Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam chi nhánh tỉnh Trà Vinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn này nghiên cứu về thẻ thanh toán và dịch vụ thẻ thanh toán, một công cụ thanh toán không dùng tiền mặt hiện đại gắn liền với sự phát triển công nghệ thông tin ngân hàng và những tiện ích mà thẻ thanh toán mang lại cho khách hàng, cho ngân hàng và cho nền kinh tế. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam chi nhánh tỉnh Trà Vinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH --oOo-- LÊ TRUNG HIẾU GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THẺ THANH TOÁN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH TRÀ VINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS HOÀNG ĐỨC TP.HCM, NĂM 2011
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH --oOo-- LÊ TRUNG HIẾU GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THẺ THANH TOÁN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH TRÀ VINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ, TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG MÃ SỐ: 60.31.12 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS HOÀNG ĐỨC TP.HCM, NĂM 2011
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN THẺ THANH TOÁN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ...................................................................... 4 1.1. Giới thiệu tổng quan về thẻ thanh toán: ............................................................ 4 1.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển của thẻ thanh toán trên thế giới: ........................ 4 1.1.2. Khái niệm và phân loại thẻ thanh toán: ......................................................... 6 1.1.2.1. Khái niệm: ............................................................................................... 6 1.1.2.2. Phân loại thẻ thanh toán: ......................................................................... 7 1.1.3. Quy trình tổ chức thực hiện thẻ thanh toán: ................................................ 10 1.1.3.1. Quy trình phát hành thẻ thanh toán: ...................................................... 10 1.1.3.2. Quy trình chấp nhận thẻ thanh toán: ..................................................... 10 1.1.3.3. Quy trình thanh toán thẻ: ....................................................................... 11 1.1.4. Những lợi ích của thẻ thanh toán: ................................................................ 12 1.1.4.1. Đối với nền kinh tế quốc dân: ............................................................... 12 1.1.4.2. Đối với tổ chức phát hành thẻ: .............................................................. 13 1.1.4.3. Đối với đơn vị chấp nhận thẻ: ............................................................... 13 1.1.4.4. Đối với ngân hàng thanh toán thẻ: ........................................................ 14 1.1.4.5. Đối với chủ thẻ (khách hàng sử dụng thẻ): ........................................... 14 1.2. Rủi ro của thẻ thanh toán: ............................................................................... 15 1.2.1. Rủi ro từ góc độ vĩ mô: ......................................................................... 15 1.2.2. Rủi ro về kinh tế:................................................................................... 15 1.2.3. Rủi ro về chính trị: ................................................................................ 16 1.2.4. Rủi ro về mặt xã hội:............................................................................. 16
1.2.5. Rủi ro về mặt công nghệ kỹ thuật: ........................................................ 16 1.2.6. Rủi ro xét trên góc độ vi mô: ................................................................ 17 1.2.7. Rủi ro đối với chủ thẻ: .......................................................................... 19 1.3. Sự cần thiết phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Việt Nam: .......................... 19 1.3.1. Đối với nền kinh tế: .................................................................................. 19 1.3.2. Đối với ngân hàng: ................................................................................... 20 1.3.3. Đối với khách hàng: ................................................................................. 20 1.4. Những kinh nghiệm phát triển thẻ thanh toán của một số nước trên thế giới và bài học đối với Việt Nam: ...................................................................................... 21 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 24 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THẺ THANH TOÁN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG CHI NHÁNH TRÀ VINH ............................................................................................... 25 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Trà Vinh: ................................... 25 2.1.1. Kinh tế: ..................................................................................................... 25 2.1.2. Văn hoá – xã hội:...................................................................................... 26 2.1.3. Hoạt động ngân hàng:............................................................................... 26 2.2. Sự ra đời và phát triển thẻ thanh toán của Vietinbank: .................................. 27 2.3. Giới thiệu về dịch vụ thẻ thanh toán tại Vietinbank Trà Vinh: ...................... 28 2.3.1. Sự hình thành và phát triển của Vietinbank Trà Vinh: ............................ 28 2.3.2. Cơ sở pháp lý của việc phát hành thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh: ............................................................................................................................ 29 2.3.3. Các sản phẩm thẻ tại Vietinbank Trà Vinh: ............................................. 30 2.4. Thực trạng phát triển dịch vụ thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 đến 2010: ................................................................................................... 36 2.4.1. Những kết quả đạt được: .......................................................................... 36
2.4.2. Những tồn tại chủ yếu: ............................................................................. 53 2.4.3. Những nguyên nhân dẫn đến những tồn tại: ............................................ 58 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 63 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THẺ THANH TOÁN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH TRÀ VINH. ................................................................................... 64 3.1. Định hướng phát triển dịch vụ thẻ của NHTMCP Công thương Tỉnh Trà Vinh: ...................................................................................................................... 64 3.1.1. Định hướng phát triển dịch vụ thẻ của NHNN: ....................................... 64 3.1.2. Định hướng phát triển dịch vụ thẻ của NHTMCP Công thương Việt Nam: ............................................................................................................................ 65 3.1.3. Định hướng phát triển dịch vụ thẻ của NHTMCP Công thương Tỉnh Trà Vinh: ................................................................................................................... 65 3.2. Giải pháp phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại NHTMCP Công Thương Việt Nam chi nhánh Trà Vinh: ...................................................................................... 66 3.2.1. Giải pháp vĩ mô: ....................................................................................... 66 3.2.2. Nhóm giải pháp vi mô: ............................................................................. 73 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................ 81 KẾT LUẬN CHUNG .............................................................................................. 81
LỜI CẢM ƠN Trước tiên, tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến quý Thầy, Cô của trường Đại học Kinh tế TP.HCM đã trang bị cho tôi nhiều kiến thức quý báu cũng nhưng những kinh nghiệm thực tế trong suốt thời gian học tại trường (2007 – 2010). Kế đến, tôi xin chân thành cám ơn PGS.TS Hoàng Đức, người hướng dẫn khoa học cho luận văn của tôi, Thầy đã giúp tôi xây dựng, phát triển và tận tình giúp đỡ tôi hoàn thành tốt luận văn này. Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn những người bạn, đồng nghiệp và người thân đã tận tình hỗ trợ, góp ý và giúp đỡ tôi trong thời gian học tập, nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn tất cả! Tác giả: Lê Trung Hiếu
LỜI CAM ĐOAN *** Tôi xin cam đoan rằng đề tài: “ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ THẺ THANH TOÁN TẠI NHTMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH TỈNH TRÀ VINH” là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ từ Giáo viên hướng dẫn là PGS.TS Hoàng Đức. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình nào. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước Hội đồng, cũng như kết quả luận văn của mình. Tác giả: Lê Trung Hiếu
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Số lượng thẻ E-partner phát hành của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Bảng 2.2. Tình hình phát hành thẻ các NHTM trên địa bàn Tỉnh Trà Vinh tính đến hết năm 2010. Bảng 2.3. Số lượng thẻ tín dụng quốc tế của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Bảng 2.4. Số lượng thẻ tín dụng của một số NHTM phát hành tại Việt Nam đến hết năm 2009. Bảng 2.5. Bảng số lượng máy ATM của các NHTM trên địa bàn Trà Vinh đến tháng hết 2010. Bảng 2.6. Địa điểm đặt máy ATM của Vietinbank Trà Vinh. Bảng 2.7. Bảng tổng hợp số lượng máyATM của các chi nhánh Vietinbank ở các tỉnh ĐBSCL. Bảng 2.8. Bảng số lượng máy POS và cơ sở chấp nhận thẻ của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Bảng 2.9. Danh sách đơn vị chấp nhận thẻ đã kết nối Banknetvn của Vietinbank Trà Vinh tại Trà Vinh. Bảng 2.10. Doanh thu từ dịch vụ thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Bảng 2.11. Doanh số thanh toán thẻ của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 – 2010.
DANH MỤC BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH Hình 2.1. Số lượng thẻ E-partner phát hành của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Hình 2.2. Biểu đồ tình hình phát hành thẻ tại các NHTM trên địa bàn Tỉnh Trà Vinh tính đến hết năm 2010 Hình 2.3. Biểu đồ số lượng thẻ tín dụng quốc tế của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Hình 2.4. Biểu đồ số lượng thẻ tín dụng của một số NHTM phát hành tại Việt Nam đến hết năm 2009. Hình 2.5. Biểu đồ số lượng máy ATM của các NHTM trên địa bàn Trà Vinh đến hết năm 2010. Hình 2.6. Biểu đồ số lượng máyATM của các chi nhánh Vietinbank ở các tỉnh ĐBSCL. Hình 2.7. Biểu đồ số lượng máy POS và đơn vị chấp nhận thẻ của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Hình 2.8. Biểu đồ doanh thu từ dịch vụ thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 - 2010. Hình 2.9. Biểu đồ doanh số thanh toán thẻ của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 – 2010.
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Tiếng Anh: ATM Automatic Teller Machine POS Point Of Sale PIN Personal Identification Number Tiếng Việt: NHTM Ngân hàng Thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần NHTMCPCT Ngân hàng thương mại cổ phần công thương NHCTVN Ngân hàng thương Công thương Việt Nam NHNN Ngân hàng Nhà nước NSNN Ngân sách Nhà nước TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh PTNT Phát triển nông thôn TTKDTM Thanh toán không dùng tiền mặt ĐBSCL Đồng bằng Sông Cửu Long ĐVCNT Đơn vị chấp nhận thẻ TDQT Tín dụng quốc tế BHXH Bảo hiểm xã hội CBNV Cán bộ nhân viên TBD Thái Bình Dương PGD Phòng giao dịch ĐGD Điểm giao dịch
NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬN VĂN Luận văn thạc sĩ kinh tế với đề tài “Giải pháp phát triển thẻ thanh toán tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương Việt Nam chi nhánh tỉnh Trà Vinh” tuy không phải là đề tài mới nhưng đây là luận văn thạc sĩ kinh tế đầu tiên được thực hiện tại Vietinbank Trà Vinh về phát triển dịch vụ thẻ thanh toán. Trong toàn bộ nội dung theo kết cấu truyền thống tác giả đã chia luận văn thành 3 chương. Chương 1: Tổng quan về phát triển thẻ thanh toán tại các ngân hàng thương mại. Ở chương này, tác giả đã hệ thống hoá được các kiến thức cơ bản về thẻ thanh toán: Khái niệm, phân loại thẻ thanh toán, quy trình tổ chức thực hiện thanh toán thẻ, những lợi ích của thẻ thanh toán, Rủi ro của thẻ thanh toán, sự cần thiết phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Việt Nam và những kinh nghiệm phát triển thẻ thanh toán của một số nước trên thế giới từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam cũng như là các NHTM ở Việt Nam. Chương 2: Thực trạng phát triển thẻ thanh toán tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương chi nhánh Trà Vinh. Ở chương này, tác giả đã giới thiệu sơ lược về tình Kinh tế - xã hội của tỉnh Trà Vinh, giới thiệu về Viettinbank Trà Vinh cũng như là dịch vụ thẻ thanh toán tại Vietinbank Trà Vinh. Ngoài ra, tác giả đã phân tích khá đầy đủ về thực trạng phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Vietinbank Trà Vinh, hệ thống được những thành tựu, những tồn tại và nguyên nhân tồn tại trong quá trình phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Vietinbank Trà Vinh thông qua số liệu được tổng hợp khá phong phú. Chương 3: Giải pháp phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương chi nhánh Trà Vinh. Ở chương này, tác giả nghiên cứu định hướng phát triển dịch vụ thẻ của NHNN, NHTMCP Công thương Việt Nam và Vietinbank Trà Vinh từ đó đề xuất các giải pháp đối với Chính phủ, Chính quyền địa phương và đối với Vietinbank Trà Vinh. Đây là những giải pháp cần thiết và cần phải tiếp tục sử dụng để phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Vietinbank Trà Vinh.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Khi mức độ hội nhập của nền kinh tế Việt Nam ngày càng sâu, thì việc mở cửa nền kinh tế sẽ mang lại thời cơ nhưng cũng mang nhiều thách thức đối với các doanh nghiệp thuộc nhiều ngành nghề trong nền kinh tế, trong đó có lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Theo nhận định chung của các chuyên gia, ngân hàng là lĩnh vực chịu nhiều sức ép hội nhập nhất so với các lĩnh vực kinh tế khác. Sức ép này hiện đang gay gắt hơn khi bắt đầu từ năm nay tại Việt Nam đã có sự hiện diện của ngân hàng 100% vốn nước ngoài. Riêng lĩnh vực dịch vụ thẻ thanh toán, một trong những dịch vụ mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho các ngân hàng vừa mang lại hiệu quả chung cho kinh tế - xã hội, góp phần hạn chế thanh toán bằng tiền mặt trong dân cư. Thẻ ngân hàng là một loại công cụ thanh toán hiện đại do ngân hàng phát hành và bán cho các đơn vị và cá nhân, để họ sử dụng trong thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ,…hoặc rút tiền mặt tại các ngân hàng đại lý hay tại các máy rút tiền tự động (ATM).Ở các nước có nền kinh tế phát triển với công nghệ ngân hàng hiện đại, thẻ thanh toán được sử dụng rất rộng rãi và phổ biến. Ở Việt Nam, yêu cầu đẩy nhanh công tác thanh toán, mở rộng phạm vi thanh toán cho phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Mặt khác do sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống ngân hàng Việt Nam với việc từng bước trang bị hệ thống thông tin hiện đại tiên tiến đã cho phép áp dụng những công cụ thanh toán mới hiện đại để bổ sung cho những công cụ thanh toán trong nền kinh tế. Vì vậy, phát triển dịch vụ thẻ thanh toán là việc làm hết sức cần thiết đối để đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ đối với các NHTM ở Việt Nam, trong đó có NHTMCP Công Thương Việt Nam chi nhánh Tỉnh Trà Vinh (Vietinbank Trà Vinh)
2 Trong quá trình kinh doanh dịch vụ thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh có nhiều vấn đề còn bất cập. Mặc dù ngân hàng đã có nhiều giải pháp để phát triển nhanh dịch vụ này. Tuy nhiên, sự phát triển cũng như hiệu quả của việc kinh doanh dịch vụ thẻ thanh toán tại đây vẫn chưa phát triển đúng với tiềm năng. Xuất phát từ vấn đề trên, việc nghiên cứu, phân tích và đưa ra các giải pháp để phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại Vietinbank Trà Vinh trong giai đoạn hiện nay là rất cần thiết. Chính vì vậy, tôi đã chọn đề tài “Giải pháp phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại NHTMCP Công thương Việt Nam chi nhánh Tỉnh Trà Vinh”. 2. Mục tiêu của đề tài: - Nghiên cứu về thẻ thanh toán và dịch vụ thẻ thanh toán, một công cụ thanh toán không dùng tiền mặt hiện đại gắn liền với sự phát triển công nghệ thông tin ngân hàng và những tiện ích mà thẻ thanh toán mang lại cho khách hàng, cho ngân hàng và cho nền kinh tế. - Phân tích thực trạng kinh doanh dịch vụ thẻ của Vietinbank Trà Vinh trong những năm qua (2006 – 2010) để đánh giá tình hình kinh doanh thẻ và định hướng cho hoạt động thẻ thanh toán của Ngân hàng. - Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần phát triển dịch vụ thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh trong điều kiện hội nhập kinh tế thế giới và khu vực hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu: Dịch vụ thẻ thanh toán của Vietinbank Trà Vinh. - Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động kinh doanh dịch vụ thẻ của Vietinbank Trà Vinh từ 2006 -2010. 4. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài áp dụng các phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử có kết hợp với phương pháp thống kê, so sánh, phân tích để đánh giá thực trạng phát hành và thanh toán thẻ tại Vietinbank Trà Vinh.
3 5. Kết cấu luận văn: Luận văn được trình bày thành 3 chương: Chương 1: Tổng quan về phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại các NHTM. Chương 2: Thực trạng phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại NHCTVN chi nhánh Tỉnh Trà Vinh. Chương 3: Giải pháp phát triển dịch vụ thẻ thanh toán tại NHCTVN chi nhánh Tỉnh Trà Vinh.
4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN THẺ THANH TOÁN TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Giới thiệu tổng quan về thẻ thanh toán: 1.1.1. Lịch sử ra đời và phát triển của thẻ thanh toán trên thế giới: Lịch sử hình thành phương thức thanh toán bằng thẻ nói chung được ghi nhận vào năm 1914. Khi đó, một công ty của Mỹ là Westen Union đã cung cấp một dịch vụ thanh toán theo yêu cầu của khách hàng, theo đó công ty này phát hành một tấm thẻ bằng kim loại với một số thông tin được in nổi nhằm đảm bảo 2 chức năng: nhận dạng được khách hàng và có thể lưu giữ lại thông tin được in nổi trên mặt tấm thẻ kim loại. Trong hệ thống ngân hàng, hình thức sơ khai nhất của thẻ là Charge-it, đây là một hình thức mua bán chịu do Flatbush National lập ra. Hệ thống này mở đường cho sự ra đời của thẻ, với những đặc điểm ưu việt nổi trội, nhiều tổ chức tín dụng đã tin tưởng tham gia vào hoạt động này. Sau khi thẻ Diners Club ra đời năm 1949 thì tính đến năm 1955, hàng loạt thẻ mới ra đời như Trip Charge, Golden Key, Golden Club, Esquire Club,…Đến năm 1958, Carde Balnche và American Express ra đời và thống lĩnh thị trường thẻ. Riêng American Express tự phát hành thẻ và trực tiếp quản lý chủ thẻ, đây là thẻ du lịch và giải trí (T&E) lớn nhất thế giới. Không chỉ với chức năng chi trả, tấm thẻ này còn được người tiêu dùng xem là biểu tượng địa vị - giấy chứng nhận cho hình ảnh của một người giàu có. Tuy nhiên, trong thời gian gần đây, ý nghĩa và hình ảnh mà một thời được biểu tượng bằng những tấm thẻ nhựa xanh nhỏ bé của American Express đã không còn được xem trọng như trước kia. Sự ra đời của hàng loạt thẻ tín dụng khác nhau với ít biểu tượng địa vị hơn nhưng lại mang tính tiện dụng thực tế hơn, đã thực sự đưa người tiêu dùng vào kỷ nguyên của thế giới hiện đại.
5 Đến năm 1966, Bank of American giới thiệu sản phẩm thẻ đầu tiên của mình mang tên Bank Americard mà sau này phát triển thành Visa. Cuối năm 1990, có khoảng 257 triệu thẻ Visa Card được lưu hành với doanh thu khoảng 354 tỷ USD. Cho đến năm 2004, đã có hơn 1,3 tỷ thẻ Visa lưu hành trên toàn thế giới, doanh thu tăng lên đến 2,9 nghìn tỷ USD. Năm 1966, sản phẩm Bank Americard gặp phải sự cạnh tranh khốc liệt với Master Charge, được thành lập bởi Hiệp hội thẻ liên hàng quốc tế. Năm 1979, Master Charge đổi tên thành MasterCard và trở thành tổ chức thẻ quốc tế lớn thứ hai trên thế giới, sau Visa. Chỉ trong năm 1996, MasterCard đã thực hiện thành công gần 6 tỷ giao dịch và đạt tổng doanh thu trên 675 tỷ USD. Ngày nay, MasterCard và Visa Card là hai loại thẻ lưu hành phổ biến nhất trên thế giới. Thẻ thanh toán dần được xem như là một công cụ văn minh, thuận lợi trong các cuộc giao dịch mua bán. Các loại thẻ Master, Visa, Diners Club, JCB, American Express (Amex) được sử dụng rộng rãi trên toàn cầu và các loại thẻ này thay nhau phân chia những thị trường rộng lớn. Thẻ Diners Club, thẻ du lịch và giải trí (T&E) đầu tiên được phát hành năm 1949 tại Mỹ. Năm 1960, Diners Club là thẻ đầu tiên có mặt tại Nhật bản, chi nhánh được quản lý bởi CitiCop, người đứng đầu trong số ngân hàng phát hành thẻ. Năm 1990 có 6,9 triệu người sử dụng thẻ Diners Club trên toàn thế giới với doanh số khổng lồ 16 tỷ USD. Hiện nay, thẻ Diners Club được sử dụng rộng rãi trên 150 quốc gia. Tại châu Á, Nhật bản là quốc gia đầu tiên phát hành thẻ với tên gọi là JCB, đây cũng là loại thẻ du lịch và giải trí do ngân hàng Sanwa phát hành và phát triển thành tổ chức thẻ quốc tế vào năm 1981. Hiện nay, JCB đã trở thành một trong những tổ chức thẻ mạnh nhất và là đối thủ lớn nhất của Amex trên thị trường T&E card. Thẻ JCB hoạt động theo cơ chế độc quyền, phát hành trực tiếp, không nhận thành viên như tổ chức Visa hay Master.
6 1.1.2. Khái niệm và phân loại thẻ thanh toán: 1.1.2.1. Khái niệm: Ở các nước có nền kinh tế phát triển với công nghệ ngân hàng hiện đại, thì thẻ thanh toán được sử dụng rất rộng rãi và phổ biến. Ở Việt Nam, yêu cầu đẩy nhanh công tác thanh toán, mở rộng phạm vi thanh toán cho phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội trong giai đoạn hiện nay. Mặt khác do sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống ngân hàng Việt Nam với việc từng bước trang bị hệ thống thông tin hiện đại tiên tiến đã cho phép áp dụng những công cụ thanh toán mới hiện đại để bổ sung cho những công cụ thanh toán trong nền kinh tế. Chúng ta sẽ cùng xem xét những vấn đề liên quan đến thẻ thanh toán như sau: Thẻ thanh toán (Payment Card) – còn gọi là thẻ ATM được áp dụng rộng rãi cho mọi khách hàng trong nước và ngoài nước với điều kiện là khách hàng phải lưu ký tiền vào một tài khoản riêng tại ngân hàng, tức là phải ký quỹ trước tại ngân hàng một số tiền (nhưng được hưởng lãi) và được sử dụng thẻ có giá trị bằng số tiền đó để thanh toán. Hiện tại có nhiều khái niệm về thẻ thanh toán, mỗi khái niệm đều trình bày những khía cạnh về thẻ thanh toán căn cứ trên nhiều góc độ nghiên cứu khác nhau. Sau đây là một số khái niệm về thẻ thanh toán: + Thẻ thanh toán là một loại thẻ giao dịch tài chính được phát hành bởi Ngân hàng, các Tổ chức tài chính hay các công ty qua đó chủ thẻ có thể dùng để thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ hoặc có thể được dùng để rút tiền mặt tại các Ngân hàng đại lý hoặc các máy rút tiền tự động. + Thẻ thanh toán là một phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt được phát hành bởi Ngân hàng, các Tổ chức tài chính hay các công ty mà chủ thẻ có thể sử dụng để rút tiền mặt hoặc thanh toán tiền mua hàng hoá, dịch vụ tại các điểm chấp nhận thanh toán bằng thẻ. + Trong quy chế phát hành, thanh toán, sử dụng và cung cấp dịch vụ hỗ trợ thẻ ngân hàng ban hành kèm theo quyết định số 20/2007/QĐ-NHNN ngày
7 15/05/2007 của NHNN Việt Nam trình bày khái niệm thẻ như sau: “Thẻ ngân hàng là phương tiện do tổ chức phát hành thẻ phát hành để thực hiện giao dịch thẻ theo các điều kiện và điều khoản được các bên thoả thuận”. Như vậy, qua việc xem xét các khái niệm trên về thẻ thanh toán chúng ta có thể thấy đây là một phương thức thanh toán mà người sở hữu thẻ có thể dùng để thanh toán tiền mua hàng hoá dịch vụ hay rút tiền mặt tự động thông qua máy đọc thẻ hay các máy rút tiền tự động. 1.1.2.2. Phân loại thẻ thanh toán: Các loại hình thẻ thanh toán rất đa dạng, phong phú. Chúng ta có thể phân loại thẻ dựa trên các tiêu chí sau: Phân loại theo công nghệ sản xuất: thẻ loại này có 3 loại: - Thẻ khắc chữ nổi (Embossed Card): dựa trên công nghệ khắc chữ nổi, tấm thẻ đầu tiên được sản xuất theo công nghệ này. Hiện nay người ta không còn sử dụng loại thẻ này nữa vì kỹ thuật quá thô sơ dễ bị giả mạo. - Thẻ băng từ (Magnetic stripe): dựa trên kỹ thuật thư tín với hai băng từ chứa thông tin đằng sau mặt thẻ. Thẻ này đã được sử dụng phổ biến trong 20 năm qua, nhưng đã bộc lộ một số nhược điểm: do thông tin ghi trên thẻ không tự mã hoá được, thẻ chỉ mang thông tin cố định, không gian chứa dữ liệu ít, không áp dụng được kỹ thuật mã hoá, bảo mật thông tin... - Thẻ thông minh (Smart Card): đây là thế hệ mới nhất của thẻ thanh toán, thẻ có cấu trúc hoàn toàn như một máy vi tính. Loại thẻ này được sản xuất dựa trên kỹ thuật vi xử lý nhờ gắn một chip điện tử theo nguyên tắc xử lý như một máy tính nhỏ, dữ liệu và thông tin liên quan đến khách hàng sẽ lưu trữ trong bộ nhớ điện tử. Thẻ thông minh có nhiều nhóm với dung lượng nhớ của thẻ chip điện tử khác nhau. Đây là thế hệ mới nhất của thẻ thanh toán, nó khắc phục được nhiều nhược điểm của thẻ khắc chữ nổi, thẻ băng từ do hạn chế việc sử dụng thẻ giả,
8 đảm bảo tính an toàn cao. Tuy nhiên, chi phí đầu tư phát triển hệ thống thẻ thông minh cũng rất cao. Phân loại theo tính chất thanh toán của thẻ: - Thẻ tín dụng (Credit Card): là loại thẻ được sử dụng phổ biến nhất, theo đó người chủ thẻ được phép sử dụng một hạn mức tín dụng không phải trả lãi để mua sắm hàng hoá, dịch vụ tại những cơ sở kinh doanh, khách sạn, sân bay...chấp nhận loại thẻ này. Gọi đây là thẻ tín dụng vì chủ thẻ được ứng trước một hạn mức tiêu dùng mà không phải trả tiền ngay, chỉ thanh toán sau một kỳ hạn nhất định. Cũng từ đặc điểm trên mà người ta còn gọi thẻ tín dụng là thẻ ghi nợ hoãn hiệu (delayed debit card) hay chậm trả. Thẻ tín dụng có nhiều loại rất đa dạng: + Thẻ chuẩn (Standard card): là loại thẻ phổ thông được phát hành nhắm tới đối tượng là những người có thu nhập vừa phải. + Thẻ vàng (Gold card): là loại thẻ có hạn mức tín dụng cao hơn thẻ chuẩn. Khách hàng mục tiêu của loại thẻ này là những người có thu nhập cao, ổn định, có khả năng tài chính mạnh và nhu cầu chi tiêu lớn. + Thẻ hợp tác (Co-branded card): là loại thẻ được phát hành dựa trên sự liên kết giữa ngân hàng phát hành với các cơ sở kinh doanh lớn nhằm quảng bá thương hiệu. Khi sử dụng loại thẻ này, khách hàng sẽ được hưởng ưu đãi về giá và các chương trình khuyến mãi của ngân hàng. - Thẻ ghi nợ (Debit card): đây là loại thẻ có quan hệ trực tiếp và gắn liền với tài khoản tiền gửi. Loại thẻ này khi đượcc sử dụng để mua hàng hoá hay dịch vụ, giá trị những giao dịch sẽ được khấu trừ ngay lập tức vào tài khoản của chủ thẻ thông qua những thiết bị điện tử đặt tại cửa hàng, khách sạn...đồng thời chuyển ngân ngay lập tức vào tài khoản của cửa hàng, khách sạn...Thẻ ghi nợ còn hay được sử dụng để rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động. Thẻ ghi nợ không có hạn mức tín dụng vì nó phụ thuộc vào số dư hiện hữu trên tài khoản của chủ thẻ.
9 Có hai loại thẻ ghi nợ cơ bản: + Thẻ online: là loại thẻ mà giá trị những giao dịch được khấu trừ ngay lập tức vào tài khoản chủ thẻ. + Thẻ offline: là loại thẻ mà giá trị những giao dịch được khấu trừ vào tài khoản chủ thẻ sau đó vài ngày. - Thẻ rút tiền mặt (Cash card): là loại thẻ rút tiền mặt tại các máy rút tiền tự động hoặc ở ngân hàng. Với chức năng chuyên biệt chỉ dùng để rút tiền, yêu cầu đặt ra đối với loại thẻ này là chủ thẻ phải ký quỹ tiền gởi vào tài khoản ngân hàng hoặc chủ thẻ được cấp tín dụng thấu chi mới sử dụng được. Thẻ rút tiền mặt có hai loại: + Loại 1: chỉ rút tiền tại những máy tự động của Ngân hàng phát hành. + Loại 2: được sử dụng để rút tiền không chỉ ở Ngân hàng phát hành mà còn được sử dụng để rút tiền ở các Ngân hàng cùng tham gia tổ chức thanh toán với Ngân hàng phát hành thẻ. Phân loại theo phạm vi lãnh thổ: - Thẻ nội địa: là thẻ được giới hạn trong phạm vi một quốc gia, do vậy đồng tiền giao dịch phải là đồng bản tệ của nước đó. Thông thường thẻ nội địa là những thẻ ghi nợ của các NHTM được phát hành, sử dụng tại hệ thống máy ATM và mạng lưới các đơn vị chấp nhận thẻ. - Thẻ quốc tế: đây là loại thẻ không chỉ được chấp nhận trong phạm vi quốc gia mà còn trên toàn thế giới. Thẻ quốc tế được chấp nhận thanh toán trên phạm vi toàn cầu và sử dụng các ngoại tệ mạnh để thanh toán. Để phát hành thẻ quốc tế, tổ chức phát hành thẻ phải là thành viên của tổ chức thẻ quốc tế, tuân thủ chặc chẽ các quy định trong việc phát hành và thanh toán thẻ do tổ chức thẻ quốc tế đó ban hành. Khách hàng sử dụng thẻ quốc tế phải chịu nhiều phí hơn so với thẻ nội địa, đặc biệt là chi phí liên quan đến việc chuyển đổi ngoại tệ giữa các quốc gia.