Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:100

Thêm vào BST

Báo xấu

65
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu ứng dụng các lý thuyết về kinh tế nông nghiệp, các phương pháp đo lường năng suất lao động nông nghiệp vào thực tiễn kinh tế địa phương; xây dựng mô hình nâng cao năng suất lao động nông nghiệp - dùng hàm sản xuất,... Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---***--- NGUYỄN HỮU TRÍ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG NÔNG NGHIỆP TỈNH BẾN TRE LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2009
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ---***--- NGUYỄN HỮU TRÍ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG NÔNG NGHIỆP TỈNH BẾN TRE Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Mã số: 60.31.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN PHÚ TỤ TP. Hồ Chí Minh – năm 2009
KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA ĐỀ TÀI ” CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG TỈNH BẾN TRE” ---------------------- Đề tài nghiên cứu " Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre” với mục tiêu đánh giá năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre, tìm ra các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp và cuối cùng là đưa ra một số giải pháp để nâng cao năng suất lao động nông nghiệp góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân trong tỉnh. Trong luận văn này, tác giả đã tổ chức thu thập thông tin ở 200 hộ nông dân: trồng dừa, lúa và cây ăn trái ở 07 xã thuộc 03 huyện: Châu Thành, Chợ lách và Giồng Trôm - Bến Tre, tạo cơ sở dữ liệu tin cậy cho việc xây dựng mô hình hồi qui và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre là: đất đai, mức độ cơ giới hóa, kiến thức và vốn sản xuất. Trên cơ sở lý thuyết, hiện trạng phát triển nông nghiệp của Bến Tre và kết quả mô hình hồi qui xây dựng được tác giả đề xuất 02 nhóm giải pháp là: nhóm giải pháp trực tiếp và nhóm giải pháp hổ trợ. Đây là đề tài nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp dựa trên cơ sở điều tra, khảo sát các hộ nông dân. Các phân tích, đánh giá và kết luận vấn đề được đút kết từ quá trình nghiên cứu của chính tác giả. Do vậy, các số liệu và phương pháp nghiên cứu trong luận văn này mang tính khoa học và thực tiễn, các cơ quan chức năng như Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Trung tâm khuyến nông, các hội, đoàn thể… có thể sử dụng tài liệu này để phục vụ cho quá trình quản lý, hỗ trợ cho nông dân phát triển sản xuất. TP. HCM, ngày 17 tháng 12 năm 2009 Tác giả Nguyễn Hữu Trí
LỜI CAM ĐOAN - Tên đề tài:Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre - Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Phú Tụ - Tên học viên: Nguyễn Hữu Trí - Địa chỉ học viên: 9/41, đường Ngô Quyền, Phường 3, Tp.Bến Tre - Số điện thoại liên lạc: 0903139347 - Ngày nộp luận văn: 10 / 2009 - Lời cam đoan: “Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình do chính tôi thực hiện.Các dữ liệu được thu thập từ những nguồn hợp pháp, nội dung nghiên cứu và kết quả trong luận văn này là trung thực”. TP.Bến Tre, ngày 20 tháng 10 năm 2009 Tác giả Nguyễn Hữu Trí
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Quí thầy cô thuộc Chương trình Fulbright Việt Nam, Khoa Kinh tế Phát triển - Trường Đại Học Kinh tế Tp.HCM là những người đã truyền thụ kiến thức chuyên môn và thầy Phó Giáo Sư – Tiến sĩ Nguyễn Phú Tụ đã tận tâm hướng dẫn tôi viết luận văn này. Tôi xin chân thành cám ơn Lãnh đạo Sở Nông Nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Bến Tre, các cán bộ kỉ thuật của Sở Nông nghiệp đã giúp đỡ, hỗ trợ tôi trong quá trình điều tra, thu thập số liệu, tham gia ý kiến để hoàn thành luận văn này và các hộ nông dân đã tham gia trả lời phỏng vấn. Tôi cũng xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, hỗ trợ quí báu về nhiều mặt cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài này. TP.Bến Tre, tháng 10 năm 2009 Tác giả Nguyễn Hữu Trí
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH DANH MỤC BẢNG DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT PHẦN MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của luận văn ......................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................... 3 3. Câu hỏi nghiên cứu 4. Đối tượng, phạm vi và nội dung nghiên cứu .......................................... 4 4.1 Đối tượng nghiên cứu: ................................................................. 4 4.2 Phạm vi nghiên cứu: .................................................................... 4 4.3 Nội dung nghiên cứu:................................................................... 4 5. Tóm tắt về cách tiếp cận phương pháp nghiên cứu 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1 Phương pháp thu thập dữ liệu ..................................................... 5 6.2. Phương pháp phân tích dữ liệu ................................................... 5 6.3. Qui trình nghiên cứu ................................................................... 5 7. Cấu trúc của luận văn ................................................................................ 7 CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ THỰC TIỄN 1.1. Cơ sở lý thuyết 1.1.1/ Khái niệm và đặc điểm của sản xuất nông nghiệp ............................. 8
1.1.2) Khái niệm về năng suất lao động ....................................................... 9 1.1.2.1 Theo FAO,WB và IMF......................................................... 9 1.1.2.2 Randy Barker (2002) ........................................................... 9 1.1.2.3 Cách tính năng suất lao động nông nghiệp ........................... 9 1.1.2.4 Năng suất lao động được định nghĩa bởi OECD .......................... 9 1.2. Các lý thuyết liên quan .......................................................................................... 10 1.2.1..Mô hình Ricardo .................................................................... 10 1.2.2. Mô hình Tân cổ điển ............................................................... 10 1.2.3 Lewis (1955) ................................................................................... 11 1.2.4.Todaro (1990) .......................................................................... 10 1.2.5. Park S.S (1992) ....................................................................... 11 1.3. Lý thuyết về thay đổi công nghệ trong nông nghiệp ....................................... 13 1.3.1. Khái niệm ........................................................................................... 13 1.3.2. Tiến bộ công nghệ và chuyển giao công nghệ sản xuất nông nghiệp. 13 1.4. Lý thuyết về các yếu tố đầu vào cơ bản trong nông nghiệp.............................. 13 1. 4.1 Vốn trong nông nghiệp ...................................................................... 13 1.4.2. Nguồn lao động nông nghiệp ............................................................. 14 1.4.3. Đất nông nghiệp ............................................................................... 14 1.4.4. Công nghệ ........................................................................................ 14 1.4.5. Kiến thức nông nghiệp ....................................................................... 15 1.5. Cách tiếp cận hàm sản xuất trong phân tích tăng trưởng năng suất lao động. . 15 1.6. Các nghiên cứu về năng suất lao động.............................................................. 17 1.7 Các bài học kinh nghiệm từ Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan ......................... 19
1.8. Mô hình phân tích và các chỉ tiêu phân tích năng suất lao động nông nghiệp 22 1.8.1. Mô hình phân tích ............................................................................... 22 1.8.2. Khung phân tích ................................................................................. 24 1.8.3 Các biến dùng trong mô hình .............................................................. 24 Tóm tắt chương I ..................................................................................................... 25 CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG NÔNG NGHIỆP TỈNH BẾN TRE 2.1-.Tổng quan tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Bến Tre 2008 ................................. 27 2.1.1- Giới thiệu ............................................................................................... 27 2.1.2- Tình hình kinh tế - xã hội ..................................................................27 2.2- Sản xuất nông nghiệp........................................................................................ 34 2.2.1 Hiện trạng sản xuất nông nghiệp tỉnh Bến Tre.....................................34 2.2.2 Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp ....................................................36 2.2.3 Diện tích-năng suất một số cây trồng chủ yếu ...................................... 37 2.3- Năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre...............................................39 2.3.1 Năng suất lao động nông nghiệp ..........................................................39 2.3.2 Xu hướng chuyển dịch năng suất lao động nông nghiệp ........................ 41 2.3.3 Năng suất đất........................................................................................... 42 2.3.4 Quan hệ giữa năng suất lao động nông nghiệp và năng suất đất........... 43 2.4 Phân tích các yếu tố tác động đến năng suất lao động nông nghiệp ................44 2.4.1. Thống kê mẫu điều tra .......................................................................44 2.4.2 Thống kê mô tả các biến độc lập trong mô hình ..................................44 2.4.2.1 Diện tích đất nông nghiệp ..............................................................45
2.4.2.2 Lao động nông nghiệp ....................................................................47 2.4.2.3 Ngoại vi.........................................................................................48 2.4.2.4 Tín dụng ........................................................................................49 2.4.2.5 Cơ giới hóa ....................................................................................50 2.5 Kết quả phân tích ...........................................................................................51 2.5.1 Phân tích tương quan.........................................................................52 2.5.2 Phân tích hồi qui ...............................................................................53 Kết luận chương 2................................................................................................55 CHƯƠNG 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG CỦA TỈNH BẾN TRE 3.1- Giải pháp trực tiếp .........................................................................................56 3.1.1 Nhóm giải pháp về đất....................................................................58 3.1.2 Nhóm giải pháp về tín dụng............................................................59 3.1.3 Nhóm giải pháp về cơ giới hóa. ......................................................62 3.1.4 Nhóm giải pháp về kiến thức nông nghiệp ....................................62 3.2. Giải pháp hổ trợ .............................................................................................63 3.2.1 Phát triển cơ sở hạ tầng nông thôn..................................................63 3.2.2 Thực hiện nâng cấp chất lượng giống cây trồng, giống vật nuôi ....64 3.2.3 Phát triển du lịch.............................................................................65 3.2.4 Thực hiện tốt về chính sách khuyến khích tiêu thụ sản phẩm hàng hóa thông qua hợp đồng ..............................................................................65 Kết luận chương 3.................................................................................................65
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận vần đề nghiên cứu ..................................................................67 2. Giới hạn của luận văn.............................................................................69 2. Kiến nghị ..............................................................................................69 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................71 PHỤ LỤC ................................................................................................................ 73 1.1 Bảng câu hỏi phỏng vấn hộ sản xuất ......................................................... 73 1.2 Năng suất lao động của một số nước ......................................................... 78 1.3 Mức năng suất và tốc độ tăng năng suất lao động của một số nước và lãnh thổ trên thế giới 2005 ....................................................................................... 79 1.4 Đánh giá kiến thức nông nghiệp ................................................................ 80 2.1 Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp (1996-2008) ...................................... 81 2.2 Năng suất một số cây ăn quả của tỉnh Bến Tre.......................................... 82 2.3 Năng suất lúa cả năm khu vực ĐBSCL ..................................................... 82 2.4 Năng suất đất – Qui mô đất ĐBSCL ......................................................... 83 2.5 Mô tả thống kê – Kết quả hồi qui .............................................................. 83 Hộp........................................................................................................................... 87
DANH MỤC HÌNH Hình 1.1: Sơ đồ qui trình nghiên cứu ..................................................................... 6 Hình 1.21: Năng suất lao động và thu nhập của một lao động nông nghiệp .......... 11 Hình 1.3 Con đường tăng trưởng năng suất lao động nông nghiệp trên thế giới ... 12 Hình 1.4 Sơ đồ khung phân tích .............................................................................. 23 Hình 2.1 Giá trị sản xuất ngành nông nghiệp 1996-2008......................................35 Hình 2.2 Chuyển dịch cơ cấu ngành nông nghiệp 1996-2008................................ 36 Hình 2.3 Năng suất lao động nông nghiệp............................................................... 39 Hình 2.4 Xu hướng chuyển dịch năng suất lao động nông nghiệp ......................... 41 Hình 2.5 Quan hệ giữa năng suất lao động nông nghiệp và năng suất đất ............. 42 Hình 2.6 Năng suất đất tỉnh Bến Tre 1996-2008 .................................................... 42 Hình 2.7 Đồ thị biểu diển mối quan hệ giữa NSLĐNN và năng suất đất ..............43 Hình 2.8 Đồ thị biểu diển mối quan hệ giữa NSLĐNN và DTĐ nôngnghiệp .......46 Hình 2.9 Đồ thị biểu diển mối quan hệ giữa NSLĐNN và ngoại vi .....................48 Hình 2.10 Thông tin kỉ thuật nông nghiệp, thông tin thị trường ...........................48 Hình 2.11 Đồ thị biểu diển mối quan hệ giữa NSLĐNN và vốn vay ....................49 Hình 2.12 Đồ thị biểu diển mối quan hệ giữa NSLĐNN và dịch vụ bằng máy.....51 Hình 3.1 Mô hình liên kết .....................................................................................61 DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1 Tốc độ tăng trưởng bình quân GDP(2000-2008) ...................................27 Bảng 2.2 Cơ cấu giá trị sản xuất các ngành kinh tế ..............................................28 Bảng: 2.3 Cơ cấu ngành nông nghiệp ...................................................................28 Bảng 2.4 Chuyển dịch cơ cấu lao động.................................................................29 Bảng 2.5 Thu – Chi ngân sách .............................................................................30 Bảng 2.6 Vốn đầu tư xã hội ..................................................................................31 Bảng 2.7 Mặt hàng nông, thủy sản xuất khẩu .......................................................32 Bảng 2.8 Tốc độ tăng trưởng bình quân của ngành nông nghiệp ( 1996-2008) ..........36 Bảng 2.9 Diện tích lúa - năng suất lúa ..................................................................... 37 Bảng 2.10 Diện tích mía - năng suất mía ................................................................. 37 Bảng 2.11 Diện tích dừa - năng suất dừa ................................................................. 37 Bảng 2.12 Diện tích - năng suất cây ăn trái ............................................................ 38 Bảng 2.13 Số lượng gia súc, gia cầm....................................................................... 38 Bảng 2.14 Năng suất đất – Năng suất lao động ...................................................... 40 Bảng 2.15 Thống kê mẫu điều tra theo khu vực địa giới hành chính ..................... 44 Bảng 2.16 Mô tả các biến độc lập trong mô hình .................................................... 45 Bảng 2.17 Diện tích đất, chủ quyền đất ................................................................... 46 Bảng 2.18 Lao động nông nghiệp ............................................................................ 46 Bảng 2.19 Trình độ học vấn, trình độ chuyên môn ...............................................47 Bảng 2.20 Kết quả phân tích tương quan................................................................ 52 Bảng 2.21 Tóm tắt kết quả mô hình hồi quy........................................................... 53 Bảng 2.22 Hệ số hồi quy của các biến độc lập ...........................................................53 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH – HĐH Công nghiệp hóa - hiện đại hóa CN-XD Công nghiệp – Xây dựng DV Dịch vụ DTĐ Diện tích đất ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long GAP Thực hành nông nghiệp tốt Ha Héc ta IPM Quản lý dịch hại tổng hợp LĐ Lao động Ln logarit cơ số e NSLĐNN Năng suất lao động nông nghiệp NN Nông nghiệp NSĐ Năng suất đất QMĐ Qui mô đất TĐTTBQ Tốc độ tăng trưởng bình quân WTO Tổ chức Thương mại Thế giới
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1- SỰ CẦN THIẾT CỦA LUẬN VĂN Qua 23 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn, đã đưa nền kinh tế của nước nhà phát triển một cách bền vững và hội nhập cùng với các nước trên thế giới.Trong thành tựu đó nông nghiệp đóng một vai trò rất quan trọng, từ sản xuất tự túc, tự cấp không đủ cung cấp cho nhu cầu tiêu dùng trong nước, hàng năm phải nhập khẩu hàng triệu tấn lương thực sang nền nông nghiệp hàng hóa đa đạng và hướng mạnh ra xuất khẩu. Đổi mới tư duy kinh tế đến đổi mới cơ chế quản lý và chính sách đầu tư cũng như áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, nông nghiệp Việt Nam liên tục tăng trưởng. Năm 2008, GDP của nông nghiệp tăng 3,79% so với năm 2007, giá trị gia tăng ngành nông nghiệp chiếm 21,9% GDP chung cả nước. Nhiều mặt hàng nông sản đã có khả năng cạnh tranh và chiếm vị thế đáng kể trên thị trường thế giới như: gạo đứng thứ hai thế giới (sau ThaiLan); cà phê đứng thứ 2 thế giới ( sau Braxin); hạt điều liên tục đứng thứ 2 thế giới ( sau Ấn Độ) riêng năm 2008 vượt Ấn độ về số lượng, nhiều mặt hàng khác của Việt Nam đứng trong tốp 10 nước xuất khẩu hàng đầu thế giới như: cao su,chè… Những thành tựu của nông nghiệp Việt Nam 23 năm đổi mới đã góp phần đưa kinh tế nước ta phát triển theo hướng bền vững.Tuy nhiên nông nghiệp Việt Nam còn nhiều hạn chế và thách thức. - Tiềm năng to lớn trong nông nghiệp, nông thôn nhất là đất đai, lao động chưa được khai thác hợp lý và có hiệu quả. - Nông nghiệp về cơ bản vẫn là sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, phân tán, khó tạo vùng sản xuất hàng hóa trên cơ sở qui hoạch và đưa cơ giới hóa vào sản xuất, giá thành sản xuất hàng hóa cao, chất lượng thấp thiếu sức cạnh tranh, năng suất lao động thấp.
2 - Thị trường và tiêu thụ nông sản, các loại hình dịch vụ phục vụ nông nghiệp còn nghèo nàn và yếu kém. - Cơ sở hạ tầng nông thôn còn yếu: Thủy lợi, giao thông, điện, kho tàng… chưa đáp ứng được yêu cầu của nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa. - Khả năng phòng chống, giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai rất hạn chế, môi trường nhiều vùng nông thôn bị suy thoái, tình trạng xói mòn, thoái hóa đất, ô nhiễm nguồn nước diễn ra khá nghiêm trọng. Tại hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 7.Tổng bí thư Nông Đức Mạnh đã nhấn mạnh:”Nông nghiệp là cơ sở, nông thôn là địa bàn, nông dân là lực lượng đông đảo góp phần tăng trưởng bền vững, ổn định chính trị - xã hội và bào đảm an ninh quốc phòng”. Trong thập kỷ tới nông nghiệp vẫn là ngành kinh tế quan trọng nhất của Việt Nam: đảm bảo an ninh lương thực, ổn định kinh tế-xã hội, tạo nền tảng cho CNH-HĐH đất nước. Trong bối cảnh hội nhập để xây dựng một nền nông nghiệp đa dạng, có chất lượng, hiệu qủa cao và bền vững thì việc nâng cao năng suất lao động nông nghiệp, cải thiện đời sống của nông dân là yếu tố rất quan trọng. Năng suất lao động cao là yếu tố quyết định hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm, doanh nghiệp và quốc gia, tạo điều kiện thuận lợi để Việt Nam hội nhập. Thực tế năng suất lao động nông nghiệp của Việt Nam còn thấp xa so với các nước trong khu vực. Năm 2005, năng suất lao động nông nghiệp Việt Nam chỉ bằng 75% Tháilan, 86% Indonesia và 16% Malaysia ( phụ lục 1.2). Do đó nâng cao năng suất lao động nông nghiệp có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển nông nghiệp Việt Nam. Cùng với công cuộc đổi mới đất nước, Bến Tre đang phát triển kinh tế theo thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tiến hành các giải pháp về phát triển kinh tế - xã hội theo hướng bền vững, đạt hiệu quả và chất lượng cao.
3 Tuy cuộc sống nông dân còn gặp nhiều khó khăn, giá cả hàng nông sản không ổn định, giá vật tư đầu vào tăng cao làm ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất, nông sản chưa đáp ứng yêu cầu của thị trường về số lượng, chất lượng... Để tăng sản lượng trên một đơn vị diện tích đất nông nghiệp với mong muốn nông dân Bến Tre cải thiện thu nhập và nâng cao cuộc sống.Tôi chọn đề tài” Các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre” để nghiên cứu. Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ đóng góp một phần cơ sở khoa học, giúp cho Lãnh đạo ngành Nông nghiệp Bến Tre trong việc xác định hiệu quả kinh tế nông nghiệp của tỉnh và có thể suy rộng cho các địa phương khác ở điều kiện tương tự; góp phần cải thiện nâng cao mức sống của người dân. Kết quả nghiên cứu này cũng giúp cho nông dân nhận thức được hoạt động sản xuất nông nghiệp một cách hiệu quả hơn. 2 - MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu tổng quát Đánh giá năng suất lao động nông nghiệp của tỉnh Bến Tre. Mục tiêu cụ thể: - Ứng dụng các lý thuyết về kinh tế nông nghiệp, các phương pháp đo lường năng suất lao động nông nghiệp vào thực tiển kinh tế địa phương. - Xây dựng mô hình nâng cao NSLĐ nông nghiệp – dùng hàm sản xuất. Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu – đề xuất giải pháp chính để nâng cao năng suất lao động và kiến nghị các giải pháp hỗ trợ cho người dân. 3 - CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Với mục tiêu nâng cao năng suất lao động nông nghiệp và đề xuất chính sách dựa trên cơ sở nâng cao năng suất lao động nông nghiệp ở tỉnh Bến Tre, nghiên cứu của đề tài này tập trung vào việc trả lời hai câu hỏi như sau: - Các yếu tố chính nào ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp ở Bến Tre? - Các giải pháp nào để nâng cao năng suất lao động nông nghiệp ở Bến Tre?
4 4 - ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 4.1 Đối tượng nghiên cứu: Sản xuất nông nghiệp ở Bến Tre hiện nay chủ yếu là kinh tế hộ, do vậy đối tượng nghiên cứu là hộ nông dân, vấn đề nghiên cứu là năng suất lao động nông nghiệp và các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp. 4.2 Phạm vi nghiên cứu: - Không gian: tập trung tại 3 huyện: Giồng Trôm, Châu Thành và Chợ Lách thuộc tỉnh Bến Tre. Với đặc trưng sản xuất lúa, cây ăn trái ( giới hạn trong ngành trồng trọt) - Thời gian : Số liệu thống kê từ năm 2000 – 2008, số liệu điều tra năm 2008, thời gian nghiên cứu của đề tài từ tháng 12/2008 đến tháng 6/2009. 4.3 Nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu môi trường vĩ mô, thực trạng sản xuất nông nghiệp tại Bến Tre. Đánh giá tình hình kinh tế - xã hội hộ nông dân. Xây dựng mô hình năng suất lao động nông nghiệp, nghiên cứu đề xuất các giải pháp nâng cao năng suất lao động nông nghiệp và các giải pháp hổ trợ để cải thiện thu nhập người dân. 5 - CÁCH TIẾP CẬN PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện nghiên cứu, đề tài sử dụng 2 cách tiếp cận như sau: - Tiếp cận hệ thống bao gồm: nghiên cứu các lý thuyết và đánh giá một số khía cạnh kinh tế - xã hội của hộ nông dân, các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp. - Tiếp cận theo kinh tế vi mô áp dụng mô hình hàm sản xuất để đánh giá và dự báo đề xuất giải pháp để nâng cao năng suất lao động nông nghiệp. 6 – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 6.1 Phương pháp thu thập dữ liệu - Dữ liệu thứ cấp: được thu thập từ niên giám thống kê – Tổng cục thống kê, các ban ngành tỉnh Bến Tre như Cục thống kê, Sở Nông Nghiệp và PTNT và các trang
5 Web..Số liệu gồm các thống kê về giá trị sản xuất nông nghiệp, lao động, diện tích đất nông nghiệp, năng suất cây trồng… trong giai đoạn 2000-2008 - Dữ liệu sơ cấp: thu thập số liệu thực tế bằng bảng câu hỏi, số lượng mẫu được phân bố theo 3 huyện: Giồng Trôm, Châu Thành, Chợ lách. Số mẫu khảo sát 200 mẫu. 6.2. Phương pháp phân tích dữ liệu Đề tài sử dụng phần mềm Excel và SPSS for window 15.0 để phân tích thống kê mô tả và phân tích hồi qui. Thống kê mô tả: đánh giá tình hình sản xuất nông nghiệp, tình hình kinh tế - xã hội hộ nông dân, năng suất lao động nông nghiệp. Phân tích hồi qui: sử dụng các mô hình hồi qui tuyến tính đơn và bội với các số liệu nguyên mẫu và chuyển đổi để tìm ra mô hình tốt nhất dự báo cho năng suất lao động nông nghiệp. Trong phân tích hồi qui kiểm định độ phù hợp của mô hình, đa cộng tuyến với mức ý nghĩa chấp nhận. 6.3. Qui trình nghiên cứu Trên cơ sở lý thuyết và mục tiêu nghiên cứu, xây dựng bảng điều tra tiến hành phỏng vấn trực tiếp để hiệu chỉnh. Sau đó xây dựng bảng phỏng vấn chính thức dùng cho nghiên cứu định lượng. Qui trình nghiên cứu được phát họa ở (hình 1.1)
6 Lý thuyết về sản xuất Năng suất lao động nông nghiệp Nghiên cứu định tính Bản điều tra Thảo luận với CBKT sơ bộ Bản điều tra Phỏng vấn hiệu chỉnh Sơ bộ n=10 Nghiên cứu định lượng n=200 Phân tích dự báo Phân tích mô tả Kiểm định các giả thuyết Kết quả và thảo luận Đề xuất các giải pháp Kết luận, kiến nghị Hình 1.1: Sơ đồ qui trình nghiên cứu
7 7 - CẤU TRÚC LUẬN VĂN Luận văn gồm: -Phần mở đầu: lý luận về sự cần thiết, mục tiêu, câu hỏi, đối tượng, phạm vi của nghiên cứu, cách tiếp cận phương pháp nghiên cứu. -Chương 1: Cơ sở lý thuyết và thực tiễn: phân tích tổng quan lý thuyết và tổng quan về các kết quả nghiên cứu trước đây có liên quan đến năng suất lao động nông nghiệp trong nước và trên thế giới. Bài học kinh nghiệm của TháiLan, Nhật Bản, Trung Quốc về nông nghiệp. -Chương 2: Thực trạng sản xuất nông nghiệp, năng suất lao động nông nghiệp và phân tích dự báo các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre. Mô tả, phân tích đánh giá môi trường vĩ mô, hiện trạng sản xuất nông nghiệp và năng suất lao động nông nghiệp Bến tre trong thời gian qua, phân tích xác định các yếu tố ảnh hưởng đến năng suất lao động nông nghiệp. -Chương 3 : Một số giải pháp nâng cao năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre. Trên cơ sở kết quả chương 1 và 2, kết hợp với phân tích tình hình thị trường, định hướng phát triển ngành nông nghiệp, tác giả đề xuất một số giải pháp nâng cao năng suất lao động nông nghiệp tỉnh Bến Tre trong thời gian tới.