Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất tại thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT trong các doanh nghiệp sản xuất tại Tp. HCM; đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng hệ thống TTKT trong các DNSX tại Tp. HCM. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất tại thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHÚC THIÊN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHÚC THIÊN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG HỆ THỐNG THÔNG TIN KẾ TOÁN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: KẾ TOÁN (Hướng nghiên cứu) Mã số: 8340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Lan Anh TP. Hồ Chí Minh - 2019
LỜI CAM ĐOAN Đề tài luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất tại Thành Phố Hồ Chí Minh” do tác giả nghiên cứu thực hiện. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi, mọi số liệu trình bày trong luận văn do tác giả nghiên cứu tìm tòi, phân tích, khảo sát thực tế và kết quả của bài nghiên cứu chưa từng được công bố trong bất kỳ tài liệu nào trước đây. Những phần tham khảo, kế thừa của những nhà nghiên cứu trước trong luận văn đều được trích dẫn một cách rõ ràng và đính kèm những đường link trong danh mục tài liệu tham khảo của luận văn. TP. HCM, ngày 06 tháng 12 năm 2019 Tác giả Nguyễn Phúc Thiên
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC HÌNH VẼ TÓM TẮT ABSTRACT PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Tính cần thiết của đề tài .................................................................................... 1 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu ........................................................................ 4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu..................................................................... 5 4. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 5 5. Những đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn ....................................... 6 6. Bố cục của luận văn .......................................................................................... 7 CHƯƠNG 01: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU ....................................................... 8 1.1 Các nghiên cứu nước ngoài............................................................................... 8 1.2 Các nghiên cứu trong nước ............................................................................. 11 1.3 Xác định khoảng trống cần nghiên cứu .......................................................... 15 1.4 Hướng nghiên cứu của tác giả ........................................................................ 16 TÓM TẮT CHƯƠNG 01 ....................................................................................... 18 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...................................................................... 19 2.1 Một số vấn đề chung về hệ thống thông tin kế toán ....................................... 19 2.1.1 Hệ thống ............................................................................................ 19 2.1.2 Hệ thống thông tin ............................................................................. 20 2.1.3 Hệ thống thông tin kế toán ................................................................ 22 2.1.4 Chất lượng hệ thống thông tin kế toán .............................................. 23
2.2 Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT .................. 25 2.2.1 Chất lượng của hệ thống TTKT ........................................................ 25 2.2.2 Hệ thống kiểm soát nội bộ ................................................................. 27 2.2.3 Văn hóa tổ chức ................................................................................. 29 2.2.4 Cơ cấu tổ chức ................................................................................... 30 2.3 Lý thuyết liên quan đến vấn đề nghiên cứu .................................................... 31 2.3.1 Lý thuyết thông tin hữu ích ............................................................... 31 2.3.2 Lý thuyết công nghệ - tổ chức – môi trường kinh doanh (TOE) ...... 33 2.3.3 Mô hình kim cương Leavitt 1965 ...................................................... 35 2.3.4 Mô hình hệ thống thông tin thành công Delone and Mclean 2003 ... 37 2.4 Mô hình nghiên cứu ........................................................................................ 40 TÓM TẮT CHƯƠNG 02 ....................................................................................... 42 CHƯƠNG 03: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................ 43 3.1 Thiết kế nghiên cứu......................................................................................... 43 3.1.1 Nguồn số liệu sơ cấp ......................................................................... 43 3.1.2 Phương pháp nghiên cứu ................................................................... 43 3.1.3 Quy trình nghiên cứu ......................................................................... 44 3.2 Nghiên cứu sơ bộ ............................................................................................ 46 3.2.1 Thiết kế nghiên cứu ........................................................................... 46 3.2.2 Kết quả nghiên cứu sơ bộ .................................................................. 47 3.2.3 Thiết kế bảng câu hỏi khảo sát .......................................................... 48 3.3 Nghiên cứu chính thức .................................................................................... 53 3.3.1 Mẫu và phương pháp chọn mẫu ........................................................ 53 3.3.2 Thu thập dữ liệu cho nghiên cứu chính thức ..................................... 54 3.3.3 Xử lý và phân tích dữ liệu ................................................................. 54 TÓM TẮT CHƯƠNG 03 ....................................................................................... 58 CHƯƠNG 04: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ............................... 59 4.1 Kết quả thống kê mô tả mẫu khảo sát ............................................................. 59 4.1.1 Kiểm tra độ tin cậy của các thang đo ................................................ 60
4.1.2 Phân tích nhân tố ............................................................................... 62 4.1.3 Phân tích hồi quy đa biến .................................................................. 68 4.2 Bàn luận kết quả nghiên cứu ........................................................................... 74 TÓM TẮT CHƯƠNG 04 ....................................................................................... 76 CHƯƠNG 05: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................... 77 5.1 Kết luận ........................................................................................................... 77 5.2 Khuyến nghị .................................................................................................... 77 5.2.1 Hệ thống kiểm soát nội bộ ................................................................. 77 5.2.2 Cơ cấu tổ chức ................................................................................... 79 5.2.3 Văn hóa tổ chức ................................................................................. 80 5.3 Hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài ......................................... 82 TÓM TẮT CHƯƠNG 05 ........................................................................................ 84 KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC PHỤ LỤC I: THÔNG TIN VỀ CHUYÊN GIA PHỤ LỤC II: DANH SÁCH CÔNG TY KHẢO SÁT PHỤ LỤC III: PHIẾU LẤY Ý KIẾN CHUYÊN GIA PHỤ LỤC IV: TỔNG HỢP KẾT QUẢ LẤY Ý KIẾN CHUYÊN GIA PHỤ LỤC V: BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT PHỤ LỤC VI: KẾT QUẢ PHÂN TÍCH ĐỊNH LƯỢNG
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT Accounting Information Model Quality (Mô hình đo lường chất lượng AIMQ thông tin kế toán) AIS Accounting Information System (Hệ thống thông tin kế toán) BCTC Báo cáo tài chính CNTT Công nghệ thông tin DNSX Doanh nghiệp sản xuất DSS Decision Support Systems (Hệ thống hỗ trợ ra quyết định) EFA Exploratory Factor Analysis (Phân tích nhân tố khám phá) ERP Enterprise resource planning (Hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) ESS Executive Support Systems (Hệ thống hỗ trợ lãnh đạo) HTTT Hệ thống thông tin HTTTKT Hệ thống thông tin kế toán IQA Information Quality Analysis (Phân tích chất lượng thông tin) KSNB Kiểm soát nội bộ MIS Management Information Systems (Hệ thống thông tin quản lý) Product and Service Performance Model for Information Quality (Mô PSP/IQ hình thực hiện sản phẩm và dịch vụ cho chất lượng thông tin) TAM Technology Acceptance Model (Mô hình chấp thuận công nghệ) Technology – Organization – Environment (Lý thuyết Công nghệ - Tổ TOE chức - Môi trường kinh doanh) TPS Transaction Processing Systems (Hệ thống xử lý giao dịch) TTKT Thông tin kế toán
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tổng hợp thang đo chất lượng hệ thống thông tin kế toán Bảng 3.1: Thang đo nghiên cứu Bảng 4.1: Bảng thống kê mô tả mẫu khảo sát Bảng 4.2: Đánh giá độ tin cậy của các thang đo Bảng 4.3: KMO and Bartlett’s Test của các nhân tố ban đầu Bảng 4.4: Ma trận xoay của nhân tố khám phá Bảng 4.5: Tổng phương sai trích của các nhân tố khám phá Bảng 4.6: Kiểm định KMO và Bartlett cho thang đo biến phụ thuộc Bảng 4.7: Bảng phương sai trích cho thang đo biến phụ thuộc Bảng 4.8: Ma trận nhân tố biến phụ thuộc Bảng 4.9: Bảng tóm tắt mô hình hồi quy Bảng 4.10: Bảng Anova Bảng 4.11: Bảng trọng số hồi quy
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 2.1: Lý thuyết Công nghệ - Tổ chức – Môi trường kinh doanh Hình 2.2: Mô hình kim cương Leavitt Hình 2.3: Mô hình hệ thống thông tin thành công DeLone & McLean 1992 Hình 2.4: Mô hình hệ thống thông tin thành công DeLone & McLean 2003 Hình 2.5: Mô hình nghiên cứu đề xuất Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu Hình 4.1: Đồ thị Histogram của phần dư đã chuẩn hóa Hình 4.2: Đồ thị P-P Plot của phần dư đã chuẩn hóa Hình 4.3: Đồ thị phân tán giữa giá trị dự đoán và phần dư từ hồi quy
TÓM TẮT Hệ thống thông tin kế toán (AIS) trong các tổ chức doanh nghiệp ở Việt Nam đã đóng một vai trò quan trọng trong các hoạt động quản lý của một doanh nghiệp. Vì thế chất lượng của thông tin cực kỳ quan trọng đối với người sử dụng và vì thế nếu thông tin có chất lượng sẽ dẫn đến những quyết định có chất lượng hơn. Nghiên cứu này nhằm xác định ảnh hưởng tác động của cơ cấu tổ chức, văn hóa tổ chức và hệ thống kiểm soát nội bộ lên chất lượng hệ thống thông tin kế toán ở các doanh nghiệp sản xuất tại Thành Phố Hồ Chí Minh. Vì vậy, để đạt được mục tiêu nghiên cứu như trên, tác giả đã tiến hành tham khảo, xây dựng, thiết kế mẫu bảng câu hỏi khảo sát sau khi đã tham khảo xin ý kiến của những chuyên gia, cùng với đó là sự hỗ trợ, kết hợp của phần mềm SPSS 22, tác giả tiến hành phân tích kết quả với 172 doanh nghiệp đang ứng dụng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất tại Thành Phố Hồ Chí Minh. Kết quả của việc nghiên cứu cho thấy có sự tác động tích cực cùng chiều của hệ thống kiểm soát nội bộ, văn hóa tổ chức và cơ cấu tổ chức lên chất lượng hệ thống thông tin kế toán. Kết quả của bài nghiên cứu còn nhấn mạnh sự chú ý về tầm quan trọng của văn hóa tổ chức, cơ cấu tổ chức, và hệ thống kiểm soát nội bộ là một trong những nhân tố góp phần cải thiện chất lượng hệ thống thông tin kế toán. Từ khóa: cơ cấu tổ chức, văn hóa tổ chức, hệ thống kiểm soát nội bộ, chất lượng hệ thống thông tin kế toán, doanh nghiệp sản xuất.
ABSTRACT Accounting Information System (AIS) in some Vietnamese business organizations plays an important role in business management. Therefore the quality of information is vital to users. As a result, the more qualified information is, the better decisions can be. The study aims to define the impacts of organization’s structure, culture and internal control system on the quality of accounting information system in manufacturers in HCMC. To achieve the goals of this study, therefore, researchers have initiated surveys and built up questionnaires after being advised by experts and using SPSS 22 software. We have analyzed the results of 172 manufactures and businesses applying AIS in HCMC. The findings indicate that the positive impacts of organization’s structure, culture and internal control system go along with the quality of AIS. This also emphasizes that the factors of organization’s structure, culture and internal control system are of the most important which help improve the quality of AIS. Keywords: organizational structure, organizational culture, internal control system, quality of accounting information system, manufacturing enterprises.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cần thiết của đề tài Hệ thống thông tin kế toán (AIS) là nơi duy trì và tạo lập thông tin kế toán để các tổ chức phân tích, đánh giá, lập kế hoạch, và chuẩn đoán các động thái của các hoạt động và tình hình tài chính (Anthony và cộng sự, 1994). Vì thế, nếu hệ thống thông tin kế toán (TTKT) không chất lượng, sẽ không có TTKT chất lượng (Sacer và cộng sự, 2006). Do đó, việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng của hệ thống TTKT là vấn đề cần thiết để tìm ra công cụ kiểm soát tốt nhất nhằm làm giảm rủi ro, gia tăng độ tin cậy của thông tin hơn. Hệ thống thông tin kế toán (AIS) chặt chẽ giúp ngăn chặn những gian lận và sai sót một cách hiệu quả, là một phần quan trọng không thể tách rời trong vấn đề quản trị và quản lý những vấn đề bên trong nội bộ của doanh nghiệp. Vì thế, những người làm công việc kế toán phải có sự hiểu biết tinh tường quá trình thiết kế, phát triển ứng dụng và tổ chức hệ thống TTKT. Cùng với sự phát triển của khoa học, tin học được áp dụng vào AIS, điều này không chỉ dừng ở phần mềm kế toán thông thường mà còn bao trùm tất cả hoạt động các khối phòng ban trong toàn hệ thống doanh nghiệp. Tùy theo đặc thù của các doanh nghiệp mà mỗi doanh nghiệp có những quy trình khác nhau về hoạt động như: quy trình bán hàng, quy trình mua hàng, quy trình thanh toán. Các quy trình thường hình thành do thói quen hoặc từ những quy định rời rạc. Một doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ thì đây không phải là vấn đề gây cản trở lớn. Tuy nhiên, khi doanh nghiệp phát triển hoặc với những đơn vị quy mô vừa và lớn yêu cầu cần có một hệ thống thông tin kế toán minh bạch, rõ ràng trở nên cấp thiết trong quản trị kinh doanh. Sẽ không có một hệ thống TTKT tối ưu cho tất cả doanh nghiệp. Do đặc thù kinh doanh của mỗi đơn vị sản xuất khác nhau, không thể áp dụng AIS của đơn vị này cho đơn vị khác. Vì vậy, mỗi công ty, mỗi doanh nghiệp cần xây dựng cho mình một AIS có bản sắc riêng.
2 Ngày nay, hệ thống thông tin kế toán (AIS) trong các tổ chức doanh nghiệp ở Việt Nam nói chung và của TP. HCM nói riêng đã đóng một vai trò hết sức hữu ích và quan trọng, không chỉ dừng lại ở việc ra quyết định, hoạch định, tổ chức, lãnh đạo, điều hành và kiểm soát, mà còn đóng vai trò trong phân tích, dự báo và phòng ngừa rủi ro. Nhiều quyết định được dựa trên thông tin thu được từ AIS và chúng được sử dụng làm tiền đề cho các quyết định phân bổ nguồn vốn sao cho hiệu quả, một cách hợp lý đem lại lợi ích hài hòa lớn nhất cho các cổ đông, các nhà đầu tư bên trong cũng như bên ngoài và vai trò của báo cáo tài chính (BCTC) là kênh chuyển thông tin hiệu quả cho người bên ngoài cũng như bên trong tổ chức một cách đáng tin cậy và kịp thời (Noravesh, H., 2009). Hệ thống thông tin kế toán (TTKT) còn là một hệ thống xử lý các nghiệp vụ và chuyển đổi dữ liệu kinh tế phát sinh thành TTKT phù hợp và tin cậy cho những người sử dụng trong việc hoạch định, lập kế hoạch và quản lý mọi hoạt động điều hành sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp (Romney, Marshall, & Steinbart, 2012). Từ quan điểm của người dùng, hiệu quả của hệ thống TTKT quyết định chất lượng TTKT (Sacer et al., 2006). Những nghiên cứu trước đây đã được tiến hành tại các quốc gia khác nhau đã chỉ ra rằng kết quả của việc tăng hiệu suất, lợi nhuận và hiệu quả hoạt động thông qua chất lượng AIS (Soudani, 2012). Hơn nữa, doanh nghiệp sẽ mất đi cơ hội có được lợi thế cạnh tranh khi họ cung cấp một hệ thống TTKT kém chất lượng, điều này dẫn đến hệ lụy là sẽ làm cho những nhà quản lý, nhà lãnh đạo, người sử dụng đưa ra những phán đoán, phán quyết hoặc dự báo thông tin sẽ bị sai lệch (Baltzan, 2012). Những bất thường trong kế toán như là báo cáo tài chính bị thao túng đã làm ảnh hưởng đến mối lo ngại của công chúng, của cổ đông về việc xác định chất lượng thông tin tài chính kế toán ban hành. Một vài ví dụ điển hình như: Megan Media Holdings Berhad’s, người kiểm soát tài chính đã tham gia vào các hành vi gian lận bằng cách làm sai lệch doanh thu và làm sai lệch tình hình tài chính của doanh nghiệp (Norwani, Mohamad, & Chek, 2011). Một ví dụ khác là sự sụp đổ của Enron vào năm 2001 là vụ phá sản lớn nhất ở Mỹ đã gây chấn động trên toàn thế giới (Li, 2014). Mặt khác, theo Folger (2001), Enron liên quan đến hoạt
3 động phạm tội tài chính bằng cách che giấu những khoản nợ khổng lồ ra khỏi bảng cân đối tài chính, điều này đã đánh lừa các tài khoản liên quan đến tài chính. Mặt khác, các Giám Đốc của Enron đã biển thủ những quỹ đầu tư của những nhà đầu tư cũng như là trình bày một cách sai lệch báo cáo về thu nhập lợi nhuận, điều này dẫn đến báo cáo kế toán phản ánh không trung thực với các cổ đông. Việc cung cấp thông tin sai lệch với những bất thường trong kế toán tại Enron đã gây ra tổn thất, mất mát, nặng nề cho những cổ đông và các nhà đầu tư, những người mà phụ thuộc hoàn toàn về thông tin kế toán sai lệch (Pavel & Encontro, 2012). Hơn nữa, những vụ bê bối tài chính lớn đã nêu ở trên đây đã đưa ra những lời chỉ trích nặng nề trong bối cảnh nghề nghiệp kế toán hiện nay, người sử dụng thông tin đã thực sự giảm niềm tin vào sự trung thực và độ chính xác của thông tin kế toán (Istrate, 2010). Do đó, những nhà sử dụng BCTC cần có sự hiểu biết cơ bản chất lượng thông tin mà bộ phận kế toán đã cung cấp nhằm ngăn chặn việc giải thích sai, điều này có thể đem đến hậu quả là đưa ra các quyết định không đúng. Các nhà đầu tư thông thường đánh giá các quyết định của họ dựa trên BCTC được cung cấp hoặc công bố rộng rãi trên các phương tiện truyền thông đại chúng, vì vậy, họ luôn quan tâm đến chất lượng của thông tin kế toán được cung cấp. Tuy nhiên, một số nhà đầu tư lại cho rằng BCTC là không thật sự hữu ích và cần thiết trong tiến trình quyết định đầu tư của họ, trong khi những nhà đầu tư khác lại cho rằng báo cáo tài chính chưa đáp ứng một cách đầy đủ nhu cầu các thông tin cần thiết cho họ (Omar, Ismail, Ying and Yau, 2016). Đặc biệt, các nhà đầu tư Malaysia không tận dụng thông tin đầu tư từ các nguồn trực tuyến có sẵn, mà họ thích đưa ra những quyết định góp vốn đầu tư với lời khuyên từ gia đình, những người thân và bạn bè thân thiết của họ (Omar, Ismail, Ying and Yau, 2016). Điều này, dẫn đến hệ lụy sâu xa là các nhà đầu tư đã đánh mất niềm tin và không còn quá phụ thuộc vào những thông tin về tài chính được cung cấp. Chính vì vậy, bài nghiên cứu nhấn mạnh các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT. Rapina (2014) đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng
4 hệ thống TTKT giữa các hợp tác xã ở Indonesia. (Muhamad Khalil Omar, Shakerin Ismail, Lee Pei Ying and Toh Chin Yau, 2016) đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng chất lượng AIS giữa những doanh nghiệp tư nhân ở Malaysia, với các biến độc lập: cơ cấu tổ chức, hệ thống kiểm soát nội bộ (KSNB) và văn hóa tổ chức. Mặt khác, hiện nay các đề tài nghiên cứu trong nước, tác giả chưa tìm thấy có một nghiên cứu nào có sự kết hợp ba biến: hệ thống KSNB, cơ cấu và văn hóa tổ chức. Trên cơ sở nghiên cứu của Omar, Ismail, Ying và Yau, tác giả muốn kiểm định lại những nhân tố này tác động như thế nào và tầm ảnh hưởng của chúng ra sao trong các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) ở TP. HCM. Hơn nữa, hầu hết các nghiên cứu trước, tác giả nhận thấy đều tập trung các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT tại TP.HCM/Bình Dương, tác giả chưa thấy có một nghiên cứu nào đi sâu vào một doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ hay thương mại cụ thể. Vì những lý do trên và nhận thức được tầm quan trọng của chất lượng hệ thống TTKT, nhiều tác giả đã lựa chọn nghiên cứu đề tài về chất lượng AIS theo nhiều hướng tiếp cận khác nhau, đối tượng nghiên cứu khác nhau, thời gian và không gian nghiên cứu khác nhau. Tuy nhiên qua thống kê khảo sát, tác giả thấy rằng vẫn ít có nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng chất lượng AIS của DNSX tại TP. HCM được thực hiện. Từ những phân tích phía trên, tác giả quyết định chọn đề tài “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất tại Thành Phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu tổng quát: nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT của các doanh nghiệp sản xuất (DNSX) tại TP. HCM. Mục tiêu cụ thể: Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT trong các DNSX tại Tp. HCM.
5 Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng hệ thống TTKT trong các DNSX tại Tp. HCM. Câu hỏi nghiên cứu Để làm rõ mục tiêu nghiên cứu, cần giải quyết hai câu hỏi được đặt ra như sau: Câu hỏi 01: Những nhân tố nào có ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT trong các DNSX tại Tp. HCM ? Câu hỏi 02: Mức độ ảnh hưởng các nhân tố đến chất lượng hệ thống TTKT là như thế nào ? 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các nhân tố tác động đến chất lượng hệ thống thông tin kế toán trong các doanh nghiệp sản xuất tại Tp. Hồ Chí Minh. Phạm vi nghiên cứu Về không gian nghiên cứu: là các DNSX tại Tp. HCM. Về thời gian nghiên cứu: Luận văn chỉ thực hiện từ tháng 06/2019 đến tháng 11/2019. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu định lượng, cụ thể là: Tác giả dựa vào lý thuyết cơ sở có sẵn và các nghiên cứu của các tác giả trước đây để kiểm định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng AIS tại các doanh nghiệp. Lấy ý kiến hoặc tư vấn của chuyên gia để kiểm định những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng hệ thống TTKT trong DNSX tại TP. HCM. Khảo sát doanh nghiệp sản xuất tại TP. HCM thông qua bảng câu hỏi được thiết kế dựa trên thang đo Likert 5 mức độ nhằm đánh giá ảnh hưởng của các nhân tố tác
6 động đến chất lượng AIS tại TP.HCM, dự kiến số lượng cỡ mẫu doanh nghiệp cần thử nghiệm là 200 đơn vị. Đánh giá sự phù hợp giá trị, độ tin cậy qua việc áp dụng Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tố khám phá (EFA). Phân tích nhân tố tương quan Pearson, hồi quy tuyến tính cho các biến được mã hóa với giả thuyết và mô hình để kiểm chứng lại dữ liệu. Kiểm định, đánh giá và xem xét sự phù hợp mô hình bằng việc phân tích phần mềm SPSS 22. 5. Những đóng góp khoa học và thực tiễn của luận văn Về việc đóng góp lý thuyết: Kiểm định lại về tổ chức hệ thống TTKT tại các DNSX và các nhân tố ảnh hưởng đến AIS. Từ việc đúc kết các kết quả nghiên cứu đã được thực hiện, tác giả đưa ra mô hình của các nhân tố có ảnh hưởng chất lượng AIS. Luận văn thêm vào bằng chứng thực tế trong nhiều DNSX ở TP.HCM về các nhân tố: hệ thống KSNB, cơ cấu và văn hóa tổ chức ảnh hưởng chất lượng AIS. Kiểm định mô hình phản ánh mối liên hệ các nhân tố đến tổ chức AIS trong DNSX, qua đó xác định mức độ tác động từng nhân tố đến tổ chức AIS từ các DNSX. Về việc đóng góp thực tiễn: Luận văn truyền tải luận chứng khoa học sẽ góp một phần nhỏ để giúp cho các nhà lãnh đạo tập trung, phát huy nhân tố, tham gia vào quá trình làm thế nào có thể nâng cao được chất lượng của AIS. Từ đó, nâng cao chất lượng AIS tại các doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM. Qua đó, cũng đưa ra giải pháp hữu ích góp phần hoàn thiện và nâng cao hơn nữa chất lượng AIS. Về ý nghĩa thực tiễn: nghiên cứu này hy vọng cung cấp cho các nhà quản lý cái nhìn sâu sắc và toàn diện hơn về các nhân tố có thể mang lại hiệu quả của một AIS. Từ đó, giúp cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất có các định hướng, chính sách phù hợp trong việc đầu tư cho đơn vị mình một hệ thống sao cho hiệu quả, nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh doanh nghiệp.
7 6. Bố cục của luận văn Luận văn bao gồm các chương như: Chương 01: Tổng quan nghiên cứu Chương 02: Cơ sở lý thuyết Chương 03: Phương pháp nghiên cứu Chương 04: Kết quả nghiên cứu và bàn luận Chương 05: Kết luận và khuyến nghị
8 CHƯƠNG 01: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU Hệ thống TTKT là một trong những nhân tố quan trọng nhất của một tổ chức. Những nhà quản trị thường dựa vào thông tin kế toán để đưa ra kết luận và quyết định một cách chính xác (Aldegis, 2018). Trong chương 01, tác giả sẽ phác thảo các nghiên cứu trong và ngoài nước về các nhân tố tác động đến AIS. Tiếp theo, ở chương 02 sẽ trình bày các cơ sở lý thuyết nền tảng để thiết lập xây dựng mô hình nghiên cứu ở chương 03, sau đó sẽ tiến hành thực hiện phân tích và đánh giá ở chương 04 và cuối cùng chương 05 sẽ thảo luận kết quả và khuyến nghị. 1.1 Các nghiên cứu nước ngoài Có nhiều nghiên cứu nước ngoài nói đến những nhân tố ảnh hưởng chất lượng của thông tin, ví dụ như Delone và Mclean (1992) về chất lượng của TTKT phụ thuộc và ảnh hưởng vào chất lượng AIS, hay nghiên cứu Lee và đồng sự (2002) nói về phương pháp luận làm nền tảng cho việc phân tích chất lượng thông tin (AIMQ). Kết quả nghiên cứu về việc xác định các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng AIS rất khác nhau. Trong khi Ismail (2009) tìm thấy 3 nhân tố kiến thức kế toán của nhà quản lý, hiệu quả tư vấn của nhà cung cấp phần mềm, hiệu quả tư vấn của các công ty kế toán, thì nghiên cứu của Hajiha và Azizi (2011) lại tìm thấy ba nhân tố: các nhà quản lý giàu kiến thức về công nghệ thông tin và kế toán, sử dụng nhiều chuyên gia bên trong và tổ chức nào lớn thì có sự phù hợp về AIS. Mặt khác, Rahayu (2012) chỉ có hai nhân tố đó là sự cam kết nhà quản trị cấp cao và chất lượng của dữ liệu. Rapina (2014) tìm thấy ba nhân tố: cam kết quản lý, văn hóa và cơ cấu tổ chức. Bên cạnh đó, Carolina (2014) khảo sát 32 doanh nghiệp tại Indonexia, có ba nhân tố: ảnh hưởng, cam kết và cơ cấu ảnh hưởng tới chất lượng hệ thống TTKT. Trong nghiên cứu Ismail (2009), tác giả khảo sát và phân tích kết quả thực hiện 771 DNSX nhỏ và vừa ở Malaysia với kết quả 30,1% bảng câu hỏi được trả lời. Trái lại, nghiên cứu của Hajiha và Azizi (2011), tác giả lại nghiên cứu định lượng trên 162 doanh nghiệp được khảo sát có 86,4% câu hỏi được trả lời, kết quả các
9 công ty có các nhà quản lý giàu kiến thức công nghệ thông tin và kế toán hơn, có nhiều chuyên gia bên trong hoặc quy mô lớn hơn thì sẽ có sự phù hợp giữa nhu cầu và khả năng xử lý thông tin trong AIS cao hơn. Tiêu biểu như nghiên cứu Rahayu (2012): tập hợp, thu thập dữ liệu với việc phỏng vấn tay đôi với trưởng bộ phận xử lý dữ liệu và thông tin tại văn phòng thuế ở Bandung và Jakarta. Bên cạnh đó, Hamdan (2014) nghiên cứu tại các cơ sở dịch vụ Syria để nghiên cứu vai trò của văn hóa so với sự thành công của AIS với phương pháp áp dụng mô hình chấp nhận công nghệ (TAM) với mô hình Delone và McLean, dữ liệu được thu thập từ 251 bảng câu hỏi từ các doanh nghiệp được phân tích khảo sát với phần mềm SPSS. Còn Budi và Nusa (2015), tác giả chỉ khảo sát 45 trường đại học, cao đẳng là đơn vị mẫu do đó cần triển khai nghiên cứu thêm ở các trường khác hoặc các vị trí khác nhau để củng cố nhằm làm gia tăng thêm tính tiêu biểu đại diện cho tổng thể. Aldegis (2018): đối tượng nghiên cứu là các nhân viên ở miền trung Indonexia với phương pháp là phân tích mô hình phương trình cấu trúc hồi quy. Rahayu (2012): khẳng định hai nhân tố: cam kết của nhà quản trị cấp cao và chất lượng dữ liệu có ảnh hưởng tới AIS, cụ thể sự cam kết ảnh hưởng đến chất lượng dữ liệu và AIS có tác động chất lượng TTKT. Theo Hamdan (2014): kết quả của việc nghiên cứu chỉ ra một mô hình tích hợp về sự liên hệ giữa văn hóa và chất lượng của AIS. Tiếp theo ở Indonexia, Wisan (2016) khảo sát sự ảnh hưởng văn hóa tổ chức đến chất lượng AIS với đối tượng là các nhân viên kế toán một số trường cao đẳng ở Indonexia và kết quả là văn hóa đóng vai trò quan trọng có tác động đáng kể trong việc cải thiện chất lượng AIS. Al-Hiyari (2013) kết luận: có mối quan hệ mật thiết đáng kể ba bên: nhân sự, chất lượng hệ thống TTKT và chất lượng TTKT, tuy nhiên, đối tượng nghiên cứu khảo sát hạn chế là sinh viên ở Malaysia dựa trên phương pháp định tính, do đó hướng khảo sát tiếp theo trong tương lai nên mở rộng thêm các yếu tố khác, nên phân tích có sự lớn hơn về cơ sở dữ liệu, tiến hành ở nhiều thành phần khảo sát khác nhau, đề xuất mở rộng các yếu tố, áp dụng phương pháp định lượng. Aldegis (2018): kết quả khảo sát văn hóa ảnh hưởng chất lượng