Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu tổng quát của luận văn là tập trung xác định và đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Trên cơ sở đó, đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng BCTC nhằm phục vụ mục đích sử dụng thông tin BCTC của các bên liên quan.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM NGUYỄN HỒNG THẢO CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.. Hồ Chí Minh - Năm 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG CAM ĐẠI LỜI ĐOAN HỌC KINH TẾ TP. HCM NGUYỄN HỒNG THẢO CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN VĂN THẢO TP. Hồ Chí Minh - Năm 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế: “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” là công trình của việc học tập và nghiên cứu khoa học thật sự nghiêm túc của bản thân. Những kết quả nêu ra trong luận văn này là trung thực và chưa được công bố rộng rãi trước đây. Các số liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, được tổng hợp từ nhiều nguồn thông tin đáng tin cậy. TP.HCM, tháng 02 năm 2018 Tác giả Nguyễn Hồng Thảo
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ DANH MỤC PHỤ LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài .........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................2 2.1 Mục tiêu nghiên cứu tổng quát .........................................................................2 2.2 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể:.............................................................................. 2 3. Câu hỏi nghiên cứu: ............................................................................................2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................2 4.1 Đối tượng nghiên cứu: ...................................................................................... 2 4.2 Phạm vi nghiên cứu: ......................................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu: ...................................................................................3 6. Ý nghĩa của đề tài: ...............................................................................................3 7. Kết cấu của luận văn: ..........................................................................................3 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ........................................................4 1.1. Các nghiên cứu ngoài nước ............................................................................. 4 1.2. Các nghiên cứu trong nước .............................................................................. 7 1.3. Nhận xét các nghiên cứu trước và xác định khe hổng nghiên cứu ................ 10 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ..........................................................................................12 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT .....................................................................13 2.1. Tổng quan doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam ......................................... 13
2.1.1 Định nghĩa doanh nghiệp nhỏ và vừa .........................................................13 2.1.2 Đặc điểm doanh nghiệp nhỏ và vừa ...........................................................13 2.1.3 Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa .........................................................14 2.2 Báo cáo tài chính ............................................................................................. 16 2.2.1 Khái niệm báo cáo tài chính .......................................................................16 2.2.2. Đối tượng sử dụng báo cáo tài chính: .......................................................16 2.2.3 Mục đích của báo cáo tài chính ..................................................................17 2.2.4 Hệ thống báo cáo tài chính (BCTC) ...........................................................17 2.2.5 Môi trường pháp lý đối với hệ thống BCTC ở Việt Nam ..........................19 2.3. Chất lượng BCTC .......................................................................................... 21 2.3.1. Khái niệm chất lượng ................................................................................21 2.3.2. Đặc điểm chất lượng của báo cáo tài chính ...............................................21 2.3.2.1. Chất lượng BCTC theo quan điểm của một số nhà nghiên cứu: .........21 2.3.2.2. Theo Hội đồng chuẩn mực Kế toán tài chính Mỹ (FASB) ..................22 2.3.2.3. Theo quan điểm của chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB) ....................24 2.3.2.4. Theo quan điểm dự án hội tụ IASB - FASB ........................................25 2.3.2.5. Theo quan điểm của chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) .................26 2.4. Lý thuyết nền tảng liên quan đến các nhân tố tác động chất lượng BCTC ... 26 2.4.1. Lý thuyết chi phí ủy nhiệm (Agency theory) ............................................27 2.4.2. Lý thuyết tín hiệu (Signalling theory) .......................................................28 2.4.3. Lý thuyết bất cân xứng thông tin (Asymetric information) ......................29 2.4.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................................................................................................29 2.4.4.1. Nhà quản trị công ty ...............................................................................30 2.4.4.2. Mục đích lập BCTC ...............................................................................30 2.4.4.3. Quy mô công ty ......................................................................................31 2.4.4.4. Bộ máy kế toán .......................................................................................32
2.4.4.5. Chính sách thuế ......................................................................................32 2.4.4.6. Tác động của công tác kiểm tra ..............................................................34 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................35 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................37 3.1. Thiết kế nghiên cứu ....................................................................................... 37 3.1.1 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................37 3.1.2. Quy trình nghiên cứu .................................................................................37 3.2. Các giả thuyết nghiên cứu ..............................................................................39 3.3. Thiết kế thang đo ............................................................................................40 3.4. Mẫu nghiên cứu định lượng ........................................................................... 42 3.4.1. Phương pháp chọn mẫu .............................................................................42 3.4.2. Kích thước mẫu khảo sát. ..........................................................................43 3.5. Đối tượng và phạm vi khảo sát ...................................................................... 43 3.6. Công cụ thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu: ................................................ 43 3.6.1. Công cụ thu thập dữ liệu ...........................................................................43 3.6.2. Phân tích và xử lý dữ liệu .........................................................................43 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................43 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ................................47 4.1. Kết quả nghiên cứu ........................................................................................47 4.1.1. Nghiên cứu định tính .................................................................................. 47 4.1.2. Mẫu nghiên cứu định lượng ........................................................................ 48 4.1.3. Phân tích hệ số Cronbach’s alpha ............................................................... 51 4.1.3.1. Thang đo nhà quản trị của doanh nghiệp ...............................................51 4.1.3.2. Thang đo mục đích lập BCTC ................................................................51 4.1.3.3. Thang đo quy mô công ty .......................................................................52 4.1.3.4. Thang đo bộ máy kế toán .......................................................................53 4.1.3.5. Thang đo chính sách thuế .......................................................................53
4.1.3.6. Thang đo công tác kiểm tra ....................................................................54 4.1.3.7. Thang đo chất lượng BCTC ...................................................................55 4.1.4. Phân tích nhân tố khám phá EFA ............................................................... 55 4.1.4.1. Phân tích nhân tố khám phá EFA đối với các biến độc lập....................56 4.1.4.2. Phân tích nhân tố khám phá EFA đối với biến phụ thuộc ......................58 4.1.5. Phân tích hồi quy tuyến tính bội ................................................................. 60 4.1.5.1. Xác định biến độc lập và biến phụ thuộc ...............................................60 4.1.5.2. Phân tích tương quan ..............................................................................61 4.1.5.3. Hồi quy tuyến tính bội ............................................................................62 4.1.5.4. Kiểm định độ phù hợp mô hình và hiện tượng đa cộng tuyến ...............65 4.1.5.4.1 Kiểm tra đa cộng tuyến ......................................................................65 4.1.5.4.2. Kiểm định về phân phối chuẩn của phần dư .....................................65 4.1.5.4.3. Kiểm định mối quan hệ tuyến tính ...................................................67 4.1.5.5. Tóm tắt kết quả kiểm định các giả thuyết ..............................................68 4.2. Bàn luận kết quả nghiên cứu ..........................................................................69 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4.......................................................................................73 CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................74 5.1. Kết luận .......................................................................................................... 74 5.2. Một số kiến nghị ...........................................................................................75 5.3. Hạn chế và định hướng cho nghiên cứu tiếp theo ......................................... 81 PHẦN KẾT LUẬN ................................................................................................82 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BCTC: Báo cáo tài chính BCĐKT: Bảng cân đối kế toán BCKQHDKD: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh TMBCTC: Thuyết minh báo cáo tài chính BCLCTT: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ BKS: Ban kiểm soát DNNVV: Doanh nghiệp nhỏ và vừa FASB: Hội đồng chuẩn mực kế toán Hoa Kỳ IASB: Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế HTTTKT: Hệ thống thông tin kế toán ROE: Tỷ suất sinh lời trên vốn cổ phần VAS/CMKT: Chuẩn mực kế toán Việt Nam TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh BR-VT: Bà Rịa – Vũng Tàu NSNN: Ngân sách Nhà nước DN: Doanh nghiệp
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Tổng hợp các nghiên cứu liên quan của nước ngoài ................................7 Bảng 1.2: Tổng hợp các nghiên cứu trong nước .....................................................11 Bảng 2.1: Phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa ........................................................16 Bảng 2.2. Bảng tổng kết các nhân tố tác động đến chất lượng BCTC từ cơ sở lý thuyết .......................................................................................................................36 Bảng 3.1: Mã hóa các thang đo ...............................................................................40 Bảng 4.1a: Đặc điểm mẫu nghiên cứu .....................................................................48 Bảng 4.1b: Đặc điểm mẫu nghiên cứu (tt) ..............................................................50 Bảng 4.2: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo nhà quản trị ...............................51 Bảng 4.3: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo mục đích lập BCTC ..................52 Bảng 4.4: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo quy mô công ty..........................52 Bảng 4.5: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo bộ máy kế toán ..........................53 Bảng 4.6: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo chính sách thuế ..........................54 Bảng 4.7: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo công tác kiểm tra .......................54 Bảng 4.8: Hệ số Cronbach’s Alpha của thang đo chất lượng BCTC ......................55 Bảng 4.9: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett .......................................................56 Bảng 4.10: Tổng phương sai được giải thích sau khi loại biến ...............................56 Bảng 4.11: Kết quả phân tích EFA các biến độc lập ...............................................57 Bảng 4.12: Kết quả kiểm định KMO và Bartlett .....................................................58 Bảng 4.13: Tổng phương sai được giải thích ..........................................................60 Bảng 4.14: Kết quả xoay ma trận nhân tố phụ thuộc ..............................................60 Bảng 4.15: Ma trận tương quan các nhân tố ............................................................62 Bảng 4.16: Kết quả kiểm định R2 ............................................................................62 Bảng 4.17: Kết quả kiểm định mức độ phù hợp của mô hình .................................63 Bảng 4.18: Kết quả kiểm định hệ số hồi quy bội của mô hình ...............................64
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu ...............................................................................38 Hình 3.2: Mô hình nghiên cứu đề xuất ....................................................................40 Hình 4.1: Biểu đồ tần số của phần dư chuẩn hóa ....................................................67 Hình 4.2: Đồ thị so sánh với phân phối chuẩn (p-p) của phần dư chuẩn hóa .........68 Hình 4.3: Đồ thị phân bố ngẫu nhiên của phần dư chuẩn hóa.................................69
DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Phiếu phỏng vấn chuyên gia Phụ lục 2: Bảng câu hỏi khảo sát Phụ lục 3: Danh sách chuyên gia phỏng vấn Phụ lục 4: Danh sách đối tượng khảo sát định lượng (n=181) Phụ lục 5: Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu Phụ lục 6: Đánh giá độ tin cậy Cronbach Alpha các nhân tố Phụ lục 7: Phân tích nhân tố EFA đối với các biến độc lập Phụ lục 8: Phân tích EFA đối với biến phụ thuộc Phụ lục 9: Ma trận trương quan Phụ lục 10: Phân tích hồi quy
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài Ngày nay, doanh nghiệp nhỏ và vừa có vị trí rất quan trọng trong nền kinh tế mỗi quốc gia, kể cả các nước phát triển. Số lượng các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm đa số tuyệt đối trong tổng cơ cấu các doanh nghiệp. Ở Việt Nam, hiện nay các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ lệ lớn trong nền kinh tế, đóng góp đáng kể vào tổng sản lượng quốc gia, và giải quyết việc làm cho người lao động, giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển, xóa đói giảm nghèo… Trong khi đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa (đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ) thường không có đầy đủ các điều kiện về tài chính, nhân sự, giải pháp… để đầu tư vào công tác quản lý doanh nghiệp, công tác kế toán doanh nghiệp để cung cấp thông tin cho việc ra quyết định dựa trên báo cáo tài chính. Chất lượng báo cáo tài chính tốt sẽ cung cấp cho người sử dụng thông tin cải thiện việc ra quyết định, cải thiện sự không chắc chắn, từ đó hệ thống thông tin kế toán được tổ chức tốt sẽ làm tăng thêm giá trị của doanh nghiệp khi cung cấp chất lượng thông tin báo cáo tài chính đáng tin cậy. Tuy nhiên, trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam nói chung và trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng hiện nay chưa chú trọng vào việc áp dụng hệ thống thông tin kế toán phù hợp, tương thích với đặc thù và điều kiện của doanh nghiệp cũng như chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý. Một trong những nguyên nhân đó là do chưa xem trọng các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính. Với những lý do nêu trên, tôi chọn nghiên đề tài luận văn: “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu”. Đây là vấn đề cấp thiết và thực tiễn, nhằm cải thiện chất lượng BCTC của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, góp phần giúp nền kinh tế phát triển.
2 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát Mục tiêu nghiên cứu tổng quát của luận văn là tập trung xác định và đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính của các DNNVV trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Trên cơ sở đó, đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng BCTC nhằm phục vụ mục đích sử dụng thông tin BCTC của các bên liên quan. 2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể: Luận văn đưa ra 03 mục tiêu nghiên cứu cụ thể sau: (1) Xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại Bà Rịa-Vũng Tàu. (2) Đo lường mức độ tác động của các nhân tố đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại Bà Rịa-Vũng Tàu. 3. Câu hỏi nghiên cứu: Nhằm đạt được mục tiêu nghiên cứu đặt ra ở trên, luận văn sẽ giải quyết các câu hỏi nghiên cứu sau: - Các nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Bà Rịa-Vũng Tàu? - Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó đến chất lượng BCTC của các doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Bà Rịa-Vũng Tàu? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu trong bài luận văn là chất lượng BCTC của các DNNVV và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: - Về thời gian: dữ liệu thu thập tại thời điểm 2017, dữ liệu liên quan đến BCTC của các DNNVV trong năm 2016 (31/12/2016). - Về không gian: các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh BR-VT.
3 5. Phương pháp nghiên cứu: Để thực hiện bài nghiên cứu, tác giả sử dụng kết hợp hai phương pháp nghiên cứu là: phương pháp nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng. Phương pháp nghiên cứu định tính: Thông qua việc tham khảo những nghiên cứu trước đây, ở giai đoạn này tác giả tổng hợp những kết quả của những bài nghiên cứu có liên quan, kết hợp với việc phỏng vấn xin ý kiến chuyên gia để xác định các nhân tố tác động đến chất lượng BCTC của các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Từ đó, tác giả sẽ sử dụng kết quả thảo luận để làm cơ sở xây dựng bảng câu hỏi phục vụ cho công tác khảo sát. Phương pháp nghiên cứu định lượng: được tác giả sử dụng trong bài luận văn này là phương pháp nghiên cứu định lượng: thu thập dữ liệu, xem xét độ tin cậy Cronbach’s Alpha của các thang đo và phân tích nhân tố khám phá EFA, cuối cùng là sử dụng phân tích hồi quy tuyến tính bội các biến liên quan để đánh giá sự tác động cũng như mức độ đóng góp của các nhân tố đến chất lượng BCTC của các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Bà Rịa-Vũng Tàu. 6. Ý nghĩa của đề tài:  Về mặt thực tiễn: - Kết quả nghiên cứu sẽ là luận cứ khoa học có giá trị cho các đối tượng lập và sử dụng BCTC của các DNNVV; đồng thời luận văn còn đưa ra một số kiến nghị giải pháp nâng cao chất lượng BCTC của các DNNVV trên địa bàn tỉnh BR-VT. 7. Kết cấu của luận văn: Luận văn được thực hiện trong 5 chương với kết cấu như sau: Phần mở đầu: Chương 1 -Tổng quan nghiên cứu: Chương 2 -Cơ sở lý thuyết: Chương 3 –Phương pháp nghiên cứu: Chương 4 -Kết quả nghiên cứu: Chương 5 -Kết luận và kiến nghị:
4 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Các nghiên cứu ngoài nước Theo Soderstrom và Sun (2007) nghiên cứu về áp dụng và chất lượng kế toán tại Châu Âu thì chất lượng thông tin kế toán trên BCTC khi áp dụng IFRS bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như: chuẩn mực kế toán, hệ thống pháp luật và chính trị của một quốc gia, động cơ báo cáo tài chính. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, yếu tố hệ thống pháp luật và chính trị của một nước có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng BCTC. Theo Stainbank (2008) nghiên cứu về tác động của IFRS đến BCTC của các DNNVV ở Nam Phi, kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ, thu hút nguồn vốn tốt nhất khi lập BCTC tuân thủ theo chuẩn mực của IFRS. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc thực hiện công tác kế toán tuân tủ theo đúng chuẩn mực sẽ giúp người sử dụng có niềm tin hơn với BCTC của DNNVV. Theo Dechow và các tác giả (2010) nghiên cứu về các yếu tố tác động đến chất lượng lợi nhuận đã chỉ ra 6 nhóm yếu tố tác động đến chất lượng BCTC của DNVVV gồm: yếu tố đặc điểm doanh nghiệp như hiệu quả doanh nghiệp, sự tăng trưởng và quy mô doanh nghiệp; yếu tố thực tiễn như phương pháp kế toán; yếu tố kiểm soát nội bộ và quản trị của công ty; yếu tố kiểm toán; yếu tố động lực thị trường vốn và các yếu tố bên ngoài khác. Klai (2011) nghiên cứu mối quan hệ giữa quản trị công ty và chất lượng BCTC các doanh nghiệp tại Tunisia. Kết quả chỉ ra rằng có các nhân tố kiểm soát bởi nước ngoài, thành viên trong gia đình và sự tập trung quyền sở hữu có tác động ngược chiều đến chất lượng BCTC. Nhân tố kiểm soát bởi tổ chức tài chính và nhà nước có tác động cùng chiều đến chất lượng BCTC. Chalaki và các tác giả (2012) nghiên cứu về mối quan hệ quản trị công ty và chất lượng BCTC thực hiện tại 136 doanh nghiệp ở Iran. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng số lượng Hội đồng quản trị, tính độc lập của Hội đồng quản trị, sự tập trung vốn và quyền sở hữu vốn chủ sở hữu của tổ chức, quy mô công ty kiểm toán và quy mô công ty không có tác động đến chất lượng BCTC.
5 Theo tác giả Albert và Serban (2012) nghiên cứu tại các DNNVV ở Roma, kết quả cho thấy kiểm toán độc lập có tầm quan trọng đặc biệt đối với độ tin cậy của BCTC do các DNNVV cung cấp, nâng cao niềm tin của người sử dụng BCTC khi đưa ra quyết định. Một nghiên cứu của Hassan (2013) về đặc điểm giám sát và chất lượng BCTC của các công ty sản xuất niêm yết tại Nigerian, với mẫu được lựa chọn là 32 công ty niêm yết trên TTCK Nigerian (giai đoạn 2007-2011). Nghiên cứu này chỉ ra các nhân tố đòn bẩy tài chính, tính độc lập của ban giám đốc, tỷ lệ sở hữu bởi tổ chức, quy mô, tính độc lập, số cuộc họp có ảnh hưởng thuận chiều, duy nhất tỷ lệ sở hữu bởi nhà quản lý có ảnh hưởng ngược chiều với chất lượng BCTC. Waweru và Riro (2013) nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất lượng BCTC của các công ty giao dịch trên thị trường chứng khoán Nairobi đã chỉ ra rằng có 3 nhân tố tác động đến chất lượng BCTC là: cấu trúc sở hữu, đòn bẩy tài chính và tính độc lập của Hội đồng quản trị. Theo Onuora, Anastasia Chi-Chi (2015), nghiên cứu về mối quan hệ giữa hoạt động quản trị và chất lượng của BCTC tại các doanh nghiệp ở Nigeria. Kết quả là mục tiêu quản trị doanh nghiệp và chất lượng kiểm toán ảnh hưởng đến chất lượng của các báo cáo tài chính giữa các doanh nghiệp tại Nigeria trong ngắn hạn. Bảng 1.1: Tổng hợp các nghiên cứu liên quan của nước ngoài Năm Tên STT phát Tên công trình Nội dung/ Kết quả tác giả hành Soderstrom 2007 FRS Adoption and Yếu tố hệ thống pháp luật và & Sun Accouting Quality: A và chính trị của một nước có 1 Review. European ảnh hưởng trực tiếp đến chất Accouting Review lượng BCTC Stainbank 2008 The development of Việc thực hiện công tác kế financial reporting for toán tuân thủ theo đúng 2 smes in south Africa: chuẩn mực sẽ giúp người sử implications of recent and dụng có niềm tin hơn với impending changes BCTC của DNNVV 3 Dechow và 2010 Understanding earnings 6 nhóm yếu tố tác động đến
6 Năm Tên STT phát Tên công trình Nội dung/ Kết quả tác giả hành các tác giả quality: A review of the chất lượng BCTC của proxies, their DNVVV gồm: yếu tố đặc determinants and their điểm doanh nghiệp như hiệu conseq uences quả doanh nghiệp, sự tăng trưởng và quy mô doanh nghiệp; yếu tố thực tiễn như phương pháp kế toán; yếu tố kiểm soát nội bộ và quản trị của công ty; yếu tố kiểm toán; yếu tố động lực thị trường vốn và các yếu tố bên ngoài khác. Klai 2011 Corporate Governance Nhân tố kiểm soát bởi nước and Financial Reporting ngoài, thành viên trong gia Quality: The Case of đình và sự tập trung quyền Tunisian Firms sở hữu có tác động ngược 4 chiều đến chất lượng BCTC. Nhân tố kiểm soát bởi tổ chức tài chính và nhà nước có tác động cùng chiều đến chất lượng BCTC. Chalaki và 2012 Corporate Governance Số lượng Hội đồng quản trị, các tác giả Attributes and Financial tính độc lập của Hội đồng Reporting Quality: quản trị, sự tập trung vốn và Empirical Evidence from quyền sở hữu vốn chủ sở 5 Iran hữu của tổ chức, quy mô công ty kiểm toán và quy mô công ty không có tác động đến chất lượng BCTC. Albert and 2012 Small and medium Kiểm toán độc lập có tầm Serban auditing entities: Specific quan trọng đặc biệt đối với and outlock độ tin cậy của BCTC do 6 DNNVV cung cấp, nâng cao niềm tin của người sử dụng BCTC khi đưa ra quyết định
7 Năm Tên STT phát Tên công trình Nội dung/ Kết quả tác giả hành Hassan 2013 Financial Reporting Chất lượng BCTC của các Quality, Does Monitoring công ty ở Nigeria có khả Characteristics Matter? năng bị ảnh hưởng bởi đặc 7 An Empirical Analysis of điểm giám sát của họ Nigerian Manufacturing Sector Waweru và 2013 Corporate Governance, Có 3 nhân tố tác động đến Riro Firm Characteristics and chất lượng BCTC là: cấu 8 Earnings Management in trúc sở hữu, đòn bẩy tài an Emerging Economy chính và tính độc lập của Hội đồng quản trị. Onuorah, 2015 Financial Reporting Trong ngắn hạn, mục tiêu Anastasia Quality, Does Monitoring quản trị doanh nghiệp và Chi-Chi Characteristics Matter? chất lượng kiểm toán ảnh 9 An Empirical Analysis of hưởng đến chất lượng của Nigerian Manufacturing các báo cáo tài chính giữa Sector các doanh nghiệp Nguồn: Tổng hợp của tác giả 1.2. Các nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam, chủ đề liên quan đến chất lượng BCTC của các công ty, đặc biệt là các DNNVV cũng được một số nhà nghiên cứu quan tâm. Một số công trình nghiên cứu trong thời gian gần đây như sau: Theo nghiên cứu của Đào Ngọc Hạnh (2014) về đánh giá các yếu tố tác động đến chất lượng thông tin kế toán tại các công ty vừa và nhỏ tại TP.HCM. Tác giả xác định mô hình gồm 1 biến phụ thuộc là CLTTKT và 8 biến độc lập là sự chắc chắn của nhà quản trị, hiểu biết về kế toán của nhà quản trị, hiệu quả của phần mềm và quy trình ứng dụng kế toán, chất lượng dữ liệu, hiệu quả tham gia của người lao động, hướng dẫn của người lao động, hướng dẫn và đào tạo, môi trường văn hóa doanh nghiệp. Qua phân tích các bước phân tích như: đánh giá độ tin cậy thang đo Cronbach’s alpha, phân tích nhân tố khám phá EFA, phân tích ma trận tương quan hệ số Pearson, phân tích hồi quy… từ dữ liệu thu thập thực tế tại 200 DNNVV tại
8 TP.HCM, nghiên cứu cho thấy 3 yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán doanh nghiệp bao gồm: tham gia của nhân viên, kiến thức sử dụng công nghệ HTTTKT của nhà quản trị, và cam kết của nhà quản trị, trong đó nhân tố mạnh nhất là tham gia của nhân viên. Theo nghiên cứu của Phạm Thanh Trung (2016) về đánh giá mức độ tác động đến các yếu tố kế toán trên BCTC của các DNNVV tại TP.HCM, tác giả đưa vào nghiên cứu các yếu tố: hệ thống chứng từ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán, hình thức sổ sách kế toán, thuế, nhà quản lý, mục tiêu lập BCTC, bộ máy kế toán. Nghiên cứu chỉ ra rằng tất cả 7 yếu tố đều tác động cùng chiều với các số liệu trình bày trên BCTC. Tác giả Đặng Thị Kiều Hoa (2016) thực hiện nghiên cứu các yếu tố tác động đến thông tin kế toán trình bày trên BCTC của các doanh nghiệp nhỏ và vừa – bằng chứng thực nghiệm tại TP.HCM, nghiên cứu này đã đưa vào 6 yếu tố ảnh hưởng bao gồm: quyết định của nhà quản trị, quy mô công ty, quy định về thuế, người lập BCTC, tổ chức kiểm toán, các quy định pháp lý về kế toán. Theo nghiên cứu Phạm Quốc Thuần (2016) nghiên cứu về ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài công ty đến tính thích đáng của chất lượng thông tin trên BCTC. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu định tính, các tác giả đã xác định mô hình nghiên cứu có 4 yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến tính thích đáng của chất lượng BCTC bao gồm: áp lực từ thuế, niêm yết chứng khoán, kiểm toán độc lập và chất lượng phần mềm kế toán. Nghiên cứu chỉ ra rằng có 3 yếu tố ảnh hưởng đến thuộc tính thích đáng của hiệu quả thông tin trên BCTC trong các công ty tại Việt Nam, và nhân tố áp lực từ thuế là tác động mạnh nhất với beta = - 0.373, kế tiếp là kiểm toán độc lập, và chất lượng phần mềm kế toán xếp ở vị trí cuối cùng. Với hệ số R2 đã điều chỉnh = 0.324. Kết quả nghiên cứu giúp củng cố tầm ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp đến thuộc tính tính chính đáng của chất lượng thông tin trên BCTC khi nó giải thích được đến 32.4% biến thiên của chất lượng thông tin trên BCTC xét trên khía cạnh tính chính đáng.
9 Bảng 1.2: Tổng hợp các nghiên cứu trong nước STT Tên Năm Tên công trình Nội dung/ Kết quả tác giả phát hành 1 Đào Ngọc 2014 Các nhân tố tác động Chỉ ra 3 nhân tố tác động Hạnh đến chất lượng thông đến chất lượng HTTTKT tin kế toán tại các công bao gồm: tham gia của nhân ty vừa và nhỏ tại viên, kiến thức sử dụng công TP.HCM nghệ HTTTKT của nhà quản lý và cam kết của nhà quản lý, trong đó nhân tố mạnh nhất là tham gia của nhân viên. 2 Phạm Thanh 2016 Đo lường mức độ tác 7 nhân tố bên trong doanh Trung động của các nhân tố nghiệp gồm: hệ thống chứng đến thông tin BCTC từ, hệ thống tài khoản kế của các DNVVV ở toán, hình thức sổ sách kế Việt Nam. toán, thuế, nhà quản lý, mục tiêu lập BCTC, bộ máy kế toán đều ảnh hưởng cùng chiều với chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. 3 Đặng Thị 2016 Các nhân tố tác động Tác giả đã xác định 6 yếu tố Kiều Hoa đến chất lượng BCTC tác động đến chất lượng của các doanh nghiệp BCTC bao gồm: quyết định nhỏ và vừa – bằng của nhà quản lý, quy mô chứng thực nghiệm tại công ty, quy định về thuế, TP.HCM người lập BCTC, tổ chức kiểm toán, các luật pháp về kế toán. 4 Phạm Quốc 2016 Ảnh hưởng của các yếu Nghiên cứu giúp củng cố Thuần tố bên ngoài doanh tầm ảnh hưởng của các yếu nghiệp đến tính thích tố bên ngoài doanh nghiệp đáng của chất lượng đến thuộc tính thích đáng thông tin trên BCTC. của CLTT trên BCTC. Nguồn: Tổng hợp của tác giả