Luận văn Thạc sĩ Khoa học Kinh tế: Doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam

Chia sẻ: Tri Tâm | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài có cấu trúc gồm 2 chương trình bày các nội dung: Doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường - Sự hình thành và phát triển các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam; những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Kinh tế: Doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam

DAI HOC QUOC GIÀ HA NÓI TRl/ÒNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHAN VÀN _—)}:*:Je NGUYEN MANH TUAN DOANH NGHIEP H O N G N Ì N KINH TÈ^ THI TRUÒNG • Ò VIÈT IMAM Chuyén ngành : KINH TE CHINH TR! XÀ HÒI CHU NGHÌA Màhièu : 50201 LUAN AN THAC SY KHOA HOC KINH TE flgirùi hiiùng din khoa hoc : P.T.S.NGUYÉN QUANG DUE ^ -, 1 ,• • r - . I \'-uU/ mlì J ì HA NOI 1995
MUC LUC Trang 1.ÒI MÒ DAU 1 ChuangI : 3 DOANI1 N( Jl llfiP TR( )N( J CO CI IH TI II TRUÒNC i - SUUÌNIITIIANII VA PIIÀTn^IHNClJACACLOAl IIÌNII DOANI 1 NCTI IIÈP Ò VIBT NAM. I Nliung vàn de chung ve doanh nghìep 3 1 Nhàn tbùc ve doanh nghiep trong ca che thj truóng 3 2 Phan Ioai doanh nghiep - ca sa de hmh thành càe loai hình 7 doanh ngiiiep Il Tliuc trang san xuàt - kìnli doanh cùa càc doanh nghiep 18 trong nén kinh t é t h i truóng ó Viet Nam 1 Tinh hình boat dòng san xuàt - kinh doanh cùa doanh nghiep 19 Nhà nuóe 2 Tìnb hình boat dòng san xuà't - kinii doanh cùa càe doanh 40 nghiep ngoài quóc doanh Chitong II : 56 NiiONcj (JiÀi piiAPcd H A N M I A M NÀNG CAO I I I È U Q U À nOAT DÒNCJ SAN XUAT - KINH IX)ANI1 CIJAIX)ANI I NOI IIÉP 7K()N(} NÌÈN KINII Ili TI lì TOUfMi Ò NLX3C TAI IIfiN NAY I Dói niói ca chéchình sàch quàn ly vi ino cùa Nhà niróc 1 Dói mói còng tàc ké hoach lióa 2 Xày dung he thóng pliàp luàt day dù va dòng bò 3 Dói mói chinh sàch tài cbinh quóc già 4 Dàm bào quyén tu chù thire su trong san xuat kinh doanh cùa càc doanh nghiep 5 Cài càcb che dò tien luang nbàm tao ra dòng lue pbàt trién san xuat II Dóì mói pliuorng thùfc lioat dòng cùa doanh ngiiiep
1 Vàn de còng tàc nghién cùu Ibi truóng cùa doanh nghiCp 74 2 Xày dung va lira chgn chién lugc kinh doanh cùa doanh 81 nghiep a Xày dung chién lugc san ph^m 83 b Xày dung chién lugc già cà 85 e Xày dung chién lugc phàn phói 91 d Xày dung chién lugc chiéu thi - bàn bang 98 KIITLUAN 1(35
LÒI MÒ DAU 7. Tình càp thiet cùa de tài: Trong nén kinh tè quóc dàn doanh nghiep là don vi kinh teca sa, là te bào cùa nén kinh te, noi sàng tao ra cùa cài vat chat cho xà hói, quyéì dinh su phón vinh giàu co cùa mot quóc già. Nhàn thùc duac vai trò va tàm quan trong cùa nò , trong nhttng nàm qua Bang va Nhà nuàc ta dà thuc hien du&ng lói dói mài phàt trién kinh te. Dai hoi Bang toàn quóc làn thù VI va VII de ra: phàt trién kinh té hàng hoà nhieu thành phàn vàn dòng theo ca che thi truóng, co su quan ly cùa Nhà nuàc theo dinh huàng XHCN. Chùng ta dang ra sue day mqnh san xuàt phàn dàu xày dung mot nén kinh té hàng hoà phàt trién vài nhiéu hình thùc sa hùu va nhieu loqi hình san xuàt kinh doanh. Càc doanh nghiep déu duac tu chù kinh doanh , hap tàc va cqnh tranh làn nhau , bình dang trùac phàp luqt, vàn dòng theo ca che thi truàng . Bay là nhitng vàn de mài me cà ve mqt ly luàn cùng nhu hoqt dòng thuc tièn dói vài càc doanh nghiep a nuàc ta trong giai doqn hien nay. Thuc té chùng ta thày ké tt( khi chuyén sang nén san xuàt hàng hoà theo ca che thi truàng khòng ìt càc doanh nghiep dà tò ra lùng tùng, khó khan trong vièc dieu hành san xuàt kinh doanh, nhieu doanh nghiep kinh doanh thua le, thàm chi di dén phà san. Truàc tình hình này trong giài khoa hoc va càc nhà quan ly dà co nhitng y kién dành già khàc nhau : - Thù nhàt : Do vuàng màc khó khan tu ca che, chinh sàch cùa Nhà nuàc, - Thù hai : Do yéu kém ve nàng lue va trinh dò quàn ly cùa càc nhà doanh nghiep , nhiéu doanh nghiep vàn con chiù ành huàng nàng ne cùa ca che cu (ca che ké hoqch hoà tàp trung, quan liéu bao càp) . Theo chùng tòi hai ly do trén dà phan ành dùng phàn nào ve két qua hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep cùa nuàc ta trong thài gian qua. Do vày day là nhitng vàn de dang duac dqt ra càn phdi co nhitng càu tra lai thod dàng co tinh thuyét phuc . Degóp phàn nghién cùu tìm tòi giài phàp cho nhitng vàn de néu trén ve ly luàn cùng nhu thuc tién , luàn àn tòt nghiep : "Doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng a Viet Nam" se di sàu tìm hiéu nhùng vàn de ca bàn dò . 2 , Két càu luàn àn Gòm hai chuang : - Chuang I : Doanh nghiep trong nén kinh té thi truàng - Su hình thành va phàt trién càc loqi hình doanh nghiep a Viet Nam . Il Nhùng vàn de chung ve doanh nghiep . /// Thuc trqng hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng a Viet Nam . - Chuang II: Nhùng giài phàp ca bàn nhàm nàng cao hien qua san xuàt kinh doanh cùa doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng a nuàc ta hien nay. II Doi mài ca chéchình sàch quàn ly vìmò cùa Nhà nuàc III Dói mài phuang thùc hoqt dòng cùa doanh nghiep. 3. Tình hình nghién cùu .
-2- Dén nay trén thè giài nói chung cùng nhu a Viet nam nói riéng co rat nhiéu de tài còng trinh nghién cùu, phan ành ve tình hình thuc tién cùa dai song , kinh té-xd hoi. Bqc bièt a nuàc ta trong nhitng nàm gàn day tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trong nén kinh té quóc dàn dang duac càc nhà khoa hoc quan tàm nghién cùu . Nhiéu bài viét duac dàng trén bào, tqp chi da phàn ành phàn nào ve tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep . Nhung càc còng trinh khoa hoc dò xeni xét hoqt dòng cùa doanh nghiep dùng trén góc do ve mqt tó chùc, quan ly, ky thuàt va trén ca sa dò dà de xuàt càc kién nghi nhàm khàc phuc nhùng mqt hqn che, tòn tqi, yéu kém cùa càc doanh nghiep theo ngành , vùng dia ly cu thè nhàm nàng cao hiéu qua hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep dò. 4 . Mite dich cùa luàn àn: Vàn dung ly thuyét kinh té thi truàng de phàn tich dành già thuc trqng tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trén ca sa do de xuàt mot so kién nghi, nhùng giài phàp ca bàn nhàm nàng cao hiéu qua hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa doanh nghiep trong nén kinh téthi truàng co sudièu tiét cùa Nhà nuàc. 5 Bòi tuang phqm vi nghién cùu: Luàn àn di sàu tìm hiéu tình hình hoqt dòng san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep ké tir nàm 1986 dén nay va chù yéu xem xét dành già , de xuàt mot so kién nghi dói vài càc doanh nghiep còng nghiep ( càc ca sa san xuàt kinh doanh ) . 6. Ca sa ly luàn va phuang phàp nghién cùu: Trong qua trinh nghién cùu, trinh bay nhùng nói dung ca bàn dà su dung càc phuang phàp nghién cùu sau: ' Phuang phàp duy vat bien chùng. - Phuang phàp phàn tich tóng hap - Phuang phàp so sành. 7. Bóng góp cùa luàn àn. - Ve mqt ly luàn: Tìm va chi ra nhùng nhàn tó ca bàn dà ành huàng tàc dòng dén hiéu qua san xuàt kinh doanh cùa càc doanh nghiep trong qua trinh chuyén dói ca che. Trén casa dò néu lén mot so kién nghi ve dói mài ca che quàn ly vìmò cùa Nhà nuàc , thay dói phuang thùc hoqt dòng cùa doanh nghiep .Nhàm tao ra mot mòi truàng kinh doanh thuàn lai cho càc doanh nghiep tó chùc hoqt dòng kinh doanh dqt hiéu qua cao nhàt. - Ve mqt thuc tién : Két qua nghién cùu cùa luàn àn nhàm dòng góp tich cuc su dòi hoi càp bàch dói mài ca chéchình sàch quàn ly vi mò cùa Nhà nuàc. Luàn àn co thè góp phàn cung càp tài liéu tham khào cho nhùng nguài làm còng tàc quàn ly kinh té, càc nhà nghién cùu va hoqch dinh chinh sàch , ngoài ra con phuc vu cho còng tàc gidng day va nghién cùu khoa hoc.
Chuong I DOANH N(iHIÉP TRONG NEN KINH \\Ì T H I TRUÓNG - SU HÌNH THÀNH VA PHÀT TRIKN CÙA CÀC LOAI HÌNH DOANH N(JHIL:P 0 VIET NAM I - N H C N C I V A N Df: CHUNG VK DOANH NIJHIEP 1 - Nhàn thijfe ve doanh nghiep trong cof che thi trirfmg. De xàc dinh nhung luàn cu khoa hoc va thuc tien ve hình thành va phàt trién càc loai hình doanh nghiep trong nén kinh té ó nuóc ta, truóc hét chùng la càn khài quàt hóa va néu len nhung dac diém chung nhàt cùa doanh nghiep. Trong su phàl trién nén kinh té quóc dan, càc doanh nghiep là té bào cùa nén kinh té, là wa'x truc tiép tao ra san pham, thuc hien càc lioal dòng, lini thóng, elicli vii ... de dàp ùng càc yeu cau cùa xà ligi. Nò dirgc neu ra vói càc ten ggi khàc nhau. Nhà mày, xf nghiep, bgp tàc xa, cùa hàng, còng ty .... thuàt ngu kinli té ngày nay ggi càc tó chùc kinh té do là "doanh nghicp . Trai qua boat dóng thuc tien cho dén nay, chùng ta thày co rat nhiéu khài niem, dinh nghìa ve doanh nghiep, song càc dinh nghìa va khài niem dò chira thè hien day dù va toàn dicn nhùng dac diém chung nhàt cho bàt ky mot loai doanh nghiep nào. Trong càc dinh ngliTa va khài niem con bóc lo nhung niat han che sau: - Càc dinh nghìa ve tùng loai hình doanh nghiep muc dfch boat dòng cùa doanh nghiep chua thè hien ró, phàn lón dna ra de phàn biet ve nguón góc hình thành tài san, dac diém kinh té ky thuàt bay dac diém boat dòng cùa doanh nghiep - trong khi dò muc tiéu kinh té quan trong nhàt civò doanh nghiep là tìm kiém va tao ra Igi nbuàn thi chua duac de càp dén.
- Trong càc dinh nghìa con co su nhàm làn ve pbucìig tien va muc dich boat dòng cùa doanh nghiep tbi du "trong luàt doanh nghiep tu nhàn va luàt còng ty co ghi: "doanh nghiep là mot don vi kinh doanh dugc thành làp nbàm muc dich chù yéu là thuc hien càc boat dòng kinh doanh ...". Nhung ve thuc chat, thuc hien càc boat dòng kinh doanh khòng phài là muc dfch cùa doanh nghiep ma chi là phuang tien de nguói chù doanh nghiep dat duac muc dfch là co Igi nhuàn tói da khi tién hành san xuàt - kinh doanh. - Trong càc dinh nghìa truóc day nhùng loai hình doanh nghiep chua thè bien ró mói quan he giua doanh nghiep vói mòi truóng kinh doanh, vói Nhà nuóc va vói nguói tiéu dùng. Sa dì càc dinh nghìa, khài niem Iruóc day con bi nhùng han che chua phàn ành, day dù bàn chat cùa nò. Càc dinh nghìa dùng trén càc góc dò va quan niém khàc nhau. + Theo quan diém he thóng hóa doanh nghiep là mot tóng thè, mot he thóng bao gòm con nguói va thiét bi dugc tó chùc lai nbàm dat dugc nhùng muc dfch nhàt dinh, dò là viee tao ra mot su càn bang trong ngàn quy, tao ra khà nàng sinh Igi cùa vón d^u tu làm Igi cho nguói chù so buu dàm bào tuang lai phàt trién cùa doanh nghiep, + Theo quan diém tó chùc qua trinh va nói dung, boat dóng cùa doanh nghiep Ibi doanh nghiep là mot tó chùc ma thóng qua dò, trong khuòn khó cùa mot so lugng tài san nhàt dinh, nguói ta sé lua chgn nhung phuang phàp két hgp càc yéu tó dàu vào mot càcb tÓi uu nhàm tao ra nhùng kboàn tién chénh lecb giùa già bàn va phf tón. + Theo quan diém muc dfch boat dòng cùa doanh nghiep thi "doanh nghiep là mot tó chùc thuc hien càc boat dòng kinh doanh nhu san xuàt; mua bàn hàng bòa, cung càp dich vu theo yéu càu cùa khàch hàng nhàm muc dfch tao ra lai nhuàn".
Trai qua boat dòng thuc tién - nén kinh té thi truóng giai doan phàt trién cao cùa nén san xuàt hàng hóa, khài niém ve doanh nghiep càn phài thè hien càc yéu c'àu sau: - Thè bien day dù nhùng nói dung ca bàn trong boat dòng cùa bàt ky mot doanh nghiep nào, truóc hét là thè hien ró muc dfch, chùc nàng, dac diém boat dòng cùa doanh nghiep. - Thè hien nhùng dac diém chung nhàt cho mgi loai hình doanh nghiep; bàt ky nò thuòc hình thùc so hùu nào. - Thè hien mói quan he giua doanh nghiep vói càc nhàn tó, diéu kien khàc nhau trong mòi truóng boat dòng kinh doanh, phài thè bien ró phucìig tién va muc dfch cùa doanh nghiep trong boat dóng san xuàt - kinh doanh. Vói nhung yéu càu trén, chùng ta co thè thày: "doanh nghiep là mot tó chùc kinh doanh co tu càcb phàp nhàn, thuc hien càc boat dóng san xuàt, cung càp, Irao dói nhùng hàng hóa trén thi truóng theo nguyén tàc tói da hóa Igi fch cùa dói tuctng tiéu dùng, thóng qua dò tói da hóa Igi fch kinh té cùa nguói chù sa hùu ve tài san cùa doanh nghiep, dbng thói két hgp mot càch hgp ly càc muc tiéu xa bòi". Vói nhiJng nói dung nhu vày chùng ta ce thè néu lén mot so dac diém boat dòng cùa doanh nghiep nhu sau: 1 - Chùc nàng kinh doanh cùa doanh nghiep bao gbm san xuàt cung ùng, Irao dói, bgp tàc va tiéu thu nbàm muc dfch sinh Igi. 2 - Muc tiéu cùa doanh nghiep là tói da hóa Igi fch kinh té, muc tiéu này mang tfnh toàn dien va bao quàt han muc tiéu tói da hóa Igi nhuàn, bó] le Igi fch kinh té khòng chi doìi thu'àn là Igi nhuàn dugc tu boat dóng sàr xuàt kinh doanh, ma con là khà nàng phàt trién cùa doanh nghiep, uy tir cùa doanh nghiep trén thi truóng. Dò là ngubn tài san vó hình tao nén già tr va vi tri cùa doanh nghiep trén thi truè^ng. 3 - Doanh nghiep luòn tìm càcb thóa man tói da Igi fch cùa dÓi tugn| tiéu dùng, xem dò là phuang tién de dat Igi fch canh tranh nhàm tói da bó; Igi nhuàn va nàng cao gfa tri tài san cùa doanh nghiep trén thi trircmg, nò
càch khàc doanh nghiep thóng qua viée thóa man nhu càu cùa khàch bàn^ de thu dugc Igi nhuàn cao, ón dinh san xuàt. 4 - Tu càch phàp nhàn cùa doanh nghiep là mot diéu kién ca bàn quyét dinh su tbn tai cùa doanh nghiep trong he thóng kinh té quóc dàn No do Nhà nuóc khàng dinh va xàc djnh. Viee khàng dinh tu càch phàp nhàn cùa doanh nghiep vói tu càch là mot thuc thè kinh té dói boi doanh nghiep phài chiù tràch nhiem phàp ly, ve nghìa vu tài chfnh trong viéc thanh toàn nhung kboàn còng ng khi phà san bay giài thè. 5 - Thóng qua he thóng luàt phàp va chfnh sàch cùa Nhà nuóc, doanh nghiep diéu bòa nhùng dói khàng bay bàt dbng giùa muc tiéu kinh té cm doanh nghiep vói muc tiéu xà bòi. 6 - Doanh nghiep phài tón trong quyén Igi chfnh dàng cùa nguói tiéi dùng, mgi boat dóng nhàm tao ra su tàng truóng thu nbàp cùa doanh nghiep khòng dugc vi pham quyén Igi chfnh dàng cùa nguói tiéu dùng, Quyén Ig dò phài dugc Nhà nuóc va càc tó chùc xà bòi bào ve va còng nhàn. 7 - Hgat dòng kinh doanh cùa doanh nghiep chiù su chi phÓi va tàc dóng cùa mói truóng kinh té - xà bòi. De càc doanh nghiep co thè tón tai vi phàt trién, Nhà nuóc can phài tao ra mói truóng kinh té ón dinh nhu ht thóng luàt phàp; duóng lói phàt trién kinh té - xa bòi. Su tàng truóng cÙ£ nén kinh té, su ón dinh sue mua cùa dòng tien, chfnh sàch bào bò san xuàt muc dfch .... 8 - phirc^g thùc boat dóng cùa doanh nghiep thóng qua viee tìm hiéi nhu càu thi truóng, khàch hàng de tu dò hoach dinh chién thuàt, chién lugc kinh doanh dùng dàn. 9 - Doanh nghiep chi tién hành san xuàt, bàn cài ma thi truóng càn chù khòng bàn cài mình co san ma thi truóng khòng càn. 10 - Doanh nghiep phài luòn nghién cùu thi truóng de giùp cho doanl nghiep thfcb ùng linh boat coi su bién dòng cùa thi truóng.
Nhu vày, doanh nghiep xuàt bién trén thi truc^ng vói tu càch là mot tac nhàn kinh té thuc thu hgp tàc, canh tranh, tìm kiém càc cof bòi kinh doanh co Igi, loai trù hoac vugt qua càc rùi ro. De tón tai va phàt trién, mgi doanh nghiep déu phài dói mat vói thuc té là càc ngubn lue càc tiém nàng co xt buc'yng khan hiém va su giófi han, do dò mgi doanh nghiep phài lira chgr trén ba mat ca bàn sau day: Thù nhàt: Nén san xuàt cài gì, so lugng bao nhiéu? Tliù hai: San xuàt nhu thè nào nghìa là dùng còng nghé nào, loa nguyén liéu gì, san xuàt ó dàu, ai san xuàt, quy mò nhu thè nào, tó chùc san xuàt ra sao? Tliù ba: San xuàt cho ai? bay nói càch khàc ai se dugc hucrng bac nhiéu? phuc vu cho nhùng nguói ó lua tuoi nào, mùc thu nbàp cao ha) thàp.... Trong kinh té thi truètng co su quàn ly cùa Nhà nuófc, doanh nghiep lì mot tó chùc kinh té dugc thành làp hgp phàp, nhàm thuc bién càc boat dón^ kinh doanh vói muc dfch sinh Igi va lày boat dóng kinh doanh làm ngh( chinh, tue là doanh nghiep phài co dù bai diéu kién. Mot là: Phài dugc thành làp theo dùng thè thùc do luàt dinh. Hai là: Phài truc tiép thuc hien mot so hoac toàn bó còng doan cù« qua trinh dàu tu hoac thuc hien dich vu nhàm sinh lói. 2 - Phàn loai doanh nghiep - ca so de hình thành càc loai hìni doanh nghiep. a - Mal so quan diem dói vài doanh nghiep trong nén kinh le ih irucyng ò nu'(9c la. + Dói vófi doanh nghiep quóc doanh (Nhà nuóc). TrucVc mat va trong tucmg lai, doanh nghiep Nhà nuóc vàn co vai tr hét sue quan trong, co tfnh chat then chót, chù dac trong nén kinh té da biét là i^élSi mc)t so lình vuc. Tuy vày cung khòng nén de cho càc doan
8 nghiep Nhà nuóc tón tai tran lan, nhàt là càc lình vuc, càc ngành khòng nhàt thiét phài nàm, c^n tó chùc sàp xép lai, càc doanh nghiep Nhà nuóc theo hircrng cùng cÓ, kién toàn de càc doanh nghiep này boat dòng co hiéu qua va làm tòt chùc nàng nhiém vu cùa mình là mot loai còng cu, là ca so vàt chat - ky thuàt cùa Nhà nuófc co tàc dóng diéu tiét nén kinh té - càc doanh nghiep Nhà nuófc chi nèh nàm giù mot so ngành, lình vuc co vi tri quan trong, viéc sàp xép lai càc dc^anb nghiep Nhà nuófc co thè thuc bién theo càc huóng. Dàu tu làp trung uu tién cho càc loai doanh nghiep Nhà nuóc theo thù tu, Thù nhàt: Làm àn co hiéu qua. Thù bai: Trong boat dòng trong nhùng ngành vi trf then cbÓt va chién lugc quan trong dc)i vófi nén kinh té quóc dàn. Tliù ba: Dang boat dòng trc^ng nhùng ngành co diéu kién pbàt trién k> thuàt va còng nghé tién tién, qua dò co thè tao dugc ca sa de cài tién ce càu còng nghiep, bién dai hóa nén kinh té. - Dói vói càc doanh nghiep làm àn kém hiéu qua trong càc ngành khòng quan trong, thi chuyén dói sa hùu, sàt nbàp, giài thè, cho thué, bar dàu già. - Dói vói càc doanh nghiep Nhà nuóc khàc, kbuyén kbich càc doanh nghiep tu bó vón dàu tu cài tao, mct róng san xuàt kinh doanh va vay vÓr theo nguyén tàc "tu vay, tu tra". Diéu dàng chù y à day là chuyén càc doanh nghiep Nhà nuóc sanj boat dóng theo ca che thi truóng va trcV thành mot chù thè san xuàt - kinl doanh tbat su. + Dói vói doanh nghiep ngcìài quóc doanh. Chfnh sàch phàt trién càc loai hình doanh nghiep ngoài quóc doanl phài ductc xày dimg trén quan diém.
- Khòng giói han su pbàt trién. - Cho phép càc doanh nghiep co dù diéu kién quy dinh cùa Nhà nuóc ducrc ma ròng càc boat dòng xuàt nbàp khan va lién két kinh té vói nuóc ngoài. - Ngành nghé, thói gian va dia bàn boat dòng cùa doanh nghiep phài theo dùng càc quy dinh cùa Nhà nuófc. - Kluiyén khfch càc doanh nghiep tó chùc theo càc hình thùc so hùu dan xen. Vói càc quan diém này, càc chfnh sàch phàt trién san xuàt - kinh doanh là mot thè thcmg nhàt, kliòng phàn biét thành phàn sa huu va ca quan chù quàn, càc bình thùc so hùu dan xen se tao ngubn dóng lue mói cho su phàt trién cùa càc doanh nghiep. h - Phàn loai doanh nghiep: Lx)ai hình doanh nghiep thè bién trén càc mói lién he sau day: Doanh nghiep thuòc ve ai (chù so hùu) bình tbùc quàn ly, hình thùc huy dòng vón, tràch nhiém phàp ly dang chi phói boat dóng cùa ho - hien nay à nuóc ta so lucmg doanh nghiep tón tai va hc^at dòng trong nén kinh té thi trucìng rat lón - nhùng doanh nghiep này co nhùng dac diém khàc nhau dugc phàn loai theo càc can cu sau day: 1 - Phàn loai theo tfnh chat sa hùu tài san va tràch nhiém phàp ly chùng ta co thè phàn thành hai danjj. + Doanh nghiep chi co mot chù sa hùu, bao gòm doanh nghiep 100% vón Nhà nuófc (quóc doanh) doanh nghiep tu nhàn (cùa nguói Viét Nam bay cùa nguói nuóc ngoài).... tràch nhiém phàp ly cùa loai doanh nghiep này ve thanh toàn nhùng kboàn na cùa doanh nghiep là vc) han, bang tài san cùa nguói chù doanh nghiep. + Doanh nghiep co nhiéu nguói, nhieu tó chùc bgp dóng chù so hùu, gàmcàc loai.
10 - Còng ty co phan. - Cfìng ty tràch nhiém hùu han. - Xf nghiep lién doanh. - Hgp tàc xà Tfnh chat boat dóng cùa càc loai doanh nghiep này dà direte huy dóng trong luàt còng ty va diéu le hgp tàc xà. Riéng xf nghiep bgp doanh bao gbm ft nhàt hai thành vién góp vón de hình thành vice diéu hành se dugc thc)a thuàn giua càc ben chung vón. 2 - Phàn loai theo quy mò: Theo càch phàn loai này thi doanh nghiep co 3 loai: - Doanh nghiep quy mò lón. - Doanh nghiep quy mò vùa - Doanh nghiep quy mò nhó De phàn loai doanh nghiep theo quy mò, tbC^ng tbuóng ngùcti ta dùng tiéu chuàn: So lugng vón: già tri. san lugng (doanh so'), so lugng lao dòng. Trong diéu kién bien nay, tiéu chuàn ve vón va doanh so dugc xem là hai tiéu thùc phàn loai quy mò quan trong nhàt. 3 - Phàn loai theo n}j,ành nghé va tfnh chat san pham: Vói càch phàn loai, càc doanh nghiep dugc chia thành càc doanh nghiep cc)ng nghiep, nòng nghiep, xày dung ca bàn ... Dac diém hình thành va phàt trién cùa tùng loai doanh nghiep này tùy thuóc vào dac diém kinh té - ky thuàt cùa ngành. 4 - Phàn loai theo yéu càu xà bòi va theo ca che thi truóng. Theo càch này càc doanh nghiep dugc chia thành bai loai. - Loai thù nhàt: boat dòng theo ca che thi tructng muc dfch hoat dòng cùa nò là lai nhuàn dói da.
Il - Loai thù hai: Phuc vu càc nhu cau cùa xà bòi, boat dóng cùa nò kht)ng nhàm muc tiéu Igi nhuàn bay trén ca so Igi nhuàn dinh mùc. Co thè trinh bay tóm tàt sof db phàn loai doanh nghiep nhu sau: Bang I : So' dò phàn hai doanh nghiep. Càn cu de phàn loai DN Càc bình thùc dc:)anh nghiep 1 - Phàn loai theo sa hùu tài + Mot chù sa hùu (tràch nhiém phàp ly vó san va tràch nhiém phàp ly han). - Doanh nghiep Nhà nuóc - Doanh nghiep tu nhàn + Nhieu chù sa hùu (tràch nhiém phàp ly hùu han). - Còng ty tràch nhiém hùu han. - Còng ty co phàn - Xf nghiep lién doanh - Hgp tàc xà 2 - Phàn loai theo quy mò - Doanh nghiep quy mò lófn - Doanh nghiep quy mò vùa - Doanh nghiep quy mò nhó 3 - Phàn loai theo ngành - Doanh nghiep còng nghiep nghé va Inili chat cùa san - Doanh nghiep n(>ng, làm, ngu nghiep pham - Doanh nghiep xày dung cof bàn - Doanh nghiep giao thc)ng vàn tài - Doanh nghiep djch vu khàc. 4 - Phàn loai theo yéu cau xà - Doanh nghiep nbàm phuc vu nhu cau còng bòi va theo ca che thi truóng còng cùa xà bòi (kliòng nbàm muc dfch Igi nhuàn, hay Igi nhuàn dinh mùc). - Doanh nghiep boat dòng nhàm muc dfch Igi nhuàn tói da
12 Càc càcb phàn loai doanh nghiep néu trén co thè xem là càc càch phàn loai chfnh, xét theo càc khfa canh kinh té, quàn ly, xà bòi va phàp ly. Ngoài ra con co thè co càc càch phàn loai khàc, theo loai hình san xuàt, theo trinh dò trang bi ky thuàt. Trong càc càcb phàn loai néu trén, càch phàn loai theo càn cu (I) va (2) càn dugc quan tàm thfcb dàng trong qua trinh chuyén nén kinh té va càc doanh nghiep cùa nuóc ta sang boat dòng theo ca che thi iruàng. 0 nuóc ta trong thói gian vùa qua ké tu khi chuyén sang nén kinh té vàn dòng theo ca che thi truóng dà bình thành va phàt trién nhiéu loai bình doanh nghiep da dang va phong phù - sa dì xuàt bién càc doanh nghiep theo nhiéu bình thùc phàp ly là do càc nguyén nhàn sau: Tlìù nhàt: Cc) su tham già cùa nhiéu thành phàn kinh té, nhiéu chù set hiJu a trong nuc^fc va ngoài nuóc vào san xuàt kinh doanh duói nhiéu hình thùc khàc nhau, Tliù hai: Trong nén kinh té thi truóng, tfnh bàt dinh va rùi ro cùa càc boat dóng kinh té là mot thuc té khàch quan, diéu này dà tàc dóng dén su hình thành càc loai bình doanh nghiep va càc bình thùc bgp tac de tranh bót rùi ro, giàm nhùng tón thàt do rùi ro tao nén. Dòng thói no cùng ràng bugc ve mat phàp ly va ve mat vàt chat càc chù thè kinh té tham già càc loai hình doanh nghiep, Thù ba: Viée hình thành càc loai bình doanh nghiep khàc nhau co lién quan dén vàn de thu hùt vón cho san xuàt - kinh doanh duói nhiéu bình thuc khàc nhau. Vf du: Còng ty co phàn là mot loai hình doanh nghiep thu hùt vón tu nhiéu ngubn khàc nhau, co thè là tu càc ngubn vón rat nhó, nhung vói nhiéu ngucti tham già de tao thành mot khói lugng vón lón trong kinh doanh. Chùng la càn kbuyén klifcb, coi Irgng càc Ibành phàn kinh té (chù sa hùu tài san) bó vón làm àn, kinh doanh theo phàp luàt duc'ti càc hình thùc da
13 dang ve^i mot chù so hùu theo càc hình thùc va tràch nhiém phàp ly tuctng ùng. Trong nén kinh té thi Iriróng co su quàn ly cùa Nhà nuóc (co chù y dùng mùc dén nhùng yéu càu xa hói trong phàl trién kinh té) boat d()ng theo ca che Ibi truóng nhàm muc tiéu Igi nbuàn tói da, khòng thè coi nbe vice bình thành va phàl trién mot so nhàì dinh càc doanh nghiep boat dc)ng khòng theo hoac boàn thành khòng chiù su chi phói cùa cct che Ibi truóng. Ngoài ra, càc càch phàn Ic^ai khàc ciing co y nghìa va tàc dung dàng ké, vf du càc doanh nghiep quy mò vùa, truófc màt va cà trong tiKtng lai, ve mat so lucrng cbiém tuyét dói da so doanh nghiep dóng thói cùng co vai Irò hét sue quan trong trong vice dóng góp vào su phàl trién chung cùa nén kinh té. Vi vày, càc doanh nghiep này càn dugc quan tàm tao dicu kién can thiél de hình thành va phàl trién. Nhirng mal khàc cùng càn luu y thém ràng, vói vice phàt trién cùa nén kinh té theo huóng còng nghiep bc)a, bién dai hóa Ihì tal yéu phài dàn dén xu thè Ifch tu va tàp trung bòa san xuàt, hình thành nhùng dan vi doanh nghiep san xuàt - kinh doanh co quy mò lón, vc'ti tiém lue kinh té manh; mày móc trang thiét bi bién dai, co luctng vón k'tn de dù sue canh tranh ó trong nuóc va nhàì là trén Ibi Iructng thè giói. Tom lai: Hien nay a nuóc ta co so luctng doanh nghiep tón lai va boat dòng trong nén kinh té rat lófn- Nhùng doanh nghiep này co càc dac diém, tfnh chat hoat dóng khàc nhau. De quàn ly kinh té nói chung va quàn ly doanh nghiep nói riéng càn phàn loai doanh nghiep. Vice phàn loai doanh nghiep se giùp cho chùng ta he thóng hóa direte càc loai doanh nghiep, nàm bàt va nghién cùu cu thè dugc tùng krai bình doanh nghiep de lù dc) xàc dinh càc chfnh sàch, bién phàp quàn ly phù hgp vófi tùng loai bình doanh nghiep cùng trén cct set này, càc chù thè kinh doanh co thè lira clion cho mình hình thùc tó chùc doanh nghiep phù betp nhàt de dàng ky true'tc phàp luàt va beml dóng trén Ibi Irueìng nbàm dém lai hiéu qua kinh té cae) nliàl cho tùng chù thè cu thè.
14 r - Da(' diem càc loai hình doanh nghiep à nuàc ta va co che hoqt dòng cùa nò. Ò nire'tc ta hien nay viee Ihùa nhàn su tbn tai va phàt trién càc loai hình doanh nghiep da dang, phong phù va phù hgp veti thuc tién cùa nén kinh té chuyén dói tu cct che ké hoach hc)a t à p t ^ u n g , quan liéu bao càp sang nén kinh té thj truóng - vàn de dat ra chùng ta c^àn phài nhàn biét càc dac diém va cct che hoat dòng cùa nò - thuc tién a nuóc ta hien nay càc loai hình doanh nghiep cót dac diém va cc^ chéhe)at dòng nhu sau: ^^ De)anh nghiep tu nhàn: Doanh nghiep tu nhàn là detn vi kinh doanh do mot cà nhàn làm chù sa hùu va tu chiù tràch nhiém bang toàn bó tài san cùa mình ve mgi mat hoat dóng cùa doanh nghiep - Nhà nuófc can phài cCìng nhàn su ibn lai làu dai va phàt trién cùa nò, thùa nhàn su bình dàng tructc phàp luàt, tfnh sinh Igi hgp phàp, quyén tu do kinh doanh, quyén chù dòng trong mgi hoat dóng kinh doanh, quyén set huu, quyén thùa ké ve vón tài san. 4- Quyén chù dóng kinh doanh cùa doanh nghiep tu nhàn dugc luàt phàp bào ho. - Tu lira chgn ngành nghé, quy mò kinh doanh. - Hình Ihùc va càch thùc vay van. - Lua chgn khàch hàng de giao dich va ky hgp dbng kinh té. - Tuyèn dung va thué muófn lao dòng, - Su dung nge)ai té thu dugc. - Chù dòng mgi boat dc)ng san xuàt kinh doanh theo dàng ky, - Quyét dinh xù ly phàn thu nbàp con lai sau khi trù di nghìa vu thué. - Cho thué mc)t phàn hoac toàn bó doanh ngbhiép bàn he)ac sàt nbàp doanh nghiep vào càc doanh nghiep khàc.
15 - Met chi nhành va vàn phe)ng dai dien et ngoai tinh va doanh nghiep dang de)ng. + Tuetng ùng veti quyén han doanh nghiep tu nhàn phài thuc hien nghìa vu cùa mình theo luàt dinh. - Kliai bào dùng so vón dàu tu kinh doanh. - Kinh doanh dùng ngành nghé ghi trong giày phép. - Uù lién su dung lae) dóng trong nùetc,bào dàm quyén leti cho ngucti lao dòng va quyén cùa nguói tó chùc còng doàn. - Bào dàm chat lucmg hàng hóa theo tiéu chuàn dàng ky. - Tuàn thù càc quy dinh ve bào ve mòi truóng vàn hóa, tràt tu an toàn theo quy dinh cùa Nhà nuóc. - Ghi chép s6 sàch ké toàn, quyét toàn thecì quy dinh phàp luàt va chiù su kiém tra cùa cct quan tài chfnh. - Nc)p thué va thuc bién nghìa vu theo luàl dinh. * Cc)ng ty tràch nhiém hùu han va còng ty co phan: + Còng ly tràch nhiém hùu han va còng ty co phàn ggi chung là còng ty - trong dò càc thành vién cùng góp vón, cùng chiù lo tuetng ùng vói piVàn góp v6n va chi chiù tràch nhiém ve kboàn ng cùa còng ty trong pham vi phàn vón cùa mình góp vào còng ty: - Nhà nuctc còng nhàn su tbn tai làu dai va phàt trién cùa còng ty, thì^a nhàn su bình dàng trutte phàp luàt va su sinh leti hgp phàp, quyen set hùu, quyen thùa ké vb vón va tài san, quyén thùa ké ve ve^)n va tài san, quyen va Igi fch kliàc cùa càc hình thùc, quyén tu do kinh doanh va chù dòng trong mgi boat dóng kinh doanh trong khuòn khó luàt phàp. -f Nhùng dac trung ccf bàn cùa còng ty tràch nhiém hùu han là: - Góp dù vón ngay tu dàu, ghi ró trong sÓ dieu le.
16 - Néu so luepfng co dòng duói 14 thành vién khòng càn làp bòi dbng quàn tri, chi cu so luejfng tói thiéu, tói da càc thành vién. - Giày chùng nhàn ve phàn góp vón co ghi tén cà nhàn hay nguói dai dién tó chùc. - KbCmg dugc phàt hành co phiéu, trai phiéu. - Néu thiéu vón thi ggi thém vón góp co phàn tu càc thành vién cùa còng ty hoac két nap co dòng mcìfi. - Chuyén vón giùa càc thành vién trong còng ty là tu do, chuyén cho nguói khàc khòng phài là thành vién phài dugc su nhàt trf cùa càc co dòng cbiém 3/4 vón diéu le. - Tàt cà càc vàn bàn cùa còng ty phài ghi tén còng ty kèm theo tràch nhiém hùu han va vón diéu le ó dóng dau tién ben trai trang, thù nhàt cùa vàn bàn. - Càc co (long chi chiù tràch nhiém vófi còng ty ve phàn vón góp ma thói, khòng lién qua dén tài san khàc cùa mình. 4- Nhùng dac trung ca bàn cùa còng ty co phàn, - So thành vién phài co tói thiéu là 7 cà nhàn hay dai dién càc tó chù'c. - Mòi co dc)ng mua mot hay nhiéu cÓ phiéu - mot pbfa danh nghìa eó phiéu dugc ghi trong diéu le eCmg ty. - Càc sàng làp vién phài mua ft nhàt 20% so eó phiéu, co phiéu sàng làp vién va thành vién bòi dbng quàn tri phài ghi tén, khòng dugc chuyén nhuctng trong thói gian tai chùc va trong thói gian 2 nàm ké tu ngày bòi giù chùc hói dbng quàn tri. - CÓ phiéu khòng ghi tén dugc tu do chuyén nhuctng - néu eó ghi tén muón dugc chuyén nhugng phài dugc bòi dòng quàn Iri dbng y. - So tién dà góp phài giù vào mot tài kboàn cùa ngàn bang, chi lày ra sau khi co giày phép dàng ky kinh doanh.
17 - Vice phàt hành eó phiéu phài dugc phcp cùa ùy ban nhàn dàn - chi phàt hành eó phiéu mòi khi dà bàn hét sc) co phiéu dà pbàt hành truc'tc dò. Muón phàt hành phài co luàn chùng kinh té- ky thuàt dugc ca quan ngàn hàng xàc nhàn bay bào hành. - Pham vi chiù tràch nhiém ng cùa cc')ng ty dc)i ve'ti càc eó dóng cùng gic')ng nhu ce')ng ty tràch nhiém hùu han. * Cc^)ng ty xf nghiep lién doanh, xf ngbhiép 100% vón nuóc ngoài: + Còng ty xf nghiep lién doanh dugc thành làp lai Viét Nam trén cct set hgp dbng lién doanh ky giùa ben xf nghiep co tu càch phàp nhàn cùa Vici Nam vófi ben hoac càc ben nuófc nge)ài nhàm lién hành càc hoat dóng kinh doanh trong càc lình vuc cùa nén kinh téqueK dàn Vici Nam. + Vice thành làp cfmg ty xf nghiep lién doanh phài: - Phù hgp ve'ti hgp dbng lién doanh, phù hgp vc'ti phàp luàt diéu le lién doanh, phù betp vófi luàt phàp Viét Nam. - Vón phàp dinh ft nhàt bang 30% tóng so vón dàu tu va ben nueìfc ngoài khòng dugc thàp han 30% vón phàp dinh. 4- Xf nghiep 100% vón nuóc ngoài là xf nghiep boàn toàn thuòc quyén SÓ huu cùa tó chùc, cà nhàn nue'tc ngoài, do tó chùc hoac cà nhàn nue'tc nge)ài thành làp, tu quàn ly va tu tràch nhiém ve tó chùc san xuàt kinh doanh. Nò là mot phàp nhàn boat dóng theo su dieu chinh cùa luàt phàp Viét Nam. * Doanh nghiep tàp thè: Hình thùc chù yéu cùa loai doanh nghiep này là hgp tàc xa, hgp tàc xa dugc hình thành trén ca sa tu nguyén cùa ngucti lao dòng, boat dòng theo nguyén tàc dàn chù, cùng co Igi va theo diéu le hgp tàc xà. | l^*^c'-'"--^LrrVn%yì.v T T ' ' ' • : • - * Doanh nghiep Nhà nuóc: De^anh nghiep Nhà nuófc là loai hình doanh nghtep~T~~: ~~ "r-"- 1 . do Nhà nuóc thành làp, dàu tu v6n va quàn ly, ve'ti