Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động của khu vực dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam thời gian qua, đề xuất một số giải pháp khả thi nhằm đẩy mạnh dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở nước ta trong giai đoạn tới. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ  PHẠM NGỌC THẮNG DỊCH VỤ HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KINH DOANH Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Hà Nội – Năm 2007 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
 PHẠM NGỌC THẮNG DỊCH VỤ HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KINH DOANH Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 6 0 3 1 0 1 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Phí Mạnh Hồng Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội Hà Nội - Năm 2007
MỤC LỤC TRANG LỜI MỞ ĐẦU 1 CHƢƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DỊCH VỤ HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN 5 KINH DOANH 1.1 Nội dung và các tiêu chí phản ánh sự phát triển của dịch vụ hỗ 5 trợ phát triển kinh doanh Khái niệm và phân loại dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh 5 1.1.1.1.Khái niệm về dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh 5 1.1.1.2. Phân loại các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh 5 1.2 Vai trò của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh 7 1.2.1 Đối với doanh nghiệp 8 1.2.2 Đối với nền kinh tế 11 1.3 Các tiêu chí phản ánh sự phát triển của dịch vụ hỗ trợ phát 13 triển kinh doanh trong nền kinh tế quốc dân 1.4 Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển của các loại hình dịch 14 vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh. 1.5 Sự phát triển của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở một số 16 nƣớc và bài học kinh nghiệm có thể vận dụng đối với Việt Nam. 1.5.1 Kinh nghiệm phát triển dịch vụ phát hỗ trợ triển kinh doanh ở một số 16 nước 1.5.2 Một số bài học kinh nghiệm chung . 25 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN 29 KINH DOANH Ở NƢỚC TA TRONG THỜI GIAN QUA 2.1 Tình hình phát triển các loại hình Dịch vụ hỗ trợ phát triển 29 kinh doanh ở nƣớc ta 2.2. Đánh giá chung và những vấn đề đặt ra về sự phát triển của 42 loại hình dịch vụ phát hỗ trợ triển kinh doanh. 2.2.1 Mức độ phát triển của khu vực dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh 42
doanh và các kết quả đạt được 2.2.2 Những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân 48 CHƢƠNG 3 CÁC gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn c¸c DÞch 71 vô hç trî ph¸t triÓn kinh doanh ë viÖt nam 3.1. Một số định hƣớng. 71 3.2. Một số giải pháp phát triển thị trƣờng dịch vụ hỗ trợ phát triển 73 kinh doanh ở nƣớc ta 3.2.1 Giải pháp từ phía nhà nước 73 3.2.1.1. Hoàn thiện khuân khổ pháp lý 73 3.2.1.2. Hoàn thiện cơ chế chính sách quản lý của Nhà nước đối với 74 các ngành dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh tế 3.2.1.3. Hỗ trợ các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ về đào tạo nguồn 78 nhân lực và xây dựng cơ sở hạ tầng về công nghệ thông tin, truyền thông 3.2.1.4. Hoàn thiện và phát triển thị trường vốn nhằm tạo điều kiện thuận 79 lợi cho c¸c doanh nghiÖp cung øng dÞch vô 3.2.1.5. Khuyến khích doanh nghiệp sử dụng dịch vụ hỗ trợ phát triển 79 kinh doanh trong quá trình hội nhập kinh tê quốc tế 3.2.1.6 Tăng cường khuyến khích thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực dịch vụ trong đó có dịch vụ hỗ trợ phát tiển kinh 80 doanh 3.2.2. Giải pháp từ phía đơn vị cung ứng dịch vụ 81 3.2.2.1. Tăng cường công tác quảng bá hình ảnh của doanh nghiệp. 81 3.2.2.2. Tăng cường mối quan hệ liên doanh, liên kết giữa các doanh 82 nghiệp cung ứng dịch vụ, đẩy mạnh hoạt động của các Hiệp hội dịch vụ 3.2.2.3.Nâng cao tính chuyên nghiệp của các doanh nghiệp cung cấp dịch 83 vụ 3.2.2.4. Tiết kiệm chi phí để hạ giá dịch vụ 84 3.2.3 Giải pháp đặc thù đối với từng dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh 85
doanh. 3.2.3.1. Đối với dịch vụ quảng cáo 85 3.2.3.2. Đối với dịch vụ nghiên cứu thị trường 86 3.2.3.3. Đối với dịch vụ tư vấn kinh doanh 88 3.2.3.4. Đối với dịch vụ bảo hiểm hàng hoá 89 3.2.3.5. Đối với dịch vụ giám định hàng hoá 90 3.2.3.6. Đối với dịch vụ truyền thông kinh doanh 91 3.2.3.7. Đối với dịch vụ thiết kế bao bì 93 KẾT LUẬN 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO 97
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới, sự hợp tác và phụ thuộc lẫn nhau giữa các khu vực, giữa các nền kinh tế ngày càng gia tăng. Điều đó đòi hỏi mỗi nền kinh tế phải không ngừng nâng cao sức cạnh tranh và tăng cường tốc độ hội nhập. Để đáp ứng tiến trình hội nhập kinh tế thế giới với việc thực hiện các cam kết quốc tế trong giai đoạn tới, kinh tế Việt Nam phải nhanh chóng khắc phục những yếu kém, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và của từng doanh nghiệp trên thị trường nội địa và quốc tế. Nhưng trong thực tế việc nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và của từng doanh nghiệp không chỉ dựa vào sự cố gắng vượt bậc của bản thân doanh nghiệp mà phụ thuộc rất lớn vào sự phát triển hợp tác hoá và chuyên môn hoá giữa các ngành sản xuất hàng hoá và các ngành cung ứng dịch vụ phục vụ, hỗ trợ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Về mặt lý luận, lý thuyết về dây chuyền cung ứng giá trị hàng hoá đã khẳng định vai trò của dịch vụ trong phát triển kinh tế của một quốc gia. Trong kinh doanh hiện đại thì năng lực cạnh tranh của sản phẩm không chỉ phụ thuộc vào quá trình sản xuất của doanh nghiệp mà còn phụ thuộc vào tổng thể các khâu, các qui trình liên quan đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Điều đó cho thấy các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh của dịch vụ này có ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng hoạt động kinh doanh của chính doanh nghiệp. Vì vậy, nếu khu vực dịch hỗ trợ phát triển kinh doanh càng phát triển, chất lượng dịch vụ ngày càng tốt thì hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất cũng như của nền kinh tế sẽ ngày càng gia tăng. Có thể nói dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là bộ phận rất quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng và của nền kinh tế nói chung. Cho đến nay, ở nước ta thị trường dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đã bước đầu được hình thành và thị trường này đang và sẽ giữ vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế của đất nước. Các dịch vụ này là yếu tố đầu vào cho các doanh nghiệp thuộc tất cả các ngành từ công nghiệp, thương mại đến dịch vụ. Tại -1-
các nền kinh tế phát triển, tỷ trọng của các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh thường chiếm trên 10% GDP. Chất lượng và mức độ sẵn có của chúng ảnh hưởng rất lớn đến năng lực thu hút đầu tư và phát triển kinh tế. Đối với nước ta, với tỷ trọng các doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm tới trên 90% thì các dịch vụ này càng chiếm một vị trí quan trọng. Thực tế cho thấy nếu thiếu các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh, các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải mất thêm nhiều chi phí để tuyển thêm nhân viên mới nhằm giải quyết các vấn đề chuyên môn. Báo cáo của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) cho rằng sự thiếu vắng hoặc có sẵn có của các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh chất lượng cao là nguyên nhân cơ bản tạo nên sự khác biệt giữa một nền kinh tế đang phát triển và một nền kinh tế phát triển. Cũng theo UNCTAD, các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh giúp cho các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa giảm chi phí cố định, cung cấp kỹ năng và nâng cao chất lượng hoạt động, cải thiện hiệu quả kinh doanh, cung cấp thông tin thị trường. Sự xuất hiện dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam có những đóng góp nhất định vào hoạt động kinh tế nói chung nhưng nhìn tổng thể còn nghèo nàn, qui mô nhỏ, manh nha, chưa chuyên nghiệp, ít công ty tập trung vào làm một việc : ví dụ như tư vấn tài chính, nghiên cứu thị trường, tư vấn pháp lý…. Do vậy, câu hỏi được đặt ra là nguyên nhân gì gây cản trở, làm hạn chế sự phát triển của thị trường dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ? Giải pháp nào có thể thúc đẩy các loại hình doanh nghiệp này và làm thế nào để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường thế giới và ngay cả trên thị trường nội địa là một câu hỏi cần được giải đáp để đẩy nhanh tiến trình hội nhập. Giải quyết câu hỏi trên là nguyên nhân tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt nam ” . 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Đã có nhiều công trình nghiên cứu về dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở ngoài nước. Ở nước ta, lĩnh vực dịch vụ được Nhà nước quan tâm và phát triển, tuy nhiên số lượng công trình nghiên cứu về phát triển dịch vụ nói chung chưa nhiều. Trong số này, có thể kể ra một số công trình tiêu biểu như đề tài “Phát triển thị -2-
trường dịch vụ hỗ trợ kinh doanh ” do Thạc sĩ Vũ Việt Quảng (Hà Nội) làm chủ nhiệm, nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh do dịch vụ này đem lại, từ đó xây dựng một khái niệm về dịch vụ này để rồi chỉ ra các giải pháp cơ bản để phát triển thị trường này ở nước ta . Đề tài nghiên cứu „‟Dịch vụ phát triển kinh doanh ở TP HCM, thực trạng và giải pháp‟‟ của nhóm tác giả PGS.TS Nguyễn Đông Phong và Thạc sĩ Bùi Thanh Tráng (TP.HCM) đã đi sâu nghiên cứu về tình hình phát triển dịch vụ phát triển kinh doanh ở địa bàn TP HCM. Đề tài „„Thị trường dịch vụ phát triển kinh doanh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam - Thực trạng, các vấn đề và giải pháp” do TS. Trần Kim Hào, Phó tổng biên tập Tạp chí QLKT – Viện NCQLKTTW làm chủ nhiệm cũng khảo cứu sự phát triển của loại hình dịch vụ này trong phạm vi các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Viện nghiên cứu Thương mại đã nghiên cứu đề tài về „‟phát triển dịch vụ hỗ trợ kinh doanh hàng hoá trên địa bàn miền núi, nhất là ở vùng sâu, vùng xa của nước ta „‟ do TS. Lê Trịnh Minh Châu chủ trì. Trường Đại học ngoại thương đã tiến hành triển khai đề tài „‟Cơ sở khoa học cho sự lựa chọn giải pháp và bước đi nhằm đẩy mạnh tiến trình mở cửa về dịch vụ thương mại‟‟ do GS. TS. Nguyễn Thị Mơ chủ trì. Đề tài nghiên cứu: “Các giải pháp đồng bộ nằm phát triển các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh trên địa bàn Hà Nội trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ” do TS. Hoàng Văn Hải làm chủ nhiệm cũng có những đóng góp nhất định trong lĩnh vực khảo cứu trên. Tuy nhiên các tác giả trên mới chỉ nghiên cứu về một mảng, một khía cạnh của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh hoặc ở một địa phương chứ chưa tập trung nghiên cứu sâu về toàn bộ dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh, đặc biệt là nhìn nhận các dịch vụ này trên phạm vi chung của cả nền kinh tế. Kế thừa các công trình trên, luận văn này này mặc dù không có khả năng đi sâu tất cả các dịch vụ, mà chỉ tập trung đi sâu vào một số dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh song cố gắng xem xét vấn đề này trên phạm vi của cả nền kinh tế. 3. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài Mục đích Trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động của khu vực dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam thời gian qua, đề xuất một số giải pháp khả thi nhằm đẩy mạnh dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở nước ta trong giai đoạn tới. -3-
Nhiệm vụ - Hệ thống hoá một số vấn đề chung về phát triển dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường. - Phân tích thực trạng phát triển dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh trong thời gian qua. - Đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy sự phát triển dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở nước ta trong giai đoạn tới, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của quốc gia, của các doanh nghiệp và các sản phẩm của Việt Nam. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Hoạt động cung cấp dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt nam. Phạm vi nghiên cứu Hoạt động của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là lĩnh vực rất rộng. Trong khuân khổ đề tài luận văn chỉ tập trung nghiên cứu một số loại hình dịch vụ chủ yếu như : dịch vụ quảng cáo, dịch vụ nghiên cứu thị trường, dịch vụ tư vấn kinh doanh, dịch vụ bảo hiểm hàng hoá, dịch vụ truyền thông kinh doanh, dịch vụ thiết kế bao bì. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu cụ thể mà đề tài sử dụng bao gồm: Điều tra, khảo sát thực tiễn, phân tích và xử lý các dữ liện sơ cấp và thứ cấp, lấy ý kiến chuyên gia... 6. Đóng góp mới của luận văn - Phân tích rõ thực trạng phát triển của các loại hình dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt nam thời gian qua, đưa ra những nhận xét, đánh giá cần thiết nhằm chỉ ra những nguyên nhân thực trạng đó. - Đề xuất, luận giải một cách có cơ sở các giải pháp cơ bản nhằm thúc đẩy sự phát triển dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế . 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn bao gồm ba chương. Chương 1 : Một số vấn đề chung về dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh. -4-
Chương 2 : Thực trạng phát triển dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam trong thời gian qua. Chương 3 : Các giải pháp chủ yếu nhằm phát triển các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở Việt Nam. CHƢƠNG 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DỊCH VỤ HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN KINH DOANH 1.1 Nội dung và các tiêu chí phản ánh sự phát triển của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh 1.1.1 Khái niệm và phân loại dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh 1.1.1.1.Khái niệm về dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là bất kỳ dịch vụ cần thiết nào được DN sử dụng nhằm hỗ trợ cho việc thực hiện chức năng hoạt động kinh doanh và tăng trưởng của mình. Nó bao gồm nhiều tập hợp dịch vụ kinh doanh nhằm cải thiện hoạt động của DN. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh được cung cấp theo nhu cầu của các doanh nghiệp với mục đích hỗ trợ quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp đó nhằm đạt mục tiêu đã xác định. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh (Business Development Service) bao gồm tất cả các dịch vụ phi tài chính mà đối tượng phục vụ hay khách hàng chính của các dịch vụ này là các doanh nghiệp chứ không phải là người tiêu đùng cuối cùng. Thông thường, có hai nhóm nhà cung cấp dịch vụ này là các cơ quan, đơn vị của chính phủ, của các tổ chức quốc tế hỗ trợ phát triển và các nhà cung ứng tư nhân. Trước đây, dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh thường được gọi là các dịch vụ phi tài chính - là tất cả các dịch vụ cung cấp cho doanh nghiệp để hỗ trợ họ vượt qua một số trở ngại cụ thể làm cho các hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp này trở nên tốt hơn và có thể tăng trưởng được. Tựu trung lại mọi dịch vụ hỗ trợ kinh doanh (ngoài các dịch vụ tài chính )cho các doanh nghiệp đều được xem là dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh -5-
1.1.1.2. Phân loại các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh Mục đích phân loại nhằm phân biệt các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh với các dịch vụ kinh doanh thông thường khác. Với mục đích nghiên cứu của đề tài nên tôi chọn hai cách phân loại : Thứ nhất Theo chức năng dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh : Hệ thống dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh được phân làm 5 nhóm. - Dịch vụ nâng cao hiệu quả hoạt động: là những dịch vụ giúp doanh nghiệp sử dụng tốt các dịch vụ hiện có để mang lại kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp đã đề ra, bao gồm: dịch vụ tư vấn kỹ thuật, tư vấn quản lý, dịch vụ máy tính, bảo dưỡng và sửa chữa thiết bị, dịch vụ môi trường, dịch vụ điều tra khảo sát,... - Dịch vụ quản lý tài chính: là những dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp huy động, sử dụng, kiểm soát tình hình tài chính của doanh nghiệp, bao gồm: dịch vụ hạch toán kế toán, kiểm toán và quản lý tài chính, ngân hàng, bảo hiểm. - Dịch vụ tăng cường chất lượng và kỹ năng: là những dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng các nguồn lực và kỹ năng cần thiết trong quá trình hoạt động kinh doanh, bao gồm: dịch vụ đào tạo, dịch vụ thiết kế, dịch vụ đảm bảo chất lượng, đăng kiểm, giám định... - Dịch vụ thông tin thị trường: là dịch vụ chủ yếu tập trung nghiên cứu thị trường thông qua việc điều tra khảo sát, thu thập, xử lý và cung cấp các thông tin chuyên nghiệp trên thị trường theo yêu cầu của các doanh nghiệp. - Dịch vụ gắn kết thị trường: là những dịch vụ giúp doanh nghiệp tạo dựng sự gắn kết chặt chẽ với thị trường, bao gồm: dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu, dịch vụ quảng cáo, dịch vụ vận chuyển, dịch vụ khuyến mãi, dịch vụ hội chợ, dịch vụ bảo hiểm hàng hoá,… Thứ hai Theo chương trình phát triển các doanh nghiệp nhỏ của Tổ chức lao động quốc tế, hệ thống dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh được chia làm 7 nhóm -6-
- Dịch vụ tiếp cận thị trường: là những dịch vụ cung cấp cho doanh nghiệp những báo cáo thị trường về marketing và các mối liên hệ marketing, hội chợ thương mại, triển lãm sản phẩm, nghiên cứu thị trường, quảng cáo... - Dịch vụ cung cấp cơ sở hạ tầng: là những dịch vụ cung cấp những cơ sở hạ tầng cần thiết cho các doanh nghiệp hoạt động, bao gồm: bảo quản và kho bãi, vận tải và giao nhận, thông tin liên lạc, dịch vụ thư ký, dịch vụ máy tính,... - Dịch vụ luật, hỗ trợ luật: là những dịch vụ pháp lý tổng thể liên quan đến tất cả các khâu hoạt động của doanh nghiệp từ khi thành lập cho đến các vấn đề pháp lý đảm bảo việc hoạt động của doanh nghiệp, bao gồm: thủ tục thành lập và hoạt động của doanh nghiệp, thủ tục xin giấy phép đăng ký kinh doanh, xây dựng quy chế quản lý điều hành, thủ tục giải thể và thanh lý doanh nghiệp, giải quyết mâu thuẫn với cổ đông,... - Dịch vụ tư vấn dự án và xúc tiến đầu tư: là những dịch vụ cung cấp các thông tin đầy đủ, chính xác để doanh nghiệp tiến hành thực hiện các dự án đầu tư bao gồm: tư vấn chiến lược, nghiên cứu khả thi, tìm kiếm đối tác, xin phép đầu tư,… - Dịch vụ cung ứng đầu vào: là dịch vụ kết nối doanh nghiệp với các nhà cung ứng đầu vào, bao gồm: dịch vụ hỗ trợ thành lập các nhóm mua hàng số lượng lớn, dịch vụ thông tin về các nguồn cung đầu vào. - Dịch vụ đào tạo và hỗ trợ kỹ thuật: bao gồm các dịch vụ cố vấn, nghiên cứu khả thi và kế hoạch kinh doanh, đào tạo quản lý, đào tạo kỹ thuật,... - Hoạt động xúc tiến thương mại: là những dịch vụ trao đổi và nhằm hỗ trợ trao đổi thông tin giữa bên bán và bên mua, hoặc qua khâu trung gian nhằm tác động tới thái độ và hành vi mua bán để thúc đẩy mua bán, trao đổi hàng hoá trên thị trường, bao gồm: dịch vụ tổ chức hội thảo, dịch vụ cung cấp thông tin thương mại, dịch vụ tổ chức và hỗ trợ doanh nghiệp khảo sát thị trường, tham gia hội chợ, dịch vụ hỗ trợ mua công nghệ,... 1.2 Vai trò của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh -7-
Khi kinh tế thị trường chưa phát triển các doanh nghiệp phải sử dụng các dịch vụ nội bộ - trực tiếp tự túc về phương tiện vận chuyển hàng hoá, tìm kiếm khách hàng, tiến hành giao dịch, thanh toán,…Khi sản xuất, lưu thông hàng hoá càng phát triển phân công lao động xã hội cũng trở nên ngày càng sâu sắc. Lúc này, thay vì các dịch vụ nội bộ, hầu hết các nhà kinh doanh đã sử dụng triệt để và có hiệu quả các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh bên ngoài được cung cấp bởi các nhà cung ứng dịch vụ chuyên nghiệp: vận chuyển, nghiên cứu thị trường, đại lý môi giới,… Thực tế cho thấy, nền kinh tế càng phát triển thì hệ thống dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh càng đa dạng. Sự phát triển của hệ thống dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh vừa góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vừa phản ánh trình độ phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Vai trò của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh trong điều kiện kinh tế thị trường được thể hiện như sau: 1.2.1 Đối với doanh nghiệp Khi chuyên môn hóa càng cao thì các khâu dịch vụ được chuyển cho các DN chuyên nghiệp chuyên cung cấp , còn doanh nghiệp chủ yếu chuyên tâm tập trung vào sản xuất kinh doanh. Các doanh nghiệp có diều kiện nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của mình hơn. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là yếu tố quan trọng góp phần tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Để có thể tồn tại trong sự cạnh tranh khốc liệt của nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp đều nhận thấy rằng phải không ngừng cải tiến quá trình sản xuất kinh doanh, hướng tới việc hạ giá thành, nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ, đẩy nhanh tốc độ lưu thông sản phẩm và tối đa hoá hiệu quả kinh doanh. Muốn đạt được điều này, các doanh nghiệp cần chuyển giao một số công đoạn kinh doanh cho các doanh nghiệp dịch vụ. Bởi vậy, dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh được phát triển tỷ lệ thuận với sự phát triển của sản xuất kinh doanh. Các dịch vụ như nghiên cứu thị trường, thiết kế bao bì, tư vấn kinh doanh, quảng cáo,…đã thâm -8-
nhập sâu vào quá trình sản xuất kinh doanh và có những đóng góp đáng kể trong việc tạo ra các giá trị gia tăng đối với sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Sản phẩm hàng hoá ngày càng có hàm lượng dịch vụ kết tinh trong đó với tỷ lệ cao. Các kênh lưu thông hàng hoá nông sản và hàng công nghiệp tiêu dùng cũng bước đầu được định hình với sự tham gia đông đảo các loại hình thương nhân, góp phần đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và người sản xuất; thúc đẩy sản xuất hàng hoá phát triển, gắn sản xuất với thị trường, gắn thị trường nông thôn, miền núi với thị trường thành thị, gắn nông nghiệp với công nghiệp. Các tổ chức thương mại sử dụng dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh sẽ tiết kiệm được chi phí do khai thác được hàng hoá từ các nhà cung cấp đầu nguồn, giảm được việc mua bán qua nhiều khâu trung gian và nhờ sử dụng hệ thống hạ tầng cơ sở thương mại thuận lợi. Thêm vào đó, dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đóng vai trò là đầu vào quan trọng trong quá trình chuyển dịch sang sản xuất hàng hoá, chuyển dịch từ xuất khẩu có giá trị gia tăng thấp sang xuất khẩu có giá trị gia tăng cao. Nhờ vậy sức cạnh tranh xuất khẩu của các doanh nghiệp được nâng cao . Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh xuất hiện ở mọi giai đoạn của hoạt động lưu thông hàng hoá. Dịch vụ trước khâu bán hàng nhằm chuẩn bị thị trường tiêu thụ, khuyếch trương thanh thế, gây sự chú ý của khách hàng. Dịch vụ trong quá trình bán hàng nhằm chứng minh sự hiện hữu của doanh nghiệp đối với khách hàng, thể hiện sự tôn trọng và tạo dựng niềm tin cho khách hàng. Dịch vụ sau khi bán hàng nhằm tái tạo nhu cầu của khách hàng, kéo khách hàng trở lại với doanh nghiệp và qua khách hàng để quảng cáo cho doanh nghiệp. THỊ TRƯỜNG THỊ TRƯỜNG NƯỚC NGOÀI TRONG NƯỚC DỊCH VỤ PHÁT TRIỂN KINH DOANH DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT KINH DOANH Hình 1.1. Vị trí và vai trò của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đối với doanh nghiệp -9-
Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là một lĩnh vực mới mẻ, nhưng thực sự là một mảng hữu ích đối với các doanh nghiệp. Nó tạo điều kiện cho các doanh nghiệp hoạt động thuận tiện và đạt được hiệu quả cao. Có thể nói, sự phát triển các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh sẽ thúc đẩy phân công chuyên môn hoá và hợp tác hoá trong dây chuyền tạo giá trị gia tăng của từng ngành sản phẩm, nhờ vậy mà mỗi cá nhân, tổ chức kinh doanh sẽ tập trung được sức lực của mình vào những chức năng chủ yếu, và bởi vậy sẽ tạo lập và nâng cao được sức cạnh tranh của mình trên thị trường. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh cung cấp các yếu tố đầu vào, hỗ trợ tiêu thụ đầu ra của sản phẩm, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận thị trường, xúc tiến thương mại và xâm nhập thị trường trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Với những loại hình dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh như các dịch vụ về thông tin, tư vấn pháp lý, đào tạo nhân lực cho doanh nghiệp, cung cấp và phát triển các dịch vụ cơ sở hạ tầng cho hoạt động thương mại, cũng như cung cấp những thông tin, chỉ dẫn và những ưu đãi về đầu tư, cùng với hàng loạt các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh khác sẽ tạo lập được môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp và đầu tư nước ngoài. Những yếu tố này sẽ tạo thuận lợi cho việc định hướng hoạt động của các doanh nghiệp phù hợp với nhu cầu thị trường, và khai thác được các lợi thế so sánh để phát triển, đồng thời giảm thiểu được các chi phí trong quá trình kinh doanh của doanh nghiệp, từ đầu tư đến sản xuất và tiêu thụ. Khi các doanh nhân thích ứng và hoạt động có hiệu quả cũng như nâng cao được năng lực cạnh tranh trên thị trường sẽ tạo ra được một môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh và tạo thuận lợi cho sự phát triển thị trường. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh tạo điều kiện để các doanh nghiệp đạt được hiệu quả trong quá trình kinh doanh, đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Bên cạnh đó chúng giúp cho các tổ chức, doanh nghiệp sản xuất tiêu thụ được các sản phẩm, giúp họ có điều kiện mở rộng quy mô sản xuất và định hướng sản xuất theo nhu cầu thị trường. Với vai trò mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ này không chỉ có ý nghĩa đối với các vùng sản xuất tập trung, mà còn có ý nghĩa - 10 -
đối với vùng sản xuất nhỏ, manh mún - những vùng có đặc điểm địa hình không thuận lợi cho sản xuất và lưu thông hàng hoá. Thông qua các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh, các tổ chức kinh doanh có điều kiện tiếp cận các nguồn vốn, thông tin, nhân lực, công nghệ và kỹ năng quản trị để triển khai hiệu quả kế hoạch kinh doanh của mình, chính vì vậy mà cung cấp đầy đủ các yếu tố đầu vào cũng như tạo thuận lợi cho đầu ra cho sản phẩm của các ngành, thúc đẩy quá trình chuyển dịch kinh tế. 1.2.2 Đối với nền kinh tế Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh có vai trò hết sức quan trọng, vì đây là loại hình dịch vụ được chuyên môn hoá cao nên không những đã góp phần nâng cao năng suất lao động tổng thể của cả nền kinh tế mà còn thúc đẩy quan hệ thương mại, thúc đẩy mối liên kết giữa các ngành , thúc đẩy hoạt động đầu tư, tạo ra nhiều việc làm mới, nâng cao tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh góp phần đẩy mạnh sản xuất, lưu thông, thúc đẩy sự tăng trưởng của các ngành kinh tế, tác động tích cực trên phân công lao động xã hội và tạo động lực cho sự phát triển nền kinh tế. Có thể nói, dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là cầu nối hữu hiệu giữa các yếu tố đầu vào và đầu ra trong quá trình sản xuất kinh doanh, cung cấp các yếu tố đầu vào và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm đầu ra cho các ngành trong nền kinh tế. Sự ra đời và phát triển của các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh như: dịch vụ tài chính, dịch vụ bảo hiểm, dịch vụ viễn thông, dịch vụ tư vấn,…đã thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thương mại hàng hoá, dịch vụ trong nước, đặc biệt trên cả phạm vi quốc tế. Sự hỗ trợ của các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đã rút ngắn đáng kể quá trình sản xuất, lưu thông hàng hóa, lưu thông tiền tệ; phá bỏ được khoảng cách về không gian và thời gian giữa nhà cung cấp với khách hàng; giảm thiểu rủi ro và tăng tốc độ thu hồi vốn kinh doanh cho các nhà sản xuất kinh doanh; thúc đẩy quá trình tái sản xuất;… Trong tất cả các lĩnh vực hoạt động của xã hội bao gồm các ngành sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và các ngành phi sản xuất vật chất đều chứa các hoạt động dịch vụ, trong đó có dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh. Các dịch vụ hỗ trợ - 11 -
phát triển kinh doanh tạo nên một hệ thống đồng bộ cho mọi hoạt động kinh tế xã hội, đảm bảo sự thuận tiện, văn minh cho các lĩnh vực đời sống vật chất và tinh thần xã hội. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh tạo điều kiện phân chia lực lượng sản xuất trong xã hội thành nhiều ngành nghề, nhiều lĩnh vực khác nhau, tạo sự phong phú đa dạng trong nền kinh tế. Sự phân công lao động xã hội khiến các nhà sản xuất tận dụng được lợi thế về quy mô bằng việc chuyên môn hoá trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh cụ thể với sự hỗ trợ đắc lực của các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ngày càng phong phú. Việc chuyên môn hóa đã giúp các ngành sản xuất tăng năng suất lao động, nâng cao hiệu quả của các ngành và của toàn bộ nền kinh tế. Đối với các nước đang phát triển, dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh thúc đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh tham gia vào trước, sau và trong suốt quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa bằng việc tác động đến yếu tố đầu vào và đầu ra của quá trình đó. Sự tồn tại của hệ thống dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh làm thay đổi căn bản cơ cấu của nền kinh tế quốc dân, góp phần chuyển dịch cơ cấu sản xuất sang các ngành, sản phẩm có lợi thế phát triển. Việc hình thành các ngành dịch vụ chiếm vị trí ngày càng cao trong nền kinh tế tất yếu chuyển dịch cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp - công nghiệp - dịch vụ sang dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp. Từ đó, đảm bảo sự tăng trưởng của tổng sản phẩm quốc nội, góp phần làm nền kinh tế tăng trưởng nhanh, cân đối và bền vững. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh tạo nhiều việc làm, thu hút một lực lượng lớn lao động xã hội. Đẩy mạnh dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ở nước ta không chỉ có ý nghĩa lớn về kinh tế, mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Do các ngành dịch vụ có sự tương tác trực tiếp giữa người lao động với khách hàng đòi hỏi sử dụng nhiều lao động sống, nên dịch vụ phát triển sẽ tạo thêm các cơ hội việc làm trong nền kinh tế cả trực tiếp và gián tiếp, ngăn chặn tình trạng chảy máu chất xám… Và - 12 -
quan trọng hơn đó là nhờ phát triển các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh sẽ tạo điều kiện cho các nhân tố của thị trường hoạt động và phát triển, thích ứng được với cơ chế hoạt động và quá trình hội nhập chung của thị trường nội địa. Vai trò này của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh phù hợp với hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa. Quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa thúc đẩy việc áp dụng công nghệ có năng suất cao, dẫn đến lao động dôi thừa. Để giải quyết lực lượng lao động này thì sự phát triển của dịch vụ là tất yếu. Dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh là cầu nối giữa các vùng trong nước, giữa các quốc gia trên thế giới, tạo điều kiện thực hiện quá trình hợp tác, hội nhập trong phát triển kinh tế. Sự phát triển các dịch vụ viễn thông, bảo hiểm, vận chuyển... ở các vùng miền trong quốc gia còn góp phần cải thiện bộ mặt kinh tế xã hội của các địa phương. 1.3 Các tiêu chí phản ánh sự phát triển của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh trong nền kinh tế quốc dân Thứ nhất là tỷ trọng của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh trong GDP Tỷ trọng này càng tăng chứng tỏ sự phát triển của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh và ngược lại. Tuy nhiên chỉ có thể tính chính xác chỉ tiêu này khi công tác thống kê trong nền kinh tế đảm bảo có được số liệu chính xác về doanh thu của các hoạt động dịch vụ cụ thể. Thứ hai là số lượng doanh nghiệp sử dụng dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh trong tổng số doanh nghiệp Chỉ tiêu này phản ánh sự phát triển của dịch vụ này. Khi số doanh nghiệp sử dụng dịch vụ chuyên nghiệp tăng lên chứng tỏ uy tín và chất lượng của các doanh nghiệp cung ứng tốt hơn. Chỉ tiêu này phản ánh một cách tổng thể sự phát triển của lĩnh vực dịch vụ nói chung, dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh nói riêng. Thứ ba là chất lượng dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh Đây là chỉ tiêu khó xác định song có thể tiến hành các công trình nghiên cứu để khảo sát ý kiến đánh giá của các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ nhằm cung cấp - 13 -
thông tin từ phía khách hàng về chất lượng dịch vụ, về sự đáp ứng ,thoả mãn nhu cầu của khách hàng. Mặc dù không thể có kết quả chính xác tuyệt đối song phương pháp điều tra xã hội học này sẽ giúp cho các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ nhận biết những điểm mạnh, điểm yếu về chất lượng sản phẩm của mình, qua đó có kế hoạch kinh doanh tốt hơn, đồng thời nhận biết nhu cầu về các dịch vụ mới để phát triển. Thứ tư là tác động của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đối với việc nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm nói riêng, và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp hưởng thụ nói chung. Chỉ tiêu này phản ánh sự tác động trực tiếp của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đối với việc nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm, của doanh nghiệp. Chỉ tiêu này dễ dàng được chấp nhận song cũng khó định lượng một cách chính xác trong phạm vi nền kinh tế. Trong phạm vi từng doanh nghiệp sử dụng dịch vụ có thể lượng hoá được hiệu quả kinh doanh đã sử dụng các dịch vụ chuyên nghiệp cũng như việc nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm, của doanh nghiệp nhờ có sự hỗ trợ trực tiếp của các dịch vụ chuyên nghiệp này. Thứ năm là tác động của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh đối việc giảm chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp sử dụng dịch vụ Chỉ tiêu này phản ánh tác động của các dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh chuyên nghiệp và tính vượt trội của chúng đối với các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ hay nói một cách trực tiếp hơn là tính ưu việt của việc sử dụng các dịch vụ chuyên nghiệp dẫn đến giảm tỷ suất chi phí, thúc đẩy tiêu thụ và nâng cao hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. 1.4 Các yếu tố ảnh hƣởng đến sự phát triển của các loại hình dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh. Trình độ phát triển của nền kinh tế. Tạo nên sự tăng trưởng đột biến của các ngành, các doanh nghiệp, đồng thời làm cho cơ cấu kinh tế của mỗi quốc gia biến đổi sâu sắc, chuyển dịch theo hướng hiệu quả. Sự tăng trưởng của nền kinh tế theo hướng thay đổi về cách thức tổ chức quản lý sản xuất dẫn đến nảy sinh nhu cầu về - 14 -
các dịch vụ hỗ trợ cho quá trình sản xuất kinh doanh của các ngành, các doanh nghiệp. Tiến bộ của khoa học công nghệ. Ngày nay với sự tiến bộ vựơt bậc của khoa học công nghệ, sự phát triển công nghệ của một nước được hỗ trợ nhiều nhờ sự phát triển chung của các nước trên thế giới. Điều đó giúp cho ngay cả một nước có trình độ công nghệ thấp nhưng do nhạy bén, biết đi tắt đón đầu trong việc thu thấp công nghệ nước ngoài vào thì cũng vẫn phát triển rất tốt. Trong môi trường tiến bộ công nghệ ngày càng cao, tính chất của dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh ngày càng biến đổi, qui mô của chúng ngày càng mở rộng, loại hình dịch vụ ngày càng phong phú, đa dạng, mức độ chuyên môn hóa ngày càng cao Xu hướng hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Quá trình toàn cầu hoá đang diễn ra sôi động, sự nhất thể hoá kinh tế giữa các khu vực đã và đang được triển khai ở các mức độ khác nhau, từ đơn giản là hình thành các vùng "tự do mậu dịch" đến sự nhất thể hoá về kinh tế. Xu hướng đó đã xoá bỏ từng bước những trở ngại cho sự phát triển kinh tế ở từng khu vực, đẩy nhanh dòng lưu chuyển hàng hoá, tiền tệ, gia tăng lưu chuyển lao động giữa các quốc gia, dẫn đến phát triển nhu cầu về dịch vụ có tính chất quốc tế, như truyền thông, giao dịch, thông tin,… Sự hạn chế về năng lực tài chính và sự nhận thức của các doanh nghiệp. Trong thực tiễn, nhiều nhà kinh doanh không tìm đến các nhà cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp, mà tự mình thực hiện các dịch vụ hỗ trợ cho hoạt động của doanh nghiệp, dẫn đến năng suất lao động và hiệu quả của các dịch vụ không cao. Lý do cơ bản của thực trạng trên là nhận thức về sử dụng dịch vụ mua ngoài và năng lực tài chính của nhiều doanh nghiệp còn hạn chế. Nhiều doanh nghiệp nhận thức rằng tự cung cấp dịch vụ hỗ trợ kinh doanh không có gì khó khăn, mặt khác lại tiết kiệm được chi phí. Tuy nhiên, không thể khẳng định là việc tự thực hiện cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp là có chi phí thấp, mà thực tiễn đã chứng minh, với tính chuyên nghiệp không cao, việc tự cung ứng dịch vụ cho mình đưa lại hiệu quả rất thấp. Chẳng hạn, hầu hết các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam với khả năng tài chính hạn chế cũng không nghĩ đến việc sử dụng địch vụ từ các nhà cung cấp - 15 -