Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:99

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là đánh giá thực trạng kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế của các DN tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp; đề xuất những hàm ý chính sách để kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHÚC NGUYÊN KIỂM SOÁT HÀNH VI KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ THU NHẬP DN ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHÚC NGUYÊN KIỂM SOÁT HÀNH VI KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ THU NHẬP DN ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP Chuyên ngành: Tài chính công Mã số: 8340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN HỒNG THẮNG TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài “Kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp” là công trình nghiên cứu của chính tôi dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Hồng Thắng. Các số liệu và kết quả trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Ngày 10 tháng 10 năm 2019 Tác giả Nguyễn Phúc Nguyên
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ TÓM TẮT ABSTRACT PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................................ 1 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU .......................................................................................... 2 3. CÂU HỎI GIẢI PHÁP ................................................................................................... 2 4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .............................................................. 2 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu ......................................................................................2 4.2. Phạm vi thu thập dữ liệu ..................................................................................3 5. KHUNG PHÂN TÍCH ................................................................................................... 3 6. CÁCH TIẾP CẬN THỰC HIỆN MỤC TIÊU ĐỀ TÀI .......................................... 3 6.1. Dữ liệu nghiên cứu ...........................................................................................3 6.2. Cách tiếp cận ....................................................................................................4 7. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN.......................................................................................... 4 Chƣơng 1. KHUNG LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI CỦA NGƢỜI NỘP THUẾ ..... 6 1.1. LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI TUÂN THỦ THUẾ .................................................... 6 1.1.1. Khái quát về lý thuyết hành vi dự định .............................................................6 1.1.2. Quan hệ giữa thái độ, ý định hành vi và tuân thủ thuế .....................................7 1.1.3. Quan hệ giữa chuẩn mực chủ quan, ý định hành vi và tuân thủ thuế ...............8 1.1.4. Nhận thức xã hội, ý định hành vi và tuân thủ thuế ...........................................8 1.1.5. Nhận thức xã hội và tuân thủ thuế ....................................................................9
1.2. LÝ THUYẾT VỀ GIAN LẬN THUẾ TNDN..........................................................10 1.2.1. Các khái niệm ..................................................................................................10 1.2.2. Các hành vi gian lận thuế TNDN thông qua kê khai sai thu nhập tính thuế TNDN ........................................................................................................................11 1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HÀNH VI TUÂN THỦ THUẾ Ở KHÂU KÊ KHAI THUẾ ................................................................................................................16 1.3.1. Các nhân tố liên quan đến chính sách thuế .....................................................16 1.3.2. Các nhân tố liên quan đến quản lý thuế ..........................................................17 1.3.3. Các nhân tố liên quan đến ngƣời nộp thuế ......................................................19 1.4. CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ...........................21 1.4.1. Nghiên cứu nƣớc ngoài ...................................................................................21 1.4.2. Nghiên cứu trong nƣớc....................................................................................22 1.5. KINH NGHIỆM KIỂM SOÁT HÀNH VI KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ THU NHẬP DN Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG.................................................................24 1.5.1. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Nghệ An ......................................................24 1.5.2. Kinh nghiệm của Cục Thuế tỉnh Quảng Ninh trong việc kiểm tra phát hiện các vi phạm đối với hoạt động bốc xúc, vận chuyển ................................................27 1.5.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp .............28 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ TNDN CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP ................................................................................................................... 30 2.1. GIỚI THIỆU CHI CỤC THUẾ HUYỆN THANH BÌNH ......................................30 2.1.1. Chức năng, nhiệm vụ ...............................................................................................30 2.1.1.1. Chức năng ..............................................................................................................30 2.1.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn ........................................................................................30 2.1.2. Cơ cấu tổ chức Chi cục thuế huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp .......................32 2.1.2.1. Cơ cấu tổ chức, nhân sự........................................................................................32 2.1.3. Thu thuế TNDN trên địa bàn huyện Thanh Bình giai đoạn 2014 - 2018 .....34
2.2. THỰC TRẠNG KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ TNDN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP ..............................................................36 2.2.1. Quy trình kiểm soát khai sai thu nhập tính thuế TNDN ........................................36 2.2.1.1. Tổ chức kiểm soát ở khâu đăng ký, kê khai thuế TNDN ...................................36 2.2.1.2. Kiểm tra, kiểm soát số thuế TNDN do DN kê khai ............................................36 2.2.2. Các hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN .....................................................38 2.2.2.1. Kê khai doanh thu bán hàng thấp hơn thu doanh thu thực tế .............................38 2.2.2.2. Khai tăng khoản chi phí để giảm bớt thu nhập tính thuế TNDN .......................39 2.2.3. Một số trƣờng hợp điển hình về khai sai thu nhập tính thuế TNDN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2014 - 2018 ............................................40 2.2.3.1. Trƣờng hợp gian lận thuế TNDN thông qua mua bán, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp .....................................................................................................................................40 2.2.3.2. Trƣờng hợp gian lận thông qua việc kê khai doanh thu bán hàng thấp hơn thực tế 42 2.2.3.3. Trƣờng hợp gian lận thuế TNDN thông qua việc hạch toán chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ không đúng quy định .......................................................................42 2.2.3.4. Trƣờng hợp gian lận thuế TNDN trong việc kê khai chuyển lỗ sai quy định ...43 2.2.4. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của DN 45 2.3. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC KIỂM SOÁT HÀNH VI KHAI SAI THU THẬP TÍNH THUẾ TNDN TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN THANH BÌNH ....................................46 2.3.1. Công tác kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình .......................................................................................46 2.3.1.1. Kiểm soát qua công tác kê khai............................................................................46 2.3.1.2. Kiểm soát kê khai thuế qua kiểm tra tại Chi cục thuế ........................................48 2.3.1.3. Kiểm soát kê khai thuế qua kiểm tra trực tiếp tại DN ........................................48 2.3.2. Đánh giá kết quả đạt đƣợc trong kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp ........................................54
2.3.2.1. Đối với công tác kiểm soát kê khai thuế, hỗ trợ ngƣời nộp thuế .......................54 2.3.2.2. Đối với công tác kiểm tra thuế thu nhập DN ......................................................54 2.3.2.3. Đối với công tác kiểm tra nội bộ của cơ quan thuế ............................................55 2.3.3. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình ............................................55 2.3.3.1. Hạn chế ..................................................................................................................55 2.3.3.2. Nguyên nhân của hạn chế .....................................................................................58 Chƣơng 3. GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT HÀNH VI KHAI SAI THU THẬP TÍNH THUẾ TNDN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP 60 3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT GIAN LẬN THUẾ TNDN QUA KÊ KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP..............................................................................................60 3.1.1. Định hƣớng chung của ngành thuế .........................................................................60 3.1.2. Hạn chế trong công tác kiểm soát thuế TNDN hiện nay .......................................61 3.2. CÁC GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT HÀNH VI KHAI SAI THU NHẬP TÍNH THUẾ TNDN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP...................62 3.2.1. Kiểm soát hoạt động đăng ký, thay đổi thông tin đăng ký thuế ............................62 3.2.2. Kiểm soát kê khai thuế TNDN ................................................................................63 3.2.3. Kiểm soát thuế TNDN ở khâu kiểm tra thuế..........................................................63 3.2.3.1. Về kỹ thuật kiểm tra tại cơ quan thuế ..................................................................63 3.2.3.2. Về kỹ thuật kiểm tra tại trụ sở NNT ....................................................................64 TÓM TẮT CHƢƠNG 3 ............................................................................................65 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 66 KẾT LUẬN ...............................................................................................................66 KIẾN NGHỊ ..............................................................................................................66 Đối với Bộ Tài chính .................................................................................................66 Đối với Tổng cục Thuế .............................................................................................67 Đối với Cục Thuế tỉnh Đồng Tháp............................................................................67
Đối với doanh nghiệp ................................................................................................68 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC 1: DÀN BÀI PHỎNG VẤN SÂU DOANH NGHIỆP VÀ CÁN BỘ QUẢN LÝ THUẾ PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH PHỎNG VẤN SÂU
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DN Doanh nghiệp ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long GDP Tổng sản phẩm quốc nội HĐND Hội đồng nhân dân NNT Ngƣời nộp thuế NSNN Ngân sách nhà nƣớc TNDN Thu nhập doanh nghiệp TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Số lƣợng cán bộ, công chức Chi cục Thuế huyện Thanh Bình ................34 Bảng 2.2: Thống kê số lƣợng DN trên địa bàn huyện Thanh Bình giai đoạn 2014 - 2018 ...................................................................................................................35 Bảng 2.3: Thu thuế TNDN trên địa bàn huyện Thanh Bình giai đoạn 2014 - 2018 .35 Bảng 2.4: Quy trình kiểm tra thuế tại cơ sở NNT .....................................................37 Bảng 2.5: Xác định thuế TNDN của Cty TNHH Tƣ vấn xây dựng Hoàng Kiệt qua kiểm tra tại trụ sở DN ........................................................................................41 Bảng 2.6: Xác định thuế TNDN của Công ty cổ phần sản xuất chăn nuôi Hòa Bình qua kiểm tra tại trụ sở DN .................................................................................43 Bảng 2.7: Xác định giảm lỗ đối với Công ty TNHH Nam Thành Thanh Bình qua kiểm tra tại trụ sở DN ........................................................................................44 Bảng 2.8: Tình hình nộp hồ sơ khai thuế TNDN trên địa bàn huyện Thanh Bình giai đoạn 2014 - 2018 ...............................................................................................47 Bảng 2.9: Kiểm tra kê khai thuế tại cơ quan thuế giai đoạn 2014 - 2018 ................48 Bảng 2.10: Tình hình kiểm tra thuế TNDN trực tiếp tại DN ở huyện Thanh Bình giai đoạn 2014 - 2018 ........................................................................................50 Bảng 2.11: Đánh giá của cán bộ thuế về công tác kiểm tra, thanh tra thuế TNDN trong giai đoạn 2014 - 2018 ...............................................................................53
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1: Mối quan hệ giữa tuân thủ thuế và phúc lợi xã hội.....................................7 Hình 1.2: Mối quan hệ giữa doanh nghiệp nộp thuế, chính phủ và xã hội .................9 Hình 2.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy Chi cục Thuế huyện Thanh Bình ..........................32 Hình 2.2: Thời gian của một cuộc kiểm tra ..............................................................51
TÓM TẮT Tên đề tài: Kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp Lý do chọn đề tài: thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nƣớc. Vấn đề: Thuế TNDN ảnh hƣởng trực tiếp đến lợi nhuận của doanh nghiệp nên thuế TNDN là một trong những mục tiêu gian lận của doanh nghiệp trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. Phổ biến là hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN để làm giảm số thuế TNDN phải nộp. Phƣơng pháp nghiên cứu: Phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp chuyên gia. Kết quả nghiên cứu: Quá trình tìm hiểu, phân tích và đánh giá thực trạng gian lận thuế thu nhập doanh nghiệp qua kê khai thuế tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình, luận văn đã trình bày kết quả đạt đƣợc, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân dẫn đến việc gian lận thuế thu nhập doanh nghiệp qua hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Kết luận và khuyến nghị: Các giải pháp nhằm góp phần hạn chế gian lận thuế thu nhập doanh nghiệp qua kê khai thuế gồm: Kiểm soát hoạt động đăng ký, thay đổi thông tin đăng ký thuế; Kiểm soát kê khai thuế thuế thu nhập doanh nghiệp; Kiểm soát thuế thu nhập doanh nghiệp ở khâu kiểm tra thuế. Từ khóa: Khai sai thu nhập, thuế thu nhập doanh nghiệp, huyện Thanh Bình.
ABSTRACT Title: Behavior control of false declaration of company income tax for enterprises in Thanh Binh district, Dong Thap province. Reason for writing: Company income tax (CIT) is an important source of state budget revenue. Problem: CIT directly affects the profitability of enterprises, so it is one of the fraud targets of enterprises in Thanh Binh district, Dong Thap province. Popularity is the false declaration of CIT to reduce the payable CIT. Methods: Statistical methods, comparison methods, expert methods. Results: Through the process of understanding, analyzing and assessing the status of company income tax fraud through tax declaration at the Tax Department of Thanh Binh district, the dissertation presents the achieved results, shortcomings, limitations and the cause of fraud in company income tax through false declaration of company income. Conclusions and implications: Solutions are to contribute to limiting company income tax fraud through tax declaration include: Controlling registration, changing of tax registration information; Controlling company income tax declaration; Controlling the company income tax at the stage of tax inspection. Keywords: Declaring false income, company income tax, Thanh Binh district.
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Nền kinh tế của nƣớc ta hiện nay đang trong giai đoạn hoàn thiện để phát triển thành nền kinh tế thị trƣờng nhƣng đƣợc định hƣớng theo xã hội chủ nghĩa. Thuế là công cụ tạo nguồn thu ngân sách rất lớn cho Nhà nƣớc, đặc biệt trong đó thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là nguồn thu quan trọng của ngân sách nhà nƣớc, thực hiện chức năng tái phân phối thu nhập, đảm bảo công bằng xã hội, góp phần khuyến khích các thành phần kinh tế tăng gia sản xuất kinh doanh phát triển theo hƣớng kế hoạch, chiến lƣợc, phát triển toàn diện của nhà nƣớc. Tuy nhiên, hệ thống các quy định và chính sách pháp luật của nƣớc ta vẫn chƣa hoàn thiện, nhất là pháp luật thuế nên làm cho nhiệm vụ thu ngân sách này ngày càng trở nên nặng nề. Đồng thời, tình hình các doanh nghiệp (DN) thành lập mới gia tăng rất nhanh chóng, lĩnh vực hoạt động rất rộng với nhiều quy mô khác nhau trong khi đội ngũ cán bộ công chức thuế và cơ sở vật chất của ngành thuế thì có hạn. Do đó, việc đảm bảo công tác quản lý thuế là vô cùng khó khăn, đây không chỉ là vấn đề nan giải đối với ngành thuế nói riêng mà còn đối với lãnh đạo của toàn thể các DN nói chung. Trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp thời gian qua tình hình kinh tế xã hội phát triển tốt, cộng với chính sách thu hút đầu tƣ của địa phƣơng thì tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN ngày càng lớn mạnh và quy mô DN ngày càng mở rộng. Bên cạnh những DN thực hiện tốt những quy định về việc kê khai, nộp thuế, thì vẫn có không ít DN còn sai sót trong việc kê khai thuế. Việc kê khai sai thuế cũng có thể xuất phát từ nguyên nhân khách quan, DN không cố ý gian lận nhƣng cũng có thể xuất phát từ nguyên nhân chủ quan, cố ý của DN. Điều này, có ảnh hƣởng trực tiếp đến lợi nhuận khả dụng của DN và gây thất thoát, thiệt hại rất lớn cho ngành thuế. Tại chi cục thuế huyện Thanh Bình thì hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN để làm giảm số thuế TNDN phải nộp là hành vi phổ biến nhất.
2 Cụ thể, trong giai đoạn 2014 - 2018, kết quả kiểm tra thuế tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình có 65 DN vi phạm về thuế trên tổng số 113 DN đƣợc kiểm tra; Tổng số thuế truy thu, phạt qua kiểm tra là 2,9 tỷ đồng. Trong đó: Có 51 DN có hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN dẫn đến tiền thuế TNDN bị truy thu 2,1 tỷ đồng, chiếm 72,4% trên tổng số tiền truy thu, phạt thuế (Chi cục thuế huyện Thanh Bình, 2018). Từ thực tế nêu trên, đề tài: “Kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập DN đối với các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp” đã đƣợc tác giả lựa chọn làm luận văn của mình. Tác giả kỳ vọng nghiên cứu này sẽ giúp chi cục thuế huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp có cái nhìn toàn diện về tình hình kiểm soát thuế tại địa phƣơng, xác định đƣợc những điểm hạn chế và nguyên nhân của công tác kiểm tra, kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế thu nhập DN. Từ đó, có thể đề xuất những giải pháp hiệu quả khắc phục tình trạng này. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Đề tài đƣợc thực hiện nhằm đạt đƣợc các mục tiêu sau: Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế của các DN tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. Mục tiêu 2: Đề xuất những hàm ý chính sách để kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. 3. CÂU HỎI GIẢI PHÁP Nguyên nhân nào dẫn đến hành vi khai sai thu nhập tính thuế của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp? Giải pháp nào để kiểm soát tốt hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp? 4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu: là thực trạng gian lận thuế TNDN của các DN đang hoạt động trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp.
3 Đối tƣợng khảo sát: là các DN đang hoạt động trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. 4.2. Phạm vi thu thập dữ liệu Phạm vi không gian: Nghiên cứu đƣợc thực hiện trong phạm vi huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. Phạm vi thời gian: Tất cả các thông tin, số liệu, dữ liệu nghiên cứu sử dụng trong đề tài đƣợc giới hạn trong 5 năm, từ năm 2014 đến năm 2018. Các số liệu sơ cấp đƣợc khảo sát, thu thập trong thời gian từ tháng 04/2019 đến tháng 05/2019. 5. KHUNG PHÂN TÍCH Để trả lời câu hỏi nghiên cứu, tác giả sử dụng: (1) Lý thuyết về hành vi của ngƣời nộp thuế; (2) lý thuyết về các yếu tố ảnh hƣởng đến hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN; (3) Khung pháp lý hiện hành của Việt Nam về quản lý thuế thu nhập DN; Tác giả sử dụng kỹ thuật thống kê mô tả để minh chứng cho các nhận định đƣợc đƣa ra trong luận văn, đồng thời tác giả sử dụng kỹ thuật phỏng vấn sâu (thảo luận tay đôi) với các đối tƣợng liên quan (các DN, các cán bộ thanh tra, kiểm tra thuế…) để tìm hiểu nguyên nhân của những hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN. Từ đó đề xuất giải pháp kiểm soát các hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình. 6. CÁCH TIẾP CẬN THỰC HIỆN MỤC TIÊU ĐỀ TÀI 6.1. Dữ liệu nghiên cứu Dữ liệu thứ cấp: Thu thập dữ liệu từ các nguồn tài liệu, báo cáo của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Chi cục Thuế huyện Thanh Bình tỉnh Đồng Tháp; Thông tin báo cáo từ Cục thống kê tỉnh Đồng Tháp; Đề tài có tiếp thu và kế thừa có chọn lọc kết quả của các đề tài nghiên cứu trƣớc trong và ngoài nƣớc có liên quan đã đƣợc công bố. Dữ liệu sơ cấp: Thu thập dữ liệu từ các hồ sơ khai thuế, quyết toán thuế TNDN và kết quả kiểm tra thuế TNDN của Chi cục Thuế huyện Thanh Bình; Thu thập từ các cuộc phỏng vấn sâu.
4 6.2. Cách tiếp cận Để thực hiện mục tiêu đề tài tác giả sử dụng các kỹ thuật nhƣ sau: Kỹ thuật thống kê: Thống kê mô tả là kỹ thuật thƣờng đƣợc sử dụng để phân tích các vấn đề kinh tế - xã hội bằng việc mô tả thông qua các số liệu thu thập đƣợc. Nghiên cứu áp dụng kỹ thuật này để phân tích thực trạng gian lận trong khai báo thuế TNDN của các DN đang hoạt động trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp trong giai đoạn 2014 - 2018. Kỹ thuật so sánh: Kỹ thuật so sánh đƣợc ứng dụng rộng rãi trong các nghiên cứu kinh tế - xã hội, trong nghiên cứu này tác giả sử dụng để xác định mức độ thay đổi, biến động của nguồn thuế TNDN của các DN đang hoạt động trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp trong giai đoạn 2014 - 2018. Kỹ thuật phỏng vấn sâu: Phỏng vấn sâu doanh nghiệp và cán bộ thuế để tìm hiểu nguyên nhân của hành vi khai sai thuể TNDN, chi tiết về quy trình quản lý, phƣơng thức quản lý thuế TNDN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. Yêu cầu đối với ngƣời tham gia trả lời phỏng vấn: (1) Đối với doanh nghiệp: Chủ doanh nghiệp hoặc ngƣời phụ trách kế toán thuế; (2) Đối với cán bộ thuế: Phải có kinh nghiệm công tác trong ngành thuế tối thiểu là 5 năm; Có sự hiểu biết căn bản về phƣơng thức, quy trình quản lý thuế TNDN. Dựa trên các tiêu chuẩn đó, tác giả đã quyết định phỏng vấn 5 doanh nghiệp và 7 cán bộ thuế tại Chi cục Thuế huyện Thanh Bình gồm: Chi cục trƣởng/ Chi cục phó; 4 kiểm tra viên về thuế và một số cán bộ công chức và chuyên viên có liên quan đến công tác quản lý thuế TNDN. Kỹ thuật tổng hợp: Đối chiếu kết quả phỏng vấn chuyên gia với thực trạng kê khai sau thuế, để rút ra những điểm hạn chế và nguyên nhân các hạn chế đó, là căn cứ đề xuất các hàm ý chính sách nhằm kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN. 7. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN Phần mở đầu: Trình bày lý do chọn đề tài, mục tiêu nghiên cứu, câu hỏi nghiên cứu, đối tƣợng nghiên cứu và kỹ thuật nghiên cứu.
5 Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu. Trình bày các khái niệm về thuế và tuân thủ thuế; Các nhân tố ảnh hƣởng đến việc khai sai thu nhập tính thuế của các DN và tình hình các nghiên cứu trong và ngoài nƣớc có liên quan đến đề tài. Chƣơng 2: Thực trạng gian lận trong khai báo thuế TNDN của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. Chƣơng 3: Đề xuất giải pháp. Trình bày những khuyến nghị nhằm kiểm soát hành vi khai sai thu nhập tính thuế TNDN của các DN trên địa bàn huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp. Phần kết luận: Kết luận và khuyến nghị chính sách. Những hạn chế của đề tài và đề xuất hƣớng nghiên cứu tiếp theo.
6 Chƣơng 1. KHUNG LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI CỦA NGƢỜI NỘP THUẾ 1.1. LÝ THUYẾT VỀ HÀNH VI TUÂN THỦ THUẾ 1.1.1. Khái quát về lý thuyết hành vi dự định Lý thuyết về hành vi dự định đƣợc phát triển bởi Ajzen (1991), cho thấy hành vi của một ngƣời đƣợc khuyến khích bởi ba yếu tố. Yếu tố đầu tiên là niềm tin hành vi, đây là niềm tin vào kết quả và đánh giá kết quả. Sự tự tin và đánh giá kết quả sẽ hình thành một thái độ bất định đối với một hành vi nhất định. Thứ hai là niềm tin chuẩn mực, đây là một niềm tin cá nhân vào những kỳ vọng chuẩn mực của những ngƣời khác nhƣ gia đình, bạn bè, lãnh đạo công ty, cán bộ thuế và tƣ vấn thuế. Kỳ vọng chuẩn mực hình thành một chuẩn mực chủ quan của một hành vi. Thứ ba là niềm tin kiểm soát, đây là niềm tin cá nhân về sự tồn tại của những thứ khuyến khích hành vi và nhận thức của họ về việc hai điều đó ảnh hƣởng đến hành vi của họ mạnh mẽ nhƣ thế nào. Kiểm soát niềm tin hình thành một kiểm soát hành vi nhận thức. Về lý thuyết hành vi dự định, ai đó sẽ xem xét những thái độ, chuẩn mực chủ quan và kiểm soát hành vi nhận thức trong việc xây dựng ý định tuân thủ quy tắc (Ajzen, 1991). Lý thuyết về hành vi dự định đã thâm nhập vào các lĩnh vực khác nhau, bao gồm cả thuế. Một số nhà nghiên cứu chứng minh rằng về mặt thực nghiệm, thái độ tuân thủ thuế, chuẩn mực chủ quan, hành vi nhận thức và nhận thức của ngƣời nộp thuế đối với chính phủ có ảnh hƣởng nhất định đến ý định tuân thủ nghĩa vụ thuế (Damayanti và cộng sự, 2015). Nhận thức về kiểm soát hành vi có tác động trực tiếp nhƣng không đáng kể đến việc tuân thủ thuế, nhƣng nhận thức về kiểm soát hành vi có tác động tích cực đáng kể đến ý định. Nghiên cứu thực nghiệm của Aryati (2012) khẳng định rằng thái độ lạc quan của ngƣời nộp thuế có tác động tích cực đến việc tuân thủ thuế. Nghiên cứu đƣợc thực hiện bởi Bobek và Hatfield (2003), chứng minh bằng thực nghiệm rằng sự chủ
7 quan và kiểm soát hành vi nhận thức là các biến số ảnh hƣởng đến việc tuân thủ thuế. Trong khi đó, Benk và cộng sự (2012) không thể chứng minh bằng thực nghiệm rằng thái độ có ảnh hƣởng tích cực đến việc tuân thủ thuế. Trivei và Shehata (2005), Langham và cộng sự (2012) cũng không có khả năng chứng minh bằng thực nghiệm rằng kiểm soát hành vi nhận thức có tác động tích cực đến việc tuân thủ thuế. Nhận thức xã hội của doanh nghiệp trong việc nộp thuế sẽ ảnh hƣởng đến việc tuân thủ thuế. Các nghiên cứu trƣớc đây liên quan đến nhận thức xã hội đã đƣợc Gangl và cộng sự (2015), Jimenez và Iyer (2016), cũng nhƣ Calvet và Alm (2014), chứng minh bằng thực nghiệm rằng sự hiểu biết trong hợp tác trong xã hội có thể là một cách để một công ty khuyến khích hợp tác tự nguyện và cam kết đảm bảo nguồn cung cấp công cộng. Jimenez và Iyer (2016) giải thích ảnh hƣởng của chuẩn mực xã hội đối với việc tuân thủ thuế thông qua nội bộ hóa cá nhân. Sự xuất hiện của sự cảm thông, cũng nhƣ sự đồng cảm, cũng có thể khuyến khích tuân thủ thuế (Calvet và Alm, 2014). 1.1.2. Quan hệ giữa thái độ, ý định hành vi và tuân thủ thuế Ajzen (2005) coi thái độ là những khuynh hƣớng thuận lợi hoặc bất lợi cho các đối tƣợng, con ngƣời, tổ chức hoặc sự kiện. Theo lý thuyết về hành vi dự định, thái độ cá nhân đối với hành vi bắt nguồn từ niềm tin về hậu quả của hành vi nói trên, cụ thể là niềm tin hành vi. Tuân thủ thuế rất quan trọng đối với phúc lợi xã hội (Hình 1.1). Tuân thủ Nguồn thu chính Tiền thuế của Tiền thuế của Chi tiêu của thuế của quốc gia chính phủ địa phƣơng địa phƣơng Phúc lợi xã hội Hình 1.1: Mối quan hệ giữa tuân thủ thuế và phúc lợi xã hội Nguồn: Nurwanah và cộng sự (2018) Các yếu tố quyết định ý định liên quan đến yếu tố cá nhân là thái độ đối với