Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng giáo dục và quản lý giáo dục an toàn giao thông trong các trường trung học cơ sở, đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ATGT nói riêng, chất lượng giáo dục toàn diện nói chung.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN VĂN TẨY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái Nguyên - 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN VĂN TẨY QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS TS. Phạm Minh Mục Thái Nguyên - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn: “Quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, ngày 09 tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Trần Văn Tẩy i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu, hoàn thiện luận văn này, tác giả đã nhận được sự động viên, khuyến khích và tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình từ các thầy cô, đồng nghiệp và bạn bè. Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS TS. Phạm Minh Mục, người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tình chỉ bảo, định hướng, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu, thực hiện luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với các Giáo sư, Tiến sĩ, các thầy giáo cô giáo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên; các thầy cô trong Hội đồng khoa học đã trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu! Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí trong ban lãnh đạo, cán bộ chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai; xin cảm ơn Ban giám hiệu, giáo viên, các em học sinh một số trường THCS trên địa bàn huyện Văn Bàn và bạn bè, đồng nghiệp đã động viên giúp đỡ, tạo mọi điều kiện, cung cấp và chia sẻ những tư liệu cần thiết cho tác giả trong quá trình nghiên cứu đề tài. Tuy đã rất cố gắng, song luận văn vẫn không tránh khỏi những hạn chế, rất mong các thầy cô giáo, các nhà khoa học, các anh chị em đồng nghiệp đóng góp ý kiến để tác giả hoàn thiện hơn nữa trong những nghiên cứu tiếp theo. Văn Bàn, ngày 30 tháng 8 năm 2019 Tác giả Trần Văn Tẩy ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. v DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ....................................................................... vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4 4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 5 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 6 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ ................................................................. 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7 1.1.1. Ở nước ngoài ............................................................................................. 7 1.1.2. Ở Việt Nam ................................................................................................ 9 1.2. Các khái niệm cơ bản ................................................................................. 11 1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 11 1.2.2. Giáo dục an toàn giao thông .................................................................... 15 1.2.3. Quản lý giáo dục an toàn giao thông ....................................................... 16 1.3. Giáo dục an toàn giao thông trong nhà trường trung học cơ sở ................. 16 1.3.1. Đặc điểm của học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ........................................................................................ 17 iii
1.3.2. Đặc điểm tham gia giao thông của học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .................................................................................................. 18 1.3.3. Mục đích, ý nghĩa của giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .............................................................. 19 1.3.4. Nội dung giáo dục an toàn giao thông cho học sinh Trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ........................................................................................ 20 1.3.5. Các hình thức giáo dục an toàn giao thông cho học sinh Trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .............................................................................. 21 1.4. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .............................................................. 25 1.4.1. Lập kế hoạch giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ................................................................................... 25 1.4.2. Tổ chức hoạt động và tổ chức bộ máy giáo dục an toàn giao thông cho học sinh Trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ....................................... 26 1.4.3. Chỉ đạo các hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh Trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ............................................................ 28 1.4.4. Kiểm tra, đánh giá các hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ............................................... 29 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ............................................... 30 1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 30 1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 32 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 .................................................................................... 33 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI ....................... 34 2.1. Khái quát về kinh tế - xã hội huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ...................... 34 2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Văn Bàn .............................................. 34 iv
2.1.2. Giáo dục Trung học cơ sở huyện Văn Bàn ............................................. 34 2.1.3. Cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ và ý thức tham gia giao thông ở huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 35 2.2. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 36 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................... 36 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................... 36 2.2.3. Địa bàn và khách thể khảo sát ................................................................. 36 2.2.4. Công cụ khảo sát và thang đo .................................................................. 39 2.2.5. Xử lý kết quả khảo sát: ............................................................................ 39 2.3. Kết quả nghiên cứu thực trạng ................................................................... 40 2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh về vai trò giáo dục an toàn giao thông trong nhà trường .............. 40 2.3.2. Thực trạng nội dung chương trình giáo dục an toàn giao thông ............. 43 2.3.3. Thực trạng hình thức tổ chức giáo dục an toàn giao thông ..................... 45 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh Trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai .... 47 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch giáo dục an toàn giao thông cho học sinh các trường Trung học cơ sở ............................................................................... 47 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh THCS người dân tộc thiểu số ....................................................... 48 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai các hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở ................................................................... 51 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá các hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .............................. 53 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý GD ATGT trên địa bàn huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ............................................................................ 54 2.6. Đánh giá chung thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý giáo dục an toàn giao thông trên địa bàn huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ........... 56 v
2.6.1. Điểm mạnh............................................................................................... 56 2.6.2. Điểm hạn chế ........................................................................................... 56 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................... 57 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 .................................................................................... 59 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG CHO HỌC SINH DÂN TỘC THIỂU SỐ TẠI CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VĂN BÀN, TỈNH LÀO CAI ................... 60 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 60 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 60 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ............................................................ 60 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 60 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát huy ........................................ 60 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn và khả thi ......................................... 61 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục An toàn giao thông cho học sinh THCS người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ............. 61 3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao nhận thức về ATGT, giáo dục ATGT cho cán bộ quản lý nhà trường, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh ..... 61 3.2.2. Chú trọng việc lập kế hoạch giáo dục an toàn giao thông trong kế hoạch giáo dục tổng thể và toàn diện của nhà trường ....................................... 66 3.2.3. Xây dựng cơ cấu tổ chức hợp lý và nâng cao năng lực của bộ máy quản lý hoạt động GD ATGT trong nhà trường ................................................ 71 3.2.4. Chỉ đạo thực hiện giáo dục an toàn giao thông qua các môn học chính khóa và hoạt động trải nghiệm ................................................................ 76 3.2.5. Kiểm tra, đánh giá kết quả công tác giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ............................................... 81 3.2.6. Chỉ đạo phối kết hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường trong giáo dục và quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .............................................................. 87 vi
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 92 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................... 93 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 93 3.4.2. Quy trình khảo nghiệm ............................................................................ 93 3.4.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ................ 94 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 .................................................................................... 98 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 99 1. Kết luận .......................................................................................................... 99 2. Khuyến nghị................................................................................................. 100 2.1. Đối với Sở GD&ĐT Lào Cai và Phòng GD&ĐT huyện Văn Bàn ......... 100 2.2. Đối cán bộ quản lý các trường trung học cơ sở ........................................ 101 2.3. Đối với Cha mẹ học sinh các trường Trung học cơ sở ............................. 101 2.5. Đối với cơ quan truyền thông huyện ........................................................ 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 103 PHỤ LỤC vii
DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. ATGT An toàn giao thông 2. CB Cán bộ 3. CBQL Cán bộ quản lý 4. CSVC Cơ sở vật chất 5. GD Giáo dục 6. GDDT Giáo dục dân tộc 7. GD ATGT Giáo dục an toàn giao thông 8. GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 9. GT Giao thông 10. GV Giáo viên 11. GVCN Giáo viên chủ nhiệm 12. GS.TS KH Giáo sư. Tiến sĩ khoa học 13. HS Học sinh 14. HS DTTS Học sinh dân tộc thiểu số 15. DTTS Dân tộc thiểu số 16. CMHS Cha mẹ học sinh 17. CMHS-PHHS Cha mẹ học sinh - Phụ huynh học sinh 18. HĐGDATGT Hoạt động giáo dục an toàn giao thông 19. QL HĐGDATGT Quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông 20. TNGT Tai nạn giao thông 21. THCS Trung học cơ sở 22. TNCS HCM Thanh niên công sản Hồ Chí Minh iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Các trường THCS được khảo sát trên địa bàn huyện Văn Bàn ................. 37 Bảng 2.2. Thực trạng nhận thức của giáo viên, học sinh và CMHS - PHHS về sự cần thiết của việc GD ATGT ở trường THCS ........................................ 40 Bảng 2.3. Thực trạng nhận thức về ý nghĩa của việc GD ATGT thông cho học sinh .... 41 Bảng 2.4. Hệ thống bài giảng trong chương trình GDATGT ở THCS ...................... 43 Bảng 2.5. Thực trạng nội dung GD ATGT trong nhà trường ..................................... 44 Bảng 2.6. Thực trạng các hình thức tổ chức GD ATGT trong nhà trường ................ 45 Bảng 2.7. Thực trạng nhu cầu của HS đối với hoạt động GD ATGT ........................ 46 Bảng 2.8. Thực trạng việc lập kế hoạch GD ATGT cho HS của Hiệu trưởng ........... 47 Bảng 2.9. Thực trạng tổ chức hoạt động và tổ chức bộ máy giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số .................... 49 Bảng 2.10. Thực trạng chỉ đạo các hoạt động GD ATGT cho học sinh cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số ............................................ 51 Bảng 2.11. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động GD ATGT ................................ 53 Bảng 2.12. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý GD ATGT ....................... 54 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở ở huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai .................................................................. 94 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở ở huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ............................................................................. 95 Bảng 3.3. Mối tương quan giữa tính khả thi và tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở ở huyện huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. .................................. 96 v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy ban chỉ đạo hoạt động GD ATGT ....................... 72 Sơ đồ 3.2. Mối quan hệ biện chứng giữa 06 biện pháp .............................................. 93 Biểu đồ 3.1: Mối tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở ở huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai ....................................... 97 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trước tình hình thực tế về tai nạn giao thông ngày càng gia tăng, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 32/2007/NQ-CP ngày 29/6/2007 về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông đề ra nhiều việc làm thiết thực nhằm hạn chế tối đa hoặc có thể giảm đi những đau thương và mất mát thiệt hại về người cũng như tài sản làm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của đất nước. Tuy nhiên, việc thực hiện Luật Giao thông đường bộ hiện nay vẫn còn gặp nhiều khó khăn và thách thức như: Tiến độ xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng giao thông còn rất chậm so với tốc độ gia tăng số lượng phương tiện giao thông; việc quản lý phương tiện giao thông chưa thật hiệu quả; Sự kiểm soát về tốc độ gia tăng phương tiện giao thông cá nhân vẫn còn nhiều khó khăn vì nhu cầu sử dụng ngày càng cao trong khi hạ tầng giao thông chưa đồng bộ; đặc biệt, việc thực hiện các quy định, quy chế giao thông của người dân vẫn chưa thật sự tự giác, nghiêm túc, việc tuyên truyền, giáo dục ý thức giao thông rất khó cập nhật đến từng người dân trong khu vực, địa bàn,... Trong nhiều năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Bộ Công an, Ủy ban an toàn giao thông quốc gia đã chỉ đạo việc giảng dạy giáo dục an toàn giao thông lồng ghép, tích hợp trong các tiết học chính khóa và tổ chức các buổi ngoại khóa nhằm đưa nội dung chương trình giáo dục an toàn giao thông vào trong các nhà trường, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật trật tự an toàn giao thông học đường cho tất cả học sinh, sinh viên các bậc học nói chung và bậc trung học cơ sở nói riêng, nhằm góp phần nâng cao ý thức tôn trọng, chấp hành nghiêm về Luật Giao thông đường bộ, biết tự bảo vệ tính mạng, tài sản kinh tế cho chính các em, gia đình và xã hội. Việc giáo dục cho trẻ em người dân tộc thiểu số hiểu về luật giao thông, xây dựng thói quen có ý thức tốt trong việc chấp hành luật giao thông là hết sức cần thiết. Ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, các em được học một số kiến thức về Luật Giao thông cơ bản, giúp các em tham gia giao thông cùng gia đình một cách an toàn, có kỹ năng tự bản thân tham gia giao thông bằng phương tiện như xe đạp, xe đạp điện hoặc đi bộ, hiểu rõ về các chỉ dẫn của biển báo để thực hiện cho đúng và không bị ảnh hưởng bởi tai nạn giao thông. Tuy nhiên, 1
thách thức mức độ cao nhất trong việc giáo dục an toàn giao thông hiện nay là vấn đề thực thi an toàn giao thông theo luật pháp và sự kêu gọi ý thức tham gia giao thông của nhà nước đối với toàn xã hội. Ví dụ nhức nhối là việc tự đội mũ bảo hiểm và đội mũ bảo hiểm cho trẻ em, việc đơn giản mà rất phức tạp này còn phụ thuộc vào văn hóa gia đình, sự giáo dục của gia đình đối với con trẻ. Tỉnh Lào Cai nói chung và địa bàn huyện Văn Bàn nói riêng hiện nay, dưới tác động của sự phát triển kinh tế xã hội, nhu cầu giao thương, đi lại của người dân ngày càng tăng, địa bàn huyện lại có nhiều mỏ khoảng sản nên việc quy hoạch giao thông đường bộ vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu. Nhìn tổng thể, cơ sở hạ tầng của giao thông của Văn Bàn còn yếu kém, nhiều xã trên địa bàn tỉnh còn chưa đường ô tô đi đến trung tâm, ý thức của người dân khi tham gia giao thông chưa cao dẫn đến số vụ tai nạn giao thông xảy ra hàng năm còn khá lớn. Theo số liệu mới nhất của Công an huyện Văn Bàn, trong hai năm qua, tính đến hết tháng 5/2019, trên địa bàn huyện đã xảy ra 87 vụ tại nạn giao thông, làm 06 người chết và 15 người bị thương. Thực tế trong những năm gần đây, huyện Văn Bàn đã có nhiều biện pháp nhằm hạn chế tình trạng tai nạn giao thông như: đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về trật tự, an toàn giao thông; mở rộng, mở mới các tuyến đường giao thông, nâng cấp hạ tầng giao thông, hạn chế xe quá khổ, quá tải chở khoáng sản qua địa bàn huyện, tăng cường tuyên truyền và bắt buộc mọi người thực hiện đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông; tuyên truyền thực hiện “văn hóa giao thông". Tuy nhiên, tai nạn giao thông vẫn là một vấn đề gây nhức nhối cho toàn xã hội. Tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu vẫn gia tăng, các điểm ùn tắc giao thông do xe chở khoáng sản chở quá khổ, quá tải chạy qua địa bàn các xã vẫn chưa giảm, kết cấu các tuyến đường giao thông không đảm bảo chất lượng thường xuyên sụt sạt; thực hiện đội mũ bảo hiểm cũng chỉ nhằm đối phó với cảnh sát giao thông, chưa trở thành ý thức và hành vi của mỗi người... Bên cạnh đó, các hoạt động bảo đảm an toàn giao thông thường chỉ tập trung vào các đợt cao điểm; nội dung tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật về an toàn giao thông chưa sát với thực tế, hình thức còn chưa phong phú, thiếu sáng tạo... An toàn giao thông đã được các nhà trường đưa vào trong hoạt động giáo dục, thực hiện tích hợp giáo dục vào các môn học chính khóa ở các trường trung học cơ sở 2
trên địa bàn huyện Văn Bàn. Các nhà trường đã thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các chỉ thị các cấp về giáo dục an toàn giao thông; thực hiện việc tuyên truyền giáo dục an toàn giao thông trong nhà trường cũng như tới các lực lượng giáo dục khác. Các hoạt động ngoại khóa cũng được quan tâm kết hợp với giáo dục an toàn giao thông để góp phần giáo dục ý thức cho các em học sinh. Tuy nhiên, việc giáo dục an toàn giao thông và quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông trong nhà trường còn chưa nhận được sự quan tâm đúng mức, các hoạt động triển khai còn mang tính hình thức, chưa thể hiện tính liên tục, dài hơi và quyết liệt; việc phối kết hợp với các lực lượng giáo dục còn thiếu đồng bộ,… Chính vì vậy, hiệu quả đạt được trong công tác giáo dục an toàn giao thông trong các nhà trường chưa cao. Trong điều kiện đặc thù của huyện miền núi, để giáo dục thế hệ trẻ đặc biệt là trẻ người dân tộc thiểu số trở thành những người có ý thức chấp hành nghiêm túc Luật Giao thông đường bộ ngay từ lúc còn ngồi trên ghế nhà trường, hiểu về Luật giao thông, những kiến thức về an toàn giao thông, kỹ năng tham gia giao thông an toàn thì công tác quản lý giáo dục an toàn giao thông trong nhà trường đóng vai trò then chốt và đặc biệt quan trọng. Mặc dù vậy, công tác quản lý giáo dục an toàn giao thông cho học sinh nói chung, học sinh dân tộc thiểu số nói riêng chưa được quan tâm đúng mức, các nhà trường chưa có kế hoạch quản lý giáo dục an toàn giao thông và chỉ tổ chức chỉ đạo theo chương trình chung hoặc lồng ghép trong các môn học, vì vậy kết quả giáo dục an toàn giao thông chưa cao, học sinh chưa hiểu hết các kiến thức về Luật giao thông đường bộ, hiện tượng học sinh dàn hàng ngang khi tham gia giao thông, sử dụng phương tiện giao thông ở lứa tuổi chưa cho phép, dẫn đến gây tai nạn cho chính cá nhân học sinh và của những người cùng tham gia giao thông vẫn sảy ra. Từ những vấn đề thực tiễn nêu trên, bản thân là cán bộ quản lý nhà trường THCS, tác giả nhận thấy cần phải chuyên tâm tích cực nghiên cứu để tìm ra những biện pháp quản lý cụ thể nhằm góp phần thực hiện giáo dục ATGT và quản lý giáo dục ATGT đạt kết quả tốt. Mong muốn của tác giả là các em học sinh THCS nói chung và học sinh người DTTS nói riêng được giáo dục một cách toàn diện về ATGT, giúp các em luôn ý thức sâu sắc được sự cần thiết phải thực hiện nghiêm túc 3
luật giao thông, từ đó bản thân các em luôn thực hiện tốt các quy định về an toàn giao thông, trở thành những người tham gia giao thông văn minh. Chính vì những lý do trên đề tài “Quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai” được lựa chọn làm luận văn nghiên cứu trình độ Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng giáo dục và quản lý giáo dục an toàn giao thông trong các trường trung học cơ sở, đề xuất các biện pháp quản lý giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ATGT nói riêng, chất lượng giáo dục toàn diện nói chung. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý giáo dục an toàn giao thông trong trường Trung học cơ sở. Khảo sát, đánh giá thực trạng giáo dục ATGT và quản lý giáo dục ATGT cho học sinh trường trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Đề xuất biện pháp quản lý giáo dục ATGT cho học sinh trường trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. 4. Khách thể, đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh ở các trường THCS. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trường trung học cơ sở người dân tộc thiểu số dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. 5. Giả thuyết khoa học Hiện nay giáo dục an toàn giao thông ở các trường THCS huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn nhiều hạn chế nhất đinh đặc biệt với địa bàn có số lượng người là dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ cao. Nếu đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh THCS người dân tộc thiểu số phải đảm bảo tính khoa học, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội 4
của địa phương và đặc điểm phát triển của người dân tộc thiểu số sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục an toàn giao thông và giáo dục toàn diện cho học sinh. 6. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Giáo dục an toàn giao thông và quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông là một phạm trù rộng, phức tạp liên quan đến các chủ thể quản lý giáo dục, lực lượng giáo viên, học sinh, cảnh sát giao thông, người dân, gia đình học sinh…, luận văn chỉ tập trung đi sâu nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh của Hiệu trưởng các trường trung học cơ sở có học sinh người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. - Về không gian và thời gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu quản lý giáo dục an toàn giao thông ở 8 trường trung học cơ sở có học sinh người dân tộc thiểu số của huyện Văn Bàn: + Các số liệu điều tra, khảo sát sử dụng để nghiên cứu trong phạm vi 4 năm học từ năm học 2015 - 2016 đến năm học 2018- 2019. + Đối tượng khảo sát là cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh 08 trường trung học cơ sở và lực lượng cảnh sát giao thông trên địa bàn. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận Sưu tầm, thu thập tài liệu có liên quan để xây dựng cơ sở lí luận của đề tài. Các tư liệu này được nghiên cứu, phân tích, hệ thống hóa, sử dụng trong đề tài và sắp xếp thành thư mục tham khảo cho đề tài nghiên cứu. 7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Điều tra bằng bảng hỏi với đối tượng là: học sinh, cán bộ quản lí, giáo viên, cán bộ địa phương, cảnh sát giao thông và phụ huynh học sinh ở 08 trường THCS đã được xác định. - Phương pháp phỏng vấn: Sử dụng phương pháp phỏng vấn sâu cá nhân về các vấn đề liên quan đến giáo dục và quản lý giáo dục an toàn giao thông; tham khảo ý kiến khi có kết quả khảo sát, nhằm thu thập những thông tin làm sáng tỏ kết quả điều tra bằng bảng hỏi và kết quả quan sát. Các cuộc phỏng vấn được ghi âm và viết lại thành biên bản phỏng vấn. Thông tin định tính từ phương pháp phỏng vấn sâu cá nhân được sử dụng phối hợp với các dữ liệu định lượng khi phân tích các vấn đề nghiên cứu. 5
- Nghiên cứu các hồ sơ về giáo dục an toàn giao thông và quản lý hoạt động giáo dục ATGT của các trường THCS trên địa bàn khảo sát. - Phương pháp chuyên gia: Trưng cầu ý kiến của các CBQL, GV, HS, cha mẹ học sinh và các đối tượng có liên quan đến kết quả nghiên cứu và về sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp. 7.3. Phương pháp xử lý kết quả điều tra Các dữ liệu định tính thu được từ phiếu điều tra, phỏng vấn được lọc ra theo từng tiêu chí dưới dạng trích dẫn dùng kết hợp với số liệu tỷ lệ % định lượng, tính giá trị trung bình, xếp thứ bậc và phối hợp với các thông tin định tính. 8. Cấu trúc của luận văn Gồm 3 phần chính Phần 1 - Mở đầu: Giới thiệu chung về đề tài nghiên cứu Phần 2 - Nội dung: Có 3 chương Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số. Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh lào Cai. Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trung học cơ sở người dân tộc thiểu số huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Phần 3 - Kết luận và khuyến nghị Tài liệu tham khảo; phụ lục. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG CHO HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ NGƯỜI DÂN TỘC THIỂU SỐ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở nước ngoài Giáo dục có vai trò vô cùng quan trọng trong việc hình thành nhân cách học sinh. Các hoạt động giáo dục diễn ra trong nhà trường có ý nghĩa và vai trò lớn lao trong việc định hình tư tưởng, xây dựng lý tưởng, đạo đức, văn hóa, lối sống, pháp luật cơ bản cho trẻ. Chính vì vậy, việc giáo dục an toàn giao thông ngay từ khi trẻ còn ngồi trên ghế nhà trường là việc làm vô cùng cần thiết, mang lại hiệu quả cao. Nằm trong khuôn khổ chương trình “Thập kỷ hành động vì an toàn giao thông 2011-2020” của Liên Hiệp Quốc, Tổ chức Y tế thế giới WHO đã công bố báo cáo thường niên về thực trạng ATGT đường bộ toàn cầu. Dựa trên dữ liệu của 180 quốc gia thành viên, báo cáo đã đưa ra bức tranh toàn cảnh về thực trạng ATGT trên thế giới, phân tích sự tăng giảm số liệu, thống kê các chương trình hành động, các giải pháp đang được triển khai trong lĩnh vực đảm bảo ATGT. Theo báo cáo trong 3 năm gần nhất cho thấy, có 79 nước đã kéo giảm được số người chết vì TNGT, ngược lại có 68 nước để gia tăng số người chết do TNGT (trong đó chiếm 84% là các nước có thu nhập thấp và trung bình), như vậy tình hình chung vẫn chưa có nhiều cải thiện đáng kể. Tỉ lệ người chết vì TNGT ở các nước thu nhập thấp và trung bình chiếm đến 90%, cao gấp nhiều lần so với các nước đang phát triển [3]. Tại Nhật Bản, theo thống kê của Cục Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản, từ năm 1970 đến năm 2016, số người chết vì TNGT ở nước này đã giảm từ 16.000 người xuống còn hơn 4.000 người, trong khi lượng phương tiện tăng lên gấp 5 lần. Để có được kết quả này là sự nỗ lực trong việc giáo dục ý thức bảo đảm ATGT cho người dân, đặc biệt là trẻ em. Cứ 2 lần một năm, chính phủ Nhật Bản lại phát động chiến dịch tuyên truyền ATGT kéo dài 10 ngày trên quy mô toàn quốc nhằm nhắc nhở, khuyến khích người dân tham gia giao thông an toàn. Trẻ em Nhật Bản được phổ cập kiến thức ATGT ngay từ bậc tiểu học, với nội dung linh hoạt, tùy theo tình hình thực tế tại địa phương. Không chỉ được học ở trường lớp, trẻ em Nhật Bản còn được giáo dục ATGT ngay trong cuộc sống thường ngày [5]. 7
Một số công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động giáo dục cho học sinh trường phổ thông cụ thể: TODOROKI Tomoyuki, NISHIUCHI Hiroaki. The Effectiveness of Bicycle- focused Traffic Safety Education Targeting Junior and Senior High School Students, Using the Scared Straight Approach, Traffic Engineering, Vol.49 No.1, pp.71-80, 2014. (In Japanese) [67]. Nhóm tác giả cho rằng để giáo dục cho học sinh THCS và THPT về an toàn giao thông, cần phải thực hiện nhiều biện pháp và theo từng bước phù hợp với nhận thức và lứa tuổi học sinh. Trong đó, các tác giả đi sâu nghiên cứu hiệu quả của việc giáo dục an toàn khi đi xe đạp cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông, sử dụng phương pháp tiếp cận sợ hãi, kỹ thuật giao thông. Các tác giả cho rằng, muốn học sinh hiểu về an toàn giao thông khi đi xe đạp một cách hiệu quả, nhà quản lý cần thực nghiệm nhiều phương pháp khác nhau, trong đó có phương pháp cho học sinh trực tiếp chứng kiến các vụ tai nạn giao thông khi đi xe đạp, thậm chí cho học sinh thử nghiệm cảm giác khi bị tai nạn giao thông khi sử dụng xe đạp sẽ như thế nào. Hiroaki Nishiuchi Nagaoka, Traffic Safety Education and Awareness Activities in Japan, International Journal of Intelligent Transportation Systems Research, Vol. 11, No. 1, ITS Japan [68]. Tác giả Hiroaki Nishiuchi Nagaoka đã công bố số người thiệt mạng trong các vụ tai nạn giao thông ở Nhật Bản đã giảm trong những năm gần đây. Các biện pháp an toàn giao thông được thực hiện trong các nhà trường tập trung vào thực hiện các hoạt động giáo dục và nhận thức về an toàn giao thông, với trọng tâm chính là các ví dụ về nó. Có thể thấy rằng, công trình nghiên cứu tập trung vào vai trò của việc quản lý hoạt động giáo dục an toàn giáo thông cho tất cả mọi đối tượng với những biện pháp khác nhau, trong đó chú trọng đến giáo dục nâng cao nhận thức cho người tham gia giao thông theo luật giao thông đường bộ. Kết quả của công trình nghiên cứu được kiểm chứng bằng số vụ tai nạn và số người thươg vong vì tai nạn giao thông giảm đi nhiều. Tại Thụy Điển, quốc gia đang trên đà trở thành quốc gia có tỷ lệ tử vong do tai nạn giao thông thấp nhất thế giới với mục tiêu giảm tỷ lệ này xuống 0%. Đây là nỗ lực phi thường của chính phủ Thụy Điển, kể từ khi tỷ lệ tai nạn giao thông gây 8