Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Chuheodethuong10 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:117

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên ở trường tiểu học, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra, đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường tiểu học trên địa bàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN DẠ THẢO QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN DẠ THẢO QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THÙY LINH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Luận văn “Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên” được thực hiện đến tháng 8/2015. Luận văn được sử dụng những thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Các thông tin này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng trong công trình nghiên cứu nào. Các tài liệu tham khảo được trích dẫn rõ ràng. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả luận văn Trần Dạ Thảo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Bằng tất cả niềm đam mê, nhiệt huyết nghiên cứu khoa học, bằng những tình cảm chân thành nhất, tôi xin bày tỏ sự kính trọng và biết ơn sâu sắc tới các Thầy giáo, Cô giáo khoa Tâm lý giáo dục, trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên. Tôi cũng xin gửi lời cám ơn tới TS. Lê Thùy Linh - người đã động viên, khơi dậy ở tôi sự nỗ lực trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Đồng thời, tôi xin bày tỏ sự cám ơn đến gia đình, bạn bè, người thân, những người luôn bên tôi, động viên và khuyến khích tôi trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp của mình. Do thời gian nghiên cứu chưa nhiều và chưa có kinh nghiệm, mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng, song không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tôi rất mong nhận được sự chỉ dẫn và góp ý chân thành của các các Thầy, Cô, các anh chị em đồng nghiệp. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2015 Tác giả Trần Dạ Thảo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN ii http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN Ở TIỂU HỌC ................................... 6 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................ 6 1.1.1. Ngoài nước ............................................................................................ 6 1.1.2. Trong nước ............................................................................................ 9 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài ................................................................. 12 1.2.1. Quản lý ................................................................................................ 12 1.2.2. Quản lý giáo dục .................................................................................. 14 1.2.3. Kiểm tra - đánh giá .............................................................................. 15 1.2.4. Kiểm tra - đánh giá thường xuyên ....................................................... 19 1.2.5. Quản lý kiểm tra - đánh giá thường xuyên ở tiểu học ......................... 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iii http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.3. Kiểm tra đánh giá thường xuyên ở trường tiểu học ................................... 21 1.3.1.Trường Tiểu học, giáo viên và học sinh tiểu học ................................. 21 1.3.2. Vị trí của kiểm tra, đánh giá thường xuyên trong quá trình dạy học tiểu học ........................................................................................................ 25 1.3.3. Mục đích, ý nghĩa của kiểm tra, đánh giá thường xuyên .................... 25 1.3.4. Nội dung đánh giá thường xuyên ở tiểu học ....................................... 27 1.3.5. Hình thức, phương pháp và quy trình đánh giá thường xuyên ở tiểu học............................................................................................................... 28 1.3.6. So sánh KT, ĐG tổng kết và KT, ĐG thường xuyên .......................... 33 1.3.7. Yêu cầu của việc kiểm tra, đánh giá thường xuyên kết quả học tập của học sinh ................................................................................................. 35 1.4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở tiểu học ................ 35 1.4.1. Những điểm mới thông tư số 30/2014/TT - BGDĐT ......................... 35 1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên ở tiểu học............................................................................................................... 37 1.4.3. Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở tiểu học .............................................................................. 38 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở trường tiểu học ........................................................................ 40 1.5.1. Năng lực quản lý của nhà quản lý ....................................................... 40 1.5.2. Năng lực đánh giá của giáo viên ......................................................... 41 1.5.3. Chế độ, chính sách về quản lý hoạt động KT, ĐG .............................. 42 1.5.4. Nhận thức của xã hội và của cha mẹ học sinh..................................... 43 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN .................... 46 2.1. Đặc điểm các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên ..................................................................................................... 46 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
2.1.1. Đặc điểm kinh tế - xã hội .................................................................... 46 2.1.2. Đặc điểm các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên ...................................................................................................... 47 2.2. Một số vấn đề chung về khảo sát thực trạng .............................................. 52 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................ 52 2.2.2. Đối tượng khảo sát............................................................................... 53 2.2.3. Nội dung khảo sát ................................................................................ 53 2.2.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 53 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng ........................................................................ 54 2.3.1. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thường xuyên kết quả học tập ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ........................................................ 54 2.3.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá học sinh tiểu học ................................................................................................ 69 2.3.4. Đánh giá chung .................................................................................... 70 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 72 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN .................... 73 3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................. 73 3.1.1. Đảm bảo tính khoa học ........................................................................ 73 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn ........................................................................ 73 3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống, toàn diện ........................................................ 74 3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa và tính khả thi .................................................. 75 3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá thường xuyên kết quả học tập ở trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên........ 76 3.2.1. Nâng cao nhận thức của giáo viên và cán bộ quản lý về kiểm tra đánh giá thường xuyên kết quả học tập ............................................................. 76 3.2.2. Bồi dưỡng kỹ năng kiểm tra đánh giá thường xuyên kết quả học tập cho giáo viên tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên ....... 78 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2.3. Tăng cường phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên ............................................................... 80 3.2.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên ............................................................................................... 81 3.2.5. Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên ..................................................................................................... 83 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 84 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ................... 86 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ........................................................................ 86 3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ........................................................................ 86 3.4.3. Tiến hành khảo nghiệm ....................................................................... 86 3.4.4. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ....................................................................................................... 87 Điểm trung bình chung ...................................................................................... 89 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................. 96 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 97 1. Kết luận .......................................................................................................... 97 2. Khuyến nghị................................................................................................... 97 2.1. Với cán bộ quản lý nhà trường ............................................................... 98 2.2. Với GVCN .............................................................................................. 98 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 99 PHỤ LỤC 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Chữ, từ viết tắt 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 CNH Công nghiệp hóa 3 ĐG Đánh giá 4 GD & ĐT Giáo dục và đào tạo 5 GV Giáo viên 6 GVCN Giáo viên chủ nhiệm 7 HĐH Hiện đại hóa 8 HS Học sinh 9 KT Kiểm tra 10 KT, ĐG Kiểm tra, đánh giá 11 KT, ĐG TX Kiểm tra, đánh giá thường xuyên 12 QLGD Quản lý giáo dục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN iv http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: So sánh sự khác biệt giữa KT, ĐG tổng kết và KT, ĐG thường xuyên ................................................................................................. 33 Bảng 1.2: Điểm mới trong thông tư số 30/2014/TT - BGDĐT ........................ 36 Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL, GV về khái niệm kiểm tra đánh giá thường xuyên ..................................................................................... 54 Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV về ý nghĩa của kiểm tra đánh giá thường xuyên ..................................................................................... 58 Bảng 2.3. Thực trạng sử dụng các phương pháp đánh giá của GV trong kiểm tra đánh giá thường xuyên ........................................................ 61 Bảng 2.4. Thực trạng sử dụng các hình thức đánh giá của GV......................... 64 Bảng 2.5. Thực trạng tổ chức và chỉ đạo của CBQL trong kiểm tra đánh giá thường xuyên ............................................................................... 67 Bảng 2.6: Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá học sinh tiểu học .......................................................................... 69 Bảng 3.1. Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ................................. 88 Bảng 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .................................... 89 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN v http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Sơ đồ 1.1: Sơ đồ mô tả quá trình kiểm tra ......................................................... 16 Sơ đồ 1.2: Hai yếu tố trong đánh giá giáo dục .................................................. 17 Sơ đồ 1.3: Quy trình kiểm tra, đánh giá thường xuyên ..................................... 20 Sơ đồ 1.4: Nội dung của kiểm tra, đánh giá thường xuyên ............................... 27 Biểu đồ 2.1. Nhận thức của GV về khái niệm của kiểm tra, đánh giá thường xuyên ..................................................................................... 55 Biểu đồ 2.2. Thực trạng của GV về mức độ thực hiện nội dung kiểm tra, đánh giá thường xuyên ...................................................................... 60 Biểu đồ 2.3. Thực trạng lập kế hoạch quản lý của CBQL trong kiểm tra, đánh giá thường xuyên ...................................................................... 66 Biểu đồ 2.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác KT, ĐG thường xuyên của CBQL ............................................................................... 68 Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ đánh giá tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ........... 91 Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ đánh giá mức độ cần thiết của các biện pháp ...................... 92 Biểu đồ 3.3. Tỷ lệ đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp ......................... 93 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN vi http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1. Ngày nay, sự phát triển của khoa học kỹ thuật cùng với sự xuất hiện của nền kinh tế tri thức đã tạo ra những ảnh hưởng to lớn đối với nền giáo dục toàn cầu. Các quốc gia trên thế giới đang đứng trước những thách thức to lớn là làm thế nào để nâng cao được chất lượng giáo dục ở tất cả các cấp học, bậc học. Và đó cũng là mục tiêu của giáo dục Việt Nam trong thời kỳ hội nhập và phát triển. Nghị quyết Đại hội XI của Đảng cũng đã khẳng định cần phải “Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục quốc dân”, đây được xem là một trong các nhiệm vụ trọng tâm và là giải pháp đột phá trong chiến lược phát triển đất nước. Vì vậy, giáo dục cần phải đổi mới đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, phương pháp đến kiểm tra, đánh giá. Hơn hết, muốn đổi mới căn bản, toàn diện thì “mắt xích” quan trọng nhất là đổi mới cách thức kiểm tra, đánh giá học sinh. Đó cũng là 1 trong 9 nhiệm vụ giải pháp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo được nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI xác định. 1.2. Kiểm tra, đánh giá là bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy học. Kết quả của kiểm tra, đánh giá là cơ sở thực tiễn để điều chỉnh hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh, nó cũng là động lực để thúc đẩy sự đổi mới quá trình dạy và học. Đổi mới kiểm tra, đánh giá sẽ là động lực thúc đẩy phương pháp dạy học, cách thức tổ chức hoạt động dạy học có sự đổi mới cho đồng bộ. Triết lý “đánh giá vì sự tiến bộ của người học” đã ảnh hưởng đến xu hướng đánh giá hiện nay. Để thực hiện được triết lý trên thì đánh giá thường xuyên rất được coi trọng. Quá trình đó sẽ nhắm đến mục tiêu xa hơn đối với người học, đó là nuôi dưỡng hứng thú học đường, tạo sự tự giác trong học tập Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn
và quan trọng hơn là gieo vào lòng học sinh sự tự tin, niềm tin - người khác làm được mình cũng sẽ làm được. Điều này vô cùng quan trọng để hướng tới thành công của mỗi học sinh trong tương lai. 1.3. Học kỳ I năm học 2014-2015, học sinh tiểu học trong cả nước được đánh giá, xét khen thưởng theo Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT (ban hành ngày 28-8-2014). Như vậy học sinh tiểu học sẽ không còn các danh hiệu học sinh giỏi, tiên tiến,... theo khuôn mẫu như trước đây, thay vào đó là những lời khen tặng, nhận xét dựa trên sự tiến bộ của học sinh. Cũng theo quy định tại Thông tư 30, khi đánh giá sự tiến bộ của học sinh, các giáo viên không so sánh học sinh này với học sinh khác, không tạo áp lực cho học sinh và các bậc phụ huynh. Với sự thay đổi này, hàng tuần, hàng tháng, giáo viên ghi nhận xét vào sổ theo dõi chất lượng giáo dục về mức độ hoàn thành nội dung học tập từng môn học và các hoạt động giáo dục khác của học sinh. Cách đánh giá mới không chỉ chú trọng tới năng lực học tập của HS, mà còn định hướng cho các em trong việc phát triển và hình thành nhân cách một cách toàn diện. 1.4. Trong những năm qua, đội ngũ cán bộ quản lý trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên luôn quan tâm đến xu hướng đổi mới của giáo dục hiện nay và tập trung vào xây dựng các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học nói chung và chất lượng kiểm tra, đánh giá nói riêng. Tuy nhiên, quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên bằng nhận xét có sự khác biệt lớn so với quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá trước đây. Vì vậy, cần thiết phải có những nghiên cứu lý luận và thực tiễn để đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên chúng tôi chọn “Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp của mình. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 2 http://www.lrc.tnu.edu.vn
2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên ở trường tiểu học, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra, đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường tiểu học trên địa bàn. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá ở trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên góp phần quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu dạy học ở trường tiểu học. Tuy nhiên, vẫn còn có những tồn tại, bất cập ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động này. Nếu đề xuất áp dụng một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên và theo một quy trình thống nhất sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở trường tiểu học. 5.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 3 http://www.lrc.tnu.edu.vn
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu - Nội dung: Đề tài nghiên cứu hoạt động kiểm tra đánh giá học sinh thường xuyên kết quả học tập của học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp ở trường tiểu học. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá thường xuyên của hiệu trưởng trường tiểu học. - Thời gian: Các số liệu thu thập trong năm học 2014 - 2015 - Khách thể khảo sát: Trường Tiểu học Yên Lãng, Trường Tiểu học Thị Trấn Đại Từ, Trường Tiểu học Phú Xuyên, Trường Tiểu học Bản Ngoại, Trường Tiểu học Hùng Sơn. 7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, chúng tôi sử dụng và phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây: 7.1.Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Để có cơ sở lý luận, làm nền tảng cho việc nghiên cứu đề tài chúng tôi đã hệ thống, thu thập, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu khoa học để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp điều tra: Điều tra bằng phiếu hỏi đối tượng cán bộ quản lý và giáo viên của một số trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên để mô tả thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 7.2.2. Phương pháp quan sát: Chúng tôi quan sát hoạt động dạy học, hoạt động kiểm tra, đánh giá của giáo viên một số trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên để thu thập thông tin về thực trạng của vấn đề nghiên cứu. 7.2.3. Phương pháp phỏng vấn: Chúng tôi trao đổi, trò chuyện với cán bộ quản lý và giáo viên của một số trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên để tìm hiểu về thực trạng của vấn đề nghiên cứu. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 4 http://www.lrc.tnu.edu.vn
7.2.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Nghiên cứu giáo án của giáo viên, sổ đánh giá, vở học sinh ở một số trường tiểu học để thu thông tin về thực trạng. 7.2.5. Phương pháp chuyên gia: Hỏi ý kiến chuyên gia, các đồng nghiệp, các nhà quản lý để xác định tính khả thi và tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp bổ trợ Sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu, định lượng kết quả nghiên cứu, cụ thể hóa bằng các sơ đồ bảng biểu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận của quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở trường tiểu học Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá thường xuyên ở các trường tiểu học trên địa bàn huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 5 http://www.lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ngoài nước Từ rất lâu, trên thế giới khoa học kiểm tra, đánh giá đã ra đời. Có thể kể đến như nhà giáo dục lỗi lạc J.A.Komensky (1592 - 1670), trong tác phẩm “Lý luận dạy học”, ông nêu rất rõ vai trò cũng như ý nghĩa của kiểm tra, đánh giá. Ông cho rằng, đánh giá kết quả học tập của học sinh cần căn cứ vào sự tự đánh giá của bản thân mỗi học sinh. Từ giữa thập niên 80 của thế kỉ XX đã có một cuộc cách mạng về kiểm tra, đánh giá với những thay đổi căn bản về triết lí, quan điểm, phương pháp và các hoạt động cụ thể. Cũng ngay từ thế kỷ XIX, có rất nhiều nhà giáo dục đã đưa ra các hình thức kiểm tra đánh giá trong dạy học. Năm 1845, O.W.Caldwell và S.A.Courtis đã đưa ra hình thức kiểm tra đảm bảo tính khách quan thông qua các bài trắc nghiệm (test) vẫn được áp dụng hiện nay. Nhà giáo dục E. Beeby cũng cho rằng hoạt động kiểm tra, đánh giá trong giáo dục chính là một quá trình thu thập và lý giải có hệ thống các chứng cứ. Điều này cho thấy, để đánh giá khách quan trong giáo dục, thì chứng cứ trong đánh giá cần phải được thu thập một cách thường xuyên và có hệ thống. Có thể điểm một vài các công trình nghiên cứu trên thế giới, đó là Paul Black và Dyland William (1998), họ đã xuất bản một bản phân tích gộp của hơn 250 nghiên cứu về thực hiện đánh giá lớp học có tên là “Inside the Black Box”. [9, tr7]. Họ đã tìm ra bằng chứng vững chắc chứng minh rằng đánh giá quá trình là thành phần thiết yếu của lớp học và rằng sự phát triển của nó có thể tăng các tiêu chuẩn thành tích, tạo ảnh hưởng lớn. Những kết quả nghiên cứu khác đã chỉ ra như, năm 2004, Ruiz - Primo và Furtak đã xác định hiệu quả của chiến lược đánh giá quá trình - gợi ý, nhận biết và sử dụng thông tin trong lớp khoa học và Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 6 http://www.lrc.tnu.edu.vn
phát hiện ra rằng chất lượng thực hiện đánh giá quá trình của giáo viên có liên hệ tích cực với mức học tập của học sinh. Năm 2006 - Robert Marzano kết luận rằng đánh giá quá trình lớp học là một cách hiệu quả để lên kế hoạch và áp dụng can thiệp giảng dạy, nhằm lấp lỗ hổng trong kết quả học tập. Năm 2007, Wiliam Thompson phát hiện ra rằng đánh giá quá trình tạo nên những tiến bộ lớn hơn trong thành tích học tập của học sinh so với việc giảm sĩ số hay tăng kiến thức nội dung của giáo viên và chỉ với chi phí nhỏ [16, tr9]. TS Eduardo C.Cascallar (Đại học Leu ven - Bỉ) cũng đã từng nhận định về đánh giá: “Đánh giá để cải tiến việc học và đưa ra các quyết định giáo dục tốt hơn”. Trong lí luận giáo dục hiện đại, Bloom B.S đã phân chia các thang bậc trong giáo dục như: Biết, hiểu, áp dụng, phân tích, tổng hợp, đánh giá. Trong đó, mức độ “đánh giá” được xem là mức độ cao nhất, thể hiện sự nhận thức của người học trong mục tiêu dạy học. Về kiểm tra, đánh giá, các nước trên thế giới không chỉ đạt được những thành tựu mới về lý luận mà đã thành công trong việc triển khai thực tiễn ở các trường học. Việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập hoàn toàn giao cho GV và HS chủ động, phương pháp đánh giá được sử dụng đa dạng, sáng tạo và linh hoạt. Xu hướng đánh giá mới của thế giới là đánh giá dựa theo năng lực (Competence base assessment), tức là “đánh giá khả năng tiềm ẩn của HS dựa trên kết quả đầu ra cuối một giai đoạn học tập, là quá trình tìm kiếm minh chứng về việc HS đã thực hiện thành công các sản phẩm đó” và đánh giá bằng nhận xét. ĐG năng lực nhằm giúp GV có thông tin kết quả học tập của HS để điều chỉnh hoạt động giảng dạy; giúp HS điều chỉnh hoạt động học tập từ đó GV và nhà trường xác nhận, xếp hạng kết quả học tập [10]. Sự phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh trong việc ĐG HS bằng nhận xét cũng được các nhà trường trên thế giới quan tâm. Chẳng hạn, ở một số trường tiểu học ở Hoa Kỳ, việc họp phụ huynh là công việc đầu năm thực sự có ý nghĩa. Trong cuộc họp GV chủ nhiệm giới thiệu rất kỹ chương trình học tập trong năm, mục tiêu cuối năm, cách trao đổi giữa bố mẹ và GV, cách chấm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 7 http://www.lrc.tnu.edu.vn
điểm bẳng nhận xét. Ngoài đánh giá thường xuyên trên lớp, hầu hết các quốc gia đều đánh giá HS thông qua các kỳ thi như: tuyển sinh đầu cấp học, thi tốt nghiệp các cấp và tuyển sinh đại học. Thuật ngữ kiểm tra, đánh giá ngày càng được các nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu, bổ sung và hoàn thiện dần làm phong phú và sâu sắc hơn bản chất cũng như tiếp cận chúng ở nhiều khía cạnh khác nhau. Các nhà khoa học cũng xem đó là một chuyên ngành cần tiếp tục được nghiên cứu sáng tỏ cả về mặt lý luận cũng như thực tiễn. Quản lí trong hoạt động kiểm tra, đánh giá là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên trong tổ chức, sử dụng các nguồn lực sẵn có để đạt được các mục tiêu đặt ra. Quản lý sẽ điều khiển công việc và hướng quá trình kiển tra, đánh giá đi đúng hướng với kế hoạch đề ra. Đồng thời, quản lý kiểm soát được quá trình kiểm tra, đánh giá. Trong kiểm tra, đánh giá quản lí đóng vai trò quan trọng, góp phần chủ yếu quyết định hiệu quả của quá trình này. Một vấn đề cũng hết sức quan trọng thuộc về trách nhiệm của Đảng và Nhà nước cấp trên về quản lí, đó là cần có chính sách, chế độ tốt hơn, hợp lý hơn trong công tác kiểm tra, đánh giá. Thực tế cho thấy nếu quá trình kiểm tra, đánh giá công bằng, hợp lý sẽ khuyến khích được tinh thần học tập của học sinh, tạo lòng tin vào học tập cho học sinh. Tóm lại, trong hơn 3 thập kỷ qua, kiểm tra, đánh giá đối với giáo dục phổ thông quốc tế đã có những bước tiến rất lớn cả về lý luận và thực tiễn. Xu hướng kiểm tra, đánh giá mới nhất của thế giới hiện nay là đánh giá học sinh qua lời nhận xét (đánh giá thường xuyên) và đánh giá dựa theo năng lực học sinh. Những xu hướng mới trong kiểm tra, đánh giá sẽ mang lại những thay đổi không nhỏ trong nền giáo dục phổ thông thế giới. Chính bởi những thay đổi của xu hướng kiểm tra, đánh giá thì lẽ đương nhiên hoạt động quản lí kiểm tra, đánh giá sẽ phải có những thay đổi cho phù hợp với xu hướng của thời đại. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 8 http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.1.2. Trong nước Thời phong kiến, lịch sử hình thành của kiểm tra, đánh giá được hình thành khá sớm thông qua hình thức khoa cử. Từ thế kỷ 11 đến thế kỷ 13, dưới thời nhà Lý, thường có ba kỳ thi để tuyển chọn người tài: Hương, Hội, Đình (thi Hương để chọn tú tài, thi Hội để chọn Thái học sinh và thi Đình để chọn Trạng nguyên). Đất nước ta chuyển mình trong công cuô ̣c đổ i mới sâu sắc và toàn diên: ̣ từ một nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấ p sang nền kinh tế nhiề u thành phần vận hành theo cơ chế thi ̣ trường có sự quản lý của nhà nước. Từ sau Đa ̣i hội Đảng toàn quốc lầ n thứ VI (1986), Đa ̣i hội đã đưa đấ t nước ta tiế n hành công cuô ̣c đổ i mới toàn diê ̣n nhằm mu ̣c tiêu dân giàu, nước ma ̣nh, xã hô ̣i công bằng, dân chủ, văn minh đất nước ta đã không ngừng đổ i mới và phát triể n. Ta ̣i Đại hội Đại biểu toàn quố c lầ n thứ VIII của Đảng Cô ̣ng Sản Việt Nam quyế t đinh ̣ đẩ y ma ̣nh CNH-HĐH. Nghi ̣ quyết TW 2 Khóa VIII xác định: “Muố n tiế n hành CNH-HĐH thắ ng lơ ̣i phải phát triể n ma ̣nh giáo dục - đào ta ̣o, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triể n nhanh và bề n vững”. Bởi vâ ̣y, “Giáo du ̣c và đào ta ̣o là quố c sách hàng đầ u. Nhà nước và xã hô ̣i phát triể n giáo dục nhằ m nâng cao dân trí, đào ta ̣o nhân lực, bồ i dưỡng nhân tài” (Điề u 35 Hiế n pháp nước CHXHCN Viê ̣t Nam). “Mục tiêu giáo du ̣c là đào ta ̣o con người Viê ̣t Nam phát triể n toàn diêṇ có đa ̣o đức tri thức, sức khỏe thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng đô ̣c lập dân tô ̣c và chủ nghĩa xã hô ̣i; hiǹ h thành và bồi dưỡng nhân cách phẩ m chấ t và năng lực công dân, đáp ứng yêu cầ u xây dựng và bảo vê ̣ Tổ quố c” (Điề u 2 Luâ ̣t Giáo du ̣c của nước CHXHCN Viê ̣t Nam 2005). Hiện nay, trong đường lối, quan điểm của Đảng và Nhà nước về GD&ĐT nhấn mạnh việc xây dựng tốt các nhiệm vụ xây dựng chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển giáo dục. Trong đó, công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá học sinh được xem là vấn đề rất quan trọng. Tại mục 4, số 38/2005 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN 9 http://www.lrc.tnu.edu.vn