Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:137

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn đã thực hiện phân tích dữ liệu bảng không cân đối của 40 NHTMCP Việt Nam trong khoảng thời gian khá dài 10 năm từ 2004 đến 2013, trong khi các nghiên cứu trước đây chỉ thực hiện với thời gian ngắn chỉ khoảng 5 đến 7 năm với dữ liệu bảng cân bằng; một số biến là rất quan trọng trong sự phát triển của NH và hoạch định chính sách của chính phủ đó là sự phát triển của TTCK và một biến khác đó là thuế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM --------------- VŨ THỊ NGỌC HOA ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS Bùi Kim Yến TP. Hồ Chí Minh – Năm 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “ Đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” là công trình của riêng tôi với sự hướng dẫn của cô PGS.TS Bùi Kim Yến. Các thông tin dữ liệu sử dụng trong luận văn là trung thực, các nội dung trích dẫn được ghi rõ nguồn gốc và các kết quả nghiên cứu trong luận văn này chưa được trình bày tại bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng, cũng như kết quả luận văn của mình. Tp.HCM, ngày …. tháng …. năm 2014 Học viên thực hiện VŨ THỊ NGỌC HOA
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “ Đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” là công trình của riêng tôi với sự hướng dẫn của cô PGS.TS Bùi Kim Yến. Các thông tin dữ liệu sử dụng trong luận văn là trung thực, các nội dung trích dẫn được ghi rõ nguồn gốc và các kết quả nghiên cứu trong luận văn này chưa được trình bày tại bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng, cũng như kết quả luận văn của mình. Tp.HCM, ngày …. tháng …. năm 2014 Học viên thực hiện VŨ THỊ NGỌC HOA
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ BIỂU ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................. 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 2 4. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................... 3 4.1. Phương pháp định tính................................................................................... 3 4.2. Phương pháp định lượng ............................................................................... 3 5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài nghiên cứu .............................................................. 3 6. Hạn chế của đề tài nghiên cứu ............................................................................. 4 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................ 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................. 6 1.1 Khái niệm lợi nhuận và khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại .. 6 1.2 Các chỉ tiêu đo lường khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại ....... 6 1.2.1 Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản bình quân (ROAA) ............................. 8 1.2.2 Tỷ lệ thu nhập trên tổng vốn chủ sở hữu bình quân (ROAE) ............... 8 1.2.3 Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM)......................................................... 9 1.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại ...................................................................................................................... 10 1.3.1 Các nhân tố nội bộ của ngân hàng ....................................................... 10 1.3.1.1 Quy mô tài sản ngân hàng ......................................................... 10 1.3.1.2 Vốn chủ sở hữu.......................................................................... 11 1.3.1.3 Quy mô tiền gửi khách hàng ..................................................... 12
1.3.1.4 Rủi ro tín dụng ........................................................................... 13 1.3.1.5 Thanh khoản ngân hàng ............................................................. 13 1.3.1.6 Thuế ........................................................................................... 14 1.3.1.7 Chi phí hoạt động ...................................................................... 15 1.3.1.8 Mức độ đa dạng hóa hoạt động kinh doanh .............................. 16 1.3.1.9 Năng suất lao động .................................................................... 16 1.3.2 Các nhân tố về ngành .......................................................................... 17 1.3.2.1 Mức độ tập trung ngành............................................................. 17 1.3.2.2 Sự phát triển ngành ngân hàng .................................................. 18 1.3.2.3 Sự phát triển thị trường chứng khoán ........................................ 18 1.3.3 Các nhân tố vĩ mô................................................................................ 19 1.3.3.1 Tốc độ tăng trưởng kinh tế ........................................................ 19 1.3.3.2 Tỷ lệ lạm phát ............................................................................ 20 1.4 Tổng quan các nghiên cứu trước đây ........................................................ 21 1.4.1 Tổng quan các nghiên cứu trên thế giới ............................................. 21 1.4.1.1 Nghiên cứu của Demirguc¸- Kunt và Huizinga (1999) ............ 21 1.4.1.2 Nghiên cứu của Sehrish Gul và các cộng sự (2011) ................ 23 1.4.1.3 Nghiên cứu của Yong Tan và Christos Floros (2012).............. 25 1.4.2 Tổng quan các nghiên cứu ở Việt Nam .............................................. 27 1.4.2.1 Nghiên cứu của Nguyễn Việt Hùng (2008).............................. 27 1.4.2.2 Nghiên cứu của Quang Thông (2012) ...................................... 28 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG KHẢ NĂNG SINH LỢI VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM ................................................................................. 31 2.1 Thực trạng khả năng sinh lợi của hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ................................................................................................... 31 2.1.1 Quy mô ngành ngân hàng .................................................................... 31 2.1.2 Thực trạng khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai đoạn 2006 - 2013 .......................................................................... 32
2.2 Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam.......................................................................... 36 2.2.1 Các nhân tố nội bộ ngân hàng ............................................................. 36 2.2.1.1 Quy mô tổng tài sản................................................................... 36 2.2.1.2 Vốn chủ sở hữu.......................................................................... 38 2.2.1.3 Rủi ro tín dụng ........................................................................... 41 2.2.1.4 Mức độ đa dạng hóa hoạt động kinh doanh .............................. 45 2.2.2 Các nhân tố đặc trưng ngành ............................................................... 47 2.2.2.1 Mức độ tập trung ngành ............................................................ 47 2.2.2.2 Sự phát triển thị trường chứng khoán ........................................ 49 2.2.3 Các nhân tố vĩ mô nền kinh tế ............................................................ 51 2.3 Đánh giá thực trạng khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam giai đoạn 2006 - 2013 ............................................................. 53 2.3.1 Thành tựu ............................................................................................. 53 2.3.2 Những vấn đề hạn chế khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam và nguyên nhân của những hạn chế .................................... 55 2.3.2.1 Những vấn đề hạn chế khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ........................................................................... 55 2.3.2.2 Nguyên nhân của những hạn chế .............................................. 56 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 58 CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ TÁC ĐỘNG CỦA CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM ................. 59 3.1 Giới thiệu mô hình hồi quy ......................................................................... 59 3.1.1 Dữ liệu nghiên cứu .............................................................................. 59 3.1.2 Các biến trong mô hình hồi quy.......................................................... 59 3.1.2.1 Biến phụ thuộc ........................................................................... 59 3.1.2.2 Các biến độc lập ........................................................................ 59 3.1.2.2.1 Nhóm biến độc lập về nội bộ ngân hàng ....................... 59
Quy mô tài sản của ngân hàng (LTA) ........................... 59 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (ETA) .......................................... 60 Rủi ro tín dụng (LLPTL) ............................................... 61 Thanh khoản của ngân hàng (LAR) .............................. 61 Thuế (TOPBT) ............................................................... 62 Chi phí hoạt động (CIR) ................................................ 62 Mức độ đa dạng hóa hoạt động kinh doanh (NIITA) .... 63 3.3.2 Các nhân tố về đặc trưng ngành .......................................................... 63 Mức độ tập trung ngành (CR)........................................ 63 Sự phát triển của thị trường chứng khoán (SMD) ......... 64 3.1.2.2.3 Nhóm biến độc lập vĩ mô ............................................... 64 Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GR) ................................... 64 Tỷ lệ lạm phát (IR) ........................................................ 65 3.1.3 Mô hình nghiên cứu ............................................................................ 65 3.1.4 Giả thuyết nghiên cứu ......................................................................... 67 3.2 Kết quả của mô hình.................................................................................... 69 3.2.1 Thống kê mô tả các biến và ma trận hệ số tương quan ....................... 69 3.2.2 Kết quả phân tích hồi quy ................................................................... 72 3.3 Phân tích mô hình ....................................................................................... 79 3.3.1 Các nhân tố nội bộ ngân hàng ............................................................. 80 Quy mô tài sản (LTA) ................................................................... 80 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu (ETA) ......................................................... 80 Rủi ro tín dụng (LLPTL) .............................................................. 81 Chi phí hoạt động (CIR) ............................................................... 81 Mức độ đa dạng hóa hoạt động kinh doanh .................................. 81 Khả năng thanh khoản ngân hàng (LAR) ..................................... 82 Thuế (TOPBT) .............................................................................. 82 3.3.2 Các nhân tố về đặc trưng ngành .......................................................... 82 Mức độ tập trung ngành (CR)........................................................ 82
Sự phát triển của thị trường chứng khoán (SMD) ......................... 81 3.3.3 Các nhân tố vĩ mô ............................................................................... 83 Tỷ lệ lạm phát (IR) ........................................................................ 83 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 83 CHƯƠNG 4: GIẢI PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM .......................... 85 4.1 Một số giải pháp nâng cao khả năng sinh lợi của các Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam ....................................................................................... 85 4.1.1 Giải pháp tăng vốn chủ sở hữu ........................................................... 85 4.1.2 Giải pháp tăng quy mô tài sản của ngân hàng .................................... 86 4.1.3 Giải pháp quản lý rủi ro tín dụng ........................................................ 87 4.1.4 Giải pháp đa dạng hóa hoạt động kinh doanh ngân hàng ................... 88 4.1.5 Giải pháp quản lý hiệu quả chi phí ..................................................... 89 4.1.6 Giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát .......................... 90 4.1.7 Giải pháp nâng cao mức độ tập trung của ngành ngân hàng .............. 91 4.2 Một số giải pháp hỗ trợ từ Chính phủ và Ngân hàng Nhà Nước ................. 92 4.2.1 Giải pháp hỗ trợ từ chính phủ ............................................................. 92 4.2.2 Giải pháp hỗ trợ từ NHNN.................................................................. 93 TÓM TẮT CHƯƠNG 4 .......................................................................................... 94 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 95 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO I Tiếng Việt II Tiếng Anh PHỤ LỤC Phụ lục 01: Danh sách các NHTMCP Việt Nam trong mẫu nghiên cứu Phụ lục 02: Dữ liệu các biến sử dụng trong mô hình nghiên cứu Phụ lục 03: Mô tả các biến sử dụng trong mô hình hồi quy Phụ lục 04: Kết quả hồi quy OLS Phụ lục 05: Kết quả kiểm định tự tương quan
Phụ lục 06: Kết quả hồi quy Pooled OLS Phụ lục 07: Kết quả hồi quy Fixed Effect Phụ lục 08: Kết quả hồi quy Random Effect Phụ lục 09: Kết quả kiểm định Hausman Phụ lục 10: Kết quả kiểm định phương sai thay đổi Phụ lục 11: Kết quả hồi quy Fixed Effect cluster Phụ lục 12: Kết quả hồi quy two step system GMM
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng nước ngoài Nghĩa Tiếng Việt BĐS Bất động sản BIDV Bank for Investment and Ngân hàng TMCP Đầu tư và Development of Vietnam Joint phát triển Việt Nam Stock Commercial Eximbank Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Việt Nam FEM Fixed Effect Model Mô hình tác động cố định GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội GNP Gross National Product Tổng sản phẩm quốc gia GMM Generalized method of moments Phương pháp moment tổng quát IMF International Monetary Fund Quỹ tiền tệ thế giới NH Ngân hàng NHNN Ngân hàng Nhà Nước NHTM Ngân hàng thương mại NHNNg Ngân hàng nước ngoài NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần OLS Ordinary least squares Phương pháp bình phương nhỏ nhất REM Random Effect Model Mô hình tác động ngẫu nhiên Sacombank Saigon Thuong Tin Commercial Ngân hàng TMCP Sài Gòn Joint Stock Bank thương tín TCTD Tổ chức tín dụng TTCK Thị trường chứng khoán Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
Chữ viết tắt Nghĩa tiếng nước ngoài Nghĩa Tiếng Việt Vietinbank Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam VAMC VietNam Asset Management Công ty TNHH MTV Quản lý Company tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam WB World Bank Ngân hàng thế giới WTO World Trade Organization Tổ chức thương mại Thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Trang Bảng 1.1 Tổng hợp các nhân tố tác động đến khả năng sinh lợi của NHTM .... 29 Bảng 2.1 Số lượng NHTMCP giai đoạn 2006 - 2013 .............................................. 31 Bảng 2.2: ROAA và ROAE trung bình của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ........................................................................................................................ 32 Bảng 2.3: Tổng tài sản trung bình của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ........................................................................................................................... 37 Bảng 2.4 Tình hình dư nợ và rủi ro tín dụng của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ............................................................................................................... 42 Bảng 2.5 Tình hình cơ cấu thu nhập của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ........................................................................................................................... 45 Bảng 2.6 Tốc độ tăng trưởng GDP và lạm phát Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 .. 52 Bảng 3.1 Thống kê mô tả các biến ........................................................................... 69 Bảng 3.2 Ma trận hệ số tương quan .......................................................................... 72 Bảng 3.3 Kết quả hồi quy theo mô hình OLS .......................................................... 73 Bảng 3.4 Kiểm định VIF .......................................................................................... 74 Bảng 3.5 Kết quả ước lượng 2 bước two – step system GMM ................................ 78
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1 ROAA và ROAE trung bình của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ............................................................................................................... 35 Biểu đồ 2.2 Tổng vốn chủ sở hữu trung bình của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ............................................................................................................... 39 Biểu đồ 2.3 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu/tổng tài sản trung bình của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 ...................................................................................... 39 Biểu đồ 2.4 Tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng và chi phí dự phòng rủi ro tín dụng trung bình của các NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2006 – 2013 .............................. 43 Biểu đồ 2.5 Tỷ lệ tập trung tổng tài sản của 3 NHTM lớn nhất giai đoạn 2006 – 2013 ........................................................................................................................... 48 Biểu đồ 2.6 Tỷ lệ vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết/GDP giai đoạn 2006 – 2013 ........................................................................................................................ 50 Biểu đồ 2.7 Tốc độ tăng trưởng GDP và lạm phát Việt Nam giai đoạn 2006 – 201353 Hình 3.1 Phân phối của ROAA ................................................................................ 73 Hình 3.2 Phân tích phần dư ...................................................................................... 74
1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam đóng một vai trò hết sức quan trọng trong sự phát triển của hệ thống tài chính nói riêng và nền kinh tế nói chung. Một mặt, huy động và phân bổ vốn phục vụ cho sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế, mặt khác thúc đẩy sự lưu thông hàng hóa thông qua các dịch vụ thanh toán của ngân hàng cũng như là công cụ để thực hiện các mục tiêu vĩ mô trong chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Sức khỏe kinh tế của một quốc gia có liên quan chặt chẽ với sự lành mạnh của hệ thống ngân hàng. Một hệ thống ngân hàng yếu kém có thể dẫn đến hiểm họa lớn đối với bất kỳ hệ thống tài chính nào. Điều này đã được minh chứng rõ ràng trong các cuộc khủng hoảng tài chính đã diễn ra trên thế giới. Trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 1997, không chỉ hệ thống ngân hàng của một số nước châu Á như: Thái Lan, Indonesia sụp đổ mà cả hệ thống tài chính của các nước này cũng phải chịu áp lực. Hay gần đây là cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 mà nguồn gốc từ cuộc khủng hoảng các khoản vay thế chấp dưới chuẩn của Mỹ là lời nhắc nhở chúng ta về vai trò quan trọng của một hệ thống ngân hàng lành mạnh và hiệu quả. Tuy nhiên trong thời gian gần đây, hệ thống ngân hàng lại đang bộc lộ những hiện tượng méo mó, không lành mạnh như: tỷ lệ nợ xấu tăng cao tính đến cuối tháng 9/2013 tổng nợ xấu nội bảng của toàn hệ thống ngân hàng là 4.62% cao hơn con số 4.08% vào cuối năm 2012, lợi nhuận giảm không phanh, yếu kém về quản trị và khả năng quản lý rủi ro; có tới 9 ngân hàng thuộc diện phải tái cấu trúc theo quy định của Ngân hàng Nhà Nước và còn vô số vụ việc vi phạm, lừa đảo trong hoạt động ngân hàng. Trước tình hình đó, để đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong tương lai, chính phủ đã buộc phải thực hiện đề án tái cơ cấu toàn diện hệ thống ngân hàng.
2 Xuất phát từ thực tiễn và đòi hỏi cấp thiết trên tác giả đã tập trung nghiên cứu đề tài “Đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại Việt Nam” với mong muốn đóng góp về phương diện lý luận các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của các ngân hàng thương mại Việt Nam và từ đó có những gợi ý giải pháp để có thể nâng cao khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại, đóng góp vào sự phát triển của lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam đặc biệt là trong giai đoạn nền kinh tế hết sức khó khăn và cạnh tranh khốc liệt như hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu Nội dung nghiên cứu cốt lõi của luận văn là tập trung giả quyết ba mục tiêu chính như sau: - Nghiên cứu tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của NHTMCP Việt Nam thông qua mô hình phân tích định lượng. - Luận văn sẽ đưa ra mô hình phản ánh các nhân tố có ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam - Gợi ý một số giải pháp phù hợp với thực tiễn tình hình nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của NHTMCP Việt Nam. Trong luận văn này, tác giả không chỉ tập trung vào nhóm các nhân tố nội bộ của NH như: quy mô NH, cấu trúc vốn, mức độ đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, chi phí hoạt động, rủi ro tín dụng, rủi ro thanh khoản… mà còn xem xét đến nhóm các yếu tố của ngành như: mức độ tập trung ngành, sự phát triển của TTCK cũng như các tác động của kinh tế vĩ mô như: tốc độ tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ lạm phát.
3 Phạm vi của luận văn tập trung vào các NHTMCP trong hệ thống NHTM Việt Nam. Dữ liệu thu thập từ các báo cáo thường niên của 40 NHTMCP Việt Nam, các số liệu kinh tế vĩ mô của Tổng cục thống kê và WB từ năm 2004 đến 2013. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp định tính Tác giả sử dụng phương pháp phân tích mô tả sử dụng các số liệu thống kê thông qua thu thập dữ liệu có sẵn, tiến hành lập bảng biểu, vẽ các đồ thị để dễ dàng so sánh, phân tích và đánh giá về mặt trực quan mối quan hệ giữa các nhân tố nội bộ, ngành, vĩ mô và khả năng sinh lợi của NH theo dãy số liệu thời gian trước khi sử dụng kỹ thuật phân tích định lượng với dữ liệu bảng. 4.2. Phương pháp định lượng Nghiên cứu thực hiện nhằm ước lượng và nhận diện các nhân tố thông qua các giá trị độ tin cậy và mức ý nghĩa, kiểm định mô hình nghiên cứu, xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam, và được thực hiện qua các giai đoạn: - Thu thập dữ liệu thống kê qua các báo cáo của 40 NHTMCP Việt Nam, báo cáo của Tổng cục thống kê, WB giai đoạn 2004 – 2013. - Thiết lập mô hình nắm bắt tất cả các nhân tố về nội bộ NH, ngành và vĩ mô lý ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam. - Sau cùng, nghiên cứu dùng các phương pháp ước lượng OLS, Pooled OLS, FEM, REM, GMM và các kiểm định cần thiết được sử dụng trên phần mềm Stata 12 để lựa chọn mô hình phù hợp nhất khi đánh giá ảnh hưởng của các nhân tố đến khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam từ 2004 – 2013. 5. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài nghiên cứu Trong luận văn này, tác giả đã tiến hành kiểm định các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam một cách khá toàn diện so với
4 các nghiên cứu đã thực hiện. Thứ nhất, luận văn đã thực hiện phân tích dữ liệu bảng không cân đối của 40 NHTMCP Việt Nam trong khoảng thời gian khá dài 10 năm từ 2004 đến 2013, trong khi các nghiên cứu trước đây chỉ thực hiện với thời gian ngắn chỉ khoảng 5 đến 7 năm với dữ liệu bảng cân bằng. Thứ hai, một số biến là rất quan trọng trong sự phát triển của NH và hoạch định chính sách của chính phủ đó là sự phát triển của TTCK và một biến khác đó là thuế. Tuy nhiên, các biến này vẫn chưa được đưa vào các nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của các NHTMCP Việt Nam. Ngoài ra, luận văn này cũng đặc biệt đề cập tới lạm phát, đây chính là nhân tố rất quan trọng đối với nền kinh tế của một quốc gia. 6. Hạn chế của đề tài nghiên cứu Trong luận văn chỉ mới đề cập tới tốc độ tăng trưởng kinh tế và tỷ lệ lạm phát như là một yếu tố vĩ mô và chỉ sử dụng một mô hình tuyến tính để đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của NHTMCP Việt Nam. Tuy nhiên, trong nhiều nghiên cứu ngoài lạm phát các tác giả khác còn xem xét đến các biến vĩ mô khác như: GDP, GNP, tỷ lệ thất nghiệp hay chênh lệch lãi suất… Do đó, hướng nghiên cứu tiếp theo của luận văn sẽ tập trung nghiên cứu thêm các biến vĩ mô khác để có thể đánh giá tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của NHTMCP Việt Nam một cách toàn diện nhất. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần tóm tắt, chương mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục, phụ lục và tài liệu tham khảo; luận văn được bố cục theo 4 chương như sau: - Chương 1. Tổng quan các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại - Chương 2. Thực trạng khả năng sinh lợi và các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam
5 - Chương 3: Mô hình nghiên cứu thực nghiệm và kết quả tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam - Chương 4 Giải pháp nâng cao khả năng sinh lợi của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam
6 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỢI CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Khái niệm lợi nhuận và khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại Lợi nhuận là một khái niệm kế toán trong đó cho thấy sự vượt quá của doanh thu so với chi phí liên quan cho các hoạt động kinh doanh trong một khoảng thời gian nhất định. Keynes đã nhận xét rằng "lợi nhuận là động cơ mà các ông chủ doanh nghiệp kinh doanh hướng tới". Mỗi doanh nghiệp phải kiếm được đủ lợi nhuận để tồn tại và phát triển trong một thời gian dài. Đây là chỉ số để phát triển kinh tế, cải thiện thu nhập quốc gia và nâng cao mức sống. Không nghi ngờ gì, lợi nhuận là mục tiêu hợp pháp, nhưng không nên được nhấn mạnh quá mức. Ban quản lý nên cố gắng tối đa hóa lợi nhuận của công ty và đồng thời cũng phải luôn giữ ý nghĩ về sự giàu có, thịnh vượng của xã hội. Do đó, lợi nhuận không chỉ là phần thưởng cho riêng chủ sở hữu mà cũng có liên quan với lợi ích của các đối tượng khác trong xã hội. Lợi nhuận là thước đo không chỉ để đánh giá hiệu quả kinh tế mà còn bao gồm hiệu quả quản lý và các mục tiêu xã hội. Thuật ngữ khả năng sinh lợi bao gồm hai từ, cụ thể là “lợi nhuận” và “khả năng”. “Lợi nhuận” đại diện cho con số tuyệt đối và không thể đưa ra một ý tưởng chính xác của tính đầy đủ, gia tăng hoặc sự thay đổi trong hoạt động kinh doanh. Từ "khả năng" phản ánh sức mạnh để kiếm được lợi nhuận từ các hoạt động kinh doanh của một doanh nghiệp. Ngoài ra, khả năng kinh doanh cũng hướng tới khả năng tài chính cũng như hiệu suất hoạt động của doanh nghiệp. Weston và Brigham đã khẳng định "khả năng sinh lợi là thặng dư ròng của một số lượng lớn các chính sách và quyết định". Theo Harward và Upto "Khả năng sinh lợi là khả năng của một sự đầu tư để kiếm được lợi nhuận từ việc sử dụng các nguồn lực". Vì vậy, trên cơ sở này tác giả có thể định nghĩa như sau: "Khả năng sinh lợi là khả năng kiếm được lợi nhuận từ việc sử dụng các nguồn lực trong các hoạt động của tổ chức, công ty hay một doanh nghiệp kinh doanh".
7 Khả năng sinh lợi của NHTM là khả năng của một NH nhằm nâng cao thu nhập của mình từ việc sử dụng tất cả các nguồn lực sẵn có. Đây là chỉ số quan trọng và đáng tin cậy nhất bởi đã làm nổi bật năng lực quản lý của các NH, miêu tả văn hóa làm việc, hiệu quả hoạt động của NH. Khả năng sinh lợi là một khái niệm tương đối và khá hữu ích trong việc ra quyết định. Đó là một kế hoạch bao gồm các bước được thực hiện để cải thiện lợi nhuận của các NH. Đôi khi, khái niệm "lợi nhuận" và "khả năng sinh lợi" được sử dụng thay thế cho nhau nhưng trong ý nghĩa thực tế chúng có sự khác biệt. Lợi nhuận là thu nhập dư còn lại sau khi đáp ứng tất cả chi phí sản xuất, chi phí quản lý. Lợi nhuận là một con số tuyệt đối không thể hiện đầy đủ sự thay đổi trong hiệu quả từ hoạt động tài chính và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này gây khó khăn và nhầm lẫn trong trường hợp so sánh khi công ty có sự thay đổi trong quy mô đầu tư hay bán hàng. Tuy nhiên, những vấn đề này được xử lý bằng cách liên hệ con số lợi nhuận tuyệt đối, hoặc với khối lượng bán hàng hoặc với mức độ đầu tư. Một mối quan hệ định lượng đó thành lập dưới hình thức tỷ lệ hoặc tỷ lệ phần trăm và tỷ lệ đó là khả năng sinh lời. Như vậy, khả năng sinh lợi có thể được coi là một thuật ngữ tương đối đo lường lợi nhuận và mối quan hệ với các yếu tố nội sinh và ngoại sinh ảnh hưởng trực tiếp lợi nhuận. Nói tóm lại, lợi nhuận là lý do cho sự tồn tại tiếp tục của tất cả các tổ chức kinh doanh trong đó có các NHTM. Do đó, khả năng sinh lợi và quy mô lợi nhuận được xem như là các chỉ số về hiệu quả trong việc triển khai các nguồn lực của các NH. Đặc biệt, trong phân tích khả năng sinh lợi các NH cần phải xem xét kết hợp cả lợi nhuận đạt được sau một kỳ hoạt động và các nhân tố trực tiếp ảnh hưởng đến lợi nhuận của NH. 1.2. Các chỉ tiêu đo lường khả năng sinh lợi của Ngân hàng thương mại Khả năng sinh lợi của NHTM thông thường được đo lường bằng các chỉ tiêu sau đây: