ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br />
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN<br />
---------------------<br />
<br />
Phùng Thị Vĩ<br />
<br />
KHẢO SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ NGUY CƠ Ô NHIỄM CÁC HỢP CHẤT FLO<br />
HỮU CƠ (PFCs) TRONG NƢỚC VÀ TRẦM TÍCH TẠI MỘT SỐ<br />
LÀNG NGHỀ DỆT NHUỘM, TÁI CHẾ GIẤY, NHỰA<br />
<br />
Chuyên ngành: Khoa học môi trường<br />
Mã số: 60440301<br />
<br />
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC<br />
<br />
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br />
GS.TS. Phạm Hùng Việt<br />
<br />
Hà Nội - 2016<br />
<br />
LỜI CẢM ƠN<br />
Lời đầu tiên em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Phạm Hùng Việt là<br />
giáo viên hướng dẫn chính đã giao đề bài, quan tâm và tạo mọi điều kiện thuận lợi<br />
cho em trong suốt quá trình thực hiện luận văn.<br />
Em xin chân thành cảm ơn các anh chị em đồng nghiệp trong Trung tâm<br />
Nghiên cứu Công nghệ Môi trường và Phát triển Bền vững (CETASD), Trường Đại<br />
học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là TS. Lê Hữu Tuyến đã<br />
chỉ bảo và giúp đỡ tận tình để em hoàn thành luận văn này.<br />
Em xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô trong Khoa Môi trường - Trường<br />
Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội nói chung và Bộ môn Công<br />
nghệ môi trường nói riêng đã giảng dạy và trang bị cho em những kiến thức quý giá<br />
trong suốt khóa học.<br />
Luận văn này được thực hiện trong khuôn khổ dự án: “Quan trắc và quản lý<br />
các chất ô nhiễm hữu cơ bền vững (POPs) tại khu vực châu Á”, dự án hợp tác giữa<br />
Trung tâm CETASD và Đại học Liên hiệp quốc, Nhật Bản; vì vậy em xin trân trọng<br />
cảm ơn nguồn kinh phí của dự án.<br />
Em xin được gửi cảm ơn đến gia đình và bạn bè đã luôn chia sẻ, ủng hộ và<br />
động viên em trong suốt thời gian qua.<br />
Cuối cùng em xin chân thành cảm ơn Hội đồng khoa học đã giúp đỡ em bảo<br />
vệ thành công luận văn này.<br />
<br />
Phùng Thị Vĩ<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1<br />
CHƢƠNG<br />
<br />
T NG QU N .....................................................................................3<br />
ấ<br />
<br />
ữu ơ (PFCs) ..........................................3<br />
<br />
1.1.<br />
<br />
Tổng quan về<br />
<br />
1.2.<br />
<br />
Lịch sử sản xuất và ô nhiễm các h p chất PFCs ......................................6<br />
<br />
1.3.<br />
<br />
Thông tin chung về việc sử dụng các h p chất PFCs ...............................8<br />
<br />
1.4.<br />
<br />
Đ<br />
<br />
1.5.<br />
<br />
Nhữ<br />
<br />
1.6.<br />
<br />
Sự có mặt củ<br />
<br />
1.7.<br />
<br />
Phát thải ô nhiễm PFCs từ dệt may, tái ch giấy, nhựa t i Việt Nam ..21<br />
<br />
ả<br />
<br />
ấ PFCs<br />
<br />
qu đị<br />
<br />
ƣờ<br />
<br />
...11<br />
<br />
ƣớng dẫn về các h p chất PFCs ...........................16<br />
ấ PFCs<br />
<br />
số quố<br />
<br />
ớ .....19<br />
<br />
1.7.1.<br />
<br />
Ô nhiễm từ ngành dệt may ....................................................................21<br />
<br />
1.7.2.<br />
<br />
Ô nhiễm từ ngành giấy..........................................................................22<br />
<br />
1.7.3.<br />
<br />
Ô nhiễm ngành sản xuất nhựa ..............................................................24<br />
<br />
1.8.<br />
<br />
Giới thiệu thi t bị sắc ký lỏng ghép nối khối phổ LC-MS/MS ..............25<br />
<br />
1.8.1.<br />
<br />
Định nghĩa ............................................................................................25<br />
<br />
1.8.2.<br />
<br />
Sự lưu giữ ..............................................................................................25<br />
<br />
1.8.3. Giới thiệu thiết bị sắc ký lỏng ghép nối khối phổ LC-MS/MS 8040,<br />
Shimadzu.............................................................................................................26<br />
CHƢƠNG<br />
<br />
ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHI N C U ...................27<br />
<br />
2.1.<br />
<br />
Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................27<br />
<br />
2.2.<br />
<br />
N i dung nghiên cứu..................................................................................27<br />
<br />
2.3.<br />
<br />
Đố ƣ ng nghiên cứu ................................................................................27<br />
<br />
2.3.1.<br />
<br />
Phạm vi nghiên cứu ..............................................................................27<br />
<br />
2.3.2.<br />
<br />
Đối tượng nghiên cứu ...........................................................................28<br />
<br />
2.4.<br />
<br />
P ƣơ<br />
<br />
ứu ..........................................................................28<br />
<br />
2.4.1.<br />
<br />
Tham khảo tài liệu ................................................................................28<br />
<br />
2.4.2.<br />
<br />
Điều tra v<br />
<br />
2.4.3.<br />
<br />
Phương ph p phân tích v đ nh gi tổng hợp .....................................28<br />
<br />
hảo<br />
<br />
t thực tế ..................................................................28<br />
<br />
Phương ph p đ nh gi v xử lý số liệu ................................................39<br />
<br />
2.4.4.<br />
CHƢƠNG<br />
3.1.<br />
<br />
ẾT QUẢ NGHI N C U VÀ THẢO U N ..............................40<br />
<br />
K t quả quan trắc hiệ<br />
<br />
ƣờng khu vực các làng nghề..........................40<br />
<br />
3.1.1. Chất lượng môi trường khu vực LNDN Tương Giang ................................40<br />
3.1.2. Chất lượng môi trường khu vực LNTCN Như Quỳnh .................................42<br />
3.1.3. Chất lượng môi trường khu vực LNTCG Phong Khê ..................................44<br />
3.2.<br />
<br />
Giới h<br />
<br />
3.3.<br />
<br />
Đ<br />
<br />
đị<br />
<br />
ƣ ng và hiệu suất của các mẫu thu hồi..........................46<br />
<br />
ứ đ<br />
ễ<br />
ề ệt nhu m và tái ch giấy,<br />
<br />
ấ PFCs<br />
ƣớ<br />
số<br />
ự .......................................................48<br />
<br />
3.3.1.<br />
<br />
Các hợp chất PFC trong nước mặt thuộc LNDN Tương Giang .........49<br />
<br />
3.3.2.<br />
<br />
Các hợp chất PFC trong nước mặt thuộc LNTCN Như Quỳnh ..........50<br />
<br />
3.3.3.<br />
<br />
Các hợp chất PFC trong nước mặt thuộc LNTCG Phong Khê ..........52<br />
<br />
3.4. So sánh mứ đ nhiễm các h p chấ PFCs<br />
ƣớc giữa các làng<br />
nghề .....................................................................................................................53<br />
3.5.<br />
<br />
Thành phần các h p chấ PFCs<br />
<br />
ƣớc ...........................................56<br />
<br />
3.5.1. Thành phần các hợp chất PFC trong nước mặt thuộc LNDN<br />
Tương Giang.......................................................................................................57<br />
3.5.2. Thành phần các hợp chất PFC trong nước mặt thuộc LNTCN<br />
Như Quỳnh..........................................................................................................58<br />
3.5.3. Thành phần các hợp chất PFC trong nước mặt thuộc LNTCG<br />
Phong Khê ..........................................................................................................59<br />
3.6.<br />
<br />
Đ<br />
<br />
3.7.<br />
<br />
Đ<br />
<br />
3.8.<br />
<br />
Đề xuất giải pháp quản lý các h p chất PFCs .........................................63<br />
<br />
ẾT U N VÀ<br />
<br />
ứ đ nhiễ<br />
<br />
ấ PFCs<br />
<br />
ầ<br />
<br />
................60<br />
<br />
sự di chuyển h p chất PFOA và PFOS từ ƣớc vào trầm tích . 62<br />
<br />
IẾN NGHỊ ................................................................................65<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................67<br />
<br />
DANH MỤC BẢNG<br />
Bảng 1.1. Các nhóm hợp chất PFCs phổ biến.............................................................3<br />
Bảng 1.2. Một số hợp chất PFCs .................................................................................4<br />
Bảng 1.3. Lịch sử phát hiện và sử dụng của các hợp chất PFCs ................................6<br />
Bảng 1.4. Ước tính lượng sử dụng PFOS và các chất liên quan trên toàn cầu ...........9<br />
Bảng 1.5. Tóm tắt các quy định, khuyến cáo sử dụng đối với các hợp chất PFCs ...17<br />
Bảng 1.6. Ước tính khối lượng PFOS nhập khẩu vào Việt Nam theo nhóm sản phẩm<br />
dệt may và vải bọc.....................................................................................................22<br />
Bảng 1.7. Ước tính khối lượng PFOS nhập khẩu vào Việt Nam theo nhóm giấy và<br />
bìa giấy ......................................................................................................................24<br />
Bảng 2.1. Vị trí lấy mẫu LNDN Tương Giang .........................................................31<br />
Bảng 2.2. Bản đồ lấy mẫu LNTCN Như Quỳnh .......................................................33<br />
Bảng 2.3. Vị trí LNTCG Phong Khê ........................................................................35<br />
Bảng 3.1. Kết quả quan trắc các thông số hiện trường LNDN Tương Giang...........41<br />
Bảng 3.2. Kết quả quan trắc các thông số hiện trường LNTCN Như Quỳnh ...........43<br />
Bảng 3.3. Kết quả quan trắc các thông số hiện trường LNTCG Phong Khê ............45<br />
Bảng 3.4. Kết quả phân tích các mẫu thu hồi ...........................................................47<br />
Bảng 3.5. Giới hạn định lượng các hợp chất PFCs trong nước và trầm tích ............48<br />
Bảng 3.6. Hàm lượng PFCs trung bình (ng/L) trong nước mặt tại các làng nghề và<br />
trong nước sông hồ của một vài nước trên thế giới ..................................................55<br />
Bảng 3.7. So sánh hàm lượng PFCs trong trầm tích giữa các làng nghề và kết quả<br />
các nghiên cứu trên thế giới ......................................................................................61<br />
Bảng 3.8. Hệ số phân bố Kd của PFOA và PFOS trong các mẫu nước mặt và trầm<br />
tích thuộc các làng nghề ............................................................................................63<br />
<br />