Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện các cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần Xăng dầu dầu khí Vĩnh Long đến năm 2020

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích, đánh giá hiện trạng các yếu tố cấu thành VHDN và định vị mô hình VHDN tại PV OIL Vĩnh Long. Trên cơ sở đó xác định phương hướng và đề xuất một số giải pháp nhằm củng cố, điều chỉnh và hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long phù hợp với tình hình thực tế hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện các cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần Xăng dầu dầu khí Vĩnh Long đến năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN THOẠI ANH THY GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC CẤP ĐỘ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ VĨNH LONG ĐẾN NĂM 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN THOẠI ANH THY GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÁC CẤP ĐỘ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ VĨNH LONG ĐẾN NĂM 2020 Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN THANH HỘI TP. Hồ Chí Minh – Năm 2015
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Trần Thoại Anh Thy, học viên Cao học khóa 23 lớp Quản trị Kinh doanh Vĩnh Long trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi cam đoan rằng đề tài luận văn này do chính bản thân tôi thực hiện, các số liệu khảo sát và kết quả phân tích trong đề tài hoàn toàn trung thực. Học viên thực hiện: Trần Thoại Anh Thy
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP ....................... 4 1.1 Khái niệm và đặc điểm văn hóa doanh nghiệp ..................................................... 4 1.1.1 Khái niệm văn hóa ..................................................................................... 4 1.1.2 Văn hóa doanh nghiệp ............................................................................... 4 1.1.3 Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp ........................................................ 6 1.2 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp ......................................................................... 6 1.2.1 Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực tạo ra lợi thế cạnh tranh ................... 6 1.2.2 Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng tới hoạch định chiến lược ................... 7 1.2.3 Thu hút nhân tài và sự gắn bó của người lao động ................................... 7 1.2.4 Tạo động lực làm việc ............................................................................... 8 1.2.5 Văn hóa doanh nghiệp giúp điều phối và kiểm soát ................................. 9 1.2.6 Văn hóa doanh nghiệp giúp giảm xung đột............................................... 9 1.3 Biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp .................................................................... 9 1.3.1 Các giá trị hữu hình ................................................................................. 10 1.3.1.1 Kiến trúc đặc trưng và diện mạo của doanh nghiệp......................... 10 1.3.1.2 Logo và khẩu hiệu ............................................................................ 10 1.3.1.3 Lễ kỷ niệm, lễ nghi và các sinh hoạt văn hóa .................................. 11 1.3.1.4 Biểu tượng, bài hát truyền thống và đồng phục ............................... 11 1.3.1.5 Giai thoại .......................................................................................... 11 1.3.1.6 Ngôn ngữ .......................................................................................... 12 1.3.1.7 Ấn phẩm điển hình ........................................................................... 12
1.3.2 Các giá trị được tuyên bố ........................................................................ 12 1.3.2.1 Tầm nhìn .......................................................................................... 13 1.3.2.2 Sứ mệnh và các giá trị cơ bản .......................................................... 13 1.3.2.3 Mục tiêu chiến lược ......................................................................... 13 1.3.2.4 Triết lý kinh doanh ........................................................................... 14 1.3.3 Các quan niệm chung .............................................................................. 14 1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành văn hóa doanh nghiệp ........................ 16 1.4.1 Văn hóa dân tộc ....................................................................................... 16 1.4.2 Người lãnh đạo ........................................................................................ 16 1.4.3 Những giá trị văn hóa tích lũy ................................................................. 17 1.4.4 Chính sách quy chế.................................................................................. 17 1.4.5 Môi trường kinh doanh ............................................................................ 18 1.5 Định vị mô hình văn hóa doanh nghiệp .............................................................. 18 1.5.1 Mô hình văn hóa doanh nghiệp Kim Cameron và Robert Quin ............. 18 1.5.2 Thang đo văn hóa tổ chức CHMA .......................................................... 20 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 23 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ VĨNH LONG .................................................. 24 2.1 Giới thiệu khái quát về Công ty PV OIL Vĩnh Long .......................................... 24 2.1.1 Lịch sử ra đời và quá trình phát triển của PV OIL Vĩnh Long ............... 24 2.1.1.1 Khái quát về Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long ........... 24 2.1.1.2 Quá trình hình thành và phát triển Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long .................................................................................................... 24 2.1.2 Ngành nghề kinh doanh của PV OIL Vĩnh Long .................................... 25 2.1.2.1 Các mặt hàng chủ yếu ...................................................................... 25 2.1.2.2 Đặc điểm sản xuất kinh doanh ......................................................... 25 2.1.3 Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long .................................................................................................................. 25 2.1.3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức ........................................................................ 25
2.1.4 Tình hình nhân lực tại PV OIL Vĩnh Long ............................................. 27 2.1.5 Tình hình sản xuất hoạt động kinh doanh PV OIL Vĩnh Long .............. 29 2.2 Thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại PV OIL Vĩnh Long................................. 30 2.2.1 Cấp độ thứ nhất - các giá trị hữu hình ..................................................... 31 2.2.1.1 Kiến trúc đặc trưng và diện mạo của doanh nghiệp........................ 31 2.2.1.2 Logo và khẩu hiệu ............................................................................ 32 2.2.1.3 Các lễ kỉ niệm, lễ nghi và sinh hoạt văn hóa ................................... 34 2.2.1.4 Bài hát truyền thống và đồng phục .................................................. 34 2.2.2 Cấp độ thứ 2- các giá trị được tuyên bố .................................................. 35 2.2.2.1 Tầm nhìn .......................................................................................... 35 2.2.2.2 Sứ mệnh và các giá trị cốt lõi ........................................................... 36 2.2.2.3 Mục tiêu ........................................................................................... 39 2.2.2.4 Triết lý kinh doanh ........................................................................... 43 2.2.3 Cấp độ thứ ba: các quan niệm chung ...................................................... 44 2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp tại PV OIL Vĩnh Long ....... 45 2.3.1 Nội quy, quy chế, hệ thống thông tin ..................................................... 45 2.3.2 Các chuẩn mực ........................................................................................ 46 2.3.2.1 Chuẩn mực hành vi, ứng xử ............................................................. 46 2.3.2.2 Các chuẩn mực về thời gian làm việc .............................................. 47 2.3.2.3 Chuẩn mực về chế độ họp hành và báo cáo ..................................... 48 2.3.3 Nguồn nhân lực ....................................................................................... 48 2.4 Định vị mô hình VHDN tại PV OIL Vĩnh Long................................................. 49 2.5 Đánh giá chung về văn hóa doanh nghiệp. ......................................................... 52 2.5.1 Những kết quả đạt được .......................................................................... 52 2.5.2 Một số vấn đề còn tồn tại ........................................................................ 53 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................ 55 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XĂNG DẦU DẦU KHÍ VĨNH LONG ............................... 56 3.1 Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long .................... 56
3.1.1 Quan điểm định hướng ........................................................................... 56 3.1.2 Mục tiêu phát triển tại PV OIL Vĩnh Long ............................................ 56 3.1.3 Mục tiêu hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long ............................... 57 3.2 Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại PV OIL Vĩnh Long đến năm 2020 ........................................................................................................................... 58 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện giá trị văn hóa hữu hình ........................................ 58 3.2.1.1 Cũng cố và phát triển kiến trúc đặc trưng, diện mạo doanh nghiệp, tăng cường hệ thống nhận diện thương hiệu. ............................................... 59 3.2.1.2 Về logo và khẩu hiệu ....................................................................... 59 3.2.1.3 Hoàn thiện các hoạt động cho các lễ kỉ niệm, lễ nghi và sinh hoạt văn hóa ......................................................................................................... 59 3.2.1.4 Đồng phục ........................................................................................ 60 3.2.1.5 Hoàn thiện công tác giáo dục truyền thống lịch sử của DN và tạo ra ấn phẩm điển hình ........................................................................................ 61 3.2.2 Giải pháp củng cố và hoàn thiện những giá trị được tuyên bố................ 62 3.2.2.1 Tầm nhìn .......................................................................................... 62 3.2.2.2 Sứ mệnh và các giá trị cốt lõi ........................................................... 62 3.2.3 Giải pháp hướng đến những quan niệm chung ....................................... 63 3.3 Các giải pháp hoàn thiện các hoạt động hỗ trợ VHDN ..................................... 63 3.3.1 Hoàn thiện hệ thống văn bản nội quy quy chế quản lý và hệ thống thông tin ...................................................................................................................... 64 3.3.2 Bổ sung văn bản quy định về quy tắc ứng xử ......................................... 65 3.3.3 Hoàn thiện các chuẩn mực về thời gian làm việc.................................... 66 3.3.4 Hoàn thiện chuẩn mực về chế độ họp hành và báo cáo .......................... 67 3.3.5 Vấn đề chức danh cán bộ......................................................................... 68 3.3.6 Về công tác cán bộ .................................................................................. 69 3.3.7 Về công tác lao động tiền lương và chế độ chính sách ........................... 69 3.3.8 Công bằng trong đánh giá khen thưởng và kỷ luật ................................. 70 3.3.9 Xây dựng văn hóa trong kinh doanh thông qua hoạt động bán lẻ........... 70
3.4 Nhóm giải pháp điều chỉnh mô hình VHDN tại Công ty PV OIL Vĩnh Long .. 71 3.4.1 Giải pháp giảm bớt văn hóa cấp bậc ....................................................... 71 3.4.2 Giải pháp tăng cường văn hóa gia đình ................................................... 72 3.4.3 Giải pháp để phát triển văn hóa sáng tạo ................................................ 73 3.5 Kiến nghị ............................................................................................................. 74 3.5.1 Kiến nghị đối với Nhà nước .................................................................... 74 3.5.2 Kiến nghị với Tập đoàn dầu khí Việt Nam và ban lãnh đạo Công ty ..... 75 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................ 76 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 77 PHỤ LỤC 1: HỆ THỐNG VĂN BẢN QUẢN LÝ NỘI BỘ CỦA PV OIL VĨNH LONG. PHỤ LỤC 2: BẢNG CÂU HỎI. PHỤ LỤC 3: TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT NHẬN DẠNG MÔ HÌNH VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI PV OIL VĨNH LONG (LÀM TRÒN).
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CBCNV : Cán bộ công nhân viên CBCNV-NLĐ : Cán bộ công nhân viên- Người lao động CHXD : Cửa hàng xăng dầu DN : Doanh nghiệp PR : Quan hệ công chúng PV OIL : Tổng Công ty xăng dầu Việt Nam PV OIL Vĩnh Long : Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long SXKD : Sản xuất kinh doanh VH : Văn hóa VHDN : Văn hóa doanh nghiệp
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 Phân bổ nhân sự của các phòng ban trong Công ty ...................................27 Bảng 2.2 Trình độ nhân viên trong Công ty .............................................................28 Bảng 2.3: Bảng thống kê độ tuổi nhân viên trong Công ty.......................................28 Bảng 2.4: Bảng thống kê kết quả kinh doanh của Công ty từ năm 2012-2014 ........29 Bảng 2.5: Đánh giá của CBCNV về logo, slogan và khẩu hiệu tại Công ty.............33 Bảng 2.6: Đánh giá của CBCNV về mức độ nhận thức 5 giá trị cốt lõi ...................39 Bảng 2.7: So sánh chuỗi giá trị các đối thủ cạnh tranh .............................................40 Bảng 2.8: Đánh giá của CBCNV về các quan niệm chung.......................................45 Bảng 2.9: Bảng đánh giá mô hình VHDN của PV OIL Vĩnh Long theo ý kiến của toàn thể CBCNV (theo thang đo CHMA) .................................................................51
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1 Các loại hình văn hóa tổ chức được đo lường bằng thang đo CHMA .......22 Hình 2.1 Cơ cấu tổ chức Công ty Cổ Phần Xăng Dầu Dầu Khí Vĩnh Long ............26 Hình 2.2 Logo của Công ty Cổ Phần Xăng Dầu Dầu Khí Vĩnh Long ......................32 Hình 2.3 Nhận dạng mô hình văn hóa doanh nghiệp của PV OIL Vĩnh Long theo ý kiến của toàn thể cán bộ công nhân viên (theo thang đo CHMA) ............................50
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Văn hóa doanh nghiệp được xem là một đặc điểm để phân biệt doanh nghiệp này với doanh nghiệp khác, văn hóa doanh nghiệp (VHDN) mỗi nơi có cách hiểu khác nhau, mỗi doanh nghiệp có cách làm khác nhau, nhưng dù làm cách nào đi nữa cũng không ngoài mục đích cuối cùng nhằm tạo ra một môi trường làm việc tốt nhất, thuận lợi, tạo niềm tin cho nhân viên, tạo ra một tiếng nói chung giữa các thành viên và thu hút nguồn lực những nhân viên tài năng về với doanh nghiệp cùng chung tay vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Việc xây dựng và phát triển VHDN là đòi hỏi cấp bách hiện nay và là điều đầu tiên mà doanh nghiệp cần phải làm. Xây dựng và phát triển VHDN đang trở thành một xu hướng trên thế giới, được nâng lên tầm chiến lược trong nhiều doanh nghiệp và tập đoàn kinh tế hiện nay. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phần lớn các doanh nghiệp Việt Nam còn chưa có sự nhận thức đúng đắn về VHDN, chưa thấy được tầm quan trọng và sức mạnh của VHDN… Là đơn vị thành viên của Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PV OIL), PV OIL Vĩnh Long đã từng bước xây dựng văn hóa doanh nghiệp trên cở sở thừa hưởng văn hóa chung của Tập đoàn. Tại PV OIL Vĩnh Long các đặc trưng văn hóa đã được hình thành trong quá trình phát triển của Công ty với sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi, dự án một PV OIL, các giá trị văn hóa đó đã được thiết lập và mang lại những ảnh hưởng tích cực trong hoạt động sản xuất của Công ty. Bản thân VHDN trong Công ty đã có. Tuy nhiên, vì nhiều lý do mà những nét văn hóa đó không được biểu hiện một cách rõ nét và có hệ thống. Việc thiết kế văn phòng Công ty chưa có kiến trúc riêng biệt, Công ty chưa có quy định về việc mặc đồng phục. Công tác thực hiện hội họp chưa khoa học,..một số giá trị cốt lõi mà Công ty mong muốn có được bản sắc của mình vẫn chưa trở thành hiện thực, Một số rào cản về quy trình và chính sách do chưa phù hợp với tập quán và các quy trình quy chế đã được ban hành rất lâu chưa và ít cập nhật lại gây khó khăn cho quá trình làm việc của nhân viên cũng như khả năng cạnh tranh trên thị trường khó đạt được
2 mục tiêu kinh doanh đã đề ra. Đề tài luận văn tốt nghiệp “Giải pháp hoàn thiện các cấp độ văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long đến năm 2020” nhằm giúp cho PV OIL Vĩnh Long đánh giá lại quá trình xây dựng VHDN và tìm ra các giải pháp để củng cố và hoàn thiện VHDN của mình phù hợp với chiến lược phát triển của Công ty nhằm góp phần nâng cao năng lực hoạt động và hiệu quả SXKD của Công ty một cách bền vững. 2. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phân tích, đánh giá hiện trạng các yếu tố cấu thành VHDN và định vị mô hình VHDN tại PV OIL Vĩnh Long. Trên cơ sở đó xác định phương hướng và đề xuất một số giải pháp nhằm củng cố, điều chỉnh và hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Các mục tiêu cụ thể là: + Khảo sát, phân tích, đánh giá hiện trạng các yếu tố cấu thành VHDN tại Công ty PV OIL Vĩnh Long, tìm ra các ưu điểm và hạn chế. + Khảo sát để nhận dạng, định vị mô hình VHDN tại Công ty hiện nay và mô hình mong muốn trong tương lai. + Đề xuất giải pháp củng cố, điều chỉnh và hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là các yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp nói chung, các đặc điểm và hình thức biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp, các cấp độ văn hóa doanh nghiệp. Đối tượng khảo sát là cán bộ và nhân viên làm việc tại PV OIL Vĩnh Long. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Về phạm vi không gian, nghiên cứu được thực hiện tại Công ty PV OIL Vĩnh Long với toàn thể CBCNV trong Công ty. Về phạm vi thời gian, nghiên cứu sử dụng số liệu thứ cấp được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2012-2014. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu thứ cấp dùng cho
3 dự báo tình hình phát triển của Công ty PV OIL Vĩnh Long chủ yếu đến năm 2020. Dữ liệu sơ cấp được thu thập trong năm 2014 thông qua các phiếu khảo sát. Nghiên cứu đề xuất giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp chủ yếu đến năm 2020. 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp khảo sát thực tiễn: điều tra, khảo sát tìm hiểu CBCNV của PV OIL Vĩnh Long nhằm đánh giá thực trạng và thu thập thông tin phục vụ cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: tổng hợp một số ý kiến lãnh đạo PV OIL, ban Giám Đốc và trưởng, phó phòng tại PV OIL Vĩnh Long trong quá trình hoàn thiện VHDN tại PV OIL Vĩnh Long. Phương pháp suy luận logic: kết quả phân tích và các thông tin tổng hợp, đánh giá để đề ra các giải pháp thích hợp. Kết hợp với việc sử dụng thang đo văn hóa tổ chức CHMA để đánh giá, nhận xét về văn hóa doanh nghiệp tại PV OIL Vĩnh Long. Bảng câu hỏi được in và gửi trực tiếp đến người khảo sát. 5. Kết cấu luận văn Ngoài danh mục, tài liệu tham khảo và các phụ lục, luận văn có phần mở đầu, phần kết luận và có 3 chương trong nội dụng chính như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp. Chương 2: Thực trạng về văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phần xăng dầu dầu khí Vĩnh Long.
4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HÓA DOANH NGHIỆP 1.1 Khái niệm và đặc điểm văn hóa doanh nghiệp 1.1.1 Khái niệm văn hóa Có thể nói văn hóa là một khái niệm có nhiều định nghĩa nhất bởi góc nhìn, cách tiếp cận và ý kiến khác nhau trên nhiều lĩnh vực. Hiện nay khái niệm văn hóa đang được sử dụng cũng vẫn chỉ có tính chất quy ước, nhằm đi đến một khái niệm có tính chất thỏa thuận để tiện sử dụng, bởi vì chúng ta chỉ mới đi được những bước đầu tiên tới cách hiểu đúng và định nghĩa đúng thế nào về văn hóa. Theo Edouard Heriot, một chính khách, nhà văn và nhà nghiên cứu văn học sử người Pháp (1872-1957) cho rằng: “văn hóa là cái gì còn lại khi ta quên tất cả, là cái còn thiếu khi ta học tất cả”. Nhà xã hội học văn hóa Anh Edward Burnett Tylor (1832- 1917) thì cho rằng “văn hóa hoặc văn minh là một tổng thể phức hợp bao gồm tri thức, tín ngưỡng, nghệ thuật, đạo đức, luật lệ, phong tục và tất cả những khả năng, thói quen mà con người đạt được với tư cách một thành viên của xã hội”. Năm 2002, UNESCO đã đưa ra định nghĩa về văn hóa như sau: “ Văn hóa nên được đề cập đến như là một tập hợp của những đặc trưng về tâm hồn, vật chất, tri thức và xúc cảm của một xã hội hay một nhóm người trong xã hội và nó chứa đựng, ngoài văn học và nghệ thuật, cả cách sống, phương thức chung sống, hệ thống giá trị, truyền thống và đức tin”. Khái quát chung, có thể hiểu: Văn hóa là toàn bộ những hoạt động vật chất và tinh thần mà loài người đã sáng tạo ra trong lịch sử của mình trong quan hệ với con người, với tự nhiên và với xã hội, được đút kết lại thành hệ giá trị và chuẩn mực xã hội. Nói tới văn hóa là nói tới con người, nói tới việc phát huy năng lực bản chất của con người, nhằm hoàn thiện con người, hoàn thiện xã hội. Có thể nói văn hóa là tất cả những gì gắn liền với con người, ý thức con người để rồi lại trở về với chính nó”. 1.1.2 Văn hóa doanh nghiệp
5 Trong mỗi doanh nghiệp đều tồn tại những hệ thống hay chuẩn mực về giá trị đặc trưng, hình tượng, phong cách của doanh nghiệp tôn trọng và truyền từ người này sang người khác, thế hệ này sang thế hệ khác. Chúng có ảnh hưởng quan trọng đến hành vi của các thành viên. Khi phải đối đầu với những vấn đề nan giải về đạo đức, những hệ thống giá trị, phương pháp tư duy này có tác dụng chỉ dẫn các thành viên của doanh nghiệp cách thức ra quyết định hợp với phương châm hành động của doanh nghiệp. Khái niệm được sử dụng để phản ánh những hệ thống này được gọi với nhiều tên khác nhau như văn hóa doanh nghiệp, hay văn hóa Công ty (corporate culture), văn hóa kinh doanh (business culture), văn hóa tổ chức (organizational culture). “Văn hóa doanh nghiệp (hay văn hóa Công ty) được định nghĩa là một hệ thống các ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, nhận thức và phương pháp tư duy được mọi thành viên của một tổ chức cùng đồng thuận và có ảnh hưởng ở phạm vi rộng đến cách thức hành động của các thành viên trong hoạt động kinh doanh, tạo nên bản sắc kinh doanh của doanh nghiệp đó”. (Đỗ Thị Phi Hoài và cộng sự, 2009). Văn hóa doanh nghiệp là toàn bộ các giá trị văn hóa được xây dựng trong suốt quá trình hình thành và phát triển của một doanh nghiệp, chi phối toàn bộ hoạt động của một doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp tạo những sắc thái riêng mà doanh nghiệp muốn vươn tới, tạo ra sự cam kết tự nguyện đối với những gì vượt ra ngoài phạm vi niềm tin và giá trị của mỗi cá nhân. Chúng giúp các thành viên mới nhận thức được ý nghĩa của các sự kiện và hoạt động của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp là sản phẩm chung của tất cả các thành viên trong một doanh nghiệp, xác lập một hệ thống các giá trị được mọi thành viên chia sẻ, chấp nhận, đề cao và ứng xử theo các giá trị đó. Văn hóa doanh nghiệp còn góp phần tạo nên sự khác biệt giữa các doanh nghiệp và được xem là truyền thống của riêng mỗi doanh nghiệp.
6 Tóm lại, VHDN là những đặc trưng, bản sắc riêng, nét riêng cơ bản của DN để phân biệt DN này với DN khác. Đồng thời cũng là những chuẩn mực hành vi, hệ thống giá trị mà tất cả thành viên trong DN phải tuân theo hoặc bị chi phối. 1.1.3 Đặc điểm của văn hóa doanh nghiệp Văn hóa doanh nghiệp có một số đặc điểm sau: Thứ nhất: văn hóa doanh nghiệp liên quan đến nhận thức. Các cá nhân nhận thức được văn hóa doanh nghiệp thông qua những gì họ nhìn thấy, nghe được trong phạm vi của doanh nghiệp. Thứ hai: văn hóa doanh nghiệp có tính chứng thực.Văn hóa doanh nghiệp hướng các thành viên tới việc hành động và vận dụng những triết lý, phương pháp ra quyết định khi hành động thay vì nhận xét, phê phán hay đánh giá về hệ thống các triết lý, giá trị tổ chức. 1.2 Vai trò của văn hóa doanh nghiệp 1.2.1 Văn hóa doanh nghiệp là nguồn lực tạo ra lợi thế cạnh tranh Lợi thế cạnh tranh của DN được xem xét dựa trên các khía cạnh như: chất lượng sản phẩm và dịch vụ, chi phí, công nghệ, sự linh hoạt trước phản ứng của thị trường, thời gian giao hàng,…Để có được những lợi thế này DN phải có những nguồn lực về tài chính, nhân lực, máy móc, nguyên vật liệu, phương pháp làm việc. Các nguồn lực về tài chính, máy móc, công nghệ, nguyên vật liệu tạo cho DN có lợi thế so sánh với đối thủ cạnh tranh trước khách hàng. Trong khi đó nguồn nhân lực đóng vai trò tham gia trong toàn bộ quá trình chuyển hóa các nguồn lực khác trở thành sản phẩm, dịch vụ cuối cùng đến với khách hàng. Vì vậy nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh cho DN. Tính hiệu quả của DN phụ thuộc rất lớn vào yếu tố văn hóa. Nó ảnh hưởng trực tiếp to lớn đến việc hình thành mục tiêu, chiến lược và chính sách của DN, nó tạo ra tính định hướng có tính chất chiến lược cho bản thân DN, đồng thời cũng như tạo thuận lợi cho việc thực hiện thành công chiến lược đã lựa chọn của DN. Môi trường văn hóa của DN còn có ý nghĩa tác động quyết định đến tinh thần, thái độ, động cơ làm việc của các thành viên. Phương thức làm việc của lãnh đạo doanh
7 nghiệp sẽ ảnh hưởng đến văn hóa doanh nghiệp và sẽ tác động đến nhân viên, làm cho họ định hướng công việc tốt cũng như xác định rõ những đóng góp của mình đối với doanh nghiệp, tự hoàn thiện bản thân. Văn hóa DN nâng cao giá trị của các nguồn lực có sẵn của doanh nghiệp để đồng thời nâng cao lợi thế cạnh tranh của DN. 1.2.2 Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng tới hoạch định chiến lược Văn hóa doanh nghiệp có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạch định chiến lược phát triển của tổ chức thông qua việc chọn lọc thông tin thích hợp (áp dụng kinh nghiệm, mô hình được lựa chọn phù hợp), đặt ra những mức tiêu chuẩn theo giá trị của tổ chức và cung cấp những tiêu chuẩn, nguyên tắc cho các hoạt động của DN. Hoạch định chiến lược phát triển của tổ chức sẽ giúp cho các thành viên thấy hết vai trò của họ trong chiến lược, phân bổ vai trò của họ đối với việc thực hiện các mục tiêu chiến lược, nhận thức được các nguồn lực có sẵn của DN và nỗ lực bản thân để thực hiện chiến lược. Văn hóa doanh nghiệp cũng có ảnh hưởng đến việc thực hiện chiến lược của doanh nghiệp bởi vì một văn hóa doanh nghiệp mạnh sẽ tạo được sự thống nhất và tuân thủ cao đối với các giá trị, niềm tin của tổ chức và đó sẽ là cơ sở quan trọng để thực hiện thành công chiến lược của doanh nghiệp. Văn hóa doanh nghiệp với chức năng tạo được cam kết cao của các thành viên trong tổ chức sẽ là yếu tố quyết định để nâng cao hiệu quả hoạt động , nâng suất lao động của doanh nghiệp. 1.2.3 Thu hút nhân tài và sự gắn bó của người lao động Một khi văn hóa của DN trở nên mạnh mẽ và có hiệu quả thì sẽ góp phần nâng cao lợi thế cạnh tranh của DN, đưa tiếng vang của DN ra ngoài bởi việc quản lý chặt chẽ và hiệu quả các hoạt động truyền thông đại chúng đối với doanh nghiệp cũng như sự thành công thực tế của doanh nghiệp trên thị trường kinh doanh. Chính những tiếng vang này sẽ giúp doanh nghiệp thu hút các nhân tài mong muốn vào làm việc ở đây và bằng chính văn hóa doanh nghiệp ổn định, rõ ràng, có tính định hướng cao sẽ giúp cho doanh nghiệp giữ được người lao động ở lại vị trí với mình
8 lâu hơn, có ý nghĩa gắn bó và phát triển lâu dài với doanh nghiệp do họ tìm thấy được một môi trường làm việc ổn định và phù hợp, có tương lai. Một môi trường văn hóa mạnh có tác dụng thu hút và gìn giữ nhân tài cho tổ chức. Địa vị, tiền lương, cơ hội thăng tiến,…chỉ thực sự có tác dụng lâu dài khi đi liền với nó là một môi trường làm việc tạo được hứng thú, nhân viên cảm nhận được bầu không khí thân thiện và có cơ hội khẳng định mình. Một tổ chức xây dựng được một nền văn hóa mạnh sẽ quy tụ được sự nhất trí cao giữa các thành viên về những gì mà tổ chức đề ra. Sự nhất trí đó sẽ tạo ra sự liên kết, củng cố lòng trung thành và sự cam kết bền vững với tổ chức. Như vậy sẽ giảm được xu hướng rời bỏ tổ chức. 1.2.4 Tạo động lực làm việc Văn hóa doanh nghiệp không phải là những quy định cứng nhắc cản trở sự sáng tạo của các thành viên mà văn hóa DN tạo động cơ làm việc, khuyến khích sự sáng tạo của các cá nhân trong DN (Dương Thị Liễu và cộng sự, 2009). Chính là sự gắn kết giữa cá nhân với doanh nghiệp bằng cách chỉ rõ mối liên hệ giữa công việc mà họ đang làm đối với nỗ lực đạt được mục tiêu của doanh nghiệp thông qua việc thực thi chính sách của chiến lược để tiến đến mục tiêu. Đó là sự cam kết chung, sự đam mê vì mục tiêu của doanh nghiệp cũng là mục tiêu của từng thành viên trong doanh nghiệp. Khi đó mỗi người đều có động cơ làm việc từ chính nhu cầu của mình, không phải vì những quy định ràng buộc của DN. Một người lãnh đạo biết chú trọng và phát triển văn hóa doanh nghiệp thì họ sẽ xây dựng hệ thống và phương thức làm việc hiệu quả như hệ thống thông tin, các phương thức phân quyền và giao việc hiệu quả là xây dựng một môi trường làm việc cởi mở và thuận lợi. Chính những điều đó đã góp phần tạo động lực thúc đẩy nhân viên làm việc. VHDN giúp nhân viên thấy được mục tiêu, định hướng phát triển và bản chất của công việc họ làm, tạo ra mối quan hệ tốt đẹp giữa các thành viên và một môi trường làm việc lành mạnh. Nó làm cho nhân viên thấy tự hào về công việc mình làm, với tư cách là thành viên của DN. Trong môi trường cạnh tranh trên thị trường
9 lao động cùng với các yếu tố về thù lao, phúc lợi, điều kiện lao động,… thì VHDN là một tiêu chí để người lao động quyết định vào làm việc và gắn bó lâu dài với DN. VHDN là nguồn động lực to lớn với nhân viên. Các nhân viên sẽ tự có ý thức khi cảm thấy công việc họ đang làm có ý nghĩa, thành tích của họ được đề cao và họ cảm thấy được tôn trọng. Về mặt này, VHDN có vai trò quan trọng giúp nhân viên củng cố niềm tin, đoàn kết và trung thành với tổ chức. Họ yêu mến nơi họ làm việc, đó là động lực quan trọng thúc đẩy họ cống hiến hết mình cho tổ chức. 1.2.5 Văn hóa doanh nghiệp giúp điều phối và kiểm soát VHDN sẽ đưa ra những chuẩn mực, những qui định mà xuất phát ban đầu là từ ý nguyện, mong muốn của người sáng lập và sau đó dần dần được thừa nhận và trở thành của đại đa số các thành viên bởi những chuẩn mực, qui định được trải nghiệm cùng với họ qua năm tháng thăng trầm hoạt động tại doanh nghiệp. Chính những chuẩn mực, những quy tắc này sẽ giúp cho nhà lãnh đạo điều phối và kiểm soát doanh nghiệp do chúng trở thành cơ sở để các thành viên điều chỉnh hành vi của họ cũng như là cơ sở để xem xét khi ra quyết định 1.2.6 Văn hóa doanh nghiệp giúp giảm xung đột Xung đột xuất phát từ những bất đồng của cá nhân, bất đồng quan điểm trong cuộc sống, bất đồng quan điểm trong làm việc, bất đồng về cách thức giải quyết vấn đề, hay bất đồng giữa quyền lợi ích cá nhân và lợi ích tập thể,… Văn hóa doanh nghiệp với vai trò định hướng, đưa ra những chuẩn mực, quy định nhằm giúp các thành viên trong doanh nghiệp điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp, góp phần làm giảm mâu thuẫn, tạo khối đoàn kết trong doanh nghiệp. VHDN là chất keo gắn kết các thành viên thống nhất cách nhìn nhận vấn đề, đánh giá, lựa chọn giải pháp giải quyết vấn đề. Điều này giúp mọi người hiểu nhau hơn và khi có xung đột thì đây là yếu tố giúp mọi người hòa hợp và gắn kết. Điều đó góp phần tạo sự phát triển trong thế ổn định và bền vững cho DN. 1.3 Biểu hiện của văn hóa doanh nghiệp Theo Edgar H.Schien, VHDN được chia thành ba mức độ, đó là mức độ nhìn nhận được các hiện tượng văn hóa của người quan sát. Các mức độ này di