Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính tài trợ hoạt động đầu tư phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu từ nay đến 2015 theo hướng bền vững

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn cố gắng tìm một số giải pháp để có thể huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính tài trợ cho các mục tiêu đầu tư phát triển KTXH trên địa bàn tỉnh theo hướng bền vững. Với những giải pháp này hy vọng sẽ có những đóng góp nhỏ vào sự hoàn thành những mục tiêu mà Đảng bộ, HĐND, UBND và nhân dân tỉnh đã đề ra trong những năm tới. Đối tượng nghiên cứu là các nguồn vốn tài chính, sự tác động của nó đối với sự phát triển KTXH trên địa bàn tỉnh chủ yếu trong giai đoạn 2001- 2005, và những năm tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính tài trợ hoạt động đầu tư phát triển kinh tế xã hội tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu từ nay đến 2015 theo hướng bền vững

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ĐỖ DANH THÀNH HUY ĐỘNG VÀ SỬ DỤNG CÓ HIỆU QUẢ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH TÀI TRỢ HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU TỪ NAY ĐẾN 2015 THEO HƯỚNG BỀN VỮNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2007
Trang 1 PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1- Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Voán theo nghóa roäng ñöôïc hieåu laø toaøn boä nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo cuûa saûn xuaát xaõ hoäi (con ngöôøi, cuûa caûi, taøi nguyeân, …). Theo nghóa heïp laø khoaûn tieàn, cuûa caûi tích luyõ cuûa xaõ hoäi ñöôïc söû duïng trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi, duy trì tieàm löïc vaø taïo ra tieàm löïc môùi cho saûn xuaát xaõ hoäi. Nhö vaäy, theo nghóa roäng hay nghóa heïp voán luoân ñoùng vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn KTXH, laø cô sôû quan troïng ñeå ñaàu tö hình thaønh leân cô sôû haï taàng, taøi saûn, maùy moùc thieát bò, coâng ngheä … Cuõng nhö caû nöôùc, nguoàn VÑT phaùt trieån treân ñòa baøn tænh BR-VT luoân trong tình traïng thieáu huït, hieäu quaû söû duïng vaãn coøn haïn cheá. Vôùi muïc tieâu phaùt trieån nhanh, hieäu quaû, beàn vöõng, phuø hôïp vôùi nhöõng lôïi theá vaø tieàm naêng cuûa tænh, trong nhöõng naêm tôùi ñoøi hoûi tænh caàn phaûi huy ñoäng vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán lôùn vôùi chaát löôïng cao. Vieäc tìm giaûi phaùp khoâng chæ quan troïng ñoái vôùi nhöõng nhaø laõnh ñaïo, nhaø hoaïch ñònh chính saùch, maø coøn quan troïng ñoái vôùi nhöõng caù nhaân quan taâm nghieân cöùu. Trong ñoù, taùc giaû cuõng seõ coá gaéng tìm caâu traû lôøi trong luaän vaên naøy. 2- Muïc ñích, yù nghóa vaø ñoái töôïng nghieân cöùu Luaän vaên coá gaéng tìm moät soá giaûi phaùp ñeå coù theå huy ñoäng vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn löïc taøi chính taøi trôï cho caùc muïc tieâu ñaàu tö phaùt trieån KTXH treân ñòa baøn tænh theo höôùng beàn vöõng. Vôùi nhöõng giaûi phaùp naøy hy voïng seõ coù nhöõng ñoùng goùp nhoû vaøo söï hoaøn thaønh nhöõng muïc tieâu maø Ñaûng boä, HÑND, UBND vaø nhaân daân tænh ñaõ ñeà ra trong nhöõng naêm tôùi. Ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc nguoàn voán taøi chính, söï taùc ñoäng cuûa noù ñoái vôùi söï phaùt trieån KTXH treân ñòa baøn tænh chuû yeáu trong giai ñoaïn 2001- 2005, vaø nhöõng naêm tôùi. 3- Giôùi haïn ñeà taøi nghieân cöùu Nhö ôû treân, phaïm truø taøi chính noùi chung vaø voán noùi rieâng raát roäng lôùn. Noù bao goàm toaøn boä caùc yeáu toá vaät chaát vaø phi vaät chaát ñöôïc ñöa vaøo saûn xuaát nhö : Lao ñoäng, taøi nguyeân, tieàn voán … trong phaïm vi nghieân cöùu
Trang 2 cuûa ñeà taøi taùc giaû chuû yeáu ñi vaøo phaân tích caùc yeáu toá voán baèng tieàn cuûa caùc nguoàn voán trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi treân ñòa baøn tænh. 4- Phöông phaùp nghieân cöùu Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu ñöôïc söû duïng trong luaän vaên laø phöông phaùp thoáng keâ. Treân cô sôû soá lieäu thu thaäp töø nhieàu nguoàn tin caäy, sau ñoù ñöôïc toång hôïp, tính toaùn, phaân tích, ñaùnh giaù, so saùnh … Ñoàng thôøi, treân cô sôû nghieân cöùu thöïc tieãn nhöõng yeáu toá cô baûn aûnh höôûng ñeán khaû naêng huy ñoäng voán töø caùc keânh trong vaø ngoaøi nöôùc treân ñòa baøn tænh nhöõng naêm qua. Töø ñoù ñöa ra moät soá giaûi phaùp cô baûn ñeå huy ñoäng caùc nguoàn voán phuïc vuï cho ñaàu tö phaùt trieån KTXH treân ñòa baøn tænh trong nhöõng naêm tôùi. 5- Keát caáu luaän vaên Keát caáu cuûa luaän vaên ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän goàm 3 chöông Chöông I : Nguoàn löïc taøi chính – Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi söï phaùt trieån KTXH theo höôùng beàn vöõng. Chöông II : Thöïc traïng huy ñoäng vaø söû duïng caùc nguoàn löïc taøi chính taøi trôï cho ñaàu tö phaùt trieån KTXH treân ñòa baøn tænh BR-VT töø naêm 2001 ñeán nay. Chöông III : Huy ñoäng vaø söû duïng nguoàn löïc taøi chính taøi trôï cho ñaàu tö phaùt trieån KTXH treân ñòa baøn tænh BR-VT giai ñoaïn 2006-2015 vaø 2020 theo höôùng beàn vöõng. Do khaû naêng, taøi lieäu vaø thôøi gian coøn haïn cheá neân luaän vaên khoâng traùnh khoûi sai soùt. Nhieàu vaán ñeà ñaët ra trong luaän vaên nhöng chöa ñöôïc nghieân cöùu vaø giaûi quyeát thaät thaáu ñaùo. Kính mong caùc Thaày, Coâ, caùc ñoàng nghieäp vaø caùc baïn quan taâm cho nhöõng yù kieán ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn thaønh vaø mang yù nghóa thieát thöïc hôn.
Trang 3 Chöông I : NGUOÀN LÖÏC TAØI CHÍNH - VAI TROØ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ VÔÙI PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI THEO HÖÔÙNG BEÀN VÖÕNG 1.1- NGUOÀN LÖÏC TAØI CHÍNH - PHAÙT TRIEÅN BEÀN VÖÕNG - VAI TROØ CUÛA VOÁN ÑAÀU TÖ VÔÙI PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ - XAÕ HOÄI 1.1.1- Toång quan veà nguoàn löïc taøi chính 1.1.1.1- Lyù luaän chung veà taøi chính : Taøi chính ra ñôøi cuøng vôùi söï xuaát hieän cuûa neàn saûn xuaát haøng hoaù. Trong neàn kinh teá haøng hoaù, vieäc trao ñoåi, mua baùn ñöôïc dieãn ra moät caùch deã daøng thoâng qua tieàn teä laøm vaät trung gian trao ñoåi. Tieàn teä ñoùng vai troø ñaëc bieät quan troïng kích thích söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù, tieàn teä laøm cho quaù trình phaân phoái, trao ñoåi dieãn ra deã daøng. Trong quaù trình ñoùù caùc quyõ tieàn teä trong neàn kinh teá ñöôïc taïo laäp, söû duïng cho ñaàu tö phaùt trieån KTXH vaø laøm naûy sinh phaïm truø taøi chính. Saûn xuaát haøng hoaù caøng phaùt trieån, caùc quan heä taøi chính caøng môû roäng, vaø coù aûnh höôûng ngaøy caøng saâu saéc hôn ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Theo K.Marx : Taøi chính laø phaïm truø phaân phoái, phaûn aùnh caùc quan heä kinh teá phaùt sinh trong phaân phoái caùc quyõ tieàn teä nhaèm thoaû maõn caùc nhu caàu cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá. Caùc chuû theå trong neàn kinh teá goàm Nhaø nöôùc, caùc DN, vaø daân cö, trong quan heä kinh teá quoác teá laøm xuaát hieän caùc chuû theå kinh teá nöôùc ngoaøi tham gia, hình thaønh caùc doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (Foreign direction investment, FDI) vaø giaùn tieáp (Foreign portfolio investment, FPI). Söï phaùt trieån maïnh meõ ña daïng cuûa caùc quan heä kinh teá cuõng laøm xuaát hieän quan heä taøi chính phong phuù cuøng vôùi nhöõng quyõ tieàn teä raát ña daïng. Nhaø nöôùc xuaát hieän gaén lieàn vôùi söï hình thaønh quyõ NSNN nhaèm thöïc hieän chöùc naêng vaø quyeàn löïc cuûa mình ñaûm baûo an ninh, quaûn lyù, duy trì oån ñònh xaõ hoäi … Trong neàn kinh teá haøng hoaù giaûn ñôn vaø kinh teá thò tröôøng töï do caïnh tranh, Nhaø nöôùc chæ thuaàn tuyù thöïc hieän chöùc naêng cai trò, khoâng
Trang 4 can thieäp vaøo kinh teá (A.Smith). Khi ñoù NSNN chuû yeáu phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng quaûn lyù haønh chính, traät töï xaõ hoäi, an ninh quoác phoøng. Tuy nhieân, tình traïng saûn xuaát voâ chính phuû, laïm phaùt, thaát nghieäp, khuûng hoaûng kinh teá coù tính chu kyø (ñaëc bieät 1929-1933) daãn ñeán söï caàn thieát can thieäp cuûa Nhaø nöôùc vaøo kinh teá. Caùc chính saùch kinh teá cuûa Nhaø nöôùc taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán quan heä kinh teá, söï hình thaønh caùc quyõ tieàn teä trong neàn kinh teá. Phaïm truø taøi chính raát roäng, bao goàm nhieàu lónh vöïc nhö : NSNN; Tín duïng ngaân haøng; Baûo hieåm; Taøi chính DN; Taøi chính khu vöïc daân cö; Taøi chính quoác teá … Taát caû caùc lónh vöïc ñoù hình thaønh neân nguoàn löïc taøi chính taøi trôï cho ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc, DN, daân cö vaø caùc chuû theå kinh teá quoác teá. 1.1.1.2- Caùc nguoàn löïc taøi chính taøi trôï cho ñaàu tö phaùt trieån : 1.1.1.2.1- Ngaân saùch Nhaø nöôùc : NSNN laø khaâu taøi chính taäp trung lôùn nhaát trong heä thoáng taøi chính. NSNN bao goàm toaøn boä caùc khoaûn thu, chi cuûa Nhaø nöôùc trong döï toaùn ñöôïc Quoác hoäi quyeát ñònh vaø thöïc hieän trong moät naêm, ñeå ñaûm baûo vieäc thöïc hieän caùc chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc. NSNN bao goàm ngaân saùch Trung öông vaø ngaân saùch ñòa phöông. NSNN ñöôïc hình thaønh töø vieäc huy ñoäng caùc khoaûn thu cuûa Nhaø nöôùc töø thueá, phí, leä phí, caùc khoaûn vieän trôï, vay nôï, caùc khoaûn ñoùng goùp cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân vaø caùc khoaûn thu khaùc. Ñoàng thôøi NSNN ñöôïc söû duïng ñeå chi tieâu cho hoaït ñoäng cuûa boä maùy Nhaø nöôùc, chi cho an ninh quoác phoøng, y teá, vaên hoaù, giaùo duïc, chi traû nôï, caùc khoaûn khaùc theo quy ñònh vaø quan troïng hôn ñoù laø chi cho ñaàu tö phaùt trieån. Nguoàn NSNN hình thaønh leân quyõ döï tröõ quoác gia, ñieàu tieát kinh teá vó moâ cuûa Nhaø nöôùc. 1.1.1.2.2- Vay nôï trong nöôùc vaø vay nôï nöôùc ngoaøi : Vay nôï trong nöôùc vaø vay nôï nöôùc ngoaøi ñöôïc Chính phuû, caùc DN thöïc hieän döôùi caùc hình thöùc nhö : Vay tín duïng thöông maïi; phaùt haønh giaáy nôï (traùi phieáu) treân thò tröôøng voán. Ñaây laø nguoàn voán boå sung quan troïng nhaèm thöïc hieän caùc nhieäm vuï chi tieâu cuûa Chính phuû, ñaëc bieät laø chi
Trang 5 ñaàu tö phaùt trieån. Vôùi DN, nguoàn voán naøy quan troïng hôn raát nhieàu, vì nhu caàu ñaàu tö phaùt trieån SXKD raát lôùn vaø voán töï coù khoâng ñuû ñeå ñaùp öùng. Nhaát laø hieän nay, caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét vaø coù tính toaøn caàu, caùc DN baét buoäc phaûi ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, dòch vuï … môùi coù theå ñöùng vöõng trong caïnh tranh. 1.1.1.2.3- Huy ñoäng thoâng qua ñònh cheá taøi chính : Caùc ñònh cheá taøi chính laø nhöõng toå chöùc huy ñoäng nhöõng nguoàn voán töông ñoái nhoû, phaân taùn, taäp trung thaønh nguoàn voán lôùn taøi trôï cho caùc nhu caàu ñaàu tö phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc, cuûa DN, caùc chuû theå trong neàn kinh teá vaø nhöõng nhu caàu chi tieâu khaùc cuûa xaõ hoäi. Caùc ñònh cheá taøi chính goàm caùc ñònh cheá taøi chính NH vaø ñònh cheá phi NH (i) Caùc ñònh cheá NH laø khaâu taøi chính quan troïng, thöïc hieän caùc quan heä vay traû trong neàn kinh teá vôùi caùc chöùc naêng : Huy ñoäng nhöõng nguoàn voán nhoû leû, phaân taùn, taïm thôøi nhaøn roãi trong neàn kinh teá thaønh nguoàn voán taäp trung raát lôùn, ñaùp öùng nhu caàu cho ñaàu tö phaùt trieån SXKD, löu thoâng haøng hoaù vaø dòch vuï, taïo ñieàu kieän thöïc hieän caùc muïc tieâu KTXH, tham gia vaøo thò tröôøng taøi chính, goùp phaàn oån ñònh heä thoáng tieàn teä. (ii) Ñònh cheá taøi chính phi NH laø nhöõng ñònh cheá taøi chính trung gian khoâng nhaän tieàn göûi, nhö caùc coâng ty baûo hieåm, quyõ höu trí, quyõ ñaàu tö… ñöôïc hình thaønh töø nhöõng khoaûn ñoùng goùp döôùi nhieàu hình thöùc, baét buoäc, töï nguyeän vaø ñöôïc buø ñaép khi ruûi ro oám ñau, thaát nghieäp, maát söùc … Caùc quyõ ñaàu tö ñöôïc hình thaønh töø vieäc phaùt haønh coå phaàn ra coâng chuùng, cung caáp cho coâng chuùng saûn phaåm ñaàu tö ñaõ ñöôïc ña daïng hoaù, giaûm ruûi ro vaø coù khaû naêng thu huùt khoaûn tieát nhoû töø daân cö. 1.1.1.2.4- Huy ñoäng voán thoâng qua thò tröôøng taøi chính : Thò tröôøng taøi chính goàm thò tröôøng tieàn teä vaø thò tröôøng voán. TTCK laø moät boä phaän quan troïng nhaát cuûa thò tröôøng voán, laø nôi caùc chöùng khoaùn ñöôïc phaùt haønh vaø trao ñoåi. Haøng hoaù giao dòch treân TTCK laø caùc loaïi chöùng khoaùn daøi haïn, nhö caùc loaïi traùi phieáu, coå phieáu, chöùng chæ quyõ ñaàu tö, coâng cuï phaùi sinh - caùc hôïp ñoàng töông lai, quyeàn choïn … Qua TTCK caùc coâng ty coù theå deã daøng huy ñoäng voán tröïc tieáp baèng caùch phaùt haønh chöùng khoaùn ra thò tröôøng. Chính phuû vaø chính quyeàn caùc ñòa phöông cuõng
Trang 6 coù theå huy ñoäng voán treân thò tröôøng naøy baèng caùch phaùt haønh caùc loaïi traùi phieáu, coâng traùi. 1.1.2.5- Nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) : Nguoàn voán FDI laø nguoàn voán ñaàu tö cuûa tö baûn nöôùc ngoaøi tröïc tieáp ñaàu tö cho SXKD ôû nöôùc nhaän voán. Ñaây laø nguoàn voán lôùn, coù yù nghóa quan troïng trong phaùt trieån kinh teá, ñaëc bieät ñoái vôùi nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, ôû nhöõng nöôùc naøy nhu caàu ñaàu tö cao, nguoàn voán tích luyõ töø noäi boä neàn kinh teá laïi haïn heïp. Ngaøy nay, FDI trôû thaønh moät taát yeáu kinh teá trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá vaø toaøn caàu hoùa. Khoâng moät quoác gia naøo laïi khoâng caàn ñeán nguoàn voán ñaàu tö naøy vaø taát caû ñeàu coi ñoù laø nguoàn voán quan troïng caàn khai thaùc ñeå töøng böôùc hoaø nhaäp vaøo coäng ñoàng quoác teá. Ngay caû nhöõng quoác gia coù tieàm löïc kinh teá nhö Myõ, Nhaät baûn, döôùi taùc ñoäng cuûa KHCN hieän ñaïi ngaøy nay cuõng khoâng töï mình giaûi quyeát ñöôïc nhöõng vaán ñeà KTXH ñaõ, ñang vaø tieáp tuïc ñaët ra. Chæ coù hôïp taùc, trong ñoù FDI laø loaïi hình ñaàu tö, hôïp taùc coù hieäu quaû. 1 1.1.1.2.6- Nguoàn voán vieän trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA) : Nguoàn voán ODA laø nguoàn taøi chính do caùc cô quan chính thöùc cuûa moät nöôùc , moät toå chöùc quoác teá vieän trôï cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhaèm thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá vaø phuùc lôïi xaõ hoäi cuûa caùc nöôùc naøy. ODA ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû song phöông hoaëc ña phöông vôùi caùc noäi dung : Vieän trôï khoâng hoaøn laïi; Vieän trôï hoãn hôïp; Vieän trôï coù hoaøn laïi, thöïc chaát laø vay tín duïng öu ñaõi. ODA laø nguoàn voán cöïc kyø quan troïng cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Thoâng qua döï aùn ODA, cô sôû haï taàng kinh teá cuûa nöôùc tieáp nhaän ñöôïc naâng leân moät böùôc. Neáu söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán ODA seõ laø nhaân toá tích cöïc thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá. 1.1.2- Phaùt trieån beàn vöõng Ngaøy nay, trong ñaàu tö phaùt trieån ngöôøi ta khoâng chæ quan taâm ñeán vaán ñeà taêng tröôûng kinh teá cao maø quan troïng hôn laø ñaàu tö ñeå phaùt trieån kinh teá coù tính beàn vöõng, nhaân vaên, thaân thieän vôùi thieân nhieân, moâi tröôøng 1 Giaùo trình Kinh teá Phaùt trieån – GS.TS Vuõ Thò Ngoïc Phuøng - Chuû bieân – NXB Lao ñoäng Xaõ hoäi - 2005
Trang 7 … Trong quaù trình phaùt trieån kinh teá, ngöôøi ta ñaõ nhaän thaáy maët traùi cuûa söï taêng tröôûng nhanh, ñoù laø söï caïn kieät nguoàn taøi nguyeân, oâ nhieãm moâi tröôøng, nhöõng vaán naïn xaõ hoäi, baát bình ñaúng, ngheøo ñoùi vaø beänh taät … nhöõng ñieàu ñoù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán töông lai phaùt trieån cuûa nhaân loaïi vaø vaán ñeà “Phaùt trieån beàn vöõng” ñöôïc ñaët ra. Theo Uûy ban moâi tröôøng vaø phaùt trieån theá giôùi (WCED) : Phaùt trieån beàn vöõng laø söï phaùt trieån ñeå ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa hoâm nay maø khoâng laøm toån haïi ñeán khaû naêng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa theá heä töông lai. Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ theå hieän roõ quan ñieåm veà phaùt trieån beàn vöõng trong Chieán löôïc phaùt trieån KTXH cuûa ñaát nöôùc ñeán naêm 2010 laø “Phaùt trieån nhanh, hieäu quaû vaø beàn vöõng”. Nghò quyeát Ñaïi hoäi X cuûa Ñaûng moät laàn nöõa khaúng ñònh : Vieäc ñaàu tö cho phaùt trieån KTXH cuûa chuùng ta phaûi nhaèm tôùi muïc tieâu (1) Taêng tröôûng kinh teá cao, oån ñònh, ñaûm baûo naâng cao ñôøi soáng vaät chaát, tinh thaàn cuûa nhaân daân. (2) Ñaûm baûo giaûi quyeát toát vaán ñeà xaõ hoäi, coâng baèng xaõ hoäi, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, phaùt trieån phaûi mang tính nhaân vaên, moïi ngöôøi cuøng tham gia vaøo quaù trình phaùt trieån vaø cuøng ñöôïc höôûng lôïi töø quaù trình phaùt trieån ñoù. (3) Phaùt trieån beàn vöõng veà moâi tröôøng, baûo veä moâi tröôøng soáng trong laønh, khai thaùc vaø söû duïng coù hieäu quaû nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân. (4) Ñaûm baûo oån ñònh chính trò, giöõ vöõng an ninh – quoác phoøng. Ñaây laø yeáu toá ñaëc bieät quan troïng, laø nieàn tin cuûa caùc nhaø ñaàu tö, laø yeáu toá ñaûm baûo cho thaønh quaû cuûa phaùt trieån khoâng bò taøn phaù bôûi khuûng boá, ñaûo chính, chieán tranh … 1.1.3- Vai troø cuûa voán ñaàu tö vôùi phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. 1.1.3.1- Voán ñaàu tö : Voán ñaàu tö goàm : Tö baûn, theå hieän döôùi caùc hình thöùc nhö tieàn, caùc loaïi taøi saûn, nguyeân vaät lieäu…; Taøi nguyeân thieân nhieân; Voán con ngöôøi. Nhöõng yeáu toá treân taùc ñoäng vôùi nhau taïo thaønh quaù trình kinh teá vaän ñoäng khoâng ngöøng, noái tieáp nhau laøm cho cuûa caûi ngaøy taêng leân vaø do ñoù taïo döïng theâm voán môùi. Voán môùi laïi taïo ra nhöõng yeáu toá vaät chaát môùi, coâng ngheä môùi, söùc lao ñoäng vaø trí tueä môùi … cuûa caûi taïo ra ngaøy caøng nhieàu hôn, voán môùi ñöôïc taïo ra nhieàu hôn. Theo nghóa roäng, voán ñöôïc hieåu laø
Trang 8 nhöõng yeáu toá ñaàu vaøo cuûa saûn xuaát nhö : Tieàn, lao ñoäng, taøi nguyeân, coâng ngheä, vaät tö haøng hoaù … Theo nghóa heïp, voán laø tieàn tích luyõ cuûa xaõ hoäi, cuûa caùc DN, cuûa daân cö vaø huy ñoäng töø caùc nguoàn khaùc ñöôïc ñöa vaøo söû duïng trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Tuy nhieân, khoaûn tích luyõ naøy phaûi söû duïng cho muïc ñích ñaàu tö sinh lôïi thì môùi ñöôïc goïi laø voán. Tieàn ñem tieâu duøng hoaëc ñöa vaøo caát tröõ thì khoâng goïi laø voán. 1.1.3.2- Vai troø cuûa voán ñaàu tö ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi : Cô sôû haï taàng toát, thieát bò môùi hieän ñaïi cuøng vôùi nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä phuø hôïp laø hai nhaân toá coù taùc ñoäng maïnh meõ, coù tính quyeát ñònh ñeán naêng suaát, chaát löôïng vaø hieäu quaû SXKD. Voán ñaàu tö tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ñoùng vai troø quan troïng hình thaønh leân cô sôû haï taàng, hình thaønh leân caùc taøi saûn, maùy moùc thieát bò, coâng ngheä, taùc ñoäng ñeán chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Nhö vaäy VÑT coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån neàn KTXH, noù khoâng chæ taùc ñoäng laøm taêng naêng suaát, saûn löôïng maø coøn coù taùc ñoäng maïnh ñeán chaát löôïng nguoàn lao ñoäng, yeáu toá coù vai troø quyeát ñònh nhaát trong neàn kinh teá phaùt trieån theo höôùng beàn vöõng. Veà vai troø cuûa VÑT, hai nhaø kinh teá hoïc laø Roy Harrod vaø Evsay Domar cuøng ñöa ra moâ hình giaûi thích moái quan heä giöõa VÑT vaø taêng tröôûng Harrod – Domar, nhaán maïnh vai troø cuûa voán ñaàu tö (töø tieát kieäm), nhö sau : s g= k Trong ñoù : g laø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá, yeáu toá ñaàu ra (GDP) s = St/Y : laø tyû leä tieát kieäm trong neàn kinh teá. Y : GDP; It : ñaàu tö; St : tieát kieäm Vôùi giaû ñònh, caùc khoaûn tieát kieäm trong neàn kinh teá ñöôïc caùc keânh huy ñoäng vaø chuyeån taûi toaøn boä ñeán caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. Khi ñoù, ñaàu tö baèng tieát kieäm (It=St), nhö vaäy s=It/Y. k : Heä soá gia taêng giöõa voán vaø saûn löôïng (coøn goïi laø heä soá ICOR).
Trang 9 Moâ hình naøy cho bieát raèng, taêng tröôûng coù quan heä thuaän vôùi tyû leä voán ñaàu tö (s). Vôùi moät heä soá ICOR nhaát ñònh, tyû leä voán ñaàu tö taêng leân seõ taïo taïo ra toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao vaø ngöôïc laïi. Nhöng chuùng ta muoán ñaït ñöôïc muïc tieâu taêng tröôûng nhanh, oån ñònh vaø coù tính beàn vöõng thì vieäc taêng VÑT chæ laø ñieàu kieän caàn, vaán ñeà coøn laïi laø hieäu quaû ñaàu tö (ICOR) vaø ñaàu tö phaûi caân ñoái, haøi hoaø veà cô caáu ngaønh, vuøng kinh teá. Vì vaäy, VÑT phaûi ñöôïc phaân boå vaø söû duïng nhaèm khai thaùc toát caùc nguoàn löïc tieàm naêng, taøi nguyeân, vaät löïc, … ñaëc bieät laø nguoàn voán con ngöôøi, taïo ra toång löïc, ñaåy maïnh söï chuyeån dòch cô caáu theo höôùng hieän ñaïi hoaù vaø beàn vöõng. 1.2- CAÙC KEÂNH CHUÛ YEÁU HUY ÑOÄNG VOÁN CHO HOAÏT ÑOÄNG ÑAÀU TÖ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI Ñeå coù voán cho ñaàu tö phaùt trieån KTXH, phaûi huy ñoäng caùc nguoàn tieát kieäm töø caùc chuû theå trong neàn kinh teá. Trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, moät neàn kinh teá môû, ngoaøi nhöõng nguoàn voán huy ñoäng trong nöôùc thì nguoàn voán töø nöôùc ngoaøi laø nguoàn boå sung quan troïng, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. 1.2.1- Caùc keânh trong nöôùc : Nguoàn voán trong nöôùc theå hieän söùc maïnh noäi löïc cuûa moät quoác gia. Nguoàn voán naøy coù tính oån ñònh, beàn vöõng, giaûm thieåu ñöôïc nhöõng ruûi ro vaø haäu quaû xaáu do nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Nguoàn voán trong nöôùc chuû yeáu ñöôïc hình thaønh töø tieát kieäm cuûa caùc chuû theå kinh teá trong nöôùc, nghóa laø töø Chính phuû, caùc doanh nghieäp vaø hoä daân cö. 1.2.1.1- Tieát kieäm töø NSNN : Tieát kieäm töø NSNN, laø soá cheânh leäch döông giöõa caùc khoaûn thu ngaân saùch tröø ñi phaàn chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa Chính phuû, phaàn tieát kieäm naøy hình thaønh neân nguoàn voán ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc. Nguoàn tieát kieäm NSNN hình thaønh treân cô sôû taêng thueá hoaëc caét giaûm chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa Chính phuû, noù phuï thuoäc raát lôùn vaøo ñieàu kieän cuûa neàn kinh teá vaø thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi. Taêng thueá, coù theå laøm cho tieát kieäm ngaân saùch taêng trong ñieàu kieän chi tieâu khoâng thay ñoåi, nhöng laïi taïo theâm gaéng naëng cho
Trang 10 caùc doanh nghieäp, caùc taàng lôùp daân cö vaø coù theå seõ coù nhöõng taùc ñoäng ngöôïc nhö : khoâng khuyeán khích hoaït ñoäng ñaàu tö SXKD, hieäu quaû SXKD suït giaûm, hay taïo ra phaûn öùng tìm caùch gian laän thueá … vaø nhö vaäy nguoàn thu NSNN laïi giaûm xuoáng. Giaûm chi tieâu thöôøng xuyeân cuaû Chính phuû cuõng laøm taêng tieát kieäm NSNN, tuy nhieân laïi taùc ñoäng laøm toång caàu xaõ hoäi giaûm vaø ñieàu ñoù laøm nhu caàu ñaàu tö, nhaát laø khu vöïc tö nhaân giaûm suùt. Do ñoù, ñeå duy trì söï taêng tröôûng kinh teá vaø môû roäng ñaàu tö ñoøi hoûi Nhaø nöôùc phaûi gia taêng tieát kieäm NSNN, treân cô sôû chính saùch thueá hôïp lyù ñeå taêng nguoàn thu vaø coù chính saùch tieát kieäm chi tieâu moät caùch hôïp lyù. Nguoàn tieát kieäm töø NSNN phaûi ñöôïc söû duïng ñaàu tö moät caùch hieäu quaû nhaèm taïo ra nhöõng cô hoäi ñaàu tö toát hôn, nhö : naâng cao cô sôû haï taàng giao thoâng, caûng bieån, vieãn thoâng, cô sôû haï taàng taøi chính … khuyeán khích tieát kieäm vaø ñaàu tö ñoái vôùi caùc chuû theå kinh teá khaùc trong neàn kinh teá. 1.2.1.2- Tieát kieäm töø khu vöïc DN : Nguoàn voán naøy ñöôïc hình thaønh töø khaâu taøi chính DN. Ñoù laø nhöõng quan heä taøi chính phuïc vuï cho quaù trình SXKD. Khoaûn tieát kieäm naøy chuû yeáu ñöôïc hình thaønh töø lôïi nhuaän cuûa DN, laø nguoàn voán cô baûn ñeå DN coù theå ñaàu tö môû roäng vaø phaùt trieån, taùi saûn xuaát môû roäng DN. Quy moâ tieát kieäm cuûa DN phuï thuoäc vaøo keát quaû SXKD, chính saùch phaân phoái lôïi nhuaän cuûa DN, chính saùch thueá Nhaø nöôùc vaø caùc chính saùch kinh teá vó moâ khaùc. Tieát kieäm töø khu vöïc DN laø nguoàn löïc tieàm naêng raát lôùn cung caáp nguoàn taøi chính quoác gia. Moät heä thoáng DN ñoâng ñaûo, lôùn maïnh, vöõng maïnh, nhöõng taäp ñoaøn kinh teá kinh doanh coù hieäu quaû … ngoaøi vieäc taïo ra nguoàn voán lôùn ñeå phaùt trieån môû roäng DN, naâng cao söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá, coøn laø cô sôû vöõng chaéc taêng thu cho NSNN. Ñoù cuõng laø neàn taûng cho neàn kinh teá coù toác ñoä phaùt trieån cao, oån ñònh trong daøi haïn. 1.2.1.3- Tieát kieäm töø khu vöïc daân cö : Ñaây laø phaàn thu nhaäp coøn laïi cuûa caùc hoä gia ñình sau khi ñaõ phaân phoái vaø söû duïng cho muïc ñích chi tieâu cuûa hoï. Quy moâ cuûa khoaûn tieát kieäm naøy phuï thuoäc vaøo trình ñoä phaùt trieån cuûa neàn kinh teá vaø chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa caùc yeáu toá nhö thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi; yeáu toá laõi suaát;
Trang 11 chính saùch thueá; söï oån ñònh cuûa kinh teá vó moâ… Nguoàn tieát kieäm trong khu vöïc naøy thöôøng raát lôùn nhöng laïi phaân taùn trong daân cö. Do vaäy ñeå chuyeån hoaù tieát kieäm naøy thaønh voán ñaàu tö caàn phaûi phaùt trieån heä thoáng taøi chính vaø thò tröôøng taøi chính. 1.2.1.4- Caùc ñònh cheá taøi chính : Caùc ñònh cheá trung gian taøi chính coù vai troø ñaëc bieät quan troïng trong vieäc tích tuï vaø chuyeån caùc quyõ tieàn teä tieát kieäm trong neàn kinh teá ñeán caùc nhaø ñaàu tö. Trình ñoä phaùt trieån cuûa caùc ñònh cheá trung gian taøi chính cuõng nhö tính ña daïng, hieäu quaû cuûa nhöõng saûn phaåm maø caùc toå chöùc naøy cung caáp cho neàn kinh teá coù taùc ñoäng maïnh meõ ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn KTXH. Söï linh hoaït vaø hieäu quaû cuûa caùc ñònh cheá taøi chính coù theå taïo ra nguoàn voán ñuû lôùn ñeå taøi trôï nhanh choùng cho nhöõng döï aùn lôùn coù hieäu quaû KTXH cao, ñoàng thôøi doøng voán cuõng ñöôïc löu chuyeån moät caùch linh hoaït trong neàn kinh teá. Do ñoù, coù taùc ñoäng tích cöïc ñoái vôùi söï phaùt trieån KTXH. Ngöôïc laïi, söï keùm hieäu quaû, thieáu linh hoaït cuûa caùc ñònh cheá taøi chính keùo theo khoù khaên cho hoaït ñoäng ñaàu tö vì nhöõng nguoàn tieát kieäm töø nhöõng ngöôøi khoâng coù cô hoäi ñaàu tö khoâng ñeán ñöôïc nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñaàu tö, gaây khoù khaên cho phaùt trieån KTXH. 1.2.1.5- Thò tröôøng taøi chính trong nöôùc : Ñaây laø keânh huy ñoäng vaø taøi trôï voán quan troïng cho ñaàu tö phaùt trieån. Söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính seõ coù taùc ñoäng maïnh ñeán vieäc thu huùt, huy ñoäng caùc nguoàn löïc taøi chính nhaøn roãi trong xaõ hoäi ñeå ñaàu tö phaùt trieån KTXH; khuyeán khích tieát kieäm vaø ñaàu tö; thuùc ñaåy, naâng cao hieäu quaû söû duïng caùc nguoàn löïc taøi chính; vaø goùp phaàn taïo moâi tröôøng thöïc hieän caùc chính saùch taøi chính – tieàn teä cuûa Chính phuû. Chính vì vaäy, khai thoâng thò tröôøng taøi chính, ñaëc bieät laø TTCK seõ taïo ra keânh huy ñoäng vaø taøi trôï voán linh hoaït, hieäu quaû cho ñaàu tö, töø ñoù coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán söï phaùt trieån neàn kinh teá. 1.2.2- Caùc keânh nöôùc ngoaøi : Nguoàn voán nöôùc ngoaøi luoân laø nguoàn voán quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån KTXH cuûa moät nöôùc. Vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhu caàu VÑT
Trang 12 phaùt trieån KTXH raát lôùn, trong khi tieát kieäm trong nöôùc khoâng ñuû ñaùp öùng, thì nguoàn VÑT nöôùc ngoaøi coù vai troø quan troïng hôn. Nguoàn voán naøy ñöôïc hình thaønh chuû yeáu töø doøng voán FDI, voán FPI, vay nôï nöôùc ngoaøi. 1.2.2.1- Doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) Nguoàn VÑT tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI) laø voán do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñem vaøo trong nöôùc ñeå tröïc tieáp ñaàu tö baèng vieäc taïo ra nhöõng DN, döôùi daïng lieân doanh, lieân keát, hôïp taùc ñaàu tö, hoaëc thaønh laäp nhöõng DN 100% voán nöôùc ngoaøi. Trong xu theá hoäi nhaäp, toaøn caàu hoaù neàn kinh teá theá giôùi, nhöõng raøo caûn trong hoaït ñoäng ñaàu tö ñöôïc dôõ boû. ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån nhu caàu voán ñaàu tö cho phaùt trieån KTXH laø raát lôùn, trong khi nguoàn tieát kieäm noäi ñòa laïi raát haïn cheá. Vì vaäy, nguoàn voán FDI ñoái vôùi nhöõng nöôùc naøy laïi trôû leân ñaëc bieät quan troïng. Vai troø cuûa voán FDI khoâng chæ ñôn thuaàn nhaèm buø ñaép nhöõng thieáu huït voán ñaàu tö phaùt trieån kinh teá trong nöôùc maø noù coøn coù yù nghóa tích cöïc khaùc nhö (i) beân caïnh söï dòch chuyeån caùc quyõ ñaàu tö, laø söï chuyeån giao cuûa haøng loaït caùc nhaân toá khaùc nhö : chuyeån giao voán maùy moùc, thieát bò laøm taêng cöôøng naêng löïc saûn xuaát, coâng ngheä, kyõ thuaät, phong caùch, kyõ naêng quaûn lyù tieân tieán hôn, giuùp naâng cao naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm, naêng löïc caïnh tranh ... (ii) FDI cuõng goùp phaàn trong caùc ñònh höôùng phaùt trieån KTXH vaø coù taùc ñoäng laøm chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng hieän ñaïi vaø beàn vöõng. (iii) Caùc DN FDI goùp phaàn taêng xuaát khaåu, môû roäng thò tröôøng, ñaåy nhanh tieán trình hoäi nhaäp, tham gia vaøo phaân coâng lao ñoäng quoác teá, taêng nguoàn thu ngoaïi teä, caûi thieän caùn caân thanh toaùn, taêng nguoàn thu NSNN, goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm cho haøng vaïn lao ñoäng, taïo ra hieäu öùng lan toaû, ñoäng löïc laøm gia taêng hieäu quaû cuûa ñaàu tö trong nöôùc … Kích thích chuyeån giao coâng ngheä; caûi thieän cô sôû haï taàng; gaây aùp löïc caûi thieän theå cheá, moâi tröôøng phaùp luaät trong nöôùc phuø hôïp vôùi luaät phaùp vaø thoâng leä Quoác teá. Ngoaøi nhöõng maët tích cöïc cuûa FDI, thì nguoàn voán naøy cuõng coù nhöõng haïn cheá, nhö : (i) FDI coù khuynh höôùng laøm phaùt sinh söï taêng tröôûng khoâng bình thöôøng trong moät soá ngaønh cuûa neàn kinh teá, ñöa ñeán söï maát coâng baèng trong phaân phoái thu nhaäp, ñoäc quyeàn saûn xuaát, thaát nghieäp vaø thieåu
Trang 13 duïng vieäc laøm theo caáu truùc, daãn ñeán söï maát caân ñoái, keùm linh hoaït … caûn trôû phaùt trieån caân ñoái, haøi hoaø neàn kinh teá. (ii) FDI cuõng coù theå söû duïng coâng ngheä laïc haäu, loãi thôøi, saûn xuaát saûn phaåm khoâng phuø hôïp, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, aûnh höôûng ñeán söùc khoeû, ñeán chaát löôïng cuoäc soáng con ngöôøi, caûn trôû muïc tieâu phaùt trieån haøi hoaø, beàn vöõng, nhaân vaên. (iii) FDI thöôøng phaân boá taäp trung ôû caùc ñoâ thò lôùn, nôi taäp trung nhöõng tieän ích cuoäc soáng, gaàn beán caûng, cô sôû haï taàng toát, gaàn nguoàn lao ñoäng, gaàn nôi tieâu thuï, laøm taêng söï caùch bieät giöõa noâng thoân vaø thaønh thò, gia taêng khoaûng caùch giaøu ngheøo, taïo laøn soùng di cö töø noâng thoân ra thaønh thò, taïo ra maát caân ñoái phaùt trieån vuøng. (iv) FDI coù theå laøm caùn caân ngoaïi hoái bò thaâm huït. (v) Hoaït ñoäng chuyeån giaù cuõng laø moät thaùch thöùc ñoái vôùi nöôùc nhaän FDI. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vôùi söï xuaát hieän ngaøy caøng roõ neùt neàn kinh teá tri thöùc, vôùi vai troø ñaëc bieät quan troïng cuûa nguoàn voán con ngöôøi trong hoaït ñoäng saùng taïo vaø coâng ngheä. Söï khaùc bieät trong taêng tröôûng cuûa caùc quoác gia khoâng chæ giaûi thích ôû luaän ñieåm “söï khaùc bieät veà hieäu quaû ñaàu tö” maø ñöôïc giaûi thích nhieàu ôû luaän ñieåm söï khaùc bieät veà “tri thöùc” vaø “nguoàn voán con ngöôøi”. FDI coøn ñöôïc hieåu laø söï chuyeån giao tri thöùc, vaø tích tuï nguoàn voán con ngöôøi. Do ñoù, nhöõng taùc ñoäng tích cöïc hay tieâu cöïc ñeán söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa FDI coøn tuyø thuoäc vaøo nguoàn voán con ngöôøi vôùi tri thöùc cuûa hoï, neáu con ngöôøi thaáp, thì raát coù theå FDI laïi coù taùc ñoäng ngöôïc ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. Nhö vaäy, vieäc thu huùt caùc doøng voán ñaàu tö FDI caàn ñaëc bieät quan taâm thu huùt nhöõng doøng voán coù chaát löôïng, nhaèm phaùt huy nhöõng maët tích cöïc, ñoàng thôøi giaûm toái ña nhöõng taùc ñoäng caûn trôû ñoái vôùi phaùt trieån KTXH. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, ngoaøi vieäc xaây döïng moâi tröôøng ñaàu tö oån ñònh, minh baïch; xaây döïng heä thoáng cô sôû haï taàng toát nhaèm ñònh höôùng thu huùt FDI theo ngaønh, lónh vöïc, vuøng kinh teá caàn phaùt trieån, nöôùc tieáp nhaän FDI caàn ñaëc bieät chuù troïng phaùt trieån nguoàn voán con ngöôøi coù ñuû naêng löïc, kyõ naêng coù theå tieáp caän toát vaø phaùt huy nguoàn FDI phuïc vuï cho phaùt trieån KTXH cuûa ñaát nöôùc. 1.2.2.2- Thò tröôøng taøi chính quoác teá :
Trang 14 Trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, söï lôùi loûng kieåm soaùt, giaûm bôùt raøo caûn, môû cöûa, töï do hoaù thò tröôøng taøi chính. Thò tröôøng taøi chính maø chuû yeáu laø thò tröôøng chöùng khoaùn ñaõ trôû thaønh keânh quan troïng thu huùt caùc doøng voán ñaàu tö töø nöôùc ngoaøi thoâng qua caùc giao dòch chöùng khoaùn (FPI). Töø keânh naøy, nhaø ñaàu tö seõ coù theâm cô hoäi ñeå ña daïng hoaù danh muïc ñaàu tö, giaûm ruûi ro, giaûm chi phí voán vaø kyø voïng tyû suaát sinh lôïi cao, doøng voán quoác teá löu thoâng moät caùch deã daøng, nhanh choùng theo lyù thuyeát “nöôùc chaûy vaøo choã truõng”, taïo aùp löïc caûi thieän chaát löôïng thoâng tin vaø hieäu quaû cuûa TTCK. Tuy nhieân, doøng voán naøy phaûi ñoái maët vôùi nhieàu ruûi ro, ñaàu cô, luõng ñoaïn, söï vaøo ra nhanh choùng, khoù kieåm soaùt vaø raát coù theå daãn ñeán söï “bay hôi” taøi chính. Khuûng hoaûng taøi chính Ñoâng Nam Aù naêm 1997 laø moät ñieån hình. 1.2.2.3- Vay nôï nöôùc ngoaøi : Chính phuû cuõng nhö caùc DN coù theå löïa choïn nhieàu hình thöùc huy ñoäng voán : giaùn tieáp (vay thöông maïi) thoâng qua caùc ngaân haøng, quyõ tín duïng nöôùc ngoaøi, vay tröïc tieáp baèng caùch phaùt haønh giaáy nôï (traùi phieáu) treân thò tröôøng voán quoác teá. Vay nöôùc ngoaøi thöôøng coù laõi suaát raát cao, vieäc söû duïng keùm hieäu quaû khoaûn vay coù theå daãn ñeán maát khaû naêng chi traû, vôõ nôï, aûnh höôûng ñeán uy tín quoác gia. Khoaûn vay naøy phuï thuoäc vaøo möùc ñoä tín nhieäm quoác gia, neáu möùc ñoä tín nhieäm cao, caùc khoaûn vay coù theå ñöôïc höôûng laõi suaát thaáp hôn vaø ngöôïc laïi. 1.2.2.4- Nguoàn voán ODA : Ñaây laø doøng voán vieän trôï phaùt trieån chính thöùc cuûa caùc toå chöùc quoác teá, cuûa Chính phuû hoaëc phi chính phuû cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån, nhaèm thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc nöôùc naøy, naâng cao phuùc lôïi xaõ hoäi … Doøng voán naøy coù vai troø ñaëc bieät quan troïng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, vì ôû caùc nöôùc naøy cô sôû haï taàng thöôøng yeáu keùm, nhu caàu ñaàu tö cao nhöng laïi raát thieáu voán, ñaëc bieät laø voán ñaàu tö phaùt trieån cô sôû haï taàng. 1.2.3- Moái quan heä giöõa caùc doøng voán : Moät neàn kinh teá muoán coù söï phaùt trieån vôùi toác ñoä cao, theo xu höôùng oån ñònh, beàn vöõng caàn phaûi coù moät cô caáu huy ñoäng vaø söû duïng caùc nguoàn
Trang 15 voán ñaàu tö phuø hôïp. Neáu chæ döïa vaøo nguoàn voán trong nöôùc thì khoù coù theå ñaït ñöôïc toác ñoä phaùt trieån cao, beàn vöõng trong ñieàu kieän tieát kieäm trong nöôùc khoâng ñuû ñeå ñeå taøi trôï cho nhu caàu ñaàu tö cuûa neàn kinh teá. Ngöôïc laïi, chæ döïa vaøo nguoàn voán töø beân ngoaøi thì cuõng khoù chuû ñoäng thöïc hieän ñöôïc nhöõng muïc tieâu phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc. Söï keát hôïp haøi hoaø, boå sung laãn nhau giöõa caùc nguoàn voán trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi seõ ñaûm baûo cung caáp ñuû voán cho nhu caàu ñaàu tö cuûa neàn kinh teá. 1.3- NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN CAÙC DOØNG VOÁN ÑAÀU TÖ Neàn kinh teá laø moät heä thoáng nhaát, trong ñoù caùc bieán kinh teá vó moâ nhö : Laõi suaát thò tröôøng, thu nhaäp quoác daân, chính saùch taøi chính - tieàn teä, taøi khoaù, xuaát nhaäp khaåu … coù moái quan heä, taùc ñoäng laãn nhau. Nhöõng bieán soá naøy coù taùc ñoäng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán caùc doøng VÑT, ñeán caàu cuõng nhö nguoàn cung VÑT cuûa caùc chuû theå kinh teá, aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá naøy ñöôïc theå hieän nhö sau : 1.3.1- Laõi suaát : Laõi suaát laø moät trong nhöõng bieán soá kinh teá vó moâ quan troïng nhaát trong neàn kinh teá. Noù taùc ñoäng tröïc tieáp tôùi nhöõng quyeát ñònh nhö : chi tieâu, tieát kieäm, mua taøi saûn hay ñaàu tö vaøo caùc taøi saûn taøi chính … Laõi suaát coù theå coù nhöõng taùc ñoäng tích cöïc ñeán tieát kieäm, ñaàu tö vaø ngöôïc laïi. Tieát kieäm taêng, nguoàn voán ñaàu tö coù cô hoäi taêng leân vaø ngöôïc laïi. Xeùt toång theå neàn kinh teá, vôùi giaû ñònh laø taát caû caùc khoaûn tieát kieäm seõ ñöôïc chuyeån thaønh voán ñaàu tö thoâng qua caùc keânh taøi chính vaø moãi caù nhaân trong neàn kinh teá hoaït ñoäng nhaèm muïc ñích toái ña lôïi ích kinh teá. Khi ñoù, tieát kieäm coù quan heä thuaän vôùi laõi suaát. Ñaàu tö laïi coù quan heä nghòch vôùi laõi suaát. Laõi suaát cao coù maët tích cöïc vôùi ñaàu tö laø coù theå loaïi boû ñöôïc nhöõng döï aùn khoâng thöïc söï mang laïi tyû suaát sinh lôïi cao. Nhöng laõi suaát quaù cao so vôùi laõi suaát caân baèng trong neàn kinh teá seõ ñaåy caùc nhaø ñaàu tö vaøo caùc hoaït ñoäng quaù maïo hieåm vôùi möùc ñoä ruûi ro cao cuûa caùc khoaûn tín duïng vaø phaûi ñoái maët vôùi nguy cô maát khaû naêng thanh toaùn, phaù saûn ...
Trang 16 Laõi suaát thaáp khoâng chæ coù taùc ñoäng tích cöïc khuyeán khích ñaàu tö maø cuõng coù theå daãn ñeán nhöõng taùc ñoäng tieâu cöïc nhö : ñaàu tö traøn lan, khoâng tính ñeán hieäu quaû voán ñaàu tö vaø coù theå daãn ñeán nguy cô thieáu voán. Nhö vaäy, nhaø nöôùc caàn coù chính saùch ñieàu haønh laõi suaát moät caùch linh hoaït theo nhu caàu cuûa thò tröôøng, phuø hôïp vôùi töøng giai ñoaïn phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Laõi suaát khoâng quaù cao ñaåy caùc nhaø ñaàu tö vaøo caùc hoaït ñoäng maïo hieåm, nhöng cuõng khoâng quaù thaáp daãn ñeán giaûm tieát kieäm, trong khi laïi ñaàu tö traøn lan, keùm hieäu quaû. 1.3.2- Chính saùch thueá nhaø nöôùc : Chính saùch thueá cuûa Chính phuû coù taùc ñoäng ñeán tieát kieäm vaø ñaàu tö cuûa caùc khu vöïc, töø Chính phuû, DN, ñeán nhöõng ngöôøi daân. Thueá cao coù theå seõ taùc ñoäng laøm taêng giaù caû haøng hoaù dòch vuï, ngöôøi ta phaûi chi phí nhieàu hôn trong khi thu nhaäp chöa thay ñoåi, ñieàu ñoù laøm cho tieát kieäm giaûm xuoáng. Maët khaùc, thueá taêng, ñaëc bieät laø thueá thu nhaäp DN seõ laøm cho khaû naêng tieát kieäm, tích luyõ voán cuûa DN giaûm, hieäu quaû ñaàu tö giaûm vaø laøm naûn loøng caùc nhaø ñaàu tö, laøm cho caû cung vaø caàu ñaàu tö giaûm. Ngöôïc laïi, thueá suaát thaáp hôn cuõng coù theå coù taùc ñoäng laøm taêng tieát kieäm, khuyeán khích ñaàu tö, kích thích neàn kinh teá phaùt trieån. Ñoái vôùi Chính phuû, thueá suaát cao coù theå ñaûm baûo nguoàn thu, ñaùp öùng toát nhu caàu chi tieâu cuûa Chính phuû, nhöng neáu thueá quaù cao seõ khoâng khuyeán khích tieát kieäm vaø ñaàu tö, khoâng khuyeán khích neàn kinh teá phaùt trieån. Ngöôïc laïi, giaûm thueá thì nguoàn thu ngaân saùch coù theå seõ khoâng ñaùp öùng ñuû nhu caàu chi tieâu cuûa Chính phuû. Nhö vaäy, chính saùch thueá phaûi phuø hôïp, moät maët ñaûm baûo nguoàn thu cho nhu caàu chi tieâu cuûa Chính phuû, maët khaùc phaûi ñaûm baûo khuyeán khích tieát kieäm vaø ñaàu tö trong caùc khu vöïc coøn laïi cuûa neàn kinh teá. 1.3.3- Söï phaùt trieån cuûa caùc ñònh cheá taøi chính: Söï phaùt trieån cuûa caùc ñònh cheá taøi chính vôùi nhöõng saûn phaåm dòch vuï ña daïng, linh hoaït taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho nhöõng ngöôøi tieát kieäm coù theå deã daøng tieáp caän vaø söû duïng nhöõng saûn phaåm naøy thì seõ goùp phaàn gia taêng tieát kieäm. Ñoàng thôøi, cuõng taäp trung ñöôïc nguoàn löïc taøi chính to lôùn saün saøng taøi trôï cho nhöõng döï aùn ñaàu tö vaø do ñoù coù taùc ñoäng laøm taêng caû
Trang 17 nguoàn cung vaø caàu veà ñaàu tö. Ngöôïc laïi, seõ raát khoù huy ñoäng voán töø nguoàn tieát kieäm cuûa ngöôøi daân, laøm cho nguoàn voán giaûm xuoáng, hôn nöõa nhaø ñaàu tö cuõng khoù tieáp caän ñöôïc caùc khoaûn vay. Nhö vaäy, caùc ñònh cheá taøi chính keùm phaùt trieån moät maët khoâng kích thích tieát kieäm, maët khaùc laøm giaûm khaû naêng tieáp caän voán cuûa nhöõng ngöôøi coù nhu caàu ñaàu tö. Do ñoù, caû nguoàn cung vaø caàu VÑT ñeàu giaûm, coù taùc ñoäng tieâu cöïc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Nhö vaäy, ñeå khuyeán khích tieát kieäm, taêng nguoàn VÑT cuõng nhö khaû naêng tieáp caän nguoàn VÑT, ñoøi hoûi heä thoáng ñònh cheá taøi chính phaùt trieån, vaän haønh linh hoaït, hieäu quaû. 1.3.4- Söï phaùt trieån thò tröôøng taøi chính : Söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính, trong ñoù thò tröôøng chöùng khoaùn ñoùng vai troø quan troïng taïo ra tính thanh khoaûn cao cho caùc chöùng khoaùn, traùi phieáu, caùc taøi saûn taøi chính noùi chung. Ñieàu naøy coù yù nghóa quan troïng coù taùc ñoäng tích cöïc ñeán thu huùt tieát kieäm cuõng nhö hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Söï phaùt trieån cuûa TTCK cuõng taùc ñoäng laøm taêng möùc tieát kieäm quoác gia vaø caùc nhaø ñaàu tö cuõng deã daøng tieáp caän ñöôïc nhöõng nguoàn voán lôùn phuïc vuï cho nhu caàu ñaàu tö cuûa mình baèng vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn, traùi phieáu … Ngöôïc laïi, thò tröôøng taøi chính keùm phaùt trieån seõ taïo leân raøo caûn trong huy ñoäng nguoàn tieát kieäm trong neàn kinh teá cuõng nhö, haïn cheá khaû naêng tieáp caän voán cuûa caùc nhaø ñaàu tö cho nhu caàu ñaàu tö cuûa mình. 1.3.5- Yeáu toá moâi tröôøng ñaàu tö : Ñaàu tö noùi chung thöôøng ñöôïc hieåu laø söï hy sinh, ñaùnh ñoåi nhöõng nguoàn löïc hieän taïi (coù theå laø tieàn, taøi nguyeân, söùc lao ñoäng, trí tueä …) nhaèm thu veà nhöõng keát quaû lôùn hôn trong töông lai. Noùi caùch khaùc, noù cuõng gioáng nhö moät canh baïc. Caùc nhaø ñaàu tö ñaët cöôïc moät soá tieàn lôùn trong hieän taïi, chaáp nhaän nhöõng chi phí cô hoäi vaø hy voïng seõ thu ñöôïc soá tieàn lôùn hôn trong töông lai. Do ñoù, nhöõng keát quaû cuûa ñaàu tö ôû töông laïi bò taùc ñoäng maïnh meõ bôûi moâi tröôøng, ñaëc bieät trong trong neàn kinh teá toaøn caàu, caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét. Moâi tröôøng ñaàu tö bao goàm nhieàu yeáu toá, taùc ñoäng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán hieäu quaû cuûa caùc döï aùn ñaàu tö. Ñoù laø, cô sôû haï taàng; Tình hình chính trò – xaõ hoäi; Moâi tröôøng phaùp lyù, thuû tuïc
Trang 18 haønh chính … Neáu nhöõng yeáu toá naøy thuaän lôïi seõ kích thích caùc nhaø ñaàu tö, thu huùt ñöôïc nhieàu nguoàn löïc taøi chính taøi trôï cho ñaàu tö phaùt trieån. Ngöôïc laïi noù laø nhöõng raøo caûn laøm giaûm nieàm tin, ñoäng löïc ñaàu tö. Veà moâi tröôøng chính trò xaõ hoäi : Söï oån ñònh chính trò – xaõ hoäi seõ taïo ra moâi tröôøng thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Moät nhaø nöôùc maïnh thöïc thi höõu hieäu caùc chính saùch phaùt trieån KTXH, ñaùp öùng nhu caàu cuûa ngöôøi daân seõ mang laïi nieàm tin vaø söùc haáp daãn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. Theå cheá oån ñònh, heä thoáng phaùp luaät oån ñinh vaø hieäu löïc, caùc vaán ñeà xaõ hoäi ñöôïc giaûi quyeát theo höôùng nhaân vaên nhö xoaù ñoùi, giaûm ngheøo, giaûi quyeát teä naïn xaõ hoäi, ñaïo ñöùc kinh doanh, y teá chaêm soùc söùc khoeû coäng ñoàng, giaùo duïc, vaên hoaù, ñaûm baûo an toaøn ñaàu tö, quyeàn sôû höõu taøi saûn … Taát caû nhöõng yeáu toá ñoù seõ taïo theâm ñoäng löïc ñeå caùc nhaø ñaàu tö yeân taâm thöïc hieän döï aùn ñaàu tö lôùn. OÅn ñònh kinh teá vó moâ, taïo moâi tröôøng oån ñònh : Chính phuû caùc nöôùc ñeàu söû duïng chính saùch kinh teá, tieàn teä, taøi khoaù cuûa mình nhaèm duy trì söï oån ñònh kinh teá vó moâ. Söï oån ñònh tieàn teä, tyû giaù, kieàm cheá laïm phaùt … laø nhöõng yeáu toá laøm giaûm tính baát oån, ruûi ro trong hoaït ñoäng ñaàu tö vaø coù taùc ñoäng tích cöïc laøm taêng caû nguoàn cung vaø caàu ñaàu tö cuûa neàn kinh teá. OÅn ñònh kinh teá vó moâ laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå caùc nhaø ñaàu tö coù theå tính toaùn vaø ñöa ra caùc quyeát ñònh ñaàu tö, ñoàng thôøi, giuùp traùnh nhöõng cuoäc khuûng hoaûng, do ñoù taïo ra nieàm tin cho caùc nhaø ñaàu tö vaøo töông lai vaø taïo cô hoäi thu huùt ñöôïc nhieàu VÑT hôn. Cô sôû haï taàng : Laø toång theå caùc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät, caùc coâng trình, caùc phöông tieän toàn taïi treân moät laõnh thoå nhaát ñònh, ñöôïc duøng laøm ñieàu kieän saûn xuaát vaø sinh hoaït noùi chung, ñaûm baûo söï vaän haønh lieân tuïc, thoâng suoát caùc luoàng cuûa caûi vaät chaát, thoâng tin vaø dòch vuï nhaèm ñaùp öùng nhu caàu coù tính phoå bieán cuûa saûn xuaát vaø ñôøi soáng. Cô sôû haï taàng keùm seõ taïo ra nhöõng raøo caûn gaây khoù khaên trong vieäc thu huùt nhöõng doøng VÑT, nhaát laø nhöõng döï aùn coù haøm löôïng coâng ngheä cao töø nöôùc ngoaøi. Ngöôïc laïi, söï phaùt trieån cuûa heä thoáng cô sôû haï taàng seõ laø ñieàu kieän thuaän lôïi thu huùt caùc nguoàn VÑT trong vaø ngoaøi nöôùc.
Trang 19 1.4- KINH NGHIEÄM HUY ÑOÄNG VOÁN CUÛA NHAÄT BAÛN VAØ TRUNG QUOÁC Voán coù vai troø quyeát ñònh trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa moät quoác gia. Tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän cuï theå cuûa moät nöôùc, trong töøng giai ñoaïn khaùc nhau maø Chính phuû coù caùc chính saùch huy ñoäng vaø söû duïng caùc nguoàn löïc taøi chính phuø hôïp. Vieäc nghieân cöùu, vaän duïng nhöõng kinh nghieäm thaønh coâng cuõng nhö thaát baïi cuûa caùc quoác gia ñi tröôùc laø yeáu toá quan troïng giuùp chuùng ta coù nhöõng chính saùch huy ñoäng voán hieäu quaû hôn, thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån theo höôùng beàn vöõng. Vì vaäy, luaän vaên xin ñöa ra kinh nghieäm cuûa Nhaät Baûn, nöôùc coù ñieåm khaù töông ñoàng vôùi chuùng ta, neàn kinh teá raát khoù khaên khi ra khoûi cuoäc chieán theá giôùi thöù II. Trung Quoác, nöôùc laùng gieàng coù theå cheá chính trò gaàn gioáng vôùi chuùng ta vaø cuõng chuyeån neàn kinh teá taäp trung sang phaùt trieån kinh teá thò tröôøng. 1.4.1- Kinh nghieäm töø Nhaät Baûn: Sau chieán tranh theá giôùi thöù II, Nhaät Baûn phaûi gaùnh chòu nhöõng toån thaát naëng neà sau cuoäc chieán, gaàn nhö ngöôøi Nhaät phaûi xaây döïng laïi hoaøn toaøn ñaát nöôùc mình. Nhöng, söï phaùt trieån kinh teá maïnh meõ cuûa Nhaät baûn sau chieán tranh ñaõ nhanh choùng ñöa ñaát nöôùc naøy thoaùt khoûi nhöõng khoù khaên, trôû thaønh moät cöôøng quoác kinh teá. Ngaøy nay, Nhaät baûn ñaõ trôû thaønh moät trong ba trung taâm taøi chính lôùn nhaát theá giôùi. Ñieàu ñoù ñaõ chöùng toû nhöõng chính saùch cuûa Chính phuû Nhaät baûn aùp duïng trong vieäc huy ñoäng vaø söû duïng voán phuïc vuï cho phaùt trieån kinh teá laø raát thaønh coâng, cuï theå : Nhaät baûn ñaõ naâng cao tyû leä tieát kieäm trong moät thôøi gian daøi. Trong caùc naêm 1961-1967, tyû leä tieát kieäm trung bình cuûa khu vöïc tö nhaân ôû Nhaät laø 18,6% toång thu nhaäp caù nhaân, ñaây laø moät tyû leä töông ñoái cao so vôùi caùc nöôùc phaùt trieån khaùc, nhö Myõ laø 6,2%, Anh laø 7,7%, Phaùp laø 8,7% … Ñeán giai ñoaïn 1986-1989 tyû leä naøy coøn leân ñeán 20%. Coù ñöôïc keát quaû naøy laø nhôø Chính phuû Nhaät baûn ñaõ aùp duïng ñoàng thôøi caùc bieän phaùp, nhö : Söû duïng maïnh meõ caùc coâng cuï tín duïng Nhaø nöôùc ñeå thu huùt tieàn nhaøn roãi trong daân cö, thaønh laäp caùc quyõ hoã trôï ñeå taøi trôï voán öu ñaõi cho nhöõng lónh vöïc caàn öu tieân phaùt trieån, chính saùch tieàn löông thaáp trong khi naêng suaát lao ñoäng taêng maïnh. Chính nhôø caùc bieän phaùp treân ñaõ giuùp Nhaät Baûn tích