Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý sử dụng phương tiện thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương

Chia sẻ: Tiểu Ngư | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về khai thác và sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở, đề xuất các biện pháp quản lý khai thác và sử dụng có hiệu quả các phương tiện, thiết bị dạy học trong các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý sử dụng phương tiện thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang tỉnh Hải Dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN VĂN THUẦN QUẢN LÝ SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NINH GIANG TỈNH HẢI DƯƠNG Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN QUANG UẨN THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả khảo sát, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ công trình nào khác. Luận văn này cho đến nay chưa từng được bảo vệ tại bất kỳ hội đồng bảo vệ luận văn nào trên toàn quốc và cho đến nay chưa hề được công bố trên bất kỳ phương tiện thông tin nào. Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về những gì mà tôi cam đoan ở trên. Thái Nguyên, ngày 17 tháng 7 năm 2018 Tác giả Nguyễn Văn Thuần i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Quản lý sử dụng phương tiện thiết bị dạy học ở các trường THCS huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương”, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy cô giáo trường Đại học Thái Nguyên đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, Khoa Sau đại học, phòng Quản lý khoa học - Trường Đại học Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến GS.TS. NGUYỄN QUANG UẨN người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về khoa học để tôi hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn: - Lãnh đạo, chuyên viên Phòng GD&ĐT huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương; - Ban giám hiệu, các thầy cô giáo, nhân viên thiết bị các trường THCS huyện Ninh Giang; - Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, cổ vũ, khích lệ và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể còn có những mặt hạn chế thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp và sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Thái Nguyên, ngày 17 tháng 7 năm 2018 TÁC GIẢ Nguyễn Văn Thuần ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ .................................................................... v MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................ 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 4 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 5 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 5 8. Cấu trúc của luận văn.............................................................................................. 11 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ KHAI THÁC, SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................................................................................................................ 13 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu vấn đề .............................................................. 13 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài về việc khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ............................................................................................................. 13 1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước về việc khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ........ 15 1.2. Lý luận về phương tiện, thiết bị dạy học ............................................................. 19 1.2.1. Khái niệm phương tiện, thiết bị dạy học .......................................................... 19 1.2.2. Các loại phương tiện, thiết bị dạy học .............................................................. 20 1.2.3. Các yêu cầu đối với phương tiện, thiết bị dạy học và sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ................................................................................................. 25 1.2.4. Vai trò của phương tiện, thiết bị dạy học trong quá trình dạy học ................... 25 1.3. Lý luận về khai thác và sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở ................................................................................................. 27 iii
1.3.1. Khái niệm khai thác và sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở ..................................................................................... 27 1.3.2. Vai trò của việc khai thác, sử dựng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường học cơ sở .......................................................................................................... 28 1.3.3. Nội dung khai thác, sử dựng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường học cơ sở.... 29 1.3.4. Quy trình khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường học cơ sở ... 31 1.4. Lý luận về quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường học cơ sở .......................................................................................................... 34 1.4.1. Khái niệm quản lý khai thác và sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường học cơ sở .............................................................................................. 34 1.4.2. Những thuận lợi, khó khăn trong công tác xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ........................................................................... 35 1.4.3. Nội dung quản lý khai thác, sử dụng phương tiện thiết bị dạy học ở trường học cơ sở .......................................................................................................... 38 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở ........................................................ 45 1.5.1. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................... 45 1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 46 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ KHAI THÁC SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NINH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG ....................................................... 49 2.1. Khái quát về huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương ............................................... 49 2.1.1. Về điều kiện tự nhiên, dân số ........................................................................... 49 2.1.2. Tình hình giáo dục nói chung và giáo dục trung học cơ sở nói riêng .............. 49 2.1.3. Khái quát khảo sát thực trạng ............................................................................. 52 2.2. Thực trạng về khai thác sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương ....................................... 53 2.2.1. Đánh giá những thuận lợi, khó khăn trong công tác xây dựng, khai thác, sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở ................... 53 2.2.2. Đánh giá vai trò, tác dụng của việc khai thác, sử dụng các phương tiện, trang thiết bị dạy học ....................................................................................... 58 iv
2.2.3. Thực hiện công việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học .. 61 2.2.4. Đánh giá chung về xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học ở trường trung học cơ sở ........................................................................... 63 2.3. Thực trạng quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường THCS Huyện Ninh Giang .................................................................... 65 2.3.1. Lập kế hoạch xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ...... 65 2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch .............................................................................. 68 2.3.3. Chỉ đạo xây dựng, khai thác, sử dụng trang thiết bị dạy học ........................... 70 2.3.4. Kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng, khai thác, sử dụng trang thiết bị dạy học ......... 72 2.3.5. Đánh giá chung thực trạng các biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học .................................................................. 74 2.4. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan, chủ quan tới việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở ................................................................................................................. 76 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ KHAI THÁC SỬ DỤNG PHƯƠNG TIỆN, THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NINH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG ....................................................... 81 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý khai thác sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ................................................................................................... 81 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................... 81 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện .................................................................. 81 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 82 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính phát triển .................................................................. 82 3.2. Đề xuất các biện pháp quản lý khai thác sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương ............. 83 3.2.1. Tăng cường quản lý công tác chuyên môn, bồi dưỡng nghiệp vụ, kỹ thuật, học hỏi kinh nghiệm của đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, cán bộ thiết bị trường học ........... 83 3.2.2. Quản lý khai thác, xây dựng, mua sắm và sử dụng trang thiết bị dạy học có hiệu quả .............................................................................................................. 85 3.2.3. Kiểm tra, đánh giá cụ thể, sát sao việc giáo viên, học sinh sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học (Kiểm tra nội bộ) ............................................................ 87 v
3.2.4. Đẩy mạnh việc bảo quản, kiểm kê, thanh lý, bổ sung các phương tiện, thiết bị dạy học ......................................................................................................... 90 3.2.5. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm thường xuyên, kịp thời về công tác trang thiết bị dạy học theo học kỳ, theo năm học và đột xuất (Của các cấp quản lý đối với từng trường) ........................................ 93 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ............................................................. 94 3.4. Khảo nghiệm nhận thức mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất ..................................................................................................... 96 3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ..................................................................................... 96 3.4.2. Thời gian khảo nghiệm ..................................................................................... 96 3.4.3. Hình thức khảo nghiệm..................................................................................... 96 3.4.4. Nội dung khảo nghiệm...................................................................................... 96 3.4.5. Xử lý kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 96 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 100 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 103 PHỤ LỤC....................................................................................................................... vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt: Chữ viết đầy đủ CBQL: Cán bộ quản lý CBTBTH: Cán bộ thiết bị trường học ĐLC: Độ lệch chuẩn ĐTB: Điểm trung bình GV: Giáo viên TB: Thứ bậc TCN: Trước công nguyên TT: Thứ tự iv
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Bảng Bảng 2.1. Những thuận lợi trong công tác xây dựng, khai thác, sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở .......................... 53 Bảng 2.2. Những khó khăn trong công tác xây dựng, khai thác, sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở .......................... 56 Bảng 2.3. Vai trò, tác dụng của việc khai thác, sử dụng các phương tiện, trang thiết bị dạy học ........................................................................................ 58 Bảng 2.4. Thực hiện công việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học ........................................................................................... 61 Bảng 2.5. Lập kế hoạch, xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học .. 66 Bảng 2.6. Tổ chức thực hiện kế hoạch .................................................................... 68 Bảng 2.7. Chỉ đạo xây dựng, khai thác, sử dụng trang thiết bị dạy học .................. 70 Bảng 2.8. Kiểm tra, đánh giá việc xây dựng, khai thác, sử dụng trang thiết bị dạy học .. 72 Bảng 2.9. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan, chủ quan tới việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở................................................................................................... 76 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm các biện pháp đề xuất nâng cao hiệu quả quản lý khai thác, sử dụng trang thiết bị, phương tiện dạy học ....................... 97 Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Đánh giá chung việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học ....................................................................................... 63 Biểu đồ 2.2. Đánh giá chung thực trạng các biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ............................................ 74 Sơ đồ Sơ đồ 3.1: Quan hệ giữa các biện pháp đề xuất ................................................... 95 v
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài 1.1. Khai thác và sử dụng có hiệu quả các trang thiết bị, phương tiện dạy học trong các nhà trường nói chung và ở nhà trường trung học cơ sở nói riêng là mối quan tâm chung của toàn xã hội cũng như của các nhà trường, bởi đó là nhân tố quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả dạy của giáo viên và hiệu quả học tập của học sinh. Điều này cho thấy vai trò quan của quản lý khai thác và sử dụng trang thiết bị dạy học. Vì vậy, các nhà trường luôn nỗ lực xây dựng cơ sở vật chất đầy đủ phục vụ cho hoạt động dạy, làm cho các thông điệp của bài giảng được học sinh tiếp nhận tốt nhất, hướng đến nâng cao năng lực thực tiễn của học sinh. Cũng vì tầm quan trọng của trang thiết bị, phương tiện dạy học, các chủ trương, chính sách của Nhà nước ta luôn dành sự quan tâm và ưu tiên nguồn kinh phí cho xây dựng, mua sắm các thiết bị phục vụ dạy học trong các nhà trường ở mọi cấp học, đồng thời cũng là một tiêu chuẩn ở trường trung học cơ sở, trung học phổ thông và trường có nhiều cấp học theo quy định của Bộ Giáo dục và đào tạo để xác định trường đạt chuẩn quốc gia. Ở trường trung học cơ sở, tùy theo từng môn học để xác định phương tiện, giáo cụ trực quan, với một số môn học thuộc khoa học tự nhiên thì giáo cụ trực quan góp phần trực tiếp nâng cao năng lực học tập của học sinh, nhất là từ ngày 27 tháng 7 năm 2017 Bộ Giáo dục và Đào tạo thông qua chương trình giáo dục phổ thông mới với định hướng giảng dạy tiếp cận năng lực người học thì giáo cụ trực quan càng trở thành một phần thiết yếu trong dạy học, do đó việc khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học không chỉ là tiêu chuẩn để xác định trường đạt chuẩn mà còn là yếu tố nâng cao hiệu quả giảng dạy, yếu tố rất cần thiết để nâng cao năng lực thực tiễn của người học. 1.2. Với vai trò quan trọng của phương tiện, thiết bị dạy học, trên thế giới và Việt Nam đã có những nghiên cứu về vấn đề này. Ngay từ thời cổ đại, trong tư tưởng của các nhà giáo dục vĩ đại thời kỳ cổ đại Hy Lạp như Aritxtốt(384 - 322 TCN), Platon (645 - 653 TCN), ở phương Đông như Khổng Tử (551-479 TCN),... cho rằng giáo dục phải đặt học sinh vào các tình huống có vấn đề và vấn đề được giải quyết tốt nếu có sự hỗ trợ của phương tiện, thiết bị dạy học. Cho đến thời kỳ hiện đại, ở Liên 1
Xô, các tư tưởng giáo dục kiệt xuất như K.D.Usinxki (1824 - 1870), A.X.Makarenko (1888 - 1939),... các ông cho rằng phương pháp dạy học trực quan là phương pháp giảng dạy đặc biệt và quan trọng nhất, đặc biệt K.D.Usinxki chủ trương sử dụng tranh ảnh trong hoạt động giảng dạy. Ở Việt Nam, những nhà giáo dục biểu thời phong kiến như Chu Văn An (1292 - 1379), Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 - 1585), Lê Quý Đôn (1726 - 1784)... các ông đều lấy phương pháp dạy học trực quan làm chủ đạo bằng các chỉ dẫn những ví dụ, các tình huống thực tiễn để người học dễ nắm bắt. Ngày nay, nhiều học giả trên thế giới đã kế thừa và không ngừng phát triển các tư tưởng giáo dục lỗi lạc như trên về việc sử dụng, khai thác hiệu quả các trang thiết bị, phương tiện dạy học vào các giờ học nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. Ở nước ta hiện nay, việc sử dụng phương tiện dạy học không chỉ được quy định trong các văn bản của Ngành mà còn được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm, nhằm khai thác tốt nhất hiệu quả của các trang thiết bị dạy học, nâng cao năng lực thực tiễn của người học sau mỗi giờ học, mỗi quá trình học tập, chuyển từ cách dạy học truyền thống sang cách dạy theo tiếp cận năng lực người học, đáp ứng tốt nhất chương trình giáo dục phổ thông mới. 1.3. Thực tiễn việc quản lý khai thác và sử dụng trang thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn tỉnh Hải Dương và huyện Ninh Giang luôn bám sát và quán triệt theo tình thần chỉ đạo chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Hệ thống trang thiết bị phục vụ dạy học ở trường học được củng cố, đi liền với đó, việc quản lý khai thác và sử dụng các trang thiết bị được tăng cường, hoàn thiện gắn với mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng nhu cầu học tập phong phú, đa dạng của người học. Từ khi chương trình giáo dục phổ thông mới được thông qua, cùng với sự chỉ đạo của ngành giáo dục, việc quản lý khai thác, sử dụng phương tiện dạy học ở các trường trung học cơ sở được đẩy mạnh, song đi liền với những quyết tâm đó, nhiều khó khăn đang đặt ra cho các cấp quản lý cũng như đội ngũ cán bộ quản lý các trường đang phải đối diện đó là chất lượng phương tiện, thiết bị dạy học được cung ứng chưa tốt, một số trường trung học cơ sở chưa có cán bộ thiết bị chuyên trách nên việc quản lý và khai thác thiết bị còn gặp nhiều khó khăn, đồng thời thiếu cơ sở vật chất cần 2
thiết để bảo quản các trang thiết bị dạy học mới cũng như các trang thiết bị đã có. Ngoài ra, công tác quản lý và khai thác và sử dụng thiết bị chưa được chú trọng đầy đủ, năng lực sử dụng trang thiết bị, phương tiện dạy học của giáo viên và cán bộ thiết bị chưa đáp ứng yêu cầu thực tế đặt ra. Những khó khăn đó tác động trực tiếp đến hiệu quả thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới cũng như việc dạy học theo tiếp cận năng lực người học đang gặp phải những khó khăn. Bức tranh chung hiện nay, không phải trường trung học cơ sở nào cũng có thể trang bị đầy đủ những phương tiện thiết bị hiện đại, đặc biệt là các trường có quy mô nhỏ, các trường ở các xã xa trung tâm huyện còn nhiều khó khăn về kinh tế. Việc đầu tư kinh phí cho các trường còn hạn hẹp, phương tiện thiết bị tuy được tăng cường hàng năm nhưng không đồng bộ, thiếu chủng loại, chưa đảm bảo kĩ thuật, kho bảo quản, các phòng chức năng, các bộ phận chuyên trách…Đây là một rào cản không dễ khắc phục trong việc quản lý khai thác và sử dụng phương tiện thiết bị dạy học. Mặt khác, quá trình dạy học cũng cho thấy, khi các trường được trang bị những phương tiện thiết bị hiện đại thì không phải cán bộ thiết bị hay giáo viên nào cũng có thể khai thác, sử dụng và sử dụng thành thạo. Để phương tiện thiết bị dạy học trở thành “cánh tay” đắc lực nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, rất cần thêm kinh phí mua sắm thiết bị, sửa chữa, bảo dưỡng phương tiện, thiết bị cho các nhà trường, đặc biệt là các phương tiện thiết bị hiện đại đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong thời đại công nghệ 4.0. Nâng cao trình độ, khả năng quản lý khai thác và sử dụng phương tiện thiết bị, đặc biệt là phương tiện thiết bị hiện đại cho đội ngũ cán bộ quán lý, giáo viên và nhân viên thiết bị trường học là một yêu cầu cấp thiết nhằm phục vụ yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Cần phải có các biện pháp hữu hiệu hơn nữa trong việc quản lý, khai thác và sử dụng trang thiết bị dạy học trong các trường trung học cơ sở để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới. Từ những lý do trên tôi chọn đề tài “Quản lý sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương”làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục. 3
2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về khai thác và sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở, đề xuất các biện pháp quản lý khai thác và sử dụng có hiệu quả các phương tiện, thiết bị dạy học trong các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động khai thác sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý khai thác sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. 4. Giả thuyết khoa học Việc quản lý và khai thác, sử dụng các trang thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn những hạn chế, bất cập về quản lý. Nếu đề xuất và áp dụng các biện pháp có tính khoa học và khả thi thì có thể nâng cao được hiệu quả quản lý khai thác và sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, góp phần nâng cao kết quả dạy và học ở trường trung học cơ sở. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận về các biện pháp quản lý, khai thác và sử dụng thiết bị dạy học ở các trường trường trung học cơ sở. - Khảo sát thực trạng quản lý khai thác sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, Hải Dương. - Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, khai thác và sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, Hải Dương. 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Hiệu quả việc khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. 6.2. Giới hạn về khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu gồm: 261 khách thể, trong đó 86 cán bộ quản lý là hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng các tổ chuyên môn; 123 giáo viên ở 17 trường trung học cơ sở; riêng với cán bộ quản lý thư viện, thiết bị trường học gồm 52 cán bộ ở 29 trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ninh Giang. 6.3. Địa bàn nghiên cứu 17 trường trung học cơ sở huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. 6.4. Giới hạn về thời gian nghiên cứu Nghiên cứu được tiến hành trong năm học 2017 - 2018. 7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận 7.1.1. Mục đích của phương pháp Hệ thống hóa, khái quát hóa những vấn đề lý luận về khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở và quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. 7.1.2. Nội dung của phương pháp Xây dựng cơ sở lý luận về khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học và cơ sở lý luận về quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. 7.1.3. Cách tiến hành Tiến hành phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các tài liệu lý luận có liên quan, tra cứu các quyết định, các thông tư, các văn bản hướng dẫn về công tác thiết bị trường học và quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị trường học của Bộ Giáo dục và Đào tạo, của Sở Giáo dục và Đào tạo Hải Dương. 5
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp chuyên gia (Phụ lục 2) a) Mục tiêu của phương pháp Xin ý kiến chuyên gia về việc tư vấn đề cương, xây dựng hệ thống cơ sở lý luận về xây dựng, khai thác phương tiện, thiết bị dạy học và quản lý xây dựng, khai thác phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. b) Nội dung của phương pháp Xin ý kiến của chuyên gia về việc khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở biểu hiện ở việc xác định những thuận lợi, khó khăn; về mức độ thực hiện công việc xây dựng, khai thác phương tiện đồ dùng dạy học. Xin ý kiến chuyên gia về các biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học về lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý xây dựng, khai thác phương tiện đồ dùng dạy học. c) Cách tiến hành Chọn chuyên gia, có năng lực chuyên môn khoa học về xây dựng, khai thác phương tiện, thiết bị dạy học và quản lý xây dựng, khai thác phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở và có phẩm chất trung thực. Khai thác ý kiến tư vấn của các chuyên gia có trình độ cao để xem xét, nhận định một vấn đề, lý luận và thực trạng để tìm ra giải pháp tối ưu về quản lý khai thác, sử dụng phương tiện thiết bị dạy học. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi (Phụ lục 1) a) Mục tiêu của phương pháp Đánh giá kết quả nhận thức về những thuận lợi, khó khăn; nhận thức về vai trò, tác dụng của việc khai thác, sử dụng các phương tiện, trang thiết bị dạy học; đánh giá mức độ thực hiện công việc xây dựng, khai thác phương tiện đồ dùng dạy học ở trường trung học cơ sở.. Đánh giá thực trạng các biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học về việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra, đánh giá công tác quản lý xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. 6
b) Nội dung của phương pháp Tìm hiểu thực trạng những thuận lợi, khó khăn trong công tác xây dựng, khai thác, sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. Đánh giá nhận thức của các khách thể về vai trò, tác dụng của việc khai thác, sử dụng các phương tiện, trang thiết bị dạy học. Đánh giá mức độ thực hiện công việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học. Đánh giá các biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học; lập kế hoạch, xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học; tổ chức thực hiện kế hoạch; kiểm tra, đánh giá công tác thiết bị dạy học. Xác định mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan, chủ quan tới việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. c) Cách tiến hành Xây dựng kế hoạch điều tra gồm mục đích, đối tượng, địa bàn, nhân lực, kinh phí phục vụ cho việc khảo sát. Xây dựng các mẫu phiếu điều tra đóng với các thông số, các chỉ tiêu cần làm sáng tỏ. Người trả lời tự biểu đạt câu trả lời theo các phương án cho sẵn. Chọn mẫu điều tra là toàn bộ khách thể ở 17 trường trung học cơ sở, riêng đối với cán bộ quản lý trang thiết bị trường học được điều tra toàn bộ 29 trường trên toàn huyện. Hướng dẫn khách thể trả lời theo yêu cầu trình tự, cách thức ở phiếu hỏi. 7.2.3. Phương pháp quan sát (Phụ 3) a) Mục tiêu của phương pháp Quan sát các hành động, việc làm của giáo viên, nhân viên quản lý trang thiết bị về việc xây dựng, khai thác phương tiện đồ dùng dạy học từ việc mua sắm các phương tiện, trang thiết bị phục vụ dạy và học; tình trạng bảo quản các phương tiện, trang thiết bị phục vụ dạy và học đến quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học nhằm cung cấp tư liệu thực tế về hành động cụ thể trong quản lý khai thác, sử dụng phương pháp dạy học của giáo viên, nhân viên. b) Nội dung của phương pháp Quan sát việc thực hiện công việc xây dựng, khai thác phương tiện đồ dùng dạy học qua sự tham gia của giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh, nhân dân đóng góp 7
xây dựng, khai thác các phương tiện, trang thiết bị và đồ dùng dạy học. Kết quả thực hiện mua sắm, sử dụng, bảo quản các phương tiện, trang thiết bị phục vụ dạy và học Quan sát hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học qua lập kế hoạch năm học, kế hoạch tổng thể, kế hoạch xây dựng và trang bị phòng học chuyên dùng, kế hoạch kiểm kê, thanh lý. Quan sát việc tổ chức thực hiện kế hoạch: Xây dựng và thực hiện các quy định về việc khai thác, sử dụng, bảo quản phương tiện, trang thiết bị dạy học; tổ chức kiểm tra, đánh giá công tác quản lý, xây dựng, mua sắm, khai thác, sử dụng, bảo quản, thanh lý, bổ sung trang thiết bị Quan sát hoạt động kiểm tra, đánh giá công tác thiết bị dạy học: Kiểm tra việc giáo viên, học sinh tham gia xây dựng, sưu tầm, sử dụng trang thiết bị, đồ dùng dạy học; động viên, khen thưởng, nhắc nhở, uốn nắn cán bộ giáo viên về công tác này và rút kinh nghiệm, hoàn thiện các biện pháp quản lý việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học c) Cách tiến hành Làm việc với các trường để nắm tình hình khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học. Các quan sát được tiến hành công khai và có báo cáo trước khi tiến hành cách quan sát. Tiến hành quan sát thử, rút kinh nghiệm, hoàn thiện bản kế hoạch quan sát, quan sát chính thức. Trong quá trình quan sát chính thức có ghi chép đầy đủ về các nội dung cần quan sát. Làm sạch các biên bản quan sát và sắp xếp lại nội dung thống nhất, biên tập lại về mặt nội dung và câu chữ. Sau đó xử lý và phân tích một cách sơ bộ, đánh giá về các nội dung quan sát. 7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục a) Mục tiêu của phương pháp Xác định những kết quả thực tiễn của việc khác thác, sử dụng và quản lý khai thác, sử dụng các trang thiết bị, phương tiện dạy học ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. 8
b) Nội dung của phương pháp Đánh giá mức độ thực hiện công việc xây dựng, khai thác phương tiện đồ dùng dạy học và đánh giá các biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở giàu truyền thống trên địa bàn huyện Ninh Giang qua các kết quả cụ thể như việc lập kế hoạch, xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học theo năm học, theo học kỳ hay theo kế hoạch chung của nhà trường. Đánh giá các kết quả quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở có nhiều thành tích qua các năm học về tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá công tác thiết bị dạy học trong và ngoài huyện Ninh Giang. c) Cách tiến hành Xem xét lại những thành quả của hoạt đông thực tiễn trong quá khứ để rút ra những kết luận bổ ích cho thực tiễn nghiên cứu quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học. Chọn điển hình tốt hoặc xấu của thực tiễn giáo dục. Mô tả việc khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học và quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học trên cơ sở quan sát, phỏng vấn, nghiên cứu tài liệu, sản phẩm của việc quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở. Phân tích từng mặt, phân tích nguyên nhân, bản chất của thực trạng quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học về lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá hiệu quả khai thác, sử dụng thiết bị dạy học. Hệ thống hóa các sự kiện đó, phân loại những sản phẩm, những nguyên nhân, hệ quả, nguồn gốc, sự diễn biến, qui luật diễn biến. Viết thành văn bản tổng kết và đánh giá những kết quả, kinh nghiệm, bằng đối chiếu với thực tiễn. 7.2.5. Phương pháp phỏng vấn sâu (Phụ lục 4) a) Mục tiêu của phương pháp Thu thập thêm các bằng chứng về mặt thực tiễn để khẳng định việc quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở, 9
bổ sung cho các nghiên cứu về định lượng nhằm đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý xây dựng, khai thác trang thiết bị, phương tiện dạy học đem lại kết quả cao hơn. b) Nội dung của phương pháp Các câu hỏi phỏng vấn tập trung vào khía cạnh khai thác những thông tin về những thuận lợi, khó khăn trong công tác xây dựng, khai thác, sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở và mức độ thực hiện xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện đồ dùng dạy học. Về biện pháp quản lý, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường đồng chí đang công tác, các câu hỏi tập trung vào khai thác thông tin về việc chỉ đạo lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch; kiểm tra, đánh giá việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học. Tìm hiểu nhận thức của các khách thể về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan, chủ quan tới việc xây dựng, khai thác, sử dụng phương tiện, trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. c) Cách tiến hành Việc phỏng vấn được tiến hành theo hai cách, với những phỏng vấn công khai với Ban Giám hiệu, giáo viên, cán bộ phụ trách trang thiết bị về mục đích, nội dung, tiến trình quan sát phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. Các kết quả phỏng vấn được sử dụng trong phân tích kết quả thực trạng về mặt định tính tập hợp thành biên bản và xử lý theo định tính. 7.2.6. Phương pháp khảo nghiệm a) Mục tiêu của phương pháp Tìm hiểu nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất, qua đó có cơ sở để triển khai các biện pháp đề xuất vào thực tiễn nâng cao hiệu quả quản lý khai thác, sử dụng trang thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. b) Nội dung của phương pháp Tăng cường quản lý chuyên môn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ phụ trách thiết bị đồ dùng dạy học Khai thác, sử dựng trang thiết bị dạy học có hiệu quả. Kiểm tra, đánh giá việc giáo viên, học sinh sử dụng trang thiết bị phương tiện dạy học. 10
Bảo quản, kiểm kê, thanh lý, bổ sung các phương tiện, trang thiết bị dạy học Kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm về công tác quản lý trang thiết bị dạy học. c) Cách tiến hành Phương pháp này được tiến hành trên các đối tượng là cán bộ quản lý, giáo viên, cán bộ thiết bị trường học để đánh giá về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. Khảo nghiệm được tiến hành đồng thời với khảo sát nhận thức của các khách thể về thực trạng quản lý các trang thiết bị dạy học ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học với sự trợ giúp của SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) a) Mục tiêu của phương pháp Thu thập các số liệu về mặt định lượng, sau đó các số liệu được phân tích, tổng hợp hóa, so sánh về mặt định tính để rút ra những kết luận cần thiết về thực trạng quản lý trang thiết, bị, phương tiện dạy học. b) Nội dung của phương pháp Tính điểm trung bình của thang đo, điểm trung bình của item, độ lệch chuẩn, tương quan giữa các biến. Trong đó sử dụng thống kê mô tả và thống kê suy luận. Thống kê mô tả được sử dụng để mô tả những đặc tính cơ bản của dữ liệu thu thập được từ nghiên cứu thực trạng khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở Thống kê suy luận nhằm suy ra những đặc điểm cơ bản từ phân tích dữ liệu khảo sát thực trạng quản lý khai thác, sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học ở trường trung học cơ sở. c) Cách tiến hành Sử dụng phần mềm máy tính để xử lý các số liệu nghiên cứu với sự trợ giúp của SPSS 18.0. Những số liệu khảo sát được được xử lý bằng phương pháp thống kê toán học. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và khuyến nghị,danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương: 11