Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Xây dựng và phát triển webquest nhằm phát triển năng lực ICT cho học sinh trong dạy học phần Phi kim Hóa 10 THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:176

Thêm vào BST

Báo xấu

29
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài này nghiên cứu, vận dụng WebQuest trong dạy học phần Phi kim hóa học 10 THPT, chương trình cơ bản nhằm phát triển năng lực ICT cho HS và góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường THPT. Để hiểu rõ hơn mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của luận văn này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Xây dựng và phát triển webquest nhằm phát triển năng lực ICT cho học sinh trong dạy học phần Phi kim Hóa 10 THPT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Bùi Hoàng Yến Ngọc XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN WEBQUEST NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ICT CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC PHẦN PHI KIM HÓA 10 THPT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Bùi Hoàng Yến Ngọc XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN WEBQUEST NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ICT CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC PHẦN PHI KIM HÓA 10 THPT Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học Mã số : 8140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. BÙI THỌ THANH Thành phố Hồ Chí Minh - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất cả các số liệu trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác. Tác giả luận văn Bùi Hoàng Yến Ngọc
LỜI CÁM ƠN Luận văn được hoàn thành bằng sự cố gắng, nỗ lực của chính bản thân tôi, bên cạnh đó, không thể không kể đến sự hỗ trợ nhiệt tình, tâm huyết từ các thầy cô, đồng nghiệp và bạn học. Với lòng tri ân sâu sắc, tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến: - Cha mẹ tôi, người đã tận tâm nuôi dạy tôi, ủng hộ tôi trên con đường học vấn từ nhỏ đến lớn và quá trình tôi thực hiện đề tài này. - PGS.TS Bùi Thọ Thanh đã nhận lời hướng dẫn khoa học giúp tôi hoàn thành luận văn. Thầy đã cung cấp cho tôi nguồn tài liệu phong phú, bổ ích, cho tôi những lời khuyên đắt giá về phương pháp nghiên cứu khoa học cũng như tư vấn cho tôi hướng đi của đề tài. - PGS. TS Trịnh Văn Biều đã dành thời gian để góp ý, định hướng về cách áp dụng các phương pháp giảng dạy hóa học định hướng năng lực học sinh, động viên khi tôi gặp những khó khăn, trở ngại trong quá trình thực hiện luận văn. - PGS.TS. Dương Bá Vũ, Trưởng khoa Hóa học, Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, và TS. Phan Đồng Châu Thủy đã tạo điều kiện giúp tôi hoàn thành luận văn. - Thầy Phạm Quang Thiện, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Lương Thế Vinh, Quận 1, hỗ trợ tôi nhiệt tình trong quá trình thực nghiệm sư phạm. Thầy cũng là người thầy giáo cũ mà tôi vô cùng tôn kính, là tấm gương cho tôi noi theo, học hỏi. - Cô Trần Thị Phụng, Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Thượng Hiền, quận Tân Bình, là cấp trên của tôi tại đơn vị tôi đang công tác. Cô lắng nghe những khó khăn, trăn trở trong quá trình tôi vừa học cao học, vừa làm việc; và đã tạo điều kiện hỗ trợ tôi hoàn thành công trình nghiên cứu này. - Chị Nguyễn Ngọc Phương Anh, giáo viên bộ môn Hóa trường THPT Chuyên Lê Hồng Phong, là người bạn học, người đồng hành đắc lực trong quá trình thực hiện luận văn. - Các thầy cô trong hội đồng khoa học đã cung cấp những nhận xét đắt giá, chia sẻ những ý kiến phản biện quý báu, giúp tôi hiểu rõ hơn về công việc nghiên cứu, nâng cao đáng kể kiến thức chuyên môn nhờ những lời khuyên chân thành, sâu sắc. Và các thầy cô công tác tại Phòng Sau đại học và Khoa Hóa đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và trình luận văn dù gặp nhiều khó khăn, thử thách. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 21 tháng 9 năm 2019 Bùi Hoàng Yến Ngọc
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ, đồ thị MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI ......................................................... 5 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 5 1.1.1. Một số nghiên cứu về việc sử dụng WebQuest trong dạy học ............. 5 1.1.2. Một số nghiên cứu về ICT và phát triển năng lực ICT trong dạy học .................................................................................................. 8 1.2. Phát triển năng lực ICT cho HS trong dạy học hóa học .............................. 10 1.2.1. Năng lực ................................................................................................ 10 1.2.2. Năng lực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) .......................... 18 1.3. Tổng quan về WebQuest ............................................................................. 24 1.3.1. Phương pháp dạy học theo WebQuest .................................................. 24 1.3.2. Thiết kế WebQuest ............................................................................... 31 1.3.3. Sử dụng Bookwidgets để thiết kế WebQuest ....................................... 36 1.4. Thực trạng dạy học bằng phương pháp WebQuest ở một số trường THPT và năng lực ICT của học sinh trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................................................... 41 1.4.1. Mục đích điều tra .................................................................................. 41 1.4.2. Đối tượng điều tra ................................................................................. 41 1.4.3. Phương pháp điều tra ............................................................................ 41 1.4.4. Nhận xét kết quả điều tra ...................................................................... 48 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................... 49
Chương 2. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG WEBQUEST TRONG DẠY HỌC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ HÓA HỌC PHI KIM LỚP 10 NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ICT........................................ 50 2.1. Tổng quan về nội dung giảng dạy phần Phi kim Hóa 10 ............................ 50 2.1.1. Cấu trúc nội dung.................................................................................. 50 2.1.2. Phân phối chương trình phần Phi kim lớp 10 ....................................... 51 2.1.3. Các yêu cầu cần đạt .............................................................................. 53 2.1.4. Một số điểm cần lưu ý khi dạy học....................................................... 57 2.2. Qui trình xây dựng kế hoạch dạy học bằng phương pháp WebQuest ......... 58 2.2.1. Các nguyên tắc lựa chọn chủ đề dạy học theo phương pháp WebQuest ............................................................................................ 58 2.2.2. Các bước xây dựng WebQuest bằng Bookwidgets............................. 59 2.3. Xây dựng thang đo và công cụ đánh giá năng lực ICT của HS THPT........ 65 2.3.1. Xác định thang đo đánh giá năng lực ICT của HS THPT .................... 65 2.3.2. Công cụ đánh giá NL ICT HS THPT ................................................... 75 2.4. Xây dựng một số WebQuest dạy học phần Phi kim hóa 10 ........................ 77 2.4.1. Kế hoạch giảng dạy chủ đề Axit dạ dày ............................................... 77 2.4.2. Kế hoạch giảng dạy chủ đề Một số hợp chất của clo ........................... 90 2.4.3. Kế hoạch giảng dạy chủ đề Những sự thật về clo ................................ 97 2.5. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng WebQuest để phát triển năng lực ICT cho HS trong dạy học phần Phi kim Hóa 10 ....................... 107 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................. 109 Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .......................................................... 110 3.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................... 110 3.2. Nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ................................................................ 110 3.3. Tiến trình thực nghiệm sư phạm ................................................................ 110 3.3.1. Chuẩn bị nội dung ............................................................................... 110 3.3.2. Xác định lớp thực nghiệm đối chứng ................................................. 111 3.3.3. Trao đổi nội dung thực nghiệm với giáo viên đứng lớp ..................... 111 3.3.4. Đánh giá trước thực nghiệm ............................................................... 111
3.3.5. Tiến hành thực nghiệm ....................................................................... 111 3.4. Kết quả thực nghiệm .................................................................................. 113 3.4.1. Một số hình ảnh thực nghiệm ........................................................... 113 3.4.2. Kết quả tự đánh giá năng lực ICT của HS trước TN thông qua bảng kiểm quan sát ............................................................................ 115 3.4.3. Kết quả đánh giá năng lực ICT của HS sau TN thông qua bảng kiểm quan sát..................................................................................... 117 3.4.4. Kết quả bài kiểm tra .......................................................................... 119 3.4.5. Kết quả thông qua sản phẩm dạy học chủ đề “Axit dạ dày”............. 121 3.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm ................................................................... 122 Tiểu kết chương 3 ................................................................................................. 123 KẾT LUẬN CHUNG VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 125 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 128 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNTT&TT : Công nghệ thông tin và truyền thông ĐC : Đối chứng GV : Giáo viên HS : Học sinh ICT : Information and Communication Technologies NL : Năng lực Nxb : Nhà xuất bản PPDH : Phương pháp dạy học SGK : Sách giáo khoa SVSP : Sinh viên Sư phạm THPT : Trung học phổ thông TN : Thực nghiệm TNSP : Thực nghiệm sư phạm Tp.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh VD : Ví dụ WQ : WebQuest
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Bảng đối chiếu 4 cột trụ của giáo dục với các năng lực tương ứng...........16 Bảng 1.2. Danh sách các trường THPT và số GV phản hồi phiếu điều tra ...............41 Bảng 1.3. Thống kê thâm niên dạy học của GV tham gia khảo sát ........................... 42 Bảng 1.4. Kết quả điều tra câu 1 ................................................................................42 Bảng 1.5. Kết quả điều tra câu 3 ................................................................................44 Bảng 1.6. Kết quả điều tra câu 4 ................................................................................45 Bảng 1.7. Kết quả điều tra câu 5 ................................................................................46 Bảng 2.1. Phân phối chương trình phần Phi kim Hóa 10 ...........................................52 Bảng 2.2. Bảng mô tả các mức độ nhận thức và định hướng năng lực phần halogen .......................................................................................................55 Bảng 2.3. Kế hoạch thực hiện dạy học theo WebQuest .............................................59 Bảng 2.3. Các năng lực thành tố của năng lực ICT ...................................................70 Bảng 2.4. Mô tả chi tiết về các biểu hiện của năng lực ICT của HS THPT trong môn Hóa học .............................................................................................. 71 Bảng 2.5. Bảng kiểm quan sát các biểu hiện 1, 2, 3, 7 thông qua hoạt động báo cáo sản phẩm học tập của HS ....................................................................76 Bảng 2.6. Bảng kiểm quan sát các biểu hiện 4, 5, 6 thông qua hoạt động nhận xét, đánh giá của HS trên trang WebQuest ................................................76 Bảng 2.7. Bảng điểm tổng hợp năng lực ICT của HS ................................................77 Bảng 3.1. Danh sách các lớp thực nghiệm và đối chứng .........................................111 Bảng 3.2. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm...............................................................112 Bảng 3.3. Bảng tổng hợp điểm trung bình tự đánh giá NL ICT của HS theo tiêu chí (Trước TNSP) ....................................................................................115 Bảng 3.4. Bảng tổng hợp điểm trung bình tự đánh giá NL ICT của HS theo tiêu chí (sau TNSP) .........................................................................................117 Bảng 3.5. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần số lũy tích của cặp lớp TN1-ĐC1 .................................................................................................119 Bảng 3.6. Tổng hợp kết quả bài kiểm tra của cặp lớp TN1-ĐC1 ............................120 Bảng 3.7 . Tổng hợp các tham số đặc trưng của cặp lớp TN1 – ĐC1 ......................121
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Giao diện chính thức của WebQuest.org ...................................................5 Hình 1.2. Ví dụ một số loại năng lực và những kĩ năng cần có tương ứng .............12 Hình 1.3. Sơ đồ cấu trúc năng lực theo các nguồn lực hợp thành ........................... 13 Hình 1.4. Cấu trúc của năng lực thực hiện hoạt động chuyên môn .........................15 Hình 1.5. Cấu trúc cơ bản của trang WebQuest ......................................................31 Hình 1.6. Giao diện khởi động Bookwidgets ..........................................................37 Hình 1.7. Bản đăng kí tài khoản WebQuest trên trang Bookwidgets......................37 Hình 1.8. Giao diện đăng nhập Bookwidgets ..........................................................38 Hình 1.9. Xây dựng WebQuest dạy học trên Bookwidgets.....................................38 Hình 1.10. Cấu trúc trang thiết kế WebQuest dạy học trên Bookwidgets.................39 Hình 1.11. Giao diện trang WebQuest mới trên Bookwidgets ..................................39 Hình 1.12. HS tham gia hoạt động học tập và làm bài tập trực tuyến trên Bookwidgets ............................................................................................ 40 Hình 1.13. Kết quả học tập của HS được lưu trữ và thống kê trên Bookwidgets .....40 Hình 1.14. Biểu đồ tròn biểu diễn kết quả điều tra câu 1 ..........................................42 Hình 2.1. Cấu trúc nội dung phần Phi kim lớp 10 ...................................................51 Hình 2.2. Đăng kí trang WebQuest .........................................................................61 Hình 2.3. Cấu trúc trang WebQuest ........................................................................62 Hình 2.4. Một số công cụ thiết kế WebQuest trên Bookwidgets ............................ 62 Hình 2.5. Một số công cụ soạn thảo WebQuest trên Bookwidgets .........................63 Hình 2.6. Bộ câu hỏi định hướng hỗ trợ HS thực hiện nhiệm vụ học tập ...............63 Hình 2.7. Chia sẻ trang WebQuest ..........................................................................65 Hình 2.8. Thí nghiệm về tính tan của khí hiđro clorua ............................................80 Hình 2.9. Sơ đồ tư duy bài Axit clohiđric ............................................................... 84 Hình 2.10. Một số hợp chất của clo và ứng dụng trong đời sống ............................. 92 Hình 2.11. Sơ đồ tư duy dạng điền khuyết nội dung bài học Những sự thật về clo ....106 Hình 3.1. HS lớp TN THPT Lương Thế Vinh truy cập WebQuest và tham gia hoạt động học tập ...................................................................................113 Hình 3.2. GV giới thiệu trang WebQuest và hướng dẫn HS cách đăng nhập .......113
Hình 3.3. HS báo cáo sản phẩm học tập WebQuest ..............................................114 Hình 3.4. GV hệ thống hóa kiến thức bài học vào cuối buổi báo cáo sản phẩm WebQuest của HS ..................................................................................114 Hình 3.5. HS hoàn thành phiếu đánh giá sản phẩm nhóm theo các tiêu chí đề ra và làm bài kiểm tra hậu thực nghiệm ................................................115 Hình 3.6. Biểu đồ kết quả tự đánh giá NL ICT ở lớp TN.....................................118 Hình 3.7. Biểu đồ kết quả tự đánh giá NL ICT ở lớp ĐC ....................................118 Hình 3.8. Đồ thị đường lũy tích kết quả bài kiểm tra của cặp lớp TN1- ĐC1 ......120 Hình 3.9. Biểu đồ kết quả bài kiểm tra của cặp lớp TN1 – ĐC1...........................120
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Phương pháp WebQuest là một trong những giải pháp khắc phục những nhược điểm của việc dạy và học có sử dụng mạng internet. Trên thực tế, việc truy cập thông tin một cách tự do trên mạng internet trong dạy học có những nhược điểm: việc tìm kiếm thường kéo dài do lượng thông tin trên mạng lớn, không chọn lọc; nhiều tài liệu được tìm ra với nội dung chuyên môn không chính xác, độ tin cậy thấp; chi phí thời gian quá lớn cho việc đánh giá và xử lí thông tin trên mạng; việc tiếp thu kiến thức qua truy cập thông tin trên mạng có thể chỉ mang tính thụ động mà thiếu sự đánh giá, phê phán của người học; việc tìm kiếm thông tin trên mạng có thể xa rời mục tiêu dạy học. Qua WebQuest, giáo viên (GV) hướng dẫn học sinh (HS) chủ động tìm kiếm thông tin ở những trang web đáng tin cậy, tìm hiểu những khái niệm, quy luật... làm cơ sở cho việc vận dụng kiến thức đã học vào thực tế sản xuất, đời sống; ảnh hưởng tích cực đến kĩ năng, thái độ của HS. Mặt khác, sử dụng phương pháp WebQuest (WQ) hợp lí sẽ tạo cơ hội cho HS nâng cao các kĩ năng sử dụng công nghệ và kĩ năng tư duy bậc cao, phát triển năng lực công nghệ thông tin và truyền thông (ICT). 1.2. Việc tích hợp công nghệ mang lại nhiều lợi ích cho cả GV và HS trong quá trình dạy học các môn khoa học. Báo cáo của cơ quan truyền thông giáo dục và công nghệ Anh quốc (Becta) với chủ đề “Nghiên cứu nói điều gì về việc sử dụng ICT trong dạy học khoa học” (Becta ICT Research, 2003) chỉ ra rằng ICT làm cho việc dạy học khoa học trở nên thú vị, tin cậy và có ý nghĩa hơn. Quan trọng hơn, việc phát triển năng lực ICT cho HS hoàn toàn phù hợp với chương trình Hóa học trung học phổ thông theo định hướng phát triển năng lực cho HS. Theo tài liệu chuẩn đầu ra về phẩm chất và năng lực chung do Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2015), năng lực ứng dụng ICT là một trong 8 năng lực HS cần phải có được sau khi hoàn tất chương trình giáo dục phổ thông 1.3. Dạy học phát triển năng lực ICT cho HS chưa phổ biến và còn nhiều khó khăn trong thực tiễn dạy học hóa học. Các phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, gợi mở vấn đáp… vẫn chiếm vị trí chủ đạo. GV gặp nhiều khó khăn khi áp dụng các phương
2 pháp dạy học phát triển năng lực người học, trong đó có thể chỉ ra một số nguyên nhân như: thời gian tiết học hạn chế; nội dung sách giáo khoa chưa được biên soạn theo định hướng phát triển năng lực; hạn chế trong khâu kiểm tra đánh giá… 1.4. Phát triển năng lực ICT là bước chuẩn bị quan trọng để HS bước vào cuộc sống sau này (Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2015). Đặc biệt là trong điều kiện toàn cầu hóa hiện nay, khi mà các nhà đầu tư luôn cần tuyển những người có nhiều năng lực phù hợp vời môi trường làm việc hiện đại, công nghiệp. Giáo dục trong thời đại kĩ thuật số vừa chịu ảnh hưởng của ICT vừa là yếu tố quyết định để tạo ra các công dân có năng lực ICT. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi quyết định chọn đề tài: “Xây dựng và sử dụng WebQuest nhằm phát triển năng lực ICT cho học sinh trong dạy học phần Phi kim hóa 10 THPT ” với mong muốn nâng cao chất lượng dạy học môn Hóa ở trường THPT có sử dụng WebQuest, giúp học sinh không chỉ lĩnh hội tốt kiến thức mà còn tích cực, chủ động, say mê tìm kiếm tri thức mới, phát triển năng lực ICT và đẩy mạnh tư duy, sáng tạo, nâng cao chất lượng dạy và học ở trường phổ thông nói chung và bộ môn Hóa học nói riêng. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu, vận dụng WebQuest trong dạy học phần Phi kim hóa học 10 THPT, chương trình cơ bản nhằm phát triển năng lực ICT cho HS và góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường THPT. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những yêu cầu trên, đề tài cần thực hiện những nhiệm vụ sau:  Tổng quan cơ sở lý luận của phương pháp WebQuest và việc ứng dụng WebQuest trong dạy học hóa học.  Nghiên cứu cơ sở lý luận về năng lực ICT và phát triển ICT trong dạy học hóa học.  Tìm hiểu thực trạng sử dụng WebQuest trong dạy học hóa học và thực trạng việc dạy học phát triển năng lực ICT cho HS ở một số trường THPT hiện nay.  Xây dựng công cụ đánh giá năng lực ICT cho HS trong dạy học hóa học.  Thiết kế và sử dụng WebQuest để dạy học phần Phi kim hóa học 10 THPT.
3  Thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá hiệu quả của việc sử dụng WebQuest nhằm phát triển năng lực ICT cho HS.  Đánh giá sự phát triển năng lực ICT của HS sau khi tham gia vào tiết học hóa học có sử dụng WebQuest.  Phân tích kết quả thực nghiệm, đánh giá mức độ khả thi và hiệu quả của đề tài nghiên cứu. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học hóa học ở trường THPT. 4.2. Đối tượng nghiên cứu  Việc vận dụng WebQuest trong dạy học phần Phi kim hóa học 10 THPT.  Năng lực ICT của HS THPT. 5. Phạm vi nghiên cứu  Giới hạn về nội dung dạy học: Phần Phi kim hóa học 10 THPT.  Giới hạn về địa bàn nghiên cứu: 03 trường THPT thuộc địa bàn TP.HCM.  Giới hạn về thời gian: Từ tháng 4/2016 đến tháng 10/2018. 6. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng và sử dụng hiệu quả WebQuest trong dạy học phần Phi kim hóa 10 THPT thì sẽ phát triển năng lực ICT cho HS và góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường THPT. 7. Phương pháp và phương tiện nghiên cứu 7.1. Phương pháp nghiên cứu  Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận  Phương pháp đọc và nghiên cứu tài liệu: thu thập thông tin dựa trên các tài liệu, sách báo và các luận án, luận văn liên quan đến đề tài.  Phương pháp phân tích và tổng hợp thông tin từ tài liệu.  Phương pháp phân loại, hệ thống hóa thông tin.  Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn  Phương pháp quan sát, phỏng vấn, điều tra bằng phiếu hỏi để thăm dò ý kiến học sinh và giáo viên, từ đó đề xuất nội dung nghiên cứu phù hợp.
4  Phương pháp thực nghiệm sư phạm: o Tìm hiểu thực trạng sử dụng WebQuest trong dạy học hóa học, vấn đề phát triển năng lực ICT ở trường phổ thông hiện nay thông qua phiếu điều tra, phỏng vấn trực tiếp GV và HS. o Tiến hành giảng dạy và quan sát hành vi học sinh, đánh giá sự tham gia của học sinh vào tiết học dựa vào quan sát của giáo viên trong quá trình giảng dạy và các công cụ đánh giá.  Phương pháp chuyên gia: tham vấn ý kiến chuyên gia về cách xây dựng WebQuest.  Nhóm phương pháp toán học Dùng các phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu, kết quả thực nghiệm từ đó rút ra nhận xét, đánh giá xác thực. 7.2. Phương tiện nghiên cứu  Phiếu điều tra  Các phần mềm xử lí số liệu 8. Đóng góp mới của đề tài  Tổng hợp, hệ thống hóa, làm rõ một số vấn đề lý luận về năng lực ICT của HS và phương pháp dạy học theo WebQuest.  Đề xuất công cụ đánh giá năng lực ICT cho HS THPT (bảng kiểm quan sát, bảng tiêu chí đánh giá sản phẩm hoạt động của HS) trong dạy học hóa học.  Xây dựng một số kế hoạch giảng dạy theo phương pháp WebQuest nhằm phát triển năng lực ICT cho học sinh trong dạy học phần Phi kim hóa học lớp 10 THPT.
5 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu 1.1.1. Một số nghiên cứu về việc sử dụng WebQuest trong dạy học 1.1.1.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu WebQuest trên thế giới Năm 1995 Bernie Dodge ở trường đại học San Diego State University (Mỹ) đã xây dựng WebQuest trong dạy học. Các đại diện tiếp theo là Tom March (Úc) và Heinz Moser (Thụy Sỹ). Ý tưởng của họ là đưa ra cho HS một tình huống thực tiễn có tính thời sự hoặc lịch sử, dựa trên cơ sở những dữ liệu tìm được, HS cần xác định quan điểm của mình về chủ đề đó trên cơ sở lập luận. HS tìm được những thông tin, dữ liệu cần thiết thông qua những trang kết nối Internet links đã được GV lựa chọn từ trước (“WebQuest”, 2017). Hình 1.1. Giao diện chính thức của WebQuest.org Hiện nay, việc ứng dụng WebQuest đã trở nên phổ biến. WebQuest không chỉ được sử dụng trong trường đại học mà trường phổ thông cũng đã dùng nó trong việc dạy học (Nguyễn Văn Cường và Bernd Meier, 2010). Trên thế giới, việc ứng dụng WebQuest trong dạy học đã trở nên phổ biến ở các nước phát triển. Các luận án, luận văn, bài viết nghiên cứu về lĩnh vực này rất nhiều và đa dạng.
6 Trong đó, trang web chính thức của WebQuest truy cập tại http://WebQuest.org/ và http://bestWebQuests.com/ cung cấp nguồn thông tin đáng tin cậy và đa dạng về khái niệm WebQuest; hệ thống các bài giảng sử dụng WebQuest dành cho nhiều cấp lớp tại các quốc gia trên thế giới; các tài liệu, giáo trình hướng dẫn thiết kế và vận dụng WebQuest trong dạy học. Bên cạnh đó, Nhà giáo dục học người Úc Tom March, người đã có công lớn trong việc xây dựng và phát triển WebQuest ở giai đoạn đầu tiên cũng đăng tải nhiều bài viết về WebQuest trên trang web http://tommarch.com/. Trên trang của tác giả này, có mô tả chi tiết về quá trình xây dựng khái niệm WebQuest do nhóm nghiên cứu của ông đứng đầu là giáo sư Bernie Dodge thuộc Đại học San Diego State lên ý tưởng và thực hiện từ tháng 2 năm 1995 (Bernie Dodge, 1997). Theo Tom March (“What WebQuest are (really)”, 2013), quá trình học tập theo WebQuest là quá trình học tập theo quan điểm dạy học lấy người học làm trung tâm (Learner-Centered); sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên trên internet (Use of Essential Internet Resources) để thực hiện những nhiệm vụ xác thực, mang lại động lực, gây hứng thú (Authentic Tasks That Motivate); không giới hạn câu hỏi (Open-Ended Questions). 1.1.1.2. Việt Nam Sau đây là các tài liệu tham khảo bổ ích về vận dụng WebQuest trong thực tiễn dạy học tại Việt Nam. Chúng tôi đã tiếp thu có chọn lọc và phát huy những ý tưởng của tác giả đi trước trên cơ sở đối chiếu với yêu cầu và nhiệm vụ cụ thể mà đề tài nghiên cứu đặt ra. Các luận án, luận văn, bài viết nghiên cứu về lĩnh vực này rất nhiều và đa dạng. WebQuest cũng có trang web chính thống với hệ thống các bài giảng ở các cấp lớp và môn học khác nhau được chia sẻ tại website WebQuest.org. Riêng ở Việt Nam, các luận văn, luận án về lĩnh vực này còn ít được nghiên cứu, đặc biệt ở bộ môn Hóa học, chủ yếu chỉ là các bài viết nhỏ đăng trên các tạp chí giáo dục. Luận văn thạc sĩ Sau đây là các công trình nghiên cứu của học viên cao học thuộc Đại học Sư phạm – Đại học Huế về vấn đề xây dựng và sử dụng WebQuest trong dạy học vật lí ở
7 trường THPT. Những luận văn này là tài liệu tham khảo bổ ích cho những ai quan tâm đến đổi mới PPDH, đặc biệt là WebQuest.  Trương Thị Hương (2012), Xây dựng và sử dụng WebQuest trong dạy học một số kiến thức chương chất rắn, chất lỏng và sự chuyển thể Vật lí 10 Trung học phổ thông, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trường ĐHSP- ĐH Huế.  Nguyễn Thị Như (2012), Vận dụng kỹ thuật WebQuest trong tổ chức tự học cho học sinh chương “Sóng ánh sáng” vật lí 12 THPT, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trường ĐHSP- ĐH Huế.  Nguyễn Tiến Sỹ (2013), Xây dựng và sử dụng WebQuest hỗ trợ dạy học “Chuyên đề thí nghiệm vật lý” ở trường THPT chuyên, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trường ĐHSP- ĐH Huế.  Nguyễn Thị Thi (2013), Xây dựng và sử dụng WebQuest về thí nghiệm mở trong dạy học phần "Quang hình" - vật lí lớp 11 nhằm phát triển năng lực thực nghiệm của học sinh, Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trường ĐHSP- ĐH Huế. Trong luận văn Xây dựng, sử dụng WebQuest trong dạy học Hóa học Hữu cơ lớp 11 (Lê Viết Ái Lan, 2014), tác giả đã giới thiệu khái niệm, các dạng nhiệm vụ và cấu trúc của WebQuest. Bên cạnh đó, nghiên cứu thực trạng sử dụng WebQuest trong dạy học hóa học và đưa ra nhận xét phần lớn các GV đều nhận thức được sự cần thiết phải áp dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào dạy học Hóa học nhằm đổi mới PPDH, tuy nhiên hầu hết các GV đều chưa nghe nói đến và cũng chưa hề áp dụng WebQuest trong hoạt động dạy học. Tác giả đề xuất quy trình 8 bước thiết kế WebQuest dạy học. Trong đó, bước 1 “Chọn, giới thiệu chủ đề” và bước 8 “Đánh giá, sửa chữa” đưa ra các câu hỏi gợi ý giúp định hướng cho GV trong việc xây dựng kế hoạch xây dựng WebQuest sát với mục tiêu bài học, phù hợp mục đích giảng dạy bộ môn.Từ đó, thiết kế 5 kế hoạch dạy học và 5 giáo án áp dụng WebQuest vào dạy học phần Hidrocacbon và dẫn xuất; đưa ra những kiến nghị về sử dụng WebQuest trong dạy học, góp phần đổi mới PPDH, giúp nâng cao hơn nữa hiệu quả dạy học Hóa học. Trong luận văn Vận dụng phương pháp WebQuest trong dạy học một số chủ đề tích hợp hóa học lớp 10 trung học phổ thông (Nguyễn Vũ Mai Trang, 2015), tác giả đã trình bày khái niệm, đặc điểm, các dạng nhiệm vụ, quy trình thiết kế và tiến trình thực
8 hiện WebQuest. Tuy nhiên, quy trình thiết kế được nêu khá ngắn gọn, thiếu chi tiết. Kết quả điều tra thực trạng ứng dụng CNTT và dạy học theo WebQuest trong luận văn cho thấy: việc vận dụng CNTT nói chung và vận dụng WebQuest nói riêng vào dạy học hóa học chưa được GV quan tâm đúng mức. Tuy nhiên, điều khả quan là các GV tham gia phỏng vấn đều nhận thấy rằng việc dạy học chủ đề tích hợp bằng WebQuest mang lại những tác dụng tích cực trong việc đổi mới PPDH hiện nay. Tác giả xây dựng 4 WebQuest tương ứng với 4 chủ đề tích hợp khai thác nội dung kiến thức chương 6: Oxi – lưu huỳnh, Hóa học 10 kết hợp với các môn Địa lí tự nhiên, Sinh học, Giáo dục công dân. Đề xuất 6 biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng WebQuest trong dạy học các chủ đề tích hợp đã xây dựng. Một số bài báo khoa học Bài báo khoa học “Dạy học Hóa học Hữu cơ bằng WebQuest” đăng trên Tạp chí Giáo dục số 230 (Bùi Thị Hạnh và Trần Trung Ninh, 2010) là một trong những bài báo khoa học đầu tiên ở Việt Nam đề cập vấn đề dạy học Hóa học bằng WebQuest, khi phương pháp này còn chưa phổ biến ở nước ta. Tác giả trình bày đặc điểm, quy trình thiết kế, phân tích các dạng nhiệm vụ trong WebQuest và áp dụng vào dạy học phần hóa hữu cơ ở trường CĐ Thủy sản Bắc Ninh. Bài báo là tài liệu tham khảo bổ ích về cách vận dụng phương pháp này vào thực tiễn dạy học Hóa học. Bên cạnh đó, bài báo khoa học “Vận dụng WebQuest trong dạy học nội dung axit sunfuric (Chương trình Hóa học 10 nâng cao)” đăng trên Tạp chí Khoa học ĐHSP TP HCM số 48 (Thái Hoài Minh và Nguyễn Thi Kim Thoa, 2013) là nguồn tư liệu giáo dục có giá trị tham khảo cho GV và sinh viên sư phạm (SVSP) về việc áp dụng phương pháp WebQuest trong thực tiễn dạy học Hóa học. Tác giả sử dụng PPDH theo WebQuest như một PPDH phức hợp, kết hợp khéo léo với các PPDH tích cực khác giúp việc học tập trở nên lôi cuốn, hấp dẫn, phát huy tính chủ động, sáng tạo của HS. 1.1.2. Một số nghiên cứu về ICT và phát triển năng lực ICT trong dạy học Một số công trình nghiên cứu quốc tế Tài liệu “Teacher Training on ICT Use in Education in Asia and the Pacific: Overview from Selected Countries” (UNESCO Asia and Pacific Regional Bureau for Education, 2003) đề cập đến phương thức đào tạo (training scheme), chương trình đào
9 tạo cho giáo viên ở vùng châu Á-Thái bình dương và các vấn đề liên quan đến ứng dụng ICT trong việc đào tạo. Ngoài ra, tài liệu “Integrating ICT into Education” (UNESCO Asia and Pacific Regional Bureau for Education, 2004) cung cấp các bài học và kinh nghiệm thực tế trong việc ứng dụng ICT vào việc giảng dạy của 6 nước: Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, South Korea và Thailand. Bài báo khoa học Trong bài báo “Xây dựng khung năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học cho sinh viên sư phạm Hóa học” đăng Tạp chí khoa học ĐHSP TP.HCM số 7 (85) (Thái Hoài Minh và Trịnh Văn Biều, 2016), tác giả nghiên cứu và xây dựng thang đo năng lực ICT cho GV và SVSP nói chung và môn Hóa học nói riêng, đưa ra những định hướng trong việc bồi dưỡng và phát triển năng lực này phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế. Một số đề tài nghiên cứu Trong đề tài khóa luận tốt nghiệp Thực trạng năng lực ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy học của sinh viên khoa Hóa học trường đại học Sư phạm TP. HCM (Nguyễn Bùi Khánh Hà, 2014), tác giả đã tiến hành điều tra về năng lực ứng dụng ICT của SV khoa Hóa, xây dựng phiếu khảo sát thực trang, phỏng vấn đối tượng là SV, GV môn Hóa và đưa ra một số kết quả mang tính chất tham khảo, cho thấy tầm quan trọng của ICT trong quá trình dạy học và bồi dưỡng năng lực GV. Bên cạnh đó, trong đề tài luận văn thạc sĩ Phát triển năng lực sử dụng công nghệ thông tin cho học sinh trong dạy học lịch sử lớp 10 ở trường trung học phổ thông (Nguyễn Thị Yến, 2016), tác giả đã tìm hiểu thực trạng phát triển năng lực sử dụng CNTT&TT cho HS trong dạy học lịch sử lớp 10 ở trường trung học phổ thông (THPT); đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực sử dụng CNTT&TT cho HS phổ thông; bên cạnh đó đã thử nghiệm và đánh giá tính hiệu quả, khả thi của việc xây dựng một số biện pháp phát triển năng lực sử dụng CNTT&TT cho HS trong dạy học lịch sử. Ngoài ra, nhóm công tác e-ASEAN UNDP-APDIP (2003) đã giới thiệu các định nghĩa, thuật ngữ ICT trong giáo dục; liệt kê một số triển vọng của việc sử dụng ICT trong giáo dục cũng như những vấn đề khó khăn và thách thức mà các nhà GD có khả