nhƣ Cơrupxcaia (1869-1939), A.S. Makarenko (1888-1939) v.v. Ở Việt Nam, nghiên cứu về đổi mới PPDH đã có nhiều bài báo của các nhà nghiên cứu, các nhà giáo đăng trên các tạp chí Nghiên cứu giáo dục, Đại học và trung học chuyên nghiệp, Thông tin khoa học giáo dục v.v. Một số cuốn sách nghiên cứu bài bản về PPDH và đổi mới PPDH đã ra đời nhƣ: Các biện pháp phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ lên lớp (Đặng Thành Hƣng - 1994); Phƣơng pháp giáo dục tích cực lấy ngƣời học làm trung tâm (Nguyễn Kỳ - 1995); Dạy học và phƣơng pháp dạy học trong nhà trƣờng (Phan Trọng Ngọ - 2005); Dạy học theo định hƣớng hình thành và phát triển năng lực ngƣời học ở trƣờng phổ thông (Lê Đình Trung - 2016); Một số vấn đề đổi mới phƣơng pháp dạy học (Thái Duy Tuyên - Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục số 01/1996, Hà Nội) v.v. 7