Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng tại huyện Cai Lậy - tỉnh Tiền Giang

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

195
lượt xem 29
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là đánh giá tính liên kết và hiệu quả của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy; nhận diện những ưu nhược điểm của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy hiện nay; đề xuất những giải pháp phù hợp với thực tiễn trong giai đoạn tiếp theo từ năm 2015 – 2020 nhằm nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng tại huyện Cai Lậy - tỉnh Tiền Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ---------------------------- PHAN THỊ HỒNG YẾN GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHUỖI CUNG ỨNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY TỈNH TIỀN GIANG Chuyên ngành : Quản trị kinh doanh Mã số : 60.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ MINH TÂM TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2014
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ----0---- LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ kinh tế“GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHUỖI CUNG ỨNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY - TỈNH TIỀN GIANG” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Người thực hiện Phan Thị Hồng Yến
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH DANH MỤC PHỤ LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ..............................................................................1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................................2 3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU............................................................3 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................................3 4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu..........................................................................................3 4.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu ..................................................................................3 5. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN ...................................................................................................................................4 5.1. Công trình nghiên cứu của Joeteddy B. Bugarin ..................................................4 5.2. Luận văn khác ...........................................................................................................4 6. NHỮNG ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN VĂN ..................................................................4 7. KHUNG NGHIÊN CỨU .............................................................................................5 8. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN ......................................................................................7 CHƢƠNG 1 - CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHUỖI CUNG ỨNG ...................................8 1.1. TỔNG QUAN VỀ CHUỖI CUNG ỨNG .................................................................8 1.1.1. Chuỗi cung ứng và quản trị chuỗi cung ứng ......................................................8 1.1.1.1. Chuỗi cung ứng ....................................................................................................8
1.1.1.2. Quản trị chuỗi cung ứng ......................................................................................9 1.1.2. Phân loại chuỗi cung ứng ....................................................................................10 1.1.2.1. Theo tiêu chí tính liên kết giữa các thành phần trong chuỗi cung ứng .............10 1.1.2.2. Theo đặc tính của sản phẩm ..............................................................................10 1.1.2.3. Theo cách thức đưa sản phẩm ra thị trường.......................................................11 1.2. CÁC THÀNH PHẦN VÀ MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC TRONG CHUỖI CUNG ỨNG ............................................................................................................................11 1.2.1. Các thành phần cơ bản trong chuỗi cung ứng .................................................11 1.2.1.1. Nhà cung cấp......................................................................................................12 1.2.1.2. Nhà sản xuất ........................................................................................................12 1.2.1.3. Nhà phân phối .....................................................................................................12 1.2.1.4. Nhà bán lẻ ...........................................................................................................13 1.2.1.5. Khách hàng/người tiêu dùng ...............................................................................13 1.2.2. Mối quan hệ hợp tác trong chuỗi cung ứng .......................................................13 1.2.2.1. Hợp tác theo chiều dọc (Vertical Collaboration) ..............................................13 1.2.2.2. Hợp tác theo chiều ngang (Horizontal Collaboration) ......................................13 1.2.2.3. Hợp tác đa chiều (Lateral Collaboration) ..........................................................13 1.2.3. Mức độ hợp tác trong chuỗi cung ứng ...............................................................14 1.2.4. Vai trò của hợp tác trong chuỗi cung ứng .........................................................14 1.2.4.1. Đối với bản thân doanh nghiệp ...........................................................................14 1.2.4.2. Đối với ngành ......................................................................................................14 1.3. TIÊU CHUẨN ĐO LƢỜNG HIỆU QUẢ CHUỖI CUNG ỨNG .........................15 1.3.1. Các yếu tố tác động đến hiệu quả chuỗi cung ứng ............................................15 1.3.1.1. Sản xuất ...............................................................................................................15 1.3.1.2. Hàng tồn kho .......................................................................................................15 1.3.1.3. Vị trí ..................................................................................................................16 1.3.1.4. Vận chuyển ..........................................................................................................17 1.3.1.5. Thông tin .............................................................................................................17
1.3.2. Các yếu tố đo lƣờng hiệu quả chuỗi cung ứng ..................................................18 1.3.2.1. Tiêu chuẩn giao hàng ..........................................................................................18 1.3.2.2. Tiêu chuẩn chất lượng.........................................................................................19 1.3.2.3. Tiêu chuẩn thời gian ...........................................................................................19 1.3.2.4. Tiêu chuẩn chi phí ...............................................................................................19 1.4. BÀI HỌC KINH NGHIỆM .....................................................................................20 1.4.1. Bài học kinh nghiệm từ thành công của sản phẩm sầu riêng ở Thái Lan .....20 1.4.2. Bài học kinh nghiệm từ thất bại trong việc xây dựng chuỗi cung ứng dừa ở Tỉnh Bến Tre ...................................................................................................................21 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG CHUỖI CUNG ỨNG SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY – TỈNH TIỀN GIANG .................................................................................25 2.1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH TRỒNG SẦU RIÊNG Ở VIỆT NAM ..............25 2.2. GIỚI THIỆU VỀ CÂY SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY .............................26 2.2.1. Diện tích – sản lƣợng ...........................................................................................27 2.2.2. Các giống sầu riêng chủ yếu tại Huyện Cai Lậy .............................................27 2.3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM SẦU RIÊNG CỦA HUYỆN CAI LẬY ..........................................................................................................29 2.4. PHÂN TÍCH CHUỖI CUNG ỨNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG CỦA HUYỆN CAI LẬY .........................................................................................................................30 2.4.1. Sơ đồ tổng quát chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng tại huyện Cai Lậy .......30 2.4.2. Đặc điểm của các thành phần trong chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng tại huyện Cai Lậy .................................................................................................................32 2.4.2.1. Nông dân trồng sầu riêng .................................................................................32 2.4.2.2. Người thu mua sầu riêng ..................................................................................34 2.4.2.3. Người mua bán sỉ sầu riêng ..............................................................................36 2.4.2.4. Doanh nghiệp ....................................................................................................37 2.4.2.5. Người mua bán lẻ sầu riêng..............................................................................40 2.4.2.6. Người tiêu dùng sầu riêng ................................................................................41
2.4.3. Tính hiệu quả của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy – tỉnh Tiền Giang ......................................................................................................................42 2.4.3.1.Tiêu chuẩn chất lượng..........................................................................................42 2.4.3.2. Tiêu chuẩn giao hàng ..........................................................................................48 2.4.3.3. Tiêu chuẩn thời gian ...........................................................................................51 2.4.3.4. Tiêu chuẩn chi phí ...............................................................................................53 2.4.4. Phân tích sự phối hợp giữa các thành phần trong chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy – tỉnh Tiền Giang .................................................................................64 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CHUỖI CUNG ỨNG SẦU RIÊNG Ở HUYỆN CAI LẬY – TỈNH TIỀN GIANG .......................................67 3.1. MỤC TIÊU, QUAN ĐIỂM VÀ CƠ SỞ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHUỖI CUNG ỨNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY – TỈNH TIỀN GIANG .......................................................................................................67 3.1.1. Mục tiêu đề xuất giải pháp ..................................................................................67 3.1.2. Quan điểm đề xuất giải pháp ..............................................................................67 3.1.3. Cơ sở đề xuất giải pháp .......................................................................................69 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CHUỖI CUNG ỨNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG CỦA HUYỆN CAI LẬY – TỈNH TIỀN GIANG ......................69 3.2.1. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng sản phẩm Sầu riêng Cai Lậy ....69 3.2.1. 1. Xây dựng nhóm nghiên cứu sầu riêng...............................................................69 3.2.1.2. Xây dựng và áp dụng thành công kỹ thuật trồng sầu riêng theo tiêu chuẩn VietGAP và đào tạo kỹ thuật cho nông dân trồng sầu riêng. ..........................................72 3.2.2. Nhóm giải pháp nhằm cải thiện phƣơng thức và thời gian giao hàng, giảm chi phí và hao hụt cho toàn chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng huyện Cai Lậy ..........75 3.2.2.1. Hoàn thiện phương thức giao dịch và thanh toán trong toàn chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy ..........................................................................................................75 3.2.2.2. Hoàn thiện công tác xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm.........................76 3.2.2.3. Nâng cấp hệ thống thông tin liên lạc và giao thông nông thôn ..........................79
3.2.3. Nhóm giải pháp nhằm tăng cƣờng sự phối hợp và hỗ trợ giữa các thành phần tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng huyện Cai Lậy .........................80 3.2.3.1. Củng cố và nâng cao chất lượng mối liên kết giữa các thành phần tham gia chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng huyện Cai Lậy ........................................................80 3.2.3.2. Xây dựng mô hình hợp tác xã sầu riêng mới ......................................................83 3.2.4. Những giải pháp hỗ trợ khác ..............................................................................85 3.2.4.1. Giải pháp xây dựng mở rộng hệ thống tiêu thụ, tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới ..................................................................................................................85 3.2.4.2. Giải pháp về vốn .................................................................................................86 3.2.4.3. Giải pháp nâng cao trình độ nguồn nhân lực ........................................................86 3.3. KIẾN NGHỊ .............................................................................................................87 KẾT LUẬN .....................................................................................................................89 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1 PHỤ LỤC 2 PHỤ LỤC 3 PHỤ LỤC 4 PHỤ LỤC 5 PHỤ LỤC 6 PHỤ LỤC 7 PHỤ LỤC 8 PHỤ LỤC 9 PHỤ LỤC 10 PHỤ LỤC 11
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên đầy đủ tiếng Anh Tên đầy đủ tiếng Việt GAP Good Agriculture Practices Thực Hành Nông Nghiệp Tốt Southern Horticultural Research Viện Nghiên Cứu Cây Ăn SOFRI Institute Quả Miền Nam Tổ Chức Thương Mại Thế WTO World Trade Organization Giới
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1 Sản lượng và thị trường xuất khẩu sầu riêng Thái Lan giai đoạn 2010 đến 2012 ....................................................................................................................................20 Bảng 2.1 Sản lượng trái cây nhập khẩu từ các nước vào Trung Quốc năm 2012 .............26 Bảng 2.2 Thống kê sản lượng, giá bán, chi phí, lợi nhuận trung bình của nông dân trồng sầu riêng. ............................................................................................................................57 Bảng 2.3 Thống kê chi phí, sản lượng, giá mua, giá bán chính vụ và trái vụ của người thu mua. ..............................................................................................................................59 Bảng 2.4 Thống kê chi phí, giá mua, giá bán chính vụ và trái vụ của người bán sỉ. .........60 Bảng 2.5 Thống kê chi phí, giá mua, giá bán chính vụ và trái vụ của của doanh nghiệp..61 Bảng 2.6 Thống kê chi phí, giá mua, giá bán chính vụ và trái vụ của của người bán lẻ. ..63 Bảng 2.7 Bảng thống kê tỷ lệ lợi nhuận của các thành phần trong chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy ......................................................................................................64
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1 Biểu đồ giá sầu riêng tại Thái Lan từ 2005-2014 .............................................21 Hình 2.1 Sơ đồ chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy ..........................................32 Hình 2.2 Quy mô hộ nông dân trồng sầu riêng tại huyện Cai Lậy năm 2014. ................33 Hình 2.3 Các giống sầu riêng hiện tại nông dân Cai Lậy đang canh tác. ........................34 Hình 2.4 Quy mô vốn của người thu mua sầu riêng. .......................................................35 Hình 2.5 Phương thức thu mua sầu riêng của người thu mua..........................................36 Hình 2.6 Quy mô vốn kinh doanh của người bán sỉ sầu riêng. ........................................36 Hình 2.7 Nguồn thu mua sầu riêng chính của người bán sỉ .............................................37 Hình 2.8 Quy mô vồn kinh doanh của doanh nghiệp kinh doanh sầu riêng ....................38 Hình 2.9 Diện tích kho bãi của các doanh nghiệp kinh doanh sầu riêng .........................39 Hình 2.10 Số lượng lao động thường xuyên tại các doanh nghiệp ..................................39 Hình 2.11 Nguồn thu mua sầu riêng của doanh nghiệp ...................................................39 Hình 2.12 Quy mô vốn người bán lẻ sầu riêng ................................................................40 Hình 2.13 Giống sầu riêng người tiêu dùng thường lựa chọn mua .................................41 Hình 2.14 Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng sầu riêng của người tiêu dùng .....................42 Hình 2.15 Lý do nông dân không tham gia tập huấn nông nghiệp .................................43 Hình 2.16 Mức giá người tiêu dùng sẵn sàng chi trả .......................................................48 Hình 2.17 Phương thức định giá mua giá bán sầu riêng giữa nông dân và thương lái ....49 Hình 2.18 Hình thức vận chuyển sầu riêng của người thu mua .......................................49 Hình 2.19 Thị trường tiêu thụ sầu riêng chính của người bán sỉ .....................................50 Hình 2.20 Phương thức xuất khẩu sầu riêng của các doanh nghiệp ................................50 Hình 2.21 Tỷ lệ hao hụt tại các khâu trong chuỗi cung ứng sầu riêng Cai Lậy...............56 Hình 2.22 Tỷ lệ lợi nhuận bình quân của người thu mua. ...............................................59 Hình 2.23 Tỷ lệ lợi nhuận bình quân của người bán sỉ ....................................................60 Hình 2.24 Tỷ lệ lợi nhuận bình quân của doanh nghiệp kinh doanh sầu riêng................62 Hình 2.25 Tỷ lệ lợi nhuận bình quân của người bán lẻ sầu riêng ....................................63
DANH MỤC PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: TỔNG QUAN VỀ HUYỆN CAI LẬY PHỤ LỤC 2: DIỆN TÍCH VÀ SẢN LƯỢNG SẦU RIÊNG CÁC TỈNH NAM BỘ NĂM 2012 PHỤ LỤC 3: DIỆN TÍCH VÀ SẢN LƯỢNG SẦU RIÊNG HUYỆN CAI LẬY GIAI ĐOẠN 2011 ĐẾN 2013 PHỤ LỤC 4: CÁC DÒNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG CHÍNH PHỤ LỤC 5: GIỚI THIỆU VỀ VIETGAP PHỤ LỤC 6: BẢO QUẢN ĐÓNG GÓI SẦU RIÊNG TRONG CHUỖI CUNG ỨNG SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY - TỈNH TIỀN GIANG PHỤ LỤC 7: BIÊN BẢN PHỎNG VẤN CHUYÊN GIA PHỤ LỤC 8: LẬP BẢNG CÂU HỎI NGHIÊN CỨU VÀ KHẢO SÁT THỰC TẾ PHỤ LỤC 9: BẢNG CÂU HỎI KHẢO SÁT CÁC THÀNH PHẦN THAM GIA CHUỖI CUNG ỨNG PHỤ LỤC 10: KẾT QUẢ XỬ LÝ DỮ LIỆU BẰNG PHẦN MỀM SPSS 20.00 PHỤ LỤC 11: DANH SÁCH CÁC ĐỐI TƯỢNG THAM GIA PHỎNG VẤN
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tại Việt Nam, sầu riêng được trồng tập trung tại một số tỉnh Đông Nam Bộ như Bình Dương, Đồng Nai, Bình Phước…và một số tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long như Bến Tre, Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ… Riêng tại Đồng bằng sông Cửu Long, sầu riêng được trồng nhiều nhất ở tỉnh Tiền Giang. Năm 2007 diện tích trồng sầu riêng của Tỉnh là 5.057 ha, phân bổ tập trung ở các xã của huyện Cai Lậy: Ngũ Hiệp (1.400 hecta), Tam Bình (1.200 hecta), và một số xã như Long Trung, Long Tiên [8]. Chiến lược của tỉnh Tiền Giang là đưa sầu riêng trở thành loại cây chủ lực trong kinh tế tỉnh, đồng thời quy hoạch vùng chuyên canh sầu riêng chất lượng cao ở một số xã thuộc huyện Cai Lậy. Tuy nhiên, hiện nay kỹ thuật canh tác cây sầu riêng tại huyện Cai Lậy còn theo kiểu thủ công, giản đơn, chưa áp dụng các quy trình canh tác đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm nên chất lượng trái thấp, chưa tiết kiệm được chi phí tối đa dẫn đến khả năng cạnh tranh của sầu riêng Cai Lậy nói riêng, sầu riêng Việt Nam nói chung còn thấp; các hộ nông dân chưa liên kết với nhau để thành lập các hợp tác xã sầu riêng nhằm bảo vệ lợi ích người nông dân khi giá và sản lượng sầu riêng trên thị trường biến động nhiều; thêm vào đó khâu vận chuyển, bảo quản sầu riêng của thương lái, nhà bán sỉ còn thô sơ dẫn đến tỷ lệ hao hụt cao, chất lượng trái giảm đáng kể; việc thiếu sự hợp tác, liên kết giữa nhà nông, thương lái, người bán sỉ, doanh nghiệp làm cho thông tin giữa các thành phần không liên tục, dẫn đến hiệu quả hoạt động của mỗi thành phần chưa cao, tỷ suất lợi nhuận của mỗi thành phần chưa đạt tối đa. Để góp phần khắc phục những hạn chế trên cùng với sự đồng ý của Giảng viên hướng dẫn Tiến Sĩ Vũ Minh Tâm, tác giả chọn đề tài “GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHUỖI CUNG ỨNG SẢN PHẨM SẦU RIÊNG TẠI HUYỆN CAI LẬY - TỈNH TIỀN GIANG” để nghiên cứu nhằm phân tích thêm về thực trạng, hiệu quả hiện tại của chuỗi cung ứng sầu riêng
2 của huyện Cai Lậy, để từ đó đưa ra các giải pháp nhằm phát triển, cải thiện hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng và là cơ sở tham khảo cho các doanh nghiệp đang và sẽ kinh doanh trong ngành sầu riêng Việt Nam, giúp họ có thể tồn tại và phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt trên phạm vi toàn cầu hiện nay. 2. Mục tiêu nghiên cứu Nghiên cứu hướng vào giải quyết các mục tiêu cụ thể sau: - Đánh giá tính liên kết và hiệu quả của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy; - Nhận diện những ưu nhược điểm của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy hiện nay; - Đề xuất những giải pháp phù hợp với thực tiễn trong giai đoạn tiếp theo từ năm 2015 – 2020 nhằm nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy. Để thực hiện tốt mục tiêu nghiên cứu nêu trên, luận văn sẽ trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: (i) Bản chất của sự hợp tác trong chuỗi cung ứng là gì? (ii) Những nhân tố nào ảnh hưởng đến sự hợp tác vàtính hiệu quả của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy? (iii) Những thành phần tham gia vào chuỗi cung ứng sẽ cần những giải pháp nào để nâng cao tính hiệu quả của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy? 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu - Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy. 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Nghiên cứu triển khai tại 4 xã Ngũ Hiệp, Tam Bình, Long Trung, Long Tiên, là 4 xã chính tập trung hơn 80% diện tích và sản lượng sầu riêng tại huyện Cai Lậy. Bên cạnh đó đề tài còn nghiên cứu các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng sầu riêng, người tiêu dùng sầu riêng ở cả hai nơi là huyện Cai Lậy và Thành Phố Hồ Chí Minh.
3 - Về thời gian: * Dữ liệu thứ cấp dùng để thực hiện đề tài nghiên cứu được thu thập trong khoảng thời gian chủ yếu từ năm 2010–2014, trong đó gồm dữ liệu đã có sẵn từ các báo cáo của phòng thống kê huyện Cai Lậy, Tổng cục Hải quan, Tổng cục thống kê. * Dữ liệu sơ cấp thu được thông qua điều tra xã hội học triển khai từ tháng 03/2014 đến tháng 06/2014. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu - Phương pháp thống kê mô tả được sử dụng trong nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy. - Nghiên cứu đã sử dụng các số liệu thống kê thông qua thu thập dữ liệu có sẵn, tiến hành lập bảng biểu, vẽ các đồ thị phục vụ cho bài nghiên cứu. - Ngoài ra, trong nghiên cứu này còn dùng phương pháp chuyên gia thông qua việc phỏng vấn sâu các cán bộ nông nghiệp đang công tác tại Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cai Lậy nhằm thiết lập mô hình chuỗi cung ứng sầu riêng phù hợp với tình hình thực tế tại huyện Cai Lậy. 4.2. Phƣơng pháp thu thập số liệu Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn trực tiếp 295 cá nhân, tổ chức tham gia vào quá trình sản xuất-cung ứng sầu riêng từ hộ trồng sầu riêng đến nhà thu mua sầu riêng, nhà bán sỉ sầu riêng, nhà bán lẻ sầu riêng, doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng sầu riêng và người tiêu dùng sầu riêng. Các quan sát thuộc nhóm đối tượng nông dân trồng sầu riêng được chọn theo phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng với 40 hộ/xã được lựa chọn. Các đối tượng còn lại của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy được chọn mẫu bằng phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Ngoài ra, đối với 2 đối tượng nghiên cứu là các doanh nghiệp kinh doanh mặt hàng sầu riêng và người tiêu dùng sầu riêng thì số liệu sơ cấp ngoài việc thu thập tại địa bàn huyện Cai Lậy, còn được thu thập tại thành phố Hồ Chí Minh vì thành phố Hồ Chí Minh là nơi tập trung phần lớn các doanh nghiệp kinh
4 doanh sầu riêng xuất khẩu, cũng như người tiêu dùng tại thành phố Hồ Chí Minh chiếm tỷ trọng lớn trong sản lượng tiêu thụ sầu riêng nội địa. 5. Tổng quan về tình hình nghiên cứu có liên quan đến luận văn Vấn đề hợp tác giữa các tác nhân trong chuỗi cung ứng đã được nhiều tác giả trên thế giới nghiên cứu. 5.1. Công trình nghiên cứu của Joeteddy B. Bugarin Joeteddy B. Bugarin[22] nghiên cứu về “Cải tiến trong chuỗi cung ứng của ngành sầu riêng tại vùng Davao-Philippine” trong đó tác giả đã dùng phương pháp thống kê miêu tả 108 mẫu, qua bài nghiên cứu tác giả đã chỉ ra được những điểm yếu kém trong chuỗi: khâu yếu nhất là từ người trồng sầu riêng đến người thu mua, dẫn đến chất lượng sầu riêng là vấn đề lớn nhất ảnh hưởng đến hiệu quả toàn chuỗi và tác giả cũng đề ra một số giải pháp nhằm cải thiện hiệu quả chuỗi sầu riêng tại vùng Davao-một trong những vùng trồng sầu riêng lớn nhất tại Philippine. Tuy nhiên vì số lượng mẫu nghiên cứu còn tương đối ít (108 mẫu) trong khi có nhiều đối tượng nghiên cứu nên phần hạn chế của đề tài là kết quả nghiên cứu còn chưa thể hiện hết được những yếu kém của toàn chuỗi cũng như những giải pháp còn mang tính chung chung, chưa cụ thể đòi hỏi người đọc phải nghiên cứu thêm. 5.2. Luận văn khác Luận văn Cao Học của Cao Thị Thu Trang (2010) [1] nghiên cứu giải pháp hoàn thiện chuỗi cung ứng Thanh Long Bình Thuận. Nhìn chung các đề tài đều thể hiện được điểm mạnh điểm yếu của từng chuỗi cung ứng, đồng thời nêu ra mô hình chuỗi cung ứng cụ thể cho từng đối tượng, qua phân tích định tính và định lượng tác giả đã đề xuất những biện pháp cải thiện chuỗi cung ứng từ những yếu kém và hạn chế của mỗi đối tượng trong từng đề tài nghiên cứu. 6. Những đóng góp của luận văn Trong nghiên cứu này tác giả đã trực tiếp điều tra khảo sát từng cá nhân, tổ chức đang sản xuất vàkinh doanh trái cây sầu riêng tại huyện Cai Lậy để phân tích đánh giá
5 hiện trạng chuỗi cung ứng và các thành phần tham gia chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy – tỉnh Tiền Giang. Nhờ đó luận văn đã có những đóng góp như sau: - Nghiên cứu chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy trên các chỉ tiêu về sự hợp tác và tính hiệu quả cùng những nguyên nhân tác động đến tính hiệu quả của chuỗi cung ứng. - Đề xuất các giải pháp đồng bộ phù hợp và mang tính phát triển lâu dài cho từng thành phần tham gia vào chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng huyện Cai Lậy – tỉnh Tiền Giang hiện nay. 7. Khung nghiên cứu Từ công trình nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước, tác giả đã xây dựng khung nghiên cứu cho luận văn như sau:
6 Cơ sở khoa học của chuỗi cung ứng Các thành phần và Các tiêu chuẩnđo lường Bài học kinh mối quan hệ hợp tác tính hiệu quả nghiệm Thực trạng chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy – tỉnh Tiền Giang Nghiên cứu tổng quan Nghiên cứu các nhân tố Nghiên cứu mức độ kết quá trình sản xuất sầu tác động đến chuỗi hợp các thành phần riêng tại huyện Cai Lậy cung ứng sản phẩm sầu tham gia chuỗi cung riêng huyện Cai Lậy ứng sản phẩm sầu riêng huyện Cai Lậy Đánh giá đặc điểm và nhận diện các yếu tố ưu nhược điểm ảnh hưởng đến hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy – tỉnh Tiền Giang Các giải pháp nhằm hoàn thiện chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang Mục tiêu quan điểm và cơ Các giải pháp đề xuất cho các thành phần trong sở đề xuất giải pháp chuỗi và kiến nghị cơ quan Nhà nước
7 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục các chữ viết tắt, danh mục các hình và bảng, phụ lục và tài liệu tham khảo; luận văn được bố cục theo 3 chương như sau: Chƣơng 1. Cơ sở khoa học về chuỗi cung ứng và quản trị chuỗi cung ứng Trong chương này tác giả trình bày cơ sở lý luận về chuỗi cung ứng và quản trị chuỗi cung ứng; Cấu trúc chuỗi cung ứng; Tiêu chuẩn đo lường hiệu quả chuỗi cung ứng. Đồng thời tác giả nghiên cứu bài học kinh nghiệp thành công của sầu riêng Thái Lan và bài học từ thất bại của chuỗi cung ứng dừa ở tỉnh Bến Tre, từ đó rút ra bài học cho chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy. Chƣơng 2. Đánh giá thực trạng chuỗi cung ứng sản phẩm sầu riêng tại huyện Cai Lậy – Tỉnh Tiền Giang. Trong chương này tác giả đã thực hiện điều tra khảo sát bằng phương pháp phỏng vấn trực tiếp 160 hộ nông dân trồng sầu riêng, 30 nhà thu mua sầu riêng, 30 nhà bán sỉ sầu riêng, 15 doanh nghiệp kinh doanh sầu riêng, 30 nhà bán lẻ sầu riêng và 30 người tiêu dùng sầu riêng trên địa bàn huyện Cai Lậy và Thành Phố Hồ Chí Minh. Từ đó nhận diện những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả chuỗi cung ứng sầu riêng để làm cơ sở để xuất giải pháp ở chương 3. Chƣơng 3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện chuỗi cung ứng sầu riêng tại huyện Cai Lậy – Tỉnh Tiền Giang. Trong chương này tác giả đề xuất những giải pháp cụ thể cho từng thành phần trong chuỗi cung ứng: nông dân, nhà thu mua, nhà bán sỉ, doanh nghiệp, người tiêu dùng và đồng thời tác giả đưa ra những kiến nghị cho cơ quan chức năng địa phương, các ban ngành nhằm nâng cao hiệu quả của chuỗi cung ứng sầu riêng huyện Cai Lậy tỉnh Tiền Giang trong thời gian tới.
8 CHƢƠNG 1 - CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CHUỖI CUNG ỨNG 1.1.TỔNG QUAN VỀ CHUỖI CUNG ỨNG 1.1.1. Chuỗi cung ứng và quản trị chuỗi cung ứng 1.1.1.1. Chuỗi cung ứng Cho đến nay, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về chuỗi cung ứng theo nhiềuhướng tiếp cận khác nhau và có nhiều định nghĩa khác nhau về thuật ngữ “chuỗi cung ứng”. Trong nghiên cứu của luận văn, tác giả trích lược một số định nghĩa chuỗi cung ứng nhằm củng cố cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu của mình, bao gồm: Theo Ganeshan và cộng sự [20]cho rằng chuỗi cung ứng là một mạng lưới các lựachọn sản xuất và phân phối nhằm thực hiện các chức năng thu mua nguyên liệu, chuyển đổi nguyên liệu thành bán thành phẩm, thành phẩm và phân phối chúng đến khách hàng. Theo Lambert, Stock và Elleam [23, tr.13-15] cho rằng chuỗi cung ứng là sự liên kết giữa các doanh nghiệp nhằm đưa sản phẩm hay dịch vụ ra thị trường. Theo Mentzer và cộng sự [10, tr.4] lập luận rằng chuỗi cung ứng là tập hợp của bathực thể hoặc nhiều hơn (có thể là pháp nhân hoặc thể nhân) liên quan trực tiếp đến dòng chảy qua lại của sản phẩm, dịch vụ, tài chính và thông tin từ nguyên liệu đến khách hàng. Nhìn chung về cơ bản một chuỗi cung ứng bao gồm một hành trình liên kết giữa các nhân tố trong đó có 3 hoạt động cơ bản nhất, gồm: - Cung cấp: tập trung vào các hoạt động mua nguyên liệu như thế nào? Mua từ đâuvà khi nào nguyên liệu được cung cấp nhằm phục vụ hiệu quả quá trình sản xuất. - Sản xuất: là quá trình chuyển đổi các nguyên liệu thành sản phẩm cuối cùng.
9 - Phân phối: là quá trình đảm bảo các sản phẩm sẽ được phân phối đến khách hàng cuối cùng thông qua mạng lưới phân phối, kho bãi, bán lẻ một cách kịp thời và hiệu quả. Trên cơ sở nghiên cứu một số khái niệm về chuỗi cung ứng, có thể định nghĩa chuỗi cung ứng như sau: Chuỗi cung ứng bao gồm các hoạt động của mọi đối tượng có liên quan từ mua nguyên liệu, sản xuất ra sản phẩm cho đến cung cấp cho khách hàng cuối cùng. Nói cách khác, chuỗi cung ứng của một mặt hàng là một quá trình bắt đầu từ nguyên liệu thô cho tới khi tạo thành sản phẩm cuối cùng và được phân phối tới tay người tiêu dùng nhằm đạt được hai mục tiêu cơ bản, đó là: tạo mối liên kết với nhà cung cấp của các nhà cung ứng và khách hàng của khách hàng vì họ có tác động đến kết quả và hiệu quả của chuỗi cung ứng; hữu hiệu và hiệu quả trên toàn hệ thống [7]. 1.1.1.2. Quản trị chuỗi cung ứng Dựa theo cách tiếp cận nghiên cứu về chuỗi cung ứng đã đề cập, để các hoạt động trong chuỗi diễn ra nhịp nhàng và hiệu quả, hoạt động quản trị chuỗi cung ứng rất cần thiết trong bất kỳ công đoạn nào trong chuỗi [2]. Theo Mentzer và cộng sự (2001) định nghĩa quản trị chuỗi cung ứng là một hệ thống, sự hợp tác mang tính chiến lược của các chức năng kinh doanh truyền thống và các sách lược kết hợp trong các chức năng kinh doanh trong phạm vi một doanh nghiệp cụ thể, xuyên suốt hoạt động kinh doanh trong phạm vi chuỗi cung ứng nhằm cải thiện việc thực hiện mang tính dài hạn của các doanh nghiệp nói riêng và của toàn bộ chuỗi cung ứng nóichung [24, tr.1-25]. Theo Christopher (2005) định nghĩa quản lý chuỗi cung ứng là quản lý các mốiquan hệ nhiều chiều giữa các nhà cung cấp và khách hàng nhằm phân phối đến khách hàng giá trị cao hơn với chi phí ít hơn trong toàn bộ chuỗi cung ứng [18]. * Tóm lại: Dựa vào việc nghiên cứu một số quan điểm của các chuyên gia về quản trị chuỗi cung ứng cho thấy đây là một phần nội dung không thể thiếu của chuỗi cung