BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br />
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI<br />
<br />
PHẠM THỊ THU HIỀN<br />
<br />
NGHIÊN CỨU CHIẾT, TINH SẠCH THU CHẾ PHẨM<br />
SAPONIN TRITERPEN TỪ RAU MÁ VÀ KHẢO SÁT<br />
MỘT SỐ HOẠT TÍNH SINH HỌC<br />
<br />
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC<br />
CÔNG NGHỆ SINH HỌC<br />
<br />
HÀ NỘI - 2012<br />
<br />
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br />
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI<br />
<br />
PHẠM THỊ THU HIỀN<br />
<br />
NGHIÊN CỨU CHIẾT, TINH SẠCH THU CHẾ PHẨM<br />
SAPONIN TRITERPEN TỪ RAU MÁ VÀ KHẢO SÁT<br />
MỘT SỐ HOẠT TÍNH SINH HỌC<br />
<br />
Chuyên ngành : Công nghệ sinh học<br />
<br />
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC<br />
CÔNG NGHỆ SINH HỌC<br />
<br />
GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN: GS.TS. ĐẶNG THỊ THU<br />
<br />
HÀ NỘI - 2012<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
MỤC LỤC ................................................................................................................................ i<br />
LỜI CẢM ƠN………………………………………………………………………….….…..v<br />
LỜI CAM ĐOAN……………………………………………………………………….…....vi<br />
<br />
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT………………………………………………. . vii<br />
DANH MỤC BẢNG ……………………………………………………………......viii<br />
DANH MỤC HÌNH VÀ BIỂU ĐỒ…………………………………………….……...x<br />
MỞ ĐẦU ………………………………………………………………………….…..1<br />
CHƯƠNG I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ...............................................................................3<br />
1.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ RAU MÁ:.................................................................... 3<br />
1.1.1. Tên gọi và phân loại............................................................................................. 3<br />
1.1.2. Đặc điểm hình thái ............................................................................................... 4<br />
1.1.3. Phương pháp thu hoạch........................................................................................ 6<br />
1.1.4. Thành phần hóa học của rau má........................................................................... 6<br />
1.1.5 Tình hình nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam .................................................. 9<br />
1.1.5.2 Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam. ..................................................................... 9<br />
1.2. HỢP CHẤT SAPONIN TRITERPEN................................................................. 10<br />
1.2.1. Khái niệm và cấu tạo của Saponin ..................................................................... 10<br />
1.2.2. Tính chất hóa lý:................................................................................................. 11<br />
1.2.3 Hoạt tính sinh học ............................................................................................... 12<br />
1.2.4. Phân loại Saponin............................................................................................... 13<br />
1.3. SAPONIN STEROID............................................................................................ 13<br />
1.4. SAPONIN TRITERPEN...................................................................................... 15<br />
1.4.1. Cấu tạo và phân loại........................................................................................... 15<br />
1.4.1.1. Saponin triterpenoid pentacyclic. ................................................................... 16<br />
1.4.1.2. Saponin triterpenoid tetracyclic...................................................................... 18<br />
1.4.3. Tính chất lý hóa của Saponin triterpen. ............................................................. 20<br />
<br />
i<br />
<br />
1.4.4. Cấu tạo của các hợp chất Triterpen có trong rau má: ........................................ 21<br />
1.4.5. Hoạt tính sinh học của các hợp chất saponin triterpen....................................... 22<br />
1.4.5.1 Khả năng sản sinh collagen:............................................................................ 22<br />
1.4.5.2 Khả năng kháng khuẩn, nấm và kháng virut: .................................................. 23<br />
1.4.5.3 Chống ung thư: ................................................................................................ 23<br />
1.4.5.4 Một số công dụng khác: ................................................................................... 24<br />
1.4.6. Ứng dụng Saponin triterpen:.............................................................................. 25<br />
1.4.6.1. Ứng dụng trong y tế ........................................................................................ 25<br />
1.4.6.2 Ứng dụng trong dược phẩm và thực phẩm:..................................................... 27<br />
CHƯƠNG II: .........................................................................................................................30<br />
VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. .........................................................30<br />
2.1. NGUYÊN VẬT LIỆU........................................................................................... 30<br />
2.1.1. Rau má: .............................................................................................................. 30<br />
2.1.2. Hóa chất: ............................................................................................................ 30<br />
2.1.3. Dụng cụ, thiết bị:................................................................................................ 30<br />
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................... 30<br />
2.2.1 Phương pháp chiết tách saponin triterpene........................................................ 30<br />
2.2.1.1 Tách chiết Saponin triterpene thô bằng dung môi ethanol.............................. 30<br />
2.2.1.2 Phương pháp chiết saponin triterpene thô bằng nước cất ............................. 31<br />
2.2.2. Phương pháp tinh sạch saponin triterpen: .......................................................... 31<br />
2.2.2.1 Tinh sạch Saponin triterpen bằng n-Butanol và chlorofom: ........................... 31<br />
2.2.2.2. Phương pháp kết tủa saponin triterpen bằng ete............................................ 32<br />
2.3. PHƯƠNG PHÁP LOẠI BỎ CHẤT MÀU ........................................................... 32<br />
2.3.1 Phương pháp tảy màu bằng than hoạt tính.......................................................... 32<br />
2.3.2 Phương pháp tảy màu bằng silica gel.................................................................. 32<br />
2.4. Phương pháp định tính và định lượng Saponin triterpen ...................................... 33<br />
2.4.1. Phương pháp định tính Saponin triterpen .......................................................... 33<br />
2.4.1.1 Phương pháp định tính Saponin triterpen bằng phản ứng tạo bọt.................. 33<br />
ii<br />
<br />
2.4.1.2 Phản ứng Liebermann – Burchard: ................................................................. 33<br />
2.4.1.3 Phương pháp sắc ký bản mỏng:....................................................................... 33<br />
2.4.2 Phương pháp định lượng Saponin triterpen ........................................................ 34<br />
2.4.2.1. Định lượng Saponin triterpen bằng phương pháp cân khối lượng không đổi 34<br />
2.4.2.2. Định lượng Saponin triterpen bằng phương pháp sắc ký lỏng cao áp (HPLC)34<br />
2.5 Phương pháp xác định khả năng kháng khuẩn và chống oxy hóa của Saponin<br />
triterpen. ....................................................................................................................... 34<br />
2.5.1 Phương pháp xác định khả năng kháng khuẩn: .................................................. 34<br />
2.5.2 Xác định khả năng chống oxy hóa theo phương pháp DPPH:............................ 35<br />
CHƯƠNG III: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ..................................................................36<br />
3.1. Nghiên cứu, lựa chọn nguyên liệu ........................................................................ 36<br />
3.1.1.Nghiên cứu hàm lượng Saponin triterpen trên 02 loại rau má............................ 36<br />
3.1.2.Nghiên cứu hàm lượng Saponin triterpen trong rau má ở các địa phương khác<br />
nhau. ............................................................................................................................. 37<br />
3.1.3. Nghiên cứu hàm lượng Saponin triterpen trong rau má theo thời vụ:. .............. 38<br />
3.1.4 Nghiên cứu hàm lượng Saponin triterpen trên các bộ phận của cây rau má: ..... 38<br />
3.1.4 Nghiên cứu thành phần hóa học trong rau má Tây Phi:...................................... 39<br />
3.2. Khảo sát hệ dung môi chiết tách các hợp chất Saponin triterpene ....................... 40<br />
3.2.1.Nghiên cứu chiết tách Saponin triterpen bằng Ethanol ...................................... 40<br />
3.2.2. Nghiên cứu chiết tách Saponin triterpen bằng nước. ......................................... 41<br />
3.2.3. Kết quả định tính Saponin triterpen bằng phương pháp tạo bọt. ....................... 42<br />
3.3. Nghiên cứu lựa chọn dung môi tinh sạch Saponin triterpene trong rau má.......... 43<br />
3.3.1. Tinh sạch saponin triterpen bằng hệ dung môi n- Butanol và chloroform ........ 43<br />
3.3.1.1 Kết quả tinh sạch Saponin triterpen bằng hệ dung môi n-Butanol và<br />
Chlorofom .................................................................................................................... 43<br />
3.3.2. Tinh sạch Saponin triterpen bằng phương pháp kết tinh: .................................. 45<br />
3.3.4 Nghiên cứu phương pháp tảy màu cho sản phẩm Saponin triterpene................. 48<br />
3.3.4.1.Nghiên cứu chất tảy màu là than hoạt tính ...................................................... 48<br />
iii<br />
<br />