Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của doanh nghiệp nhỏ và vừa- Bằng chứng thực nghiệm tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Tp.HCM

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:138

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của luận văn là tập trung vào nhận diện và xác định mức độ tác động các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại Tp.HCM, qua đó luận văn đưa ra những kiến nghị đề xuất nhằm năng cao chất lượng BCTC để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thông tin của người sử dụng BCTC.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của doanh nghiệp nhỏ và vừa- Bằng chứng thực nghiệm tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn Tp.HCM

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH -----------0o0----------- ĐẶNG THỊ KIỀU HOA CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BCTC CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA – BẰNG CHỨNG THỰC NGHIỆM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH -----------0o0----------- ĐẶNG THỊ KIỀU HOA CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BCTC CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA – BẰNG CHỨNG THỰC NGHIỆM TẠI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TP.HCM Chuyên ngành: Kế toán Mã số: 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. VÕ VĂN NHỊ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
LỜI CAM ĐOAN Đề tài nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của doanh nghiệp nhỏ và vừa- Bằng chứng thực nghiệm tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn TPHCM” do chính tác giả thực hiện, các kết quả nghiên cứu chính trong luận văn là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tất cả những phần kế thừa, tham khảo cũng như tham chiếu đều được trích dẫn đầy đủ và ghi nguồn cụ thể trong danh mục tài liệu tham khảo. Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 12 năm 2016 Tác giả Đặng Thị Kiều Hoa
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 1. Vấn đề nghiên cứu................................................................................................................... 2 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3 2.1 Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................................... 3 2.2 Mục tiêu nghiên cứu: ........................................................................................................ 3 2.2.1 Mục tiêu tổng quát: ..................................................................................................... 3 2.2.2 Mục tiêu cụ thể: ..................................................................................................... 3 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 4 3.1 Đối tượng nghiên cứu: ...................................................................................................... 4 3.2 Phạm vi nghiên cứu: ......................................................................................................... 4 4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................................... 4 4.1 Phương pháp nghiên cứu định tính: ................................................................................. 4 4.2 Phương pháp nghiên cứu định lượng: .............................................................................. 4 5. Đóng góp mới của đề tài ......................................................................................................... 4 6. Kết cấu luận văn ...................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH .................................. 6 1.1 Tổng quan các nghiên cứu trước............................................................................................. 6 1.1.1 Các nghiên cứu nước ngoài: ............................................................................................. 6 1.1.2 Các nghiên cứu ở Việt Nam ........................................................................................... 10 1.2 Nhận xét tổng quan kết quả các nghiên cứu và xác định khe hổng nghiên cứu: ................. 21 1.2.1 Nhận xét tổng quan các nghiên cứu: ................................................................... 21 1.2.2 Khe hổng nghiên cứu: ......................................................................................... 22 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ................................................................... 24 2.1 Doanh nghiệp nhỏ và vừa ...................................................................................................... 24
2.2 Báo cáo tài chính và đặc điểm của BCTC trong DNNVV..................................................... 25 2.2.1 Báo cáo tài chính ............................................................................................................. 25 2.2.2 Đặc điểm BCTC áp dụng cho DNNVV .......................................................................... 27 2.3 Chất lượng BCTC .................................................................................................................. 30 2.3.1 Theo quan điểm của các nhà nghiên cứu ........................................................................ 30 2.3.2 Theo Quan điểm của Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Tài chính Mỹ (FASB) .................. 33 2.3.3 Theo quan điểm của chuẩn mực kế toán quốc tế (IASB)................................................ 34 2.3.4 Theo quan điểm hội tụ FASB và IASB ........................................................................... 35 2.3.5 Theo quan điểm của chuẩn mực kế toán Việt Nam 01 (VAS 01) ................................... 36 2.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC: ..................................................................... 37 2.4.1 Quyết định của nhà quản trị ............................................................................................ 38 2.4.2 Quy mô công ty ............................................................................................................... 38 2.4.3 Quy định về thuế: ............................................................................................................ 39 2.4.4 Người lập BCTC ............................................................................................................. 41 2.4.5 Tổ chức kiểm toán........................................................................................................... 42 2.4.6 Các quy định pháp lý về kế toán .................................................................................... 43 2.5 Các lý thuyết nền có liên quan .............................................................................................. 44 2.5.1 Lý thuyết thông tin bất cân xứng (Asymmetric information) ......................................... 44 2.5.2 Lý thuyết chi phí ủy nhiệm (Agency theory) .................................................................. 45 2.5.3 Lý thuyết tín hiệu (Signaling theory) .............................................................................. 46 CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 49 3.1 Quy trình nghiên cứu ............................................................................................................. 49 3.2 Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ......................................................................................... 50 3.2.1 Mô hình nghiên cứu ........................................................................................................ 50 3.2.2 Các giả thuyết nghiên cứu .............................................................................................. 50 3.3 Thiết kế nghiên cứu .............................................................................................................. 50 3.3.1 Phương pháp nghiên cứu định tính ................................................................................ 50 3.3.2 Thiết kế nghiên cứu định lượng ..................................................................................... 51 3.3.2.1 Xây dựng thanh đo ............................................................................................... 51 3.3.2.2 Mẫu nghiên cứu: .................................................................................................. 54 3.3.2.3 Đối tượng và phạm vi khảo sát: ........................................................................... 55 3.3.2.4 Phân tích dữ liệu : ................................................................................................ 55 3.3.2.5 Công cụ phân tích dữ liệu .................................................................................... 57 CHƯƠNG 4 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................. 59
4.1 Nghiên cứu định tính ............................................................................................................. 59 4.2 Nghiên cứu định lượng .......................................................................................................... 60 4.2.1 Thống kê mô tả mẫu khảo sát ......................................................................................... 60 4.2.2 Phân tích hệ số Cronbach’s alpha ................................................................................... 62 4.2.3 Phân tích khám phá nhân tố ............................................................................................ 69 4.2.3.1 Phân tích khám phá thang đo các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC ............ 70 4.2.3.2 Phân tích khám phá thang đo chất lượng BCTC .................................................. 71 4.2.4 Phân tích hồi quy............................................................................................................. 75 4.2.4.1 Phân tích tương quan............................................................................................ 75 4.2.4.2 Phân tích hồi quy.................................................................................................. 75 4.2.4.3 Kiểm định sự phù hợp của mô hình và hiện tượng đa cộng tuyến ....................... 77 4.2.4.4 Phương trình hồi quy tuyến tính bội .................................................................... 78 4.3 Bàn luận kết quả nghiên cứu .................................................................................................. 78 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................... 86 5.1 Kết luận .................................................................................................................................. 86 5.2 Một số kiến nghị .................................................................................................................... 86 5.2.1 Đối với nhân tố các quy định pháp lý về kế toán ............................................................ 87 5.2.2 Đối với nhân tố người lập BCTC .................................................................................... 88 5.2.3 Đối với nhân tố quy mô doanh nghiệp ............................................................................ 89 5.2.4 Đối với nhân tố quy định về thuế .................................................................................... 90 5.3 Hạn chế của đề tài .................................................................................................................. 92 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCTC: Báo cáo tài chính BCĐKT: Bảng cân đối kế toán BCKQHDKD: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh BCLCTT: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ BKS: Ban kiểm soát CLTT: Chất lượng thông tin CEO: Giám đốc điều hành CLTT: Chất lượng thông tin CLTTKT: Chất lượng thông tin kế toán DN: Doanh nghiệp DNNVV: Doanh nghiệp nhỏ và vừa DNNY: Doanh nghiệp niêm yết FASB: Hội đồng chuẩn mực kế toán tài chính Hoa Kỳ HĐQT: Hội đồng quản trị HoSE: Sở giao dịch chứng khoán TPHCM HNX: Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội HTTTKT: Hệ thống thông tin kế toán BKS: Ban kiểm soát KTNB: Kiểm tra nội bộ KTTC: Kế toán tài chính IASB: Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế PMKT: Phần mềm kế toán QTCT: Quản trị công ty ROE: Tỷ suất sinh lời trên vốn cổ phần SGDCK: Sàn giao dịch chứng khoán TGĐ: Tổng giám đốc TMBCTC: Thuyết minh báo cáo tài chính TPHCM: Thành Phố Hồ Chí Minh
TV: Thành viên TVHĐQTĐL: Thành viên hội đồng quản trị độc lập VAS: Chuẩn mực kế toán Việt Nam VN: Việt Nam
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Bảng tóm tắt các công trình nghiên cứu nước ngoài ....................... 8 Bảng 1.2: Bảng tóm tắt các nghiên cứu trong nước ....................................... 16 Bảng 2.1. Quy định về doanh nghiệp vừa và nhỏ .......................................... 25 Bảng 2.2. Bảng tổng kết các nhân tố tác động đến chất lượng BCTC từ cơ sở lý thuyết ................................................................................................................................... 47 Bảng 3.1. Mã hóa các thang đo ................................................................................ 52 Bảng 4.1. Thống kê mẫu nghiên cứu ........................................................................ 60 Bảng 4.2: Ma trận xoay nhân tố ............................................................................... .70 Bảng 4.3. Kết quả phân tích nhân tố ........................................................................ .72 Bảng 4.4: Diễn giải các biến quan sát sau khi xoay nhân tố ................................... ..72 ữagicác nhân tố ....................................................... .......75 Hình 4.5. Ma trận tương quan Bảng 4.6. Kết quả phân tích hồi qui bội.................................................................... 75 Bảng 4.7: Model Summary .......................................................................................77 Bảng 4.8 ANOVAa ................................................................................................... 77
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 3.1. Khung nghiên cứu của luận văn ................................................................ 49 Hình 3.2. Mô hình nghiên cứu .................................................................................. 50
1 PHẦN MỞ ĐẦU Trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, thì doanh nghiệp nhỏ và vừa là loại hình doanh nghiệp chiếm đa số và chủ yếu trong nền kinh tế. Theo đó, loại hình doanh nghiệp này đóng vai trò quan trọng trong xã hội, nhất là tạo việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, giúp huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển, xóa đói giảm nghèo… Cụ thể, về lao động, hàng năm tạo thêm trên nửa triệu lao động mới; sử dụng tới 51% lao động xã hội và đóng góp hơn 40% GDP. Số tiền thuế và phí mà các doanh nghiệp nhỏ và vừa tư nhân đã nộp cho Nhà nước đã tăng 18,4 lần sau 10 năm. Sự đóng góp đã hỗ trợ lớn cho việc chi tiêu vào các công tác xã hội và các chương trình phát triển khác. Do vậy, đã tạo ra 40% cơ hội cho dân cư tham gia đầu tư có hiệu quả nhất trong việc huy động các khoản tiền đang phân tán, nằm trong dân cư, để hình thành các khoản vốn đầu tư cho sản xuất, kinh doanh (Tô Hoài Nam, 2014). Để các doanh nghiệp này phát triển thì việc tạo ra một BCTC có chất lượng là điều hết sức cần thiết đối với doanh nghiệp. Một BCTC có chất lượng sẽ là một công cụ hữu ích cho việc đánh giá so sánh giữa các doanh nghiệp, so sánh doanh nghiệp qua từng thời kỳ, đánh giá giá trị hiện trạng của các doanh nghiệp, là cơ sở cung cấp thông tin đáng tin cậy cho những người sử dụng BCTC hiểu được các con số và các chỉ số tài chính để hỗ trợ cho việc ra quyết định tốt hơn khi thực hiện đánh giá phân tích. Nghiên cứu này nhằm tìm ra các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng một BCTC, từ đó làm cơ sở cho phòng kế toán ở các doanh nghiệp lập được một BCTC có chất lượng, thông tin đáng tin cậy, giúp cho các DNVVN tạo niềm tin với nhà đầu tư nhằm tiếp cận nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng được thuận lợi hơn hoặc các chủ thể khác có liên quan. Đồng thời, nghiên cứu cũng giúp người sử dụng BCTC có cơ sở lý luận khi xoét đoán BCTC cho quyết định của mình.
2 1. Vấn đề nghiên cứu Trong những năm qua BCTC trong các doanh nghệp Việt Nam đã có nhiều thay đổi theo chiều hướng tích cực dưới sự nỗ lực không ngừng của Bộ Tài Chính. Tuy nhiên thực tế hiện nay, hệ thống BCTC doanh nghiệp áp dụng trong các loại hình doanh nghiệp vẫn còn nhiều tồn tại chưa thật sự phù hợp, nhất là các DNNVV. BCTC là các chứng từ cần thiết trong kinh doanh. BCTC là văn bản cuối cùng tổng kết lại 1 năm hoạt động của doanh nghiệp. Do đó, BCTC cuối năm có ý nghĩa vô cùng quan trọng với doanh nghiệp. Thông tin tài chính của các công ty được rất nhiều đối tượng quan tâm sử dụng. Mục tiêu của BCTC là cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng, dựa vào sự đảm bảo các tính chất phù hợp, đáng tin cậy, có thể so sánh được và có thể hiểu của thông tin, phản ảnh kịp thời các nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Tuy nhiên, quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin bị tác động bởi nhiều nhân tố mang tính chủ quan và khách quan vô tình đã làm cho các tính chất trên không được đảm bảo, dẫn đến sự suy giảm tính hữu ích của thông tin trên BCTC. Khi đó, các hoạt động kinh tế sẽ phải được quyết định dựa trên những nguồn thông khác bên ngoài BCTC như thông tin từ báo chí, tin đồn, nội bộ, hay thậm chí chỉ là một sự xoét đoán chủ quan dựa trên kinh nghiệm thực tiễn của cá nhân người sử dụng mà ít khi có được sự đảm bảo về các tính chất đáng tin cậy, trung thực, trung lập, vv…, những đặc tính vốn có của thông tin trên BCTC. Lúc đó nền kinh tế sẽ chứa đựng nguy cơ về sự mất ổn định, hoạt động kém hiệu quả, khó kiểm soát do những hành vi gian lận, trong khi đó số đông các doanh nghiệp và các chủ thể khác của nền kinh tế sẽ gặp khó khăn khi không có những thông tin phù hợp và đáng tin cậy làm phương tiện bảo vệ và mang lại lợi ích thực sự cho mình và cộng đồng. Vì vậy nâng cao chất lượng thông tin trên BCTC sẽ giúp người sử dụng ra quyết định thích hợp và chính xác. Đây là điều kiện tiên quyết nhằm đảm bảo lợi ích tối thiểu cho người sử dụng BCTC. Các nhà quản lý sử dụng chúng để đánh giá khái quát và toàn diện các hoạt động của doanh nghiệp, thấy rõ điểm mạnh, điểm yếu và tiềm năng tương lai. Các cổ đông sử dụng chúng để theo dõi tình hình vốn
3 đầu tư của mình đang được quản lý như thế nào. Các nhà đầu tư bên ngoài dùng chúng để xác định cơ hội đầu tư. Còn người cho vay và nhà cung ứng lại thường xuyên kiểm tra BCTC để xác định khả năng thanh toán của những công ty mà họ đang giao dịch (Tài chính dành cho người quản lý- First News và NXB Tổng hợp TPHCM). Để lập được một BCTC có chất lượng thì người lập báo cáo cần nhận biết được các nhân tố tác động đến BCTC nhằm xây dựng được hệ thống kế toán chuyên nghiệp và phù hợp cho từng đặc điểm doanh nghiệp, thu thập dữ liệu phù hợp, đáng tin cậy, phù hợp, kịp thời. Từ các vấn đề nêu trên hình thành bài nghiên cứu: “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của doanh nghiệp nhỏ và vừa- Bằng chứng thực nghiệm tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn TPHCM”. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu 2.1 Câu hỏi nghiên cứu Có ba câu hỏi nghiên cứu như sau: (1) Các nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại Tp. HCM? (2) Mức độ ảnh hưởng của các nhân tố này như thế nào? (3) Những giải pháp nào cần được áp dụng để nâng cao chất lượng một BCTC? 2.2 Mục tiêu nghiên cứu: 2.2.1 Mục tiêu tổng quát: Mục tiêu tổng quát của luận văn là tập trung vào nhận diện và xác định mức độ tác động các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại TPHCM, qua đó luận văn đưa ra những kiến nghị đề xuất nhằm năng cao chất lượng BCTC để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thông tin của người sử dụng BCTC 2.2.2 Mục tiêu cụ thể: Nghiên cứu có ba mục tiêu sau:
4 (1) Xác định và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại TpHCM. (2) Nghiên cứu mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại TPHCM. (3) Gợi ý một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng BCTC ở các DNNVV tại TPHCM. 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là chất lượng BCTC và các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC của các DNNVV 3.2 Phạm vi nghiên cứu: Các DNNVV trên địa bàn Thành Phố Hồ Chí Minh. 4. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu kết hợp cả hai phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính ở các công ty vừa và nhỏ tại TPHCM. 4.1 Phương pháp nghiên cứu định tính: Phỏng vấn, thảo luận với chuyên gia nhằm lực chọn các thước đo chất lượng thông tin trình bày trên BCTC phù hợp, cũng như thảo luận nghiên cứu sâu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC. 4.2 Phương pháp nghiên cứu định lượng: Thiết kế bảng câu hỏi, khảo sát và thu thập dữ liệu. Sử dụng phần mềm SPSS để tiến hành phân tích dữ liệu: đánh giá độ tin cậy Cronbach’s alpha và phân tích nhân tố EFA, phân tích hồi quy bội để đánh giá sự tác động của các nhân tố đến chất lượng BCTC của các DNNVV tại TPHCM. 5. Đóng góp mới của đề tài Đa số các nghiên cứu hiện nay trên thế giới và trong nước đều tập trung vào nghiên cứu đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thông tin, tính minh
5 mạch thông tin trên BCTC của các doanh nghiệp niêm yết, các doanh nghiệp lớn, hoặc nghiên cứu đến các DNNVV như Nguyễn Thành Trung (2015), Trần Đình Khôi Nguyên (2010). Tuy nhiên, các nghiên cứu này chưa tập trung xác định các nhân tố bên trong và bên ngoài doanh nghiệp ảnh hưởng đến chất lượng BCTC. Do vậy, đóng góp mới của đề tài, là xác định các nhân tố cả bên trong và bên ngoài doanh nghiệp ảnh hưởng đến chất lượng thông tin trên BCTC của các DNNVV và đánh giá đo lường mức độ tác động của các nhân tố đó. Từ đó, nghiên cứu sẽ tìm ra giải pháp giúp nâng cao chất lượng BCTC của DNVVN. Từ đó, cũng giúp người sử dụng BCTC gia tăng sự tin cậy và hữu ích hơn. Đồng thời, giúp nâng cao tính trung thực, chính xác của BCTC đối với cơ quan nhà nước. 6. Kết cấu luận văn Phần mở đầu: Vấn đề nghiên cứu Chương 1: Tổng quan các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC Chương 2: Cở sở lý thuyết Chương 3: Phương pháp nghiên cứu Chương 4: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chương 5: Kết luận và kiến nghị
6 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG BÁO CÁO TÀI CHÍNH 1.1 Tổng quan các nghiên cứu trước 1.1.1 Các nghiên cứu nước ngoài: Theo Onuorah, Anastasia Chi-Chi (2015), nghiên cứu về quản trị doanh nghiệp và chất lượng báo cáo tài chính tại các công ty ở Nigeria thì cho thấy rằng trong ngắn hạn, mục tiêu quản trị doanh nghiệp và chất lượng kiểm toán ảnh hưởng đến chất lượng của các báo cáo tài chính giữa các doanh nghiệp tại Nigeria. Tác giả Hassan (2013) nghiên cứu về chất lượng báo cáo tài chính, vấn đề đặc điểm giám sát, phân tích thực nghiệm ở các DN sản xuất tại Nigeria, nghiên cứu này xem xét tác động của các đặc điểm giám sát (tách rời quyền lực của hội đồng quản trị và cơ quan kiểm toán độc lập) về chất lượng báo cáo tài chính của các công ty niêm yết ở Nigeria. Nghiên cứu này chỉ rõ chất lượng BCTC của các công ty ở Nigeria có khả năng bị ảnh hưởng bởi đặc điểm giám sát của họ. Theo tác giả Albert and Serban (2012), nghiên cứu tại các DNNVV ở Roma, kết quả cho thấy kiểm toán độc lập có tầm quan trọng đặc biệt đối với độ tin cậy của BCTC do DNNVV cung cấp, nâng cao niềm tin của người sử dụng BCTC khi đưa ra quyết định. Trong nghiên cứu của Muhamad và cộng sự (2009) về chất lượng thông tin công bố tại 159 công ty niêm yết ở Malaysia thì các nhân tố tác động đến chất lượng thông tin công bố bao gồm: HĐQT, ban kiểm soát, kiểm toán độc lập, quy mô doanh nghiệp, ngành công nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố quy mô doanh nghiệp, ngành công nghiệp và đòn bẩy tài chính có tác động đến chất lượng thông tin công bố. Theo Stainbank (2008), nghiên cứu về tác động của IFRS đến BCTC của các DNNVV ở Nam Phi, kết quả nghiên cứu cho thấy các doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ,
7 thu hút nguồn vốn tốt nhất khi lập BCTC tuân thủ theo chuẩn mực của IFRS. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc thực hiện công tác kế toán tuân thủ theo đúng chuẩn mực sẽ giúp người sử dụng có niềm tin hơn với BCTC của DNNVV. Trong nghiên cứu của Jara and Ebrero (2007) về ảnh hưởng của chuẩn mực BCTC quốc tế về chất lượng thông tin tài chính thì phân tích chất lượng thông tin tài chính trong việc sử dụng các tỷ số tài chính, đồng thời phân tích sự ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. Kết quả nghiên cứu cho thấy, tỷ suất sinh lời, tỷ suất hoạt động, cơ cấu tổ chức và người lao động có ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. Theo Soderstrom & Sun (2007) nghiên cứu về áp dụng và chất lượng kế toán tại Châu Âu thì chất lượng thông tin kế toán trên BCTC khi áp dụng IFRS bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như: chuẩn mực kế toán, hệ thống pháp luật và chính trị của một quốc gia, động cơ báo báo tài chính. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, yếu tố hệ thống pháp luật và chính trị của một nước có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng BCTC. Hongjiang Xu (2003) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán đã tiến hành nghiên cứu các nhân tố tác động đến chất lượng thông tin (AIS) BCTC trong các DN tại Australia. Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhóm nhân tố liên quan như: nhân tố con người (đào tạo và huấn luyện nhân viên), hệ thống kiểm soát, doanh nghiệp (quy mô doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp) và nhân tố bên ngoài (sự thay đổi công nghệ, thay đổi pháp lý, các quy định của chính phủ) thực sự có tác động đến chất lượng thông tin BCTC. Tác giả Heidi (2001) nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC đã chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng một BCTC bao gồm: quyết định của nhà quản trị (như quyết định về chính sách kế toán áp dụng), cơ chế quản lý bên ngoài (như chất lượng kiểm toán, chính phủ ), cơ chế quản trị nội bộ, các quy định về BCTC, nhu cầu và mục đích của người sử dụng báo cáo (chủ sở hữu, nhà đầu tư, vay nợ ngân hàng, nhà cung cấp, nhân viên, khách hàng..). Nghiên cứu chỉ rõ, có 2 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC bao gồm
8 nhân tố bên trong (quyết định của nhà quản trị, người lập BCTC) và nhân tố bên ngoài (tổ chức kiểm toán, quy định của chính phủ). Bảng 1.1: Bảng tóm tắt các công trình nghiên cứu nước ngoài Tên tác Năm phát Tên công trình Nội dung/Kết quả giả hành Onuorah, 2015 Financial Reporting Trong ngắn hạn, mục Anastasia Quality, Does Monitoring tiêu quản trị doanh Chi-Chi Characteristics Matter? nghiệp và chất lượng An Empirical Analysis of kiểm toán ảnh hưởng Nigerian Manufacturing đến chất lượng của các Sector báo cáo tài chính giữa các doanh nghiệp Hassan 2013 Financial Reporting Chất lượng BCTC của Quality, Does Monitoring các công ty ở Nigeria có Characteristics Matter? khả năng bị ảnh hưởng An Empirical Analysis of bởi đặc điểm giám sát Nigerian Manufacturing của họ Sector Albert and 2012 Small and medium Kiểm toán độc lập có Serban auditing entities: Specific tầm quan trọng đặc biệt and outlock đối với độ tin cậy của BCTC do DNNVV cung cấp, nâng cao niềm tin của người sử dụng BCTC khi đưa ra quyết định
9 Muhamad 2009 Disclosure Quality on Nhân tố quy mô doanh và cộng sự Governance Issue in nghiệp, ngành công Annual Reports of nghiệp và đòn bẩy tài Malaysia PLCs chính có tác động đến chất lượng thông tin công bố Stainbank 2008 The development of Việc thực hiện công tác financial reporting for kế toán tuân thủ theo smes in south Africa: đúng chuẩn mực sẽ giúp implications of recent người sử dụng có niềm and impending changes tin hơn với BCTC của DNNVV Jara and 2007 Effect of international Tỷ suất sinh lời, tỷ suất Ebrero financial reporting hoạt động, cơ cấu tổ standards on financial chức và người lao động information quality có ảnh hưởng đến chất lượng thông tin kế toán trên BCTC Soderstro 2007 IFRS Adoption and Yếu tố hệ thống pháp m & Sun Accouting Quality: A luật và và chính trị của Review.European một nước có ảnh hưởng Accouting Review trực tiếp đến chất lượng BCTC Hongjiang 2003 Critical success factors Nhân tố con người, hệ Xu for accounting thống kiểm soát , doanh information systems data nghiệp, nhân tố bên quality ngoài có tác động đến
10 chất lượng thông tin BCTC Heidi 2001 What factors influence Có 2 nhóm nhân tố ảnh financial statement hưởng đến chất lượng quality? A framework BCTC bao gồm nhân and some empirical tố bên trong ( quyết evidence định của nhà quản trị, người lập BCTC) và nhân tố bên ngoài ( tổ chức kiểm toán, quy định của chính phủ) 1.1.2 Các nghiên cứu ở Việt Nam Tại Việt Nam hiện nay chưa có nghiên cứu chính thống nào về các nhân tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính của công ty vừa và nhỏ. Tuy nhiên, có khá nhiều nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính nói chung. Theo nghiên cứu Nguyễn Xuân Hưng & Phạm Quốc Thuần (2016) nghiên cứu về tác động của các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp đến tính thích đáng của chất lượng thông tin kế toán trên BCTC. Dựa trên kết quả nghiên cứu định tính, tác giả xây dựng mô hình nghiên cứu gồm có 4 nhân tố bên ngoài tác động đến tính thích đáng của chất lượng BCTC bao gồm: áp lực từ thuế, niêm yết chứng khoán, kiểm toán độc lập và chất lượng phần mềm kế toán. Kết quả nghiên cứu cho thấy có 3 nhân tố tác động đến thuộc tính tính thích đáng của CLTT BCTC trong các DN Việt Nam, trong đó nhân tố áp lực từ thuế là tác động mạnh nhất với beta=- 0.373, kế tiếp là kiểm toán độc lập, và chất lượng PMKT xếp ở vị trí cuối cùng. Với hệ số R2 đã diều chỉnh=0.324. Nghiên cứu giúp khẳng định tầm quan trọng của các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp đến thuộc tính tính chính đáng của CLTT