Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:116

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực DHTH cho GV các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG DUY DẦN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG DUY DẦN TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn: TS. NGUYỄN THÀNH KỈNH THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn Dương Duy Dần i
LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn Khoa sau đại học trường Đại học Sư Phạm - Đại học Thái Nguyên, các quý Thầy giáo, Cô giáo đã tận tình giảng dạy, tạo điều kiện giúp đỡ em trong suốt khóa học và trong việc hoàn thành luận văn của mình. Em xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Người hướng dẫn khoa học, TS. Nguyễn Thành Kỉnh (Đại học Sư phạm Thái Nguyên) đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ, động viên, cung cấp tài liệu học tập thiết thực, quý báu để giúp em hoàn thành luận văn này. Em xin chân thành cảm ơn Sở GD&ĐT Điện Biên, đồng nghiệp trong cơ quan, bạn bè đã tạo điều kiện thuận lợi cũng như đóng góp những ý kiến quý báu cho em trong việc hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn Dương Duy Dần ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ....................... 7 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 7 1.1.1. Ở nước ngoài ....................................................................................................... 7 1.1.2. Ở Việt Nam ......................................................................................................... 9 1.2. Một số khái niệm cơ bản...................................................................................... 13 1.2.1. Tích hợp, dạy học tích hợp ............................................................................... 13 1.2.2. Năng lực dạy học, năng lực dạy học tích hợp................................................... 15 1.2.3. Bồi dưỡng, tổ chức bồi dưỡng .......................................................................... 16 1.2.4. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho đội ngũ giáo viên ............. 18 1.3. Hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ..... 18 1.3.1. Một số vấn đề đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và yêu cầu về năng lực dạy học tích hợp của giáo viên trung học cơ sở ........................................... 18 iii
1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ......................... 21 1.3.3. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ......................... 22 1.3.4. Phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên .................. 25 1.3.5. Hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ........................ 26 1.4. Hiệu trưởng trường trung học cơ sở với hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ............................................................................. 27 1.4.1. Lập kế hoạch tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ..... 27 1.4.2. Tổ chức các nguồn lực thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ................................................................................................. 29 1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho GV.......... 30 1.4.4. Kiếm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho GV ........... 31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ........................................................................................................ 31 Kết luận chương 1 ....................................................................................................... 33 Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ THCS HUYỆN NẬM PỒ - TỈNH ĐIỆN BIÊN ......................... 34 2.1. Đặc điểm các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................................................................... 34 2.1.1. Đặc điểm các trường trung học cơ sở huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên............. 35 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ................................................................................. 37 2.2.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 37 2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 37 2.2.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................................... 37 2.2.4. phương pháp khảo sát ............................................................................. 37 2.3. Kết quả khảo sát thực trạng ................................................................................. 38 2.3.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV các trường PTDTBT THCS về định hướng tích hợp trong đổi mới chương trình giáo dục phổ thông ...................... 38 2.3.2. Thực trạng bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp của giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ ......................................... 42 iv
2.3.3. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....................................................................................................... 50 2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở .......................................... 59 2.4. Đánh giá chung về thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên .......................................................... 59 2.4.1. Ưu điểm, hạn chế .............................................................................................. 59 2.4.2. Nguyên nhân ..................................................................................................... 60 Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................... 61 Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ......... 63 3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ....................................................................... 63 3.1.1. Đảm bảo tính pháp lý ........................................................................................ 63 3.1.2. Đảm bảo tính mục tiêu ...................................................................................... 63 3.1.3. Đảm bảo tính kế thừa ........................................................................................ 64 3.1.4. Đảm bảo tính thực tiễn...................................................................................... 64 3.1.5. Đảm bảo tính hệ thống ...................................................................................... 64 3.1.6. Đảm bảo tính khả thi......................................................................................... 65 3.2. Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên ................................................................ 65 3.2.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên về tầm quan trọng của dạy học tích hợp, về bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho GV ...... 65 3.2.2. Xác định nhu cầu, nội dung bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên phù hợp thực tiễn ....................................... 68 3.2.3. Xây dựng và sử dụng đội ngũ bồi dưỡng viên nòng cốt từ giáo viên cốt cán trong trường cho giáo viên ở từng tổ hợp môn .................................................... 70 3.2.4. Tổ chức thi GV dạy giỏi cấp trường, cấp huyện theo định hướng dạy học tích hợp ................................................................................................................ 71 v
3.2.5. Đổi mới phương pháp, đa dạng hóa các hình thức tổ chức bồi dưỡng ............. 72 3.2.6. Tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động bồi dưỡng năng lực DHTH ................................................................................................................... 75 3.2.7. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ......................................................................................... 77 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 79 3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và mức độ khả thi của các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên THCS huyện Nậm Pồ ............... 80 3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ..................................................................................... 80 3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................ 82 Tiểu kết chương 3 ....................................................................................................... 85 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 87 1. Kết luận ................................................................................................................... 87 2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 89 2.1. Đối với Sở GD&ĐT tỉnh Điện Biên .................................................................... 89 2.2. Đối với Huyện ủy, UBND huyện Nậm Pồ .......................................................... 90 2.3. Đối với phòng Giáo dục và đào tạo huyện Nậm Pồ ............................................ 90 2.4. Đối với các trường PTDTBT trung học cơ sở huyện Nậm Pồ ............................ 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 91 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý DH : Dạy học DHTH : Dạy học tích hợp GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GV : Giáo viên HS : Học sinh KN : Kỹ năng KT : Kiến thức NL : Năng lực PTDTBT : Phổ thông dân tộc bán trú TH : Tích hợp THCS : Trung học cơ sở iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê số liệu năm học 2015 - 2016 ...................................................... 36 Bảng 2.2. Thống kê số liệu năm học 2016 - 2017 ...................................................... 36 Bảng 2.3. Thống kê số liệu năm học 2017 - 2018 ...................................................... 36 Bảng 2.4 Thực trạng nhận thức về định hướng tích hợp trong đổi mới giáo dục phổ thông ................................................................................................... 39 Bảng 2.5. Nhận thức về yêu cầu đối với giáo viên các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ để đáp ứng yêu cầu của dạy học tích hợp trong đổi mới giáo dục phổ thông ............................................................................. 41 Bảng 2.6. Đánh giá về chất lượng thực hiện mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS huyện Nậm Pồ ................................................................................ 42 Bảng 2.7. Đánh giá về chất lượng thực hiện nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ ................................................................. 44 Bảng 2.8. Đánh giá về chất lượng thực hiện phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ ............................................................ 46 Bảng 2.9. Đánh giá về chất lượng thực hiện hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ ................................................................. 47 Bảng 2.10. Đánh giá về năng lực dạy học tích hợp của giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở huyện Nậm Pồ ....................... 49 Bảng 2.11. Đánh giá về chất lượng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ............................. 51 Bảng 2.12. Đánh giá về chất lượng tổ chức các nguồn lực thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ........................................................................................... 53 v
Bảng 2.13. Đánh giá về chất lượng chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....... 55 Bảng 2.14. Đánh giá về chất lượng kiếm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ....... 57 Bảng 2.15. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở ......................... 59 Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ................. 82 Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất .................... 83 Bảng 3.3: Mức độ tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ....... 84 vi
DANH MỤC CÁC HÌNH Biểu đồ 2.1. Chất lượng thực hiện các nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ .............. 45 Biểu đồ 2.2. Đánh giá về chất lượng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ......................................................................... 52 Biểu đồ 2.3. Đánh giá về chất lượng tổ chức các nguồn lực thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ........................... 53 Biểu đồ 2.4. Đánh giá về chất lượng chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ............................................ 56 Biểu đồ 2.5. Đánh giá về chất lượng kiếm tra, đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên ............................................ 58 vi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1 Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, tất cả các nước trên thế giới đều quan tâm đến cải cách giáo dục để nâng cao chất lượng, đào tạo ra lớp người lao động mới có tri thức cao, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Nội dung cải cách giáo dục tập trung vào đổi mới quan niệm về giáo dục, triết lý giáo dục, đổi mới nội dung học tập, hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục đặc biệt là đổi mới hướng tới nâng cao năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho người học. Bước vào thế kỷ XXI, cuộc cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại, với sự xuất hiện hàng loạt các ngành khoa học - công nghệ cao, đã đưa xã hội loài người sang nền kinh tế tri thức, sang xã hội thông tin. Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh, Đảng ta đã xác định: “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu”, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn lực con người. Trách nhiệm lớn lao này là của toàn Đảng, toàn dân, trong đó ngành giáo dục có vai trò hết sức quan trọng. Nội dung cải cách giáo dục tập trung vào đổi mới quan niệm về giáo dục, triết lý giáo dục, đổi mới nội dung học tập, hình thức tổ chức và phương pháp giáo dục đặc biệt là đổi mới hướng tới nâng cao năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho người học. Để làm được điều đó, cần phải tích cực đổi mới giáo dục, xây dựng đội ngũ nhà giáo, nhất là đội ngũ giáo viên trực tiếp giảng dạy. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học và trình độ đào tạo. Tiến tới tất cả các giáo viên trung học cơ sở phải có trình độ từ đại học trở lên, có năng lực sư phạm, đặc biệt là năng lực giải quyết tình huống thực tiễn có liên quan đến kiến thức các môn học khác nhau. Do đó công tác bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. 1.2 Đứng trước yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục theo nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI. Một trong những định hướng được triển khai đó là đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông trong đó nội dung dạy học theo hướng tích hợp, tăng cường tính thực tiễn, nâng cao năng lực HS. Đó là xu hướng tất yếu và cũng là mục đích của quá trình giáo dục. 1
Trước hết chúng ta phải khẳng định giáo viên là yếu tố hàng đầu quyết định chất lượng giáo dục. Luật Giáo dục (điều 15 chương I) nêu rõ "Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng giáo dục. Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện, nêu gương tốt cho người học. Nhà nước tổ chức đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo, có chính sách bảo đảm các điều kiện cần thiết về vật chất và tinh thần để nhà giáo thực hiện nhiệm vụ của mình… " . Với nhận thức hoạt động trung tâm của nhà trường là dạy học và giáo dục. Để phát triển toàn diện học sinh, thầy cô giáo là lực lượng trực tiếp thực hiện chương trình giáo dục của cấp học. Chất lượng giáo dục của nhà trường phần lớn do đội ngũ giáo viên quyết định. Do đó việc bồi dưỡng năng lực đội ngũ nhà giáo vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển nhà trường. Tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục một cách toàn diện theo hướng chuẩn hóa là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài nhằm thực hiện thành công chiến lược phát triển giáo dục và chấn hưng đất nước. Chất lượng đội ngũ trong mỗi nhà trường thể hiện ở nhiều mặt: Đủ về số lượng, hợp lý cơ cấu, đảm bảo về trình độ đào tạo và có phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Thầy giáo, cô giáo phải là người hiểu sâu về kiến thức chuyên ngành, biết rộng về các bộ môn khoa học liên quan và có vốn văn hóa nói chung. Sự phát triển vũ bão của khoa học - công nghệ đòi hỏi mỗi thầy cô giáo phải luôn bồi dưỡng, cập nhật thông tin, tri thức mới có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ. 1.3. Trên thực tế những năm gần đây dạy học tích hợp đã được tổ chức triển khai ở các trường THCS trên địa bàn huyện Nậm Pồ. Vấn đề dạy học tích hợp đã được đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên các nhà trường quan tâm, đầu tư và năng lực dạy học tích hợp của giáo viên (GV) cũng được nâng lên. Công tác bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp bước đầu được chú ý và coi trọng. Các nhà trường đã đưa việc dạy học tích hợp (DHTH) và bồi dưỡng năng lực DHTH vào kế hoạch bồi dưỡng GV. Nậm Pồ là một huyện miền núi còn nhiều khó khăn của tỉnh Điện Biên, do đặc thù nên có nhiều trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở. Các trường luôn khắc phục khó khăn để vừa tổ chức dạy học, vừa tổ chức chăm sóc cuộc sống sinh hoạt cho học sinh dân tộc ở bán trú. Trong xu thế đổi mới chung của toàn nghành 2
giáo dục, dạy học tích hợp đã được tổ chức triển khai ở các trường nhưng hiệu quả dạy học chưa cao bởi nhiều nguyên nhân như: Một số GV có biểu hiện chưa tâm huyết với nghề, chưa chú ý trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, tâm lý ngại thay đổi dẫn tới chất lượng dạy học theo hướng tích hợp kém hiệu quả. Sự chênh lệch về trình độ, năng lực giữa GV ra trường lâu năm với GV mới ra trường có sự khác biệt rõ ràng, đặc biệt là năng lực tổ chức, hướng dẫn HS. Bên cạnh đó, chương trình đào tạo GV mỗi thời điểm một khác nhau, GV được học trong trường sư phạm nhiều kiến thức nhưng khi thực tế giảng dạy thì việc vận dụng kiến thức đó không bao nhiêu dẫn tới mai một dần kiến thức. Đặc biệt là kiến thức các môn học khác có liên quan đến bộ môn chính mình được đào tạo ít được vận dụng nên GV ít nghiên cứu, tìm hiểu. GV bị phân công dạy trái ban, dạy không đúng chuyên ngành được học. Việc rèn giũa các kỹ năng và vận dụng nó trong quá trình dạy học của GV cũng hạn chế. Đặc biệt trong đó năng lực dạy học tích hợp của đội ngũ giáo viên còn hạn chế. Để đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nâng cao chất lượng dạy học ở các trường phổ thông dân tộc bán trú trung học cơ sở, tôi lựa chọn vấn đề nghiên cứu: “Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn đề tài đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực DHTH cho GV các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động bồi dưỡng năng lực DH cho GV các Trường PTDTBT THCS 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho GV các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên 3
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu - Các số liệu thống kê thu thập trong thời gian từ 2016 - 2018. - Đề tài khảo sát tại 8 trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên bao gồm: PTDTBT THCS Nà Bủng, PTDTBT THCS Nà Hỳ, PTDTBT THCS Nà Khoa, PTDTBT THCS Na Cô Sa, PTDTBT THCS Chà Cang, PTDTBT THCS Chà Tở, PTDTBT THCS Phìn Hồ, PTDTBT THCS Pa tần. - Số lượng khách thể điều tra: 235 người bao gồm 21 CBQL và 214 GV 5. Giả thuyết khoa học Việc tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV các trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện Nậm Pồ trong thời gian qua đã được quan tâm, tuy nhiên thực tế vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế. Nếu nghiên cứu, đánh giá được thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề xuất được các hệ thống biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên một cách hợp lý, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tiễn và phù hợp với nhu cầu của GV thì năng lực DHTH của GV sẽ được nâng lên góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục ở các trường PTDTBT THCS trên địa bàn huyện Nậm Pồ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV trường PTDTBT THCS. Điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên. Đề xuất một số biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến quản lý, tổ chức hoạt động bồi dưỡng, năng lực dạy học tích hợp, … Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, Nhà nước và những vấn đề lý luận có liên quan đến công tác tổ chức bồi dưỡng GV THCS theo hướng DHTH. Nghiên 4
cứu sách, tài liệu, báo cáo khoa học về quản lý, quản lý giáo dục, công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của giáo viên về năng lực DHTH và phát triển năng lực học sinh. Mục đích hệ thống hóa những vấn đề lý luận liên quan đến công tác tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH cho giáo viên các trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên trong giai đoạn hiện nay. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp điều tra viết: Xây dựng phiếu điều tra với các loại câu hỏi đóng, mở gửi dành cho CBQL và giáo viên nhằm thu thập thông tin trên diện rộng một cách khách quan về thực trạng bồi dưỡng năng lực DHTH, thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực DHTH, … Phương pháp phỏng vấn: Gặp gỡ phỏng vấn các giáo viên, cán bộ quản lý của trường THCS trong các khóa tập huấn, hội thảo, các buổi học bồi dưỡng chuyên đề, … để thu thập chính xác thêm các thông tin có liên quan đến công tác bồi dưỡng, hỗ trợ thêm cho phương pháp sử dụng phiếu hỏi. Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến của chuyên gia, những người có trình độ cao, nhiều kinh nghiệm về chuyên ngành, phương pháp sư phạm, năng lực quản lý để tìm kiếm các kết luận thỏa đáng trong việc đánh giá thực trạng và trong việc đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng Phương pháp quan sát: Dự giờ thăm lớp để thu thông tin về năng lực DHTH của GV thể hiện qua quá trình dạy học Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động: Qua nghiên cứu giáo án; các tài liệu do GV thiết kế; bài dự thi và kết quả cuộc thi tích hợp liên môn… để tìm hiểu thêm thông tin về năng lực DHTH của giáo viên. 7.3. Phương pháp thống kê Vận dụng các công thức toán học, thống kê để xử lý số liệu điều tra, kết quả nghiên cứu, hỗ trợ cho các phương pháp nghiên cứu thực tiễn đã nêu ở trên nhằm rút ra kết luận khoa học. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: 5
Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên trung học cơ sở Chương 2: Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên. Chương 3: Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên các Trường PTDTBT THCS huyện Nậm Pồ - Tỉnh Điện Biên. 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC TÍCH HỢP CHO GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Ở nước ngoài * Về tích hợp và dạy học tích hợp Lý thuyết tích hợp là một triết lý được Ken Wilber đề xuất. Nó được hình dung như là một lý thuyết về mọi sự vật và cung cấp một đường hướng kết hợp nhiều mô thức rời rạc hiện tại thành một mạng hoạt động phức hợp, tương tác nội tại của nhiều cách tiếp cận. Lý thuyết tích hợp đã được nhiều nhà thực hành lý thuyết áp dụng trong hơn 35 lĩnh vực chuyên môn và học thuật khác nhau (Esbjorn-Hargens, 2010). Lý thuyết tích hợp được ứng dụng vào giáo dục trở thành một quan điểm (một trào trào lưu tư tưởng) lý luận dạy học phổ biến trên thế giới hiện nay. Xu hướng tích hợp còn được gọi là xu hướng liên hội đang được thực hiện trên nhiều bình diện, cấp độ trong quá trình phát triển các chương trình giáo dục. Về cá nhân các nhà khoa học nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề DHTH có thể kể đến nhà lý luận giáo dục Pháp Xavier Roegiers. Ông có hai công trình có chất lượng khoa học cao, trong đó có một cuốn đã được dịch sang tiếng Việt. Trước 1996 có: "Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực tích hợp ở nhà trường?" [18]. Bốn năm sau đó, ông công bố công trình: "Một phương pháp sư phạm của hội nhập. Và tích hợp các kĩ năng có được trong giảng dạy" [19]. Theo Xavier Roegiers, sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập, trong đó toàn bộ quá trình học tập góp phần hình thành ở HS những năng lực cụ thể có dự tính trước những điều kiện cần thiết cho HS, nhằm phục vụ cho các quá trình học tập sau này hoặc nhằm hòa nhập HS vào cuộc sống lao động. Nhờ vậy sư phạm tích hợp tìm cách làm cho quá trình học tập có ý nghĩa thực tiễn. Ngoài ra, Donald P. Cauchak, Paul D. Eggen trong mục: "Tích hợp các đơn vị chương trình học liên ngành và chuyên đề" thuộc công trình: "Học tập và phương pháp giảng dạy nghiên cứu", cũng đã đặt ra và bước đầu giải quyết vấn đề dạy và học theo quan điểm sư phạm tích hợp [5]. 7
Như vậy, các công trình nghiên cứu trên thế giới cũng như việc thực hiện chương trình đào tạo GV đã đề cập đến các khía cạnh khác nhau như nội dung, cách thức, hiệu quả,… của việc DHTH, đào tạo, bồi dưỡng năng lực DHTH cho GV trong nhà trường phổ thông. * Về đào tạo, bồi dưỡng năng lực dạy học tích hợp Nhiều nước trên thế giới đã tiến hành đào tạo năng lực nghề theo diện rộng được thể hiện qua quan điểm nhấn mạnh vào việc hình thành và phát triển trong mỗi giáo sinh trong trường một triết lý nghề nghiệp (professional philosophy), một bản sắc nghề nghiệp cá nhân (pedagogical identity) bao gồm nhận thức, niềm tin, quan điểm về dạy và học, về người học cùng với tập hợp các năng lực chung như giải quyết vấn đề, sáng tạo, hợp tác , thu thập, xử lý thông tin để áp dụng triết lý dạy học vào thực tiễn lớp học. Nói khác đi, chương trình tập trung vào việc giúp cho giáo sinh trở thành những nhà chuyên môn sư phạm thông qua tiến trình kết hợp chặt chẽ và sâu sắc giữa lĩnh hội lý thuyết và trải nghiệm thực tế, ứng dụng lý thuyết dạy học và giáo dục chung vào những lĩnh vực giảng dạy cụ thể khác nhau, kết nối hệ thống tri thức liên ngành vào thế giới học tập. Do vậy mặc dù chương trình thiên về đào tạo nghiệp vụ sư phạm nhưng là lối đào tạo nghiệp vụ theo diện rộng, tạo điều kiện cho người học hình thành và phát triển nhận thức và những năng lực tổng hợp và hiểu biết tổng quát làm nền tảng cho sự phát triển nghiệp vụ chuyên môn về lâu dài. Để đáp ứng và phù hợp với thực tiễn giáo dục phổ thông, chương trình đào tạo GV ở một số nước như Anh, Úc chuyển theo hướng tích hợp nhằm phát triển cho sinh viên sư phạm nền tảng về tri thức và triết lý cá nhân về chuyên môn sư phạm và năng lực nghề nghiệp. Chương trình đào tạo GV của Anh và Úc chú trọng về đào tạo nghiệp vụ sư phạm nhằm hình thành ở sinh viên năng lực và kỹ năng sư phạm cần thiết. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu đã khẳng định chương trình đào tạo GV của hai quốc gia trên không nặng về rèn luyện kỹ thuật nghiệp vụ giảng dạy do tập trung đào tạo chuyên môn nghiệp vụ theo diện rộng (tích hợp liên môn, xuyên môn). Điều này giúp sinh viên sư phạm trở thành những nhà chuyên môn sư phạm biết kết hợp chặt chẽ giữa dạy lý thuyết và trải nghiệm thực tế, ứng dụng lý thuyết dạy học và giáo dục chung vào lĩnh hội những lĩnh vực giảng dạy cụ thể. 8