Luận văn Thạc sĩ Khoa học Kinh tế: Hệ thống tín dụng nông thôn Việt nam thực trạng và giải pháp

Chia sẻ: Tri Tâm | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích toàn điện hoạt động của hệ thống tín dụng nông thôn qua các giai đoạn khác nhau, tác giả muốn khẳng định vai trò chủ đạo của hệ thống tín dụng nông thôn đối cới sự phát triển nông nghiệp và nông thôn giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học Kinh tế: Hệ thống tín dụng nông thôn Việt nam thực trạng và giải pháp

DAI HOC QUOC GIÀ HA NOI TRUÒNG DAI HQC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHÀN VÀN NGUYÈN THI BICH DÀO HE THÓNG TiN DUNG N O N G T H Ò N V I È T N A M : THUC TRANG VA GlÀl PHÀP Chuyèn ngành: KINH TE CHINH TRJ XA HOl CHU NGHIA Màhiéu:502Òl I U A N À M THAC SÌ KHOA HOC KIMH T£ Ngu&i hu&ng ddn: PTS, TREVH 7 HI HOA MAI HA NÓI 1998
MUC LUC Transo LÒI NÓIDAU 1 CHU'ONG 1 TIN DUNG VÓI SU PHÀT TRIEN NÓNG NGHIEP VA KINH TE NÒNGTHÒN VIETNAM 5 1.1. Cóng nghiep boa, bien dai boa nóng ngbiep va kinb té nòng thòn Viet Nam. 5 1.1.1. Vai trò cùa nòng nghiép va nòng thòn trong nén kinh té quòc dàn 5 L1.2. Quan diém phàt trién nòng nghiép va kinh té nòng thòn ò 11 nuóc ta. 1.1.3. Vai trò cùa còng nghiép boa, hién dai boa nòng nghiep va kinh té nòng thòn a niróc ta trong giai doan hien nay. 19 1.2, Vai trò cùa tin dung doi vói viéc phàt trién kinh té nóng thòn. 25 1.2.1. Khài niém, chiic nàng va yéu to' dàm bào an toàn tin dung. 25 1.2.2. Vai trò cùa tin dung vói sir phàt trién nòng nghiép va kinh té nòng thòn. 33 1.2.3. Kinh nghiem cùa mot so niróc trèn the' gioi ve dàu tu tih dung phàt trién kinh té nòng thòn. 39 CHLONG 2 HE THÓNG TIN DUNG NÒNG THÒN VIÉT NAM 46 2.1. He thòng tin dung nòng thòn Vièt Nam thòi ky truòc dói mai 46 2.1.1. Qua trình hình thành va phàt trién cùa tò chùc tfn dung nòng thòn Vièt Nam thòi ky Phàp thuòc. 46 2.1.2. Càc tò chiic tin dung nòng thòn duói che dò Vièt Nam cóng hoà (chédòSàiGòncù ornàm 1955 - 1975). 47
2-1.3. He thò'ng tin dung nòng thòn mièn Bàc XHCN (1955 - 1975). 48 2.2. Tbirc trang bé tbóng tin dung nóng thòn Vièt Nam trong giai doan hién nay. 58 2.2.1. Hoat dòng cùa Ngàn bang nòng nghiép (NHNQ V N ) . 61 2.2.2. Quy tih dung nhàn dàn - mó hình HTX tin dung mói a nòng thòn. 66 2.2.3. He thòng tin dung khòng chinh thuc a nòng thòn Viet Nam. 79 CHirONG 3 MOT SO DJNH HUÒNG CO BÀN VE HOÀN THIÈN MÒ HÌNH TÓ CHÙC HOAT DONG CÙA HE THÓNG TIN DUNG NÒNG THÒN VIET NAM 92 .3.1. Muc tiéu boat dòng cùa bé tbóng tin diing nóng thón. 92 3.2. Nguyén tàc tó cbufc va boat dòng cùa he thòng tin dung nòng thón. 97 3.3. Hoàn thién mò hình tó chùc cùa tin dung nóng thón. 98 3.4. Giai phàp ho trgf bé thòng tin dung nóng thón phàt trién va boat dòng co hiéu qua. 101 KÉTLUAN 105 TÀI LIÈU THAM KHÀO 107
LÒINÓI DÀU 1. Tinh càp thiet cùa de tài. Nòng nghiep là ngành san xuàt vàt chat chù yéu cùa nén kinh té Viet Nam, gàn 80% dàn so cà nuóc là nòng dàn, co han 70% lire luang lao dòng cà nuóc làm nòng nghiep, già tri san phàm nòng nghiép chiém trén 40% tóng già tri cùa càc ngành san xuàt vat chat. Thành còng hay thà't bai cùa nóng nghiep sé tàc dòng lón va tàc dòng trufc tiép dén tình hình kinh té xà bòi cùa dà't nuóc. Vi vay Dàng va Nhà nuóc Viet Nam luòn coi trong phàt trién nòng nghiep là nhiem vu chié'n lugc co tàm quan trong bang dàu. Chinh sàch dung dàn cùa Dàng va Nhà nuóc cùng càc thành tiru ve khoa hoc quàn ly, khoa hoc còng nghe ... da dua nén kinh té nuóc nhà tói nhùng buóc tién vuat bàc. Trong han 10 nàm dói mói nhiéu chinh sàch phàt trién nòng nghiep, nòng thòn thuc su dà kich thich san xuàt phàt trién, dai song cùa nòng dàn dà dugc cài thién va nàng cao mot buróc. Tìx mot niróc luòn thiéu luang thuc, ngày nay Viet Nam dugc xép vào hàng thù* 3 ve xuàt khàu gao trén thè giói. Tuy vày, truóc yéu càu dói mói nén kinh té, chuyén dich ca càu trong nòng nghiep thuc hién chinh sàch xoà dói giàm nghèo va tién hành su nghiép còng nghiep hoà, hién dai hoà dàt nuóc, nòng nghiép va nòng thòn Vièt Nam dang dung tnróc nhiéu vàn de bue xùc. Nhìn tóng the thì nóng nghiep, nòng thón Viet Nam chù yéu vàn là san xuàt nhò, lac hàu, phàn tàn v.v... va dugc the hién rò net qua; - Dièn tich canh tàc manh mùn. - Cóns cu lao dóns thó sa, dai bó phàn chua duac ca ^iói hoà. - Ca so ha tàng a nóng thón thàp kém. lac bau. - Vón cho nóng nghiép qua thiéu.
- Còng nghè san xuàt va che bién con lac hàu va chua phàt trién. - Ca càu kinh té nóng nghiep, nóng thón màt càn dói va chua hgp ly. - Ty suàt san phàm hàng hoà nóng nghiep thàp v.v... Co rat nhiéu nguyén nhàn dàn dén su lac hàu cùa nén kinh té nòng nghiép, trong do mot nguyén nhàn chù yéu là chùng ta thiéu vó'n cho nhu càu phàt trién, day là vàn de khó khan, phùc tap, néu giài quyét dung dàn sé tao ra sue bàt dua nóng nghiep phàt trién xa han nira theo huóng còng nghiep boa, hién dai hoà. Muon vày phài càn dén su quan tàm dàu tu lón cùa Dàng va Nhà nuóc vào khu vuc nóng nghiep va nóng thón, thòng qua he thó'ng tin dung nóng thón. Nhàm tao diéu kien cho nguòi nóng dàn co vón de iJng dung khoa hoc, cóng nghé tién tién vào san xuàt nóng nghiep, nàng cao trình do lao dòng nóng nghiep nói chung va nàng cao mù'c song cho nóng dàn nói riéng, de rùt ngàn su khàc biet giira nóng thón va thành thi v.v... Càc vàn de trén gàn rat chat vói su boat dòng co hiéu qua cùa he thó'ng tin dung nòng thòn. Vi thè vàn de tin dung nóng thón da va dang là mot de tài dugc nhiéu nhà nghién cuu kinh té quan tàm dén. Do cùng là ly do ma tói chgn de tài này de viét luàn àn thac sy. 2. Tình hình nghién culi. Trong nhung nàm gàn day, truóc su thuc bàch cùa cuòc song, mot so giài phàp tin dung da dugc thuc hién nhu: Che dò cho ho nòng dàn vay vón de san xuàt kinh doanh, theo chi thi 202 CT ngày 28/6/ 1991 cùa HDBT kèm theo vàn bàn huóng dàn cùa càc ca quan chuc nàng tuy da quy dinh mot càch chi tiét qua trình cho vay dén don vi kinh té ho. Ve vàn de này dà co nhung de tài nghién cuu khoa hoc fnhu 'Nàm
1993 dà co mot de tài càp Nhà nuóc nghién cuu ve: Chinh sàch tin dung va càc bién phàp tao vón a nóng thòn" do Pham Vàn Thuc chù bién. Nàm 1996 dà co nhiéu luàn àn phó tién si, thac si nghién cuu va bào ve mot so de tài ve tin dung nhu: Luàn àn phó tién sì cùa Nguyén Minh Dao ve "Hoàn thién viéc ùng dung ca che tfn dung ngoài quóc doanh trén dia bàn tinh VTnh Phù". Luàn àn thac si cùa Pham Thi Thành: "Giài phàp tàng cuòng dàu tu tfn dung phàt trién kinh té nóng thón", cùa thac si Nguyén Thi Phucmg Hoa: "Càc giài phàp tài chfnh tfn dung nhàm phàt trién kinh té vu'ón dói a Ha Bàc" va v.v... Nhiéu bài nghién culi dà xuàt hién trén càc tap chf nhu trong tap chf Lao dòng va Xà hói so 11/ 92 dà dàng bài cùa Tran Trung Thành: "Mot so kinh nghiem tfn dung vói nguói nghèo a nóng thón càc nuóc dang phàt trién", tap chf Kinh té so 8 va so 9 nàm 1996 dà dàng 2 bài ve tfn dung nóng thòn cùa Tran Thi Qué va Truang Xuàn Le. Tuy vày, cho dé'n nay phàt trién thi tnióng tfn dung a nòng thón là rat bue bàch dà co nhiéu vàn de càn phài tiép tue giài quyét song chù yéu mói dang dùng lai a càc càp Vien, Trung tàm nghién cuu cùa Viet Nam co tài trg. dugc phói hgp vói càc tó chuc phi chfnh phù UNDP, NGO, CGAP. 3. Muc dich nghién culi. Trén ca sa phàn tfch toàn dien hoat dòng cùa he thó'ng tfn dung nóng thón qua eie giai doan khàc nhau, tàc già muón khàng dinh vai trò chù dao cùa he thòng tfn dung nòng thón dói vói su phàt tnén nóng nshiép va nòne thón trons siai doan hién nav. Tir dò de ra nhiJns eiai phàp hoàn thién he thóng tfn dung nóng thón.
4. Doi tuorng va pham vi nghién cùu. Dói tugng nghién cuu cùa de tài là he thóng tfn dung nòng thón Viet Nam. Pham vi nghién cuu là llnh vuc nóng nghiep, nóng thón va tàc dung cùa bé thó'ng tfn dung nóng thón dén tién trình cóng nghiep hoà, hién dai hoà nòng nghiep, nóng thón Viet Nam. 5. Phirong phàp nghién culi. Phuang phàp nghién cùu cùa de tài - dua vào phuang phàp duy vàt bién chihig va duy vàt lich su. Ben canh dò con su dung nhiéu phuang phàp khàc nhu: phuang phàp thóng ké, ké toàn, so sành, tóng hgp, phàn tfch va phuang phàp phòng vàn diéu tra, trac nghiép vói viéc su ly thóng tin trén mày vi tfnh. 6. Dòng góp cùa luàn àn. - Luàn àn nghién cuu mot càch toàn dien co he thóng boat dòng cùa tó chiic tfn dung nóng thón Viet Nam qua càc thói ky, khào cuu kinh nghiem boat dòng cùa he thóng tfn dung nóng thón a mot so nuóc. - Dua mot so giài phàp cu thè nhàm hoàn thién he thóng tfn dung nóng thón Viet Nam trong diéu kien hién nay. 7. Két càu cùa luàn àn. Ngoài phàn ma dàu, két càu cùa luàn àn góm 3 chuang. Chuang 1. Tfn dung vói su phàt trién nóng nghiep va nòng thón. Chuang 2. He thóng tfn dung nóng thòn Viét Nam. Chuang 3. Mot so dinh huóng ca ban ve hoàn thién mó hình rò chuc hoat dòng cùa he thóng tfn dung nòng thòn Vièt Nam. 4
CHUONGI TIN DUNG VÓI SU PHÀT TRIEN NÒNG NGHIÉP VA KINH TE NÒNG THÒN VIÉT NAM LI. Cóng nghiép hoà, hién dai hoà nóng nghiép va kinh té nòng thón a nuóc ta. 1.1.1, Vai trò cùa nòng nghiep va nòng thòn trong nén kinh té quóc dàn. Thuc tién phàt trién kinh té tir tình trang lac hàu dén vàn minh va tién bò a hàu hét càc quóc già trén thè giói dà cho thày: Pham trù kinh té nóng thón vói nói dung kinh té là san xuàt nóng nghiép, bao góm: trong trot, chàn nuói, nghé rùmg va thuy san chi mang lai y nghla lich su. 0 giai doan dàu khi cóng nghiép con chua phàt tnén, kinh té nóng thón giù vi trf bao trùm, song cùng vói su già tàng mùc dò cóng nghiep hoà va dò thi hoà nén kinh té, kinh té' nóng thón dàn thu hep cà ve nói dung san xuàt nóng nghiep va khòng gian lành thó. Hoat dòng nóng nghiep dà co tu hàng nghìn nàm ké tu khi con ngUÒi tii bò nghé san bàn, hai lugm tu nhién de kiém song. VI vày lich su phàt trién san xuàt nóng nghiép là làu dói, chua dung nhiéu yéu tó truvén thóng, chiù ành huóng manh me bai càc diéu kien tu nhién nhu: dàt dai, mói truòng sinh thài va dac diém sinh hoc cùa cày trong, vàt nuói- Trong khi càc diéu kièn này lai rat khàc nhau giùa càc vùng. do dò làm cho tfnh chat cùa san xuàt (phuang thirc canh tao co diém
gióng nhau dòng thói rat khàc nhau giùa càc vùng lành thó. Dàc diém trén day làm cho kinh té nòng thòn mang tfnh bào tón rat cao, chàm, khó thay dói nhùng phuang phàp san xuàt truyén thóng, màc dù trong nhùng diéu kien nhàt dinh dà tu thè hién tfnh lòi thói. Tuy nhién trén quan diém phàt trién de xem xét thì kinh té nóng thón co xu huóng chuyén dich dàn sang kinh té dò thi duói tàc dòng cùa cóng nghiep hoà va dò thi hoà. Su thàm nhàp càc hoat dòng phi nóng nghiep va nóng thón se bién dói ca sa ha tàng kinh té va chuyén dich dàn lao dòng nóng nghiép thuàn tuy co truyén sang càc dang boat dòng khàc. Ly luàn va thuc té dà chùng minh ràng nòng nghiep dóng vai trò to lón trong phàt trién kinh té trù mot vài ngoai le co tfnh dàc thù rat cao, hàu hét càc nuóc dà phài dua vào san xuàt nóng nghiep de tao ra mot san lugng thuc phàm càn thié't, dù nuói song dàn toc minh va tao nén tàng cho càc ngành, càc boat dòng kinh té khàc phàt trién. Ngay tu thè ky 16 trén thè giói dà hình thành mot truóng phài kinh té lày nòng nghiep làm nén tàng de phàt trién kinh té - dò là truóng phài trong nóng do Pierr Boisgui Cleberl (1646 - 1714) khói xuóng va dugc Fran sois Quesnay va Bobert Jacques Turgor (1727 - 1771) phàt trién thém a Phàp. Quan diém cùa truóng phài này cho ràng nòng nghiep co vi trf rat cao trong nén kinh té va là ITnh vuc duy nhàt tao ra san phàm thuàn tuy cho xà hói, vi vày muón giàu co phài phàt trién nòng nghiép. Thuc té cho thày trong giai doan dàu cùa phàt trién kinh té. nòng nghiép vùa là ngành tao ra vàt phàm tiéu dùng thiét yéu cho con nguòi, vùa co vai trò làm ca sa cho qua trình còng nghiép hoà thòng qua:
- Cung càp nguón vón lón, tao tfch luy. - Cung càp nguyén lieu dàu vào cho nhiéu ngành cóng nghiép. - Cung càp lao dòng. - Là thi truóng quan trong de tiéu thu càc san phàm cóng nghiep va dich vu. Mac dù hoc thuyét kinh té' trong nóng khòng hoàn toàn dùng vói tàt cà càc nuóc, dàc biet trong diéu kien nén kinh té thè giói dà phàt trién ó mùc dò cao va tfnh toàn càu ròng, song nò vàn co già tri dói vói càc nuóc chàm phàt trién va dang phàt trién lén xà hòi cóng nghiep hoà co diém xuàt phàt là kinh té nóng nghiep. Nhiéu hoc già kinh té hién dai con cho ràng: "Dèi vói nhùng quóc già này nóng nghiép là nguón vón chfnh, thàm chf là nguón vón duy nhàt trong càc giai doan sa khai cùa su phàt trién:^*^. Tuy nhién càn nhìn nhàn ràng vai trò cùa nóng nghiep chi là "diém tua", "là ca sa ban dàu cho mot xà hòi còng nghiep" bòi le chi riéng thu nhàp tu nóng nghiép se khòng thè dù tfch luy cho cóng nghiep hoà. Nòng nghiep duói dang sa khai ban dàu cùa nò khòng thè dóng góp vào qua trình xày dung xà hòi vàn minh hién dai, sé khòng phài là yéu tó chù yéu cùa qua trình phàt trién kinh té . Su vàn dòng cùa san xuàt nòng nghiép trong qua trình chuyén dich kinh tè nóng thòn sang càc hoat dòng co tfnh còng nghiep va dich vu mang nhùng dàc thù dói vói tiing nuóc. Theo giào su Randolph Barker, ^'^^ qua trình này co the chia thành 3 giai doan tu thàp dén cao: - Giai doan 1: Dugc dac trung bòi tình trang du thùa dàt canh tac.
- Giai doan 2: Duac dàc trung bai su du thùa ve lao dòns, do dàn so tàng nhanh, dien tfch canh tàc khòng tàng, làm cho bình quàn dién tfch canh tàc trén mòi nguói dàn nòng nghiép giàm nhanh, nàng suàt lao dòng thàp. Diéu kien de tàng nàng suàt trong giai doan này là: Dàu tu cao vào dà't san xuàt va ùng dung nhanh càc ky thuàt canh tàc, tiét kiém dà't. - Giai doan 3: Dugc dàc trung bòi tình trang thiéu lao dòng do càc ngành còng nghiep va dich vu phàt trién manh, thu hùt nhiéu lao dòng, lue lugng lao dòng nóng nghiep giàm nhanh, bình quàn dàt canh tàc/lao dòng tàng lén. Trong giai doan này chfnh sàch ùng xù dói vói nóng nghiep là tàng cuóng su dung càc ky thuàt san xuàt tiét kiém lao dóng, dat tói mùc nàng suàt lao dóng cao va tién cóng trong nòng nghiep tàng lén. Dói vói nhùng nuóc nóng nghiep nói chung, co the nói mot nén nóng nghiep dinh dòn sé kéo theo su tri tre va lac hàu cùa càc ngành khàc trong dò co còng nghiep, dén phàn minh nén cóng nghiép lac hàu lai khòng thè là "bà dò" tòt cho nóng nghiep vuan lén hién dai va tién tién. Nòng nghiep dinh don luòn kéo theo 2 han che lón dò là: - Khòng già tàng dugc san lugng nóng san de dàp ùng nhu càu cùa nhàn dàn va xuàt khàu (san phàm nóng nghiép), nén kinh té dùng truóc khó khan ve ngoai té, khòng dàp ùng dugc nhu càu cùa nhàp khàu. - Su tri tré trong san xuàt nòng nghiép làm cho nòng dàn thu nhàp thàp, nghèo nàn, sue mua kém dàn dén thu hep thi truòng tièu thu cac san phàm còng nghiép. khòng kfch thich cóng nghièp.
Do vày néu xem nhe phàt trién nóng nghiép trong giai doan mot va phàn dàu cùa giai doan hai trong tién trình phàt trién se dàn dén hàu qua là nòng nghiep tri tré, va ành huóng tiéu cuc toc dò phàt trién cóng nghiép cùng nhu su tàng truang chung cùa toàn nén kinh té. Chfnh sàch kinh té dói vói nòng nghiep va nòng thón trong càc giai doan ban dàu cùa su phàt trién càn phài dat trong tàm vào tàng truang, nhàm bào dàm thoà man nhu càu cùa nhàn dàn ve nóng san, tàng xuàt khàu va dàp ùng càc yéu càu ve nguyén liéu cho cóng nghiep phàt trién. Hoc thuyét kinh tè cùa Màc - Ànghen khi nghién cùu ve su phàt trién cùa CNTB vào ITnh vuc nóng nghiep ò càc nuóc Phàp va Due vào nhùng nàm cuòi thè ky 17 dà chi ra ràng: Ve màt kinh té su phàt trién tién tói càch mang trong nói bò ngành nóng nghiep co vai trò quan trong, ành huóng truc tiép dén qua trình tfch tu tu bàn, dóng thòi hình thành thi truóng trong nuóc cho chfnh càc nhà tu bàn cóng nghiep va cung càp lao dóng cho ho. Màc viét: "Viéc tuóc doat va duói mot bò phàn dàn cu nóng thòn ra khòi ruòng dà't cùa ho khòng nhùng giài phóng cóng nhàn, giài phòng tu liéu sinh hoat va tu liéu lao dóng cùa ho cho nhà tu bàn cóng nghiep ma con tao ra thi truóng trong nuóc nùa" . 0 day su tàc dòng cùa tu bàn còng nghiep va nóng thón dà bién nóng dàn thành nguói làm thué, bién tu liéu sinh hoat va tu liéu lao dòng cùa ho thành dói tugng cho phàt trién cóng nghiép va dóng thói quay lai phuc vu ho. Trén giàc dò dò chfnh nóng dàn. nóng nghiép dà là nén tàng tiép tue cho nhà tu bàn tfch luy va ma ròng san xuàt.
Nhà tu bàn dà vùa bién nóng dàn thành cóng nhàn làm thué, dóng thòi bién tu liéu sinh boat va tu liéu lao dòng cùa nhùng nóng dàn này thành "yéu tó vàt thè" cùa tu bàn. Ngày nay vói su phàt trién nhu vù bào cùa khoa hoc ky thuàt, khoa hoc cóng nghe, khoa hoc quàn ly dà tao ra nhùng ngành nghé mói phàt trién cà bé ròng làn bé sàu, ty trong cùa nòng nghiep va kinh té nòng thòn ngày càng thàp han so vói càc ngành khàc; tuy nhién ve so tuyét dói san xuàt nòng nghiep vàn khòng ngìmg tàng lén. Su phàt trién cùa nóng nghiep va kinh té nóng thón góp phàn ón dinh kinh té vào chfnh tri cùa mói quóc già. Tom lai Viet Nam là mot quóc già nóng nghiep, do do viéc phàt trién kinh té nòng nghiep va nóng thón co vi trf, vai trò hét sue quan trong va thè hién qua càc màt sau: Mot là: Nóng nghiep, nóng thòn co vai trò quan trong dói vói su tàng truang va phàt trién kinh té; là noi tap trung gàn bó nhiéu ngành kinh tè: Nòng nghiep, làm nghiep, ngu nghiep; là thi truòng cung càp càc yéu tó dàu vào cho còng nghiep, dich vu va khu vuc dò thi: Lue lugng lao dòng, nhu yéu ph^m cho sinh boat, nguyén liéu cho cóng nghiep, dóng thòi là thi truòng ròng lón cho tiéu thu càc san phàm cùa còng nghiep, dich vu, khoa hoc - ky thuàt. Hai là: Nóng thón Vièt Nam là noi sinh song cùa còng dóng càc dàn toc, tàng lóp tón giào là noi bào tón va luu giù càc truyén thóng, phong tue; sir phàt trién cùa nòng thòn góp phàn làm ón dinh nén chfnh tri - xà hói. 10
Ba là: Qua trình cóng nghiép hoà, hién dai hoà nóng nghièp va kinh tè nòng thón góp phàn to lón dén cóng nghièp hoà, hién dai hoà nén kinh té quóc dàn nói chung, hình thành va phàt trién ca càu kinh té hgp ly. 1.1.2. Quan diém phàt trién nòng nghiép va kinh té nòng thòn ò nuóc ta. 1. Nóng nghiep, nóng thón trong mot soly thuyét phàt trién: Khi lày su phàt trién kinh té cùa càc nuóc chàm phàt trién làm dói tugng nghién cùu cùa minh, càc ly thuyét phàt trién kinh té hién dai déu duói hình thùc này hay hình thùc khàc déu de càp dén vàn de phàt trién nóng nghiep va kinh té nóng thón. Mac dù co càc quan diém khàc nhau, song déu co mot diém chung là làm thè nào de phàt trién nóng nghiep va kinh té nóng thón, dàc biet là a càc quóc già co xuàt phàt diém tu nóng nghiep thì nén kinh té déu chàm phàt trién, tri tré. Co thè phàn chia càc ly thuyét phàt trìèn thành 2 tuyén lón: Tuyèn mot: Bò qua khu vuc nòng nghiep, nòng thón trong qua trình phàt trién nén kinh té quóc dàn. Theo quan diém này càc nhà kinh tè cho ràng: Trong càc nuóc chàm phàt trién co trang thài uhi nguyén ve kinh tè, co 2 khu vuc song song cùng tón tai: Khu vuc kinh té truyén thóng va khu vuc kinh tè du nhàp vi vày de phàt trién nhanh phài chuyén khu vuc phàt trién truyén thóng sang khu vuc phàt trién kmh té hién dai con duòng ca bàn de thuc hién buóc chuyén dò là còng nghiép hoà, trong dò càc ngành còng nghiep hién dai giù vai trò dàu tau. Il
- Trong khu vuc san xuàt truyén thóng (nòng nghiép), co tình trang du thùa lao dòng, vi vày viéc chuyén so lao dòng du thùa này sang khu v\sc cóng nghiép hién dai sé tao diéu kien thùc day qua trình tàng truang. Quan diém này dàc biet quan tàm dén phàt trién manh cóng nghé ma khòng càn quan tàm dé'n nòng nghiep, bòi cóng nghiep se thu hùt dàn lao dòng tu nóng nghiep chuyèn sang cóng nghiep hién dai. Tuy nhién khà nàng tìm viéc làm cùa lao dòng nóng nghiep phu thuòc vào tfnh nàng dòng ve nhu càu su dung lao dòng cùa khu vuc còng nghiep hién dai va trình dò tay nghé cùa chfnh nhùng nguói lao dòng nóng thón. Màc dù càc quóc già phàt trién kinh tè theo huóng này dà dat dugc tàng truang kinh té khà cao, song dà nhanh chóng làm vào tình trang thiéu nàng; màt càn dói nghiem trong ve ca càu kinh té; su bàt bình dàng trong phàn phói thu nhàp khién cho màu thuàn xà hói ngày càng tra nén càng thàng. Tuyèn hai: Coi phàt trién nòng nghiep, nòng thón là mot bò phàn cùa phàt trién kinh tè. Quan diém này ngugc lai vói quan diém trèn va ho cho ràng su phàt trién cùa khu vuc nóng nghiep, nóng thòn là mot bò phàn khòng thè tàch rói cùa nén kinh té, dàc biet là giai doan dàu cùa qua trình phàt trién va dugc thè hién qua: Su phàt trién kinh té néu chi dira vào bàn thàn còng nghiép thì nhàt dinh se gap phài tra ngai. - Phàt trién nóng nghièp là giai doan dàu cùa tàt cà càc quóc già dò là giai doan, ma dàc trung ca bàn là xà hòi truyén thóng cu nàng suàt lao dòng thàp, san xuàt nóng nghiép giù dia vi thóng tri.
- Trong thói ky còng nghiép hoà, de dat dugc két qua mong muón ve tàng truóng kinh té' va ca càu kinh tè ngày càng tién bò, càn phài phàt trién mot càch càn dói tàt cà càc ngành trong nén kinh té quóc dàn. Su phàt trién dóng thòi tàt cà càc ngành va càc khu vuc sé duy tri tfnh ón dinh, giàm thiéu su tàc nghen nhàt là khi nén ngoai thuang yéu kém. Su thành cóng cùa quan diém này dugc khà nhiéu mò hình thuc té xàc nhàn. Mot vf du cu thè nhu a Dai Loan trong nhùng nàm dàu mói thành làp nén kinh tè bi rói loai bòi san xuàt suy giàm, lam phàt phi ma, dòng nguói ty nan dò ve thành phó. Nhung vói chù truang "Lày nóng nghiep bòi duang cóng nghiep" , chi 3 nàm sau (1952) mùc san xuàt nóng nghiép da dat va vugt mùc cao nhàt truóc chié'n tranh, góp phàn quyét dinh su phuc hói kinh tè trén càc màt: Dàm bào cung càp luang lue, thuc phàm, hàng tiéu dùng. Vào dàu nhùng nàm 1970 tra di khi ma nén kinh tè thuc su chuyén vào giai doan "Càt cành", Dai Loan vàn dua ra thuc thi "De cuang chfnh sàch nòng nghiep mói" ^^\ Nhung còng trình phàn tfch kinh nghiem thành còng cùa Dai Loan trong qua trình chuyèn thành mot nén kinh té còng nghiep hoà mói, cho thày ràng: Trong nhiéu nguyén nhàn thành còng, quan diém ve phàt trién nóng nghiep, nóng thòn co y nghla cuc ky quan trong. Nhung kinh nghiem cùa Malayxia va Thài Lan, nhùng nén kinh té co mùc tàng truang cao trong mày nàm gàn day, cung cho thày su khói phàt cùa nóng nghiép co y nghla quan trong. Khi phàn tfch ve con duóng phàt trién cùa Malayxia, co hoc già da nhàn xét: "Diéu dàng ngac nhién là Malayxia khòng gióng nhu bàt cu mot nuóc nào khàc ó Nam va Dòng Nam A. dà hét sue co gang, nói chung là theo dùng huóng de phàt trién kmh tè cùa minh". Con nhu Thài Lan co nhieu y 13
kièn cho ràng: "Su tàng truang nhanh cùa nén kinh té này nhò vào mot mò hình kinh té khòng phài theo NICs (Newly Induslized contrics) ma là quóc già nòng nghiep NAICs (Newly Agnlnduslizing contris) . Cho dé'n nay giùa nhùng nàm 80 khu vuc quan trong nhàt trong nén kinh té Thài Lan xét cà ve lue lugng lao dòng, dóng góp GDP va thu nhàp ve xuàt khàu là ngành nòng nghiep, làm nghiep, ngu nghièp. Trong han 3 thàp ky gàn day, Thài Lan dà dat dugc nhip dò tàng truang nóng nghiep cao nhàt trong càc nuóc Asean. Vói nhip do tàng truòng nhanh, Thài Lan dà tra thành nuóc xuàt khàu gao hàng dàu thè giói va xuàt khàu hoa, qua nhiet dói, là mot trong 10 nuóc dùng dàu thè giói ve san lugng dành bàt va xuàt khàu bài san. Tu nhùng nàm 1950 viéc da dang hoà va chuyén dói ca càu nòng nghiép da tra thành mot muc tièu quan trong trong duóng lói phàt trién kinh té cùa Thài Lan. De thuc hién muc tiéu trén. Chfnh phù Thài Lan dà de ra bón nói dung ca bàn sau: - Ca càu lai san xuàt nóng nghiep bang da dang hoà san xuàt. Chuyèn dich co càu nén kinh tè quóc dàn tu nòng nghiep sang cóng nghiep va dich vu. - Nàng cao hiéu qua san xuàt bang giàm chi phf san xuàt, cài tién càc dich vu tài trg cùa Chfnh phù. - Chuyén giao cóng nghé nóng nghiep thfch hgp vói diéu kien tùng vùng. - Day manh lièn két giùa san xuàt va tiép thi, cung càp cho nguòi san xuàt co thòng tin co lién quan dén san xuàt va thi truòng. 14
2. Quan diém phcit trién nóng nghiép va kinh té nóng thón cùa Dang va Nhà nUóc ta: Dàng còng san va Chfnh phù Vièt Nam luòn coi nóng dàn là lue lugng chù dao cùa càch mang, càc vàn de màu chót trong nóng nghiép nhu: Ruòng dàt, sa hùu, còng nghiep hoà, hién dai hoà nóng nghièp, viéc àp dung càc thành tuu cùa khoa hoc quàn ly, khoa hoc còng nghe vào san xuàt nóng nghiep luòn dugc Dàng quan tàm giài quyét. Trong luàn cuang chfnh tri cùa Dàng thàng 10 nàm 1930 dà chi rò: "Dàn cày là mot dòng lue manh cùa càch mang tu san dàn quyén, muón làp còng nóng chuyén chfnh thì giai càp vó san phài lành dao cho dai da so quàn chùng lao khó, nhàt là dàn cày" Tu thòi ky khòi phuc kinh té 1955 -1959 cho dé'n càc Dai bòi dai biéu toàn quóc cùa Dàng làn thù V, VI va dàc biet quan tàm; Cuang ITnh Dai bòi Dàng toàn quóc làn thù VII, dà chi rò: "Hình thành ca càu kinh té cóng - nòng nghiep - dich vu gàn vói phàn cóng, hgp tàc kinh té quóc tè. Trong qua trình chuyén dich ca càu kinh té, viéc phàt trién nòng - làm - ngu nghiep gàn vói cóng nghiep che bién là nhiem vu quan trong hàng dàu de ón dinh tình hình kinh té - xà boi" ^'^'^\ Tu dinh huóng, cuang llnh phàt trién kinh té cùa Dàng va thuc tién phàt trién kinh tè trong giai doan hién nay co thè khài quàt càc quan diém phàt trién nóng nghiep va kinh té nóng thón cùa Dàng va Nhà nuóc ta nhu sau: Quan diém toàn dién. - Nòns nshièp. nòns thón va nòne dàn là 3 màt cua mot vàn de phàt trién nóng thón. 15
Nòng dàn là lue lugng lao dóng chù yéu ò nóng thón, do dò muón phàt trién nòng thòn phài giài phóng nóng dàn khòi ràng buòc vò hình, dugc tu do diéu hành trong còng viéc dóng àng, làm chù tu liéu san xuàt, ruòng dà't, dugc tu do lua chon hình thùc tó chùc san xuàt thfch hgp. Quan diém này là ca sa de giài quyé't thoà dàng mói quan he giùa phàt trién san xuàt, cài thién dói song nòng dàn, xày dung nóng thón mói cóng bang vàn minh. - Phàt trién kinh té phài két hgp chat che vói ón dinh chfnh tri, xà hòi va giù vùng an ninh quóc phòng cùa dà't nuóc. Yéu càu là moi ca che', chfnh sàch dói vói nóng thòn càn phài dàp ùng càc màt ve kinh té, chfnh tri, xà bòi, an ninh. Do vày, di dói vói mò ròng dàn chù phài làp lai ky cuang xà bòi phàp luàt ó nòng thón, xày dung ca sa ha tàng kinh té - xà bòi. - Két hgp san xuàt vói che bién va dich vu: San xuàt, che bién va dich vu là ba khàu trong qua trình san xuàt nóng nghiep; sau nghi quyét 10, san phàm nóng nghiep tàng lén nhanh chóng tuy nhién san phàm cùa chùng ta vàn chua dàp ùng dugc nhu càu ve chat lugng, thi hiéu cùa nguói tièu dùng trong nuóc va dàc biet là cho xuàt khàu. Phàt trién cóng nghiep che bién, còng nghiep nóng thón là nhàm muc dfch giài quyé't càc màu thuàn trèn, dóng thói giài quyét lao dòng du thùa trong nòng thòn. Cùng vói phàt trién còng nghièp phài chù y tói phàt trién càc loai dich vu. xày dung va phàt trién ca so ha tàng. 16
- Quan diém toàn dién ve Igi fch dàm bào su bài hoà còng bang trong phàn phói Igi fch giùa dò thi vói nòng thòn. Vàn de này dugc giài quyét thoà dàng sé tao dòng lue cho kinh té' nóng thón phàt trién. Quan diém bé thó'ng. Phàt trién nóng thón là màt xfch quan trong trong chién lugc phàt trién kinh tè nói chung do vày nói dung cùa nò phài thóng nhàt vói quan diém toàn dién. Quan diém này bao góm nhiéu hgp phàn càu thành: Quan diém ve kinh tè', xà bòi, mòi truóng; quan diém phàt trién theo càc vùng kinh té sinh thài, tiéu vùng sinh thài. Càc quan diém hình thành mot he thóng hoàn chinh, he thóng này néu dugc xày dung tòt sé tao diéu kien cho viec xày dung va hoàn thién ca che' chfnh sàch dói vói nóng dàn, dàm bào tfnh dóng bò, thó'ng nhàt va hiéu lue cao. Quan diém kè thùa. Phàt trién nòng thòn phài kè thùa tinh hoa truyén thóng tòt dep cùa dàn toc, dóng thói hoc hòi, chgn Igc càc kinh nghiem tòt cùa cac quóc già co diém xuàt phàt nhu Viet Nam. Truyén thóng cùa nòng thòn ó nuóc ta gàn lién vói truyén thóng phàt trién làng, xà là chò dua cùa nén vàn minh lùa nuóc, phuang thùc san xuàt, càc huang \xóc ùng xù, ngoài ra nóng thón con tón tai càc hình thùc kinh tè da dang, phong phù dòi hòi phài nghién cùu, phàt hién, boi duóng de huóng dàn nóng thòn thù nghiem, thuc nghiem. Càc quóc già co diém xuàt phàt nhu Viét Nam dàc biet là càc quóc già Chàu A gió mùa, co thành còng lón trong phàt trién nòng nghiép, co nhiéu kinh nghiem là bài hoc cho chùng ta hoc hòi va chgn loc de àp dung phù hgp. VA^/C4 17