Luận văn thạc sĩ kinh tế: Một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:86

Thêm vào BST

Báo xấu

175
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn thạc sĩ kinh tế: Một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam trình bày về thị trường khoán và ý nghĩa việc áp dụng quyền chọn trên thị trường chứng khoán Việt Nam, thực trạng tổ chức sàn giao dịch chúng khoán ở một số nước trên thế giới và Việt Nam, một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ kinh tế: Một số giải pháp áp dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam

L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u và thông tin s d ng trong lu n văn này ñ u có ngu n g c, trung th c và ñư c phép công b . Tác gi lu n văn ð Th Th y
M CL C Trang bìa L i cam ñoan M cl c Danh m c các ký hi u, ch vi t t t Danh m c các b ng Danh m c các hình, bi u ñ L IM ð U ............................................................................................................1 CHƯƠNG 1: TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VÀ Ý NGHĨA C A VI C ÁP D NG QUY N CH N TRÊN TTCK VI T NAM...............................................4 1.1. Th trư ng ch ng khoán ...................................................................................4 1.1.1 Khái ni m ..................................................................................................4 1.1.2. Ch c năng và vai trò c a th trư ng ch ng khoán ...............................4 1.1.2.1. Ch c năng c a TTCK ....................................................................4 1.1.2.2. Vai trò c a TTCK ..........................................................................6 1.2. Quy n ch n .........................................................................................................8 1.2.1 ð nh nghĩa ................................................................................................8 1.2.1.1. Quy n ch n ....................................................................................8 1.2.1.2. Quy n ch n mua ............................................................................9 1.2.1.3. Quy n ch n bán.............................................................................9 1.2.2. Phân lo i quy n ch n theo th i gian th c hi n h p ñ ng ....................9 1.2.3. Ưu như c ñi m c a quy n ch n ...........................................................10 1.2.3.1. Ưu ñi m .......................................................................................10
1.2.3.2. Như c ñi m..................................................................................10 1.2.4. S phát tri n c a các th trư ng quy n ch n .......................................11 1.2.5. Công c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n .....................................12 1.2.5.1. Giao d ch quy n ch n mua ..........................................................12 1.2.5.2. Giao d ch quy n ch n bán...........................................................14 1.2.5.3. Quy n ch n mua và c phi u - Quy n ch n mua ñư c phòng ng a .................................................................................16 1.2.5.4. Quy n ch n bán và c phi u - Quy n ch n bán b o v ..............16 1.2.6. Vai trò c a h p ñ ng quy n ch n .........................................................17 1.2.7. Ý nghĩa c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam.........................................................................19 CHƯƠNG 2: TH C TR NG V T CH C SÀN GIAO D CH QUY N CH N CH NG KHOÁN M TS NƯ C TRÊN TH GI I VÀ HO T ð NG C A TTCK VI T NAM GIAI ðO N 2000 - 2008 ................................23 2.1. Th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán m ts nư c trên th gi i ....................................................................................................23 2.1.1. Mô hình M ............................................................................................23 2.1.1.1. Th trư ng ch ng khoán M ........................................................23 2.1.1.2. Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago (“CBOE”).....24 2.1.2. Mô hình Châu Âu ..................................................................................30 2.1.2.1. Sàn giao d ch ch ng khoán Châu Âu (“Euronext N.V.”) ...........30 2.1.2.2. Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London (“LIFFE”) ..................................................................................32 2.1.3. Mô hình Nh t .........................................................................................36 2.1.3.1. Th trư ng ch ng khoán Nh t .....................................................36
2.1.3.2. Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo (“TSE”)................................38 2.1.4. So sánh sàn giao d ch quy n ch n c a M , Châu Âu, Nh t ...............42 2.2. Ho t ñ ng c a TTCK Vi t Nam giai ño n 2000 - 2008 ................................44 2.2.1. Sơ lư c v quá trình hình thành và phát tri n TTCK Vi t Nam .........44 2.2.2. Th c ti n ho t ñ ng c a TTCK th c p Vi t Nam ...........................45 2.2.3. Thu n l i và khó khăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán TTCK Vi t nam.......................................................................49 2.2.3.1. Thu n l i c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán TTCK Vi t nam ...........................................................................49 2.2.3.2. Khó khăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán TTCK Vi t Nam ..........................................................................50 CHƯƠNG 3: M T S GI I PHÁP ÁP D NG QUY N CH N CH NG KHOÁN TRÊN TTCK VI T NAM......................................................................53 3.1. ð nh hư ng phát tri n TTCK Vi t Nam ñ n năm 2020...............................53 3.2 Nh n ñ nh kh năng áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam .............................................................................................................54 3.3. ði u ki n ñ áp d ng quy n ch n ch ng khoán ...........................................55 3.4. M t s gi i pháp áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán vào th trư ng ch ng khoán Vi t Nam ..............................................................................57 3.4.1. M t s gi i pháp v t ch c và qu n lý sàn giao d ch..........................58 3.4.1.1. Hoàn thi n khung pháp lý............................................................58 3.4.1.2. Nâng cao vai trò và trách nhi m c a m t s cơ quan ch c năng có liên quan......................................................................................58 3.4.1.3. Nâng cao hi u qu qu n lý, giám sát c a cơ quan qu n lý nhà nư c .....................................................................................59
3.4.2. M t s gi i pháp v phát tri n th trư ng ch ng khoán ......................60 3.4.2.1. Tăng cung -c u hàng hóa cho TTCK ..........................................60 3.4.2.2. Nâng cao hi u qu ho t ñ ng công b thông tin ........................62 3.4.2.3. C i thi n và nâng cao hi u qu c a h th ng giao d ch, h th ng ñăng ký - lưu ký - thanh toán bù tr ch ng khoán .....................63 3.4.2.4. Tri n khai nghi p v bán kh ng trên TTCK................................66 3.4.3. M t s ñi m c n quan tâm khi áp d ng giao d ch quy n ch n ...........67 3.4.3.1. Xác ñ nh phí quy n ch n ch ng khoán .......................................67 3.4.3.2. Quy ñ nh v gi i h n giá và s lư ng .........................................68 3.4.4. Gi i pháp ñ i v i các nhà ñ u tư ..........................................................68 3.4.5. Gi i pháp khác .......................................................................................69 3.4.5.1. ð y m nh vi c nghiên c u ñào t o, ñ ng th i ph bi n r ng rãi ki n th c v ch ng khoán, TTCK và ñ c bi t là ch ng khoán phái sinh......................................................................................69 3.4.5.2. Hình thành t ch c ñ nh m c tín nhi m ......................................69 3.4.5.3. Nâng cao ho t ñ ng c a các t ch c trung gian ........................70 K T LU N ..............................................................................................................72 TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................74 PH L C
DANH M C CÁC KÝ HI U CH VI T T T CBOE : Chicago Board Options Exchange: Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago CPH : C ph n hóa DNNN : Doanh nghi p nhà nư c Euronext N.V. : Sàn giao d ch ch ng khoán Châu Âu HASTC : Trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà N i HOSE : S giao d ch ch ng khoán Tp. H Chí Minh LIFFE : Sàn giao d ch giao sau và quy n ch n tài chính qu c t London IPO : Chào bán l n ñ u ch ng khoán ra công chúng NðT : Nhà ñ u tư OTC : Th trư ng quy n ch n phi t p trung OTC SEC : U Ban Ch ng Khoán Nhà Nư c t i M : Securities Exchange Commission Tp. HCM : Thành ph H Chí Minh TSE : Sàn giao d ch ch ng khoán Tokyo TTCK : Th trư ng ch ng khoán TTGDCK HCM : Trung tâm Giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh UBCK : y ban ch ng khoán UBCKNN : y ban ch ng khoán Nhà nư c
DANH M C CÁC B NG B ng 2.1: L ch s hình thành và phát tri n CBOE ................................................... 24 B ng 2.2: L ch s hình thành và phát tri n Euronext N.V........................................ 31 B ng 2.3: L ch s hình thành và phát tri n LIFFE ................................................... 32 B ng 2.4: L ch s hình thành và phát tri n TSE ....................................................... 38 B ng 2.5: Quá trình hình thành và phát tri n TTCK Vi t Nam................................ 44 B ng 2.6: Quy mô niêm y t ch ng khoán trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam t i th i ñi m 31/07/2008................................................................................ 46 B ng 2.7: S lư ng công ty niêm y t trên TTCK Vi t Nam t năm 2000 - 2008.... 47 B ng 2.8: Ch s VN-Index t năm 2000 - 2008 ...................................................... 48
DANH M C CÁC HÌNH, BI U ð Hình 1.1: Mua quy n ch n mua................................................................................ 13 Hình 1.2: Bán quy n ch n mua................................................................................. 14 Hình 1.3: Mua quy n ch n bán ................................................................................. 15 Hình 1.4: Bán quy n ch n bán.................................................................................. 15 Hinh 1.5: Quy n ch n mua ñư c phòng ng a .......................................................... 16 Hình 1.6: Quy n ch n bán b o v ............................................................................. 17 Hình 2.1: Giao d ch trên th trư ng quy n ch n CBOE ........................................... 28 Hình 2.2: Giao d ch trên th trư ng quy n ch n LIFFE ........................................... 34 Hình 2.3: Giao d ch trên th trư ng quy n ch n TSE ............................................... 40 Bi u 2.1: Ch s VN-Index qua các năm .................................................................. 48
1 L IM ð U 1. S c n thi t và tính th c ti n c a ñ tài Trong ti n trình h i nh p kinh t qu c t toàn c u, tham gia vào n n tài chính qu c t ch a ñ ng ñ y r i ro và thách th c. Th trư ng tài chính Vi t Nam nói chung và th trư ng ch ng khoán Vi t Nam nói riêng ñã có nh ng bư c phát tri n m nh m c v quy mô và ch t lư ng. Th trư ng ch ng khoán ra ñ i, ho t ñ ng ñã mang l i nhi u l i ích và ngày càng tr thành m t kênh huy ñ ng v n hi u qu cho n n kinh t . Sau 08 năm ho t ñ ng, TTCK Vi t Nam ñã có nh ng d u hi u h t s c lo ng i, ch s VN-Index tăng, gi m h t s c th t thư ng làm cho các nhà ñ u tư không th ch ñ ng, tính toán, phòng ng a. ði u này th y r ng ñ u tư ch ng khoán không ch luôn mang l i l i nhu n mà nó có c nh ng r i ro r t cao, không th d ñoán trư c d n ñ n thua l n ng. Trên th gi i, h u h t các th trư ng giao d ch ch ng khoán ñã có th trư ng giao d ch ch ng khoán phái sinh v i nhi u lo i công c ñ nhà ñ u tư l a ch n cho gi i pháp b o v r i ro c a riêng mình. Vi c hình thành th trư ng ch ng khoán phái sinh, ngoài nhu c u r t l n t chính n i t i th trư ng ch ng khoán trong nư c, thì cũng là m t t t y u khách quan trong ti n trình phát tri n th trư ng ch ng khoán. Trong ñi u ki n Vi t Nam hi n nay, quy n ch n là công c giúp nhà ñ u tư h n ch r i ro và góp ph n phát tri n th trư ng. V i nh ng lý do ñó, tôi ti n hành nghiên c u ñ tài “M t s gi i pháp áp d ng quy n ch n ch ng khoán trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam”. 2. M c tiêu nghiên c u c a ñ tài - Nghiên c u tìm hi u lý lu n v th trư ng ch ng khoán, quy n ch n và ý nghĩa c a vi c áp d ng quy n ch n trên TTCK Vi t Nam.
2 - Nghiên c u tìm hi u v t ch c và qu n lý th trư ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán c a m t s qu c gia trên th gi i. T ñó, k t h p v i th c ti n c a TTCK Vi t Nam hi n nay, ñưa ra nh ng thu n l i cũng như khó khăn c a vi c áp d ng quy n ch n trên TTCK Vi t Nam - ðưa ra nh ng nh n ñ nh v kh năng áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam, t ñó ñ xu t m t s gi i pháp nh m áp d ng các giao d ch quy n ch n ch ng khoán t i Vi t Nam. 3. Ph m vi nghiên c u c a ñ tài ð tài t p trung nghiên c u vào vi c nghiên c u m t s th trư ng quy n ch n trên th gi i, gi i thi u sơ lư c th c tr ng th trư ng ch ng khoán th c p c a Vi t Nam, rút ra nh ng thu n l i và khó khăn c a vi c áp d ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán th trư ng ch ng khoán Vi t nam. T ñó ñưa ra m t s gi i pháp áp d ng quy n ch n ch ng khoán trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam. Th trư ng ch ng khoán Vi t Nam còn khá non tr , hơn n a ch ng khoán phái sinh cũng là m t khái ni m mà ít ngư i ñã ti p c n. Vì v y, vi c tìm hi u và ti p c n tài li u c a tác gi g p không ít khó khăn và ki n th c c a tác gi có th chưa hoàn ch nh v th trư ng ch ng khoán phái sinh, chưa th hi n ñ y ñ các khía c nh v ñ tài nghiên c u nên ñ tài c n ñư c ti p t c hoàn ch nh. Ngoài ra, do th i gian có h n nên trong khuôn kh nghiên c u c a ñ tài không ñi sâu vào vi c nghiên c u ñ nh giá quy n ch n. 4. Phương pháp nghiên c u Tác gi nghiên c u lý lu n và tìm hi u th c ti n v quy n ch n ch ng khoán và th trư ng giao d ch quy n ch n ch ng khoán m t s nư c trên th gi i k t h p v i quá trình tìm hi u th c ti n phát tri n và nhu c u th c t c a th trư ng ch ng khoán Vi t Nam. ð tài s d ng t ng h p m t s phương pháp nghiên c u: th ng kê mô t , t ng h p, so sánh, phân tích, phương pháp quan sát t th c ti n,… ñ khái quát b n ch t c a các v n ñ nghiên c u. Ngoài ra, ñ tài cũng s d ng các b ng, bi u, hình ñ minh h a.
3 5. K t c u c a lu n văn Ngoài l i m ñ u, k t lu n, m c l c, danh m c các t vi t t t, danh m c các b ng, danh m c các hình, bi u ñ , danh m c tài li u tham kh o, lu n văn bao g m 3 chương: Chương 1: Th trư ng ch ng khoán và ý nghĩa c a vi c áp d ng quy n ch n trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam Chương 2: Th c tr ng v t ch c sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán m t s nư c trên th gi i và ho t ñ ng c a th trư ng ch ng khoán Vi t Nam giai ño n 2000 - 2008 Chương 3: M t s gi i pháp áp d ng quy n ch n ch ng khoán vào th trư ng ch ng khoán Vi t Nam
4 CHƯƠNG 1 TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VÀ Ý NGHĨA C A VI C ÁP D NG QUY N CH N TRÊN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM 1.1. Th trư ng ch ng khoán 1.1.1 Khái ni m Th trư ng ch ng khoán (Securities Market) là thu t ng dùng ñ ch cơ ch c a ho t ñ ng giao d ch mua bán ch ng khoán trung và dài h n như các lo i trái phi u, c phi u và các công c tài chính khác như ch ng ch qu ñ u tư, công c phái sinh - h p ñ ng tương lai, quy n ch n, ch ng quy n. TTCK là th trư ng v n trung và dài h n, t p trung các ngu n v n cho ñ u tư và phát tri n kinh t , do ñó có tác ñ ng r t l n ñ n môi trư ng ñ u tư nói riêng và n n kinh t nói chung. M t khác, TTCK là m t th trư ng cao c p, nơi t p trung nhi u ñ i tư ng tham gia v i các m c ñích, s hi u bi t và l i ích khác nhau; giao d ch các s n ph m tài chính ñư c th c hi n v i giá tr r t l n. ð c tính ñó khi n cho TTCK cũng là môi trư ng d x y ra các ho t ñ ng ki m l i không chính ñáng thông qua các ho t ñ ng gian l n, không công b ng, gây t n th t cho các nhà ñ u tư; t n th t cho th trư ng và cho toàn b n n kinh t . 1.1.2. Ch c năng và vai trò c a th trư ng ch ng khoán 1.1.2.1. Ch c năng c a TTCK Th nh t, Huy ñ ng v n ñ u tư cho n n kinh t ðây là ch c năng quan tr ng nh t c a TTCK, TTCK s thu hút và t p trung các ngu n v n nhàn r i trong n n kinh t qua các công c tài chính ña d ng, phong phú có kh năng tài tr cho các d án ñ u tư dài h n phát tri n h t ng kinh t , ph c v các nhu c u chung c a xã h i cũng như tài tr cho các nhu c u t o v n, tăng v n c a các doanh nghi p và Chính ph . TTCK cũng là y u t quy t ñ nh ñ thu hút v n ñ u tư nư c ngoài. ðây là y u t ñ m b o cho s phân b có hi u qu các ngu n l c trong m t qu c gia cũng như trên ph m vi qu c t .
5 Khi các nhà ñ u tư mua ch ng khoán do các công ty phát hành, s ti n nhàn r i c a h ñư c ñưa vào ho t ñ ng s n xu t kinh doanh và qua ñó góp ph n m r ng s n xu t xã h i. B ng cách h tr các ho t ñ ng ñ u tư c a công ty, TTCK ñã có nh ng tác ñ ng quan tr ng ñ i v i s phát tri n c a n n kinh t qu c dân. Thông qua TTCK, Chính ph và chính quy n các ñ a phương cũng huy ñ ng ñư c các ngu n v n cho m c ñích s d ng và ñ u tư phát tri n h t ng kinh t , ph c v các nhu c u chung c a xã h i. Th hai, Cung c p môi trư ng ñ u tư cho công chúng TTCK cung c p cho công chúng m t môi trư ng ñ u tư lành m nh v i các công c ñ u tư ña d ng. Các lo i ch ng khoán trên th trư ng r t khác nhau v tính ch t, kh năng sinh l i, ñ r i ro,… cho phép các nhà ñ u tư có th l a ch n lo i hàng hóa phù h p v i kh năng, m c tiêu và s thích c a mình. Vì v y, TTCK góp ph n ñáng k làm tăng m c ti t ki m qu c gia. Th ba, T o tính thanh kho n cho các ch ng khoán Thông qua TTCK, các NðT có th d dàng chuy n ñ i các ch ng khoán s h u thành ti n khi có nhu c u. Kh năng thanh kho n là m t trong nh ng ñ c tính h p d n c a ch ng khoán ñ i v i NðT. ðây là y u t cho th y tính linh ho t, an toàn c a v n ñ u tư. M t TTCK càng năng ñ ng và hi u qu càng có kh năng nâng cao tính thanh kho n c a các ch ng khoán giao d ch trên th trư ng Th tư, ðánh giá ho t ñ ng c a các doanh nghi p Thông qua giá ch ng khoán, ho t ñ ng c a các doanh nghi p ñư c ph n nh m t cách t ng h p và chính xác, giúp cho vi c ñánh giá và so sánh ho t ñ ng c a các doanh nghi p ñư c nhanh chóng và thu n ti n, t ñó cũng t o ra ñư c m t môi trư ng c nh tranh lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i, c i ti n s n ph m. Ngư c l i, TTCK ho t ñ ng trên cơ s thông tin hoàn h o s góp ph n ñ nh giá ch ng khoán ñư c chính xác. Th năm, T o môi trư ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô Các ch báo c a TTCK ph n ánh ñ ng thái c a n n kinh t m t cách nh y bén và chính xác. S tăng gi m giá ch ng khoán cho th y d u hi u tăng trư ng ho c suy
6 thoái kinh t c a m t qu c gia. Vì th , TTCK ñư c g i là phong vũ bi u c a n n kinh t và là m t công c quan tr ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô: chính sách thu , chính sách lãi su t, qu n lý l m phát, v thu-chi ngân sách. Các ch c năng c a TTCK có phát huy tác d ng còn ph thu c vào s qu n lý, giám sát c a nhà nư c và vai trò c a các ch th tham gia th trư ng m i qu c gia. 1.1.2.2. Vai trò c a TTCK TTCK luôn ñóng m t vai trò quan tr ng ñ i v i n n kinh t c a m i qu c gia, ñ c bi t là các qu c gia có n n kinh t ho t ñ ng theo cơ ch th trư ng. Th nh t, TTCK là công c khuy n khích dân chúng ti t ki m và thu hút m i ngu n v n nhàn r i vào ñ u tư. Khi TTCK ra ñ i, công chúng ñã có thêm công c ñ u tư m i ña d ng, phong phú phù h p v i t ng ñ i tư ng có suy nghĩ và tâm lý riêng. Nh ng ngư i ti t ki m có th t mình ho c thông qua nh ng nhà tài chính chuyên môn l a ch n nh ng lo i c phi u, trái phi u c a các công ty khác nhau t nhi u ngành kinh t , nhi u lĩnh v c. Ngoài vi c nh n ñư c c t c hàng năm t vi c mua c phi u, nhà ñ u tư còn thu ñư c l i ích l n hơn ñó là s gia tăng giá tr công ty, giá tr c ph n qua vi c tích lũy và giá ch ng khoán trên th trư ng cao hơn m nh giá do k t qu ho t ñ ng và uy tín c a công ty phát hành. Ngoài ra, nhà ñ u tư còn ñư c th c hi n quy n ki m soát ñ i v i công ty mà mình góp v n. ðây chính là nh ng nhân t kích thích ý th c ti t ki m c a dân chúng. Trong xã h i, luôn t n t i nh ng lo i qu có v n t m th i nhàn r i như qu b o hi m, qu phúc l i t p th , và các lo i qu tương t khác. M t ph n v n c a các lo i qu này ñư c g i vào ngân hàng ñ th c hi n vi c thanh toán. S còn l i quan tr ng hơn, nh ng ngư i qu n tr qu ph i luôn tìm m i cách ñ s v n này v a ñư c sinh l i nhi u nh t, v a an toàn,… Và h ñã có th th c hi n ñi u này khi tham gia ñ u tư trên TTCK. Th hai, H tr và thúc ñ y các công ty c ph n ra ñ i và phát tri n: TTCK h tr chương trình c ph n hóa cũng như vi c thành l p và phát tri n c a công ty
7 c ph n qua vi c qu ng bá thông tin, ñ nh giá doanh nghi p, b o lãnh phát hành, phân ph i ch ng khoán m t cách nhanh chóng, t o tính thanh kho n cho chúng và như th thu hút các nhà ñ u tư ñ n góp v n vào công ty c ph n. Ngư c l i, chính s phát tri n c a mô hình công ty c ph n ñã làm phong phú và ña d ng các lo i hàng hóa trên TTCK, thúc ñ y s phát tri n sôi ñ ng c a TTCK. Có th nói TTCK và công ty c ph n là 2 ñ nh ch song hành h tr nhau cùng phát tri n. Th ba, Thu hút v n ñ u tư nư c ngoài TTCK không nh ng thu hút các ngu n v n trong n i ñ a mà còn giúp Chính ph và doanh nghi p có th phát hành trái phi u ho c c phi u công ty ra th trư ng v n qu c t ñ thu hút thêm ngo i t . Vi c thu hút v n ñ u tư nư c ngoài qua kênh ch ng khoán là an toàn và hi u qu vì các ch th phát hành ñư c toàn quy n s d ng v n huy ñ ng cho m c ñích riêng mà không b ràng bu c b i b t kỳ ñi u ki n nào c a các nhà ñ u tư nư c ngoài. Th tư, TTCK là m t công c giúp nhà nư c th c hi n chương trình phát tri n kinh t xã h i Th trư ng ch ng khoán t o ñi u ki n thu n l i cho vi c th c hi n chính sách m c a, c i cách kinh t thông qua vi c phát hành ch ng khoán ra nư c ngoài. Th trư ng ch ng khoán r t nh y c m ñ i v i các ho t ñ ng kinh t , là thư c ño hi u qu các ho t ñ ng kinh t . Ch s chung c a th trư ng ch ng khoán ph n ánh m c tăng trư ng kinh t c a qu c gia ñó trong th i gian ng n, trung và dài h n. Th năm, TTCK thúc ñ y các doanh nghi p làm ăn hi u qu hơn: Khi tham gia niêm y t trên TTCK t p trung, các doanh nghi p niêm y t c n ph i ñáp ng ñư c m t s ñi u ki n: kinh doanh h p pháp, tình hình tài chính, có l i nhu n,… và các doanh nghi p ph i công khai tình hình tài chính, k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh theo ch ñ báo cáo ñ nh kỳ. Bên c nh ñó, nhà ñ u tư ch mua c phi u c a các công ty tăng trư ng. V i s c ép thư ng xuyên c a th trư ng, v i quy n t do l a ch n mua ch ng khoán c a nhà ñ u tư ñòi h i các nhà qu n lý doanh nghi p
8 ph i bi t tính toán, nâng cao ho t ñ ng kinh doanh m t cách có hi u qu . T ñó, t o m t môi trư ng c nh tranh lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i và nâng cao ch t lư ng s n ph m. Th sáu, Thúc ñ y vi c tích lũy và t p trung v n ñ ñáp ng nhu c u xây d ng cơ s v t ch t k thu t c a n n kinh t . N u ch d a vào ngu n v n c a b n thân m t ñơn v ho c qua con ñư ng vay truy n th ng thì không ñáp ng ñư c v th i gian và lư ng v n. Vì th các ñơn v và ñ a phương có th phát hành trái phi u ñ thu hút v n nhanh. Th b y, Là n n t ng ñ thúc ñ y s phát tri n các công c phái sinh ch ng khoán. T nh ng n i dung trên ñây cho th y th trư ng ch ng khoán ñóng vai trò quan tr ng trong n n kinh t và là n n t ng ñ giao d ch ch ng khoán phái sinh nói chung, quy n ch n ch ng khoán nói riêng hình thành và phát tri n. 1.2. Quy n ch n 1.2.1 ð nh nghĩa 1.2.1.1. Quy n ch n Quy n ch n là m t h p ñ ng gi a hai bên - ngư i mua và ngư i bán - trong ñó cho ngư i mua quy n, nhưng không ph i là nghĩa v , ñ mua ho c bán m t tài s n nào ñó vào m t ngày trong tương lai v i giá ñã ñ ng ý vào ngày hôm nay. Như v y, vi c yêu c u th c hi n quy n ch n là quy n mà không ph i là nghĩa v c a ngư i mua quy n ch n trong khi ngư i bán ph i th c hi n nghĩa v c a mình khi ngư i mua yêu c u. Do ñó, ngư i mua quy n ch n có th yêu c u th c hi n quy n ch n, ñ quy n ch n h t h n, ho c bán l i quy n ch n trên th trư ng. Chính vì v y, ngư i mua ñư c xem là nhà ñ u tư có v th dài h n và ngư i bán v th ng n h n trên h p ñ ng. Ngư i mua quy n ch n tr cho ngư i bán m t s ti n g i là phí quy n ch n hay còn g i là giá quy n ch n. Ngư i bán quy n ch n s n sàng bán ho c ti p t c n m gi tài s n theo các ñi u kho n c a h p ñ ng n u ngư i mua mu n như v y. M t quy n ch n ñ mua tài s n g i là quy n ch n mua. M t quy n ch n ñ bán tài
9 s n g i là quy n ch n bán. Bán h p ñ ng quy n ch n ñư c g i là phát hành quy n ch n. M c giá mà t i ñó quy n ch n có th ñư c mua ho c ñư c bán g i là m c giá th c thi quy n. Ngày mà sau ñó quy n ch n h t giá tr g i là ngày ñáo h n Có 4 lo i ngư i tham gia trên th trư ng quy n ch n: - Ngư i mua quy n ch n mua - Ngư i bán quy n ch n mua - Ngư i mua quy n ch n bán - Ngư i bán quy n ch n bán Các lo i quy n ch n ñư c trao ñ i ph bi n nh t hi n nay trên th gi i là quy n ch n v ch ng khoán, ch s ch ng khoán, ngo i t , vàng… Trong khuôn kh ñ tài này, tác gi xin ñư c trình bày v quy n ch n ch ng khoán. 1.2.1.2. Quy n ch n mua Quy n ch n mua là quy n ñư c ghi trong h p ñ ng cho phép ngư i mua l a ch n quy n mua m t s lư ng ch ng khoán ñư c xác ñ nh trư c trong kho ng th i gian nh t ñ nh v i m c giá ñư c xác ñ nh trư c. 1.2.1.3. Quy n ch n bán Quy n ch n bán là quy n ñư c ghi trong h p ñ ng cho phép ngư i bán l a ch n quy n bán m t s lư ng ch ng khoán ñư c xác ñ nh trư c trong kho ng th i gian nh t ñ nh v i m c giá ñư c xác ñ nh trư c. 1.2.2. Phân lo i quy n ch n theo th i gian th c hi n h p ñ ng - Quy n ch n ki u M (American style option): cho phép ngư i n m gi quy n ch n th c hi n h p ñ ng quy n ch n vào b t kỳ ngày nào trong th i h n h p ñ ng và trư c ngày ñáo h n. - Quy n ch n ki u Châu Âu (European style option): ch cho phép ngư i n m gi th c hi n h p ñ ng quy n ch n vào ngày ñáo h n. S phân bi t gi a hai lo i quy n ch n ki u Châu Âu và quy n ch n ki u M không liên quan ñ n v trí ñ a lý. ða s h p ñ ng quy n ch n ñư c trao ñ i chính
10 y u trên th trư ng M . Tuy nhiên, quy n ch n ki u Châu Âu có ñ c ñi m d phân tích hơn quy n ch n ki u M . 1.2.3. Ưu như c ñi m c a quy n ch n 1.2.3.1. Ưu ñi m Quy n ch n có nhi u ưu ñi m: Th nh t, Ngư i n m gi quy n ch n có quy n th c hi n mua, bán hàng hóa hay không. ði u này t o thêm cơ h i kinh doanh và phù h p v i các bi n ñ ng v giá hàng hóa. Th hai, Cho phép nhà ñ u tư thu ñư c t l % l i t c trên v n ñ u tư cao nh t. Do nhà ñ u tư ch b ra chi phí nh là giá quy n ch n và m t s phí liên quan trong quá trình giao d ch và thanh toán như phí môi gi i, phí thanh toán,… Tuy nhiên, n u giá tài s n cơ s (c phi u, trái phi u,…) bi n ñ ng ñúng như kỳ v ng c a nhà ñ u tư, lúc này kho n l i nhu n là r t l n. Th ba, S d ng ñ b o v l i nhu n: ñây là m t trong nh ng ñ c ñi m n i b t c a quy n ch n so v i các công c ñ u tư khác như c phi u, ch ng ch qu ,… Khi n m gi tài s n cơ s , ñ b o v m c l i nhu n ñã có ñư c, nhà ñ u tư có th mua quy n ch n bán v i m t m c giá th c hi n t t nh t ñ b o v m c l i nhu n mình ñã có khi giá tài s n cơ s s t gi m. Th tư, Linh ho t phòng ng a r i ro: m i v th , nhà ñ u tư ñ u có th s d ng quy n ch n ñ b o v các r i ro mà mình có th g p ph i. V i vi c s d ng các công c quy n ch n linh ho t, nhà ñ u tư có th phòng ng a r i ro, m t khác có th tìm ki m l i nhu n t chính công c phòng ng a r i ro này. 1.2.3.2. Như c ñi m Bên c nh các ưu ñi m, quy n ch n cũng có nhi u như c ñi m: Giao d ch quy n ch n ph thu c giá tr c a tài s n cơ s , m c giá th c thi quy n, th i gian, ñ bi n thiên c a tài s n cơ s ,…. M t trái cơ b n nh t c a quy n ch n là khi TTCK di n bi n không như kỳ v ng c a nhà ñ u tư, nhà ñ u tư s m t toàn b s ti n b ra ñ có ñư c quy n ch n.
11 Quy n ch n là công c phái sinh khá ph c t p. Do ñó, khi s d ng giao d ch quy n ch n, nhà ñ u tư c n ph i hi u rõ và bi t cách v n d ng các công c quy n ch n m t cách linh ho t. Do ñó, r i ro l n nh t c a quy n ch n là khi chính nhà ñ u tư không hi u rõ v quy n ch n và không bi t cách k t h p các v th ñ gi i h n t n th t n u có và gia tăng l i nhu n. M t trái c a giao d ch quy n ch n là hi n tư ng ñ u cơ. Các nhà ñ u cơ có th ñ u cơ giá lên ho c ñ u cơ giá xu ng b ng các quy n ch n mua và quy n ch n bán. Vi c ñ u cơ giá trên các h p ñ ng quy n ch n có th làm cho giá c ch ng khoán bi n ñ ng vư t kh i biên ñ d ki n và do ñó làm m t ni m tin c a các doanh nghi p và các nhà ñ u tư. 1.2.4. S phát tri n c a các th trư ng quy n ch n H th ng th trư ng quy n ch n hi n nay có ngu n g c t th k 19, khi quy n ch n mua và ch n bán ñư c chào bán ñ i v i c phi u. Ngoài nh ng ho t ñ ng có liên quan ñ n các v tiêu c c, thì ngư i ta bi t r t ít v th gi i quy n ch n trong th p niên 1800. Vào ñ u nh ng năm 1900, m t nhóm Công ty ñã thành l p: “Hi p h i nh ng nhà môi gi i và kinh doanh quy n ch n”. M c ñích c a hi p h i này là cung c p k thu t nh m ñưa nh ng ngư i mua và ngư i bán l i v i nhau. Các nhà kinh doanh không g p nhau trên th trư ng, nhà ñ u tư mu n mua quy n ch n liên h v i m t Công ty thành viên, Công ty này s c g ng tìm ngư i bán quy n ch n t nh ng khách hàng c a h ho c t nh ng công ty thành viên khác, n u không có ngư i bán, Công ty s t phát hành quy n ch n v i giá c thích h p. Th trư ng ho t ñ ng theo cách này g i là th trư ng quy n ch n phi t p trung (OTC). M c dù th trư ng OTC này có th t n t i, nó có r t nhi u khi m khuy t: - M t là, không có th trư ng th c p, ngư i mua quy n ch n không có quy n bán cho bên khác trư c ngày ñáo h n. - Hai là, không có k thu t nào ñ m b o r ng ngư i bán quy n ch n s th c hi n h p ñ ng. - Ba là, chi phí giao d ch tương ñ i cao, m t ph n là do hai v n ñ trên.
12 Các khuy t ñi m trên t n t i ñ i v i m i th trư ng không có t ch c, k c th trư ng ch ng khoán. Vì v y, t t y u c n ph i ra ñ i th trư ng giao d ch quy n ch n t p trung. Tháng 4 năm 1973, y ban thương m i Chicago (Chicago Board of Trade - CBO) thành l p Sàn giao d ch quy n ch n ch ng khoán Chicago (Chicago Board Options Exchange - CBOE), ñ c bi t cho trao ñ i quy n ch n v c phi u. T ñó, th trư ng quy n ch n tr nên ph bi n v i nhà ñ u tư. TTCK Philadelphia (Philadelphia Exchange - PHLX) b t ñ u th c hi n giao d ch quy n ch n vào năm 1975, TTCK Pacific (Pacific Stock Exchange - PSE) th c hi n vào năm 1976 và TTCK New York (New York Stock Exchange - NYSE) th c hi n vào năm 1985. Trong th p niên 80, th trư ng quy n ch n ñ i v i ngo i t , ch s ch ng khoán, và h p ñ ng giao sau ñã phát tri n M . TTCK Philadelphia là nơi giao d ch quy n ch n ngo i t ñ u tiên. CBOE trao ñ i ch s ch ng khoán c a S&P 100, S&P 500,… H u h t các th trư ng ñ u giao d ch quy n ch n ñ i v i nh ng h p ñ ng giao sau. Hi n nay th trư ng quy n ch n t n t i kh p nơi trên th gi i. Các lo i quy n ch n ñư c trao ñ i ph bi n nh t hi n nay trên th gi i là quy n ch n v ch ng khoán, ch s ch ng khoán, ngo i t ,… 1.2.5. Công c phòng ng a r i ro b ng quy n ch n M t trong nh ng ñ c tính h p d n nh t c a m t quy n ch n là nó có th ñư c k t h p v i c phi u ho c m t quy n ch n khác ñ t o ra nhi u công c ña d ng. Các kh năng có th ñ t ñư c l i nhu n ña d ng ñ n n i g n như b t kỳ m t nhà ñ u tư nào cũng có th tìm ñư c m t công c ñáp ng r i ro ưa thích c a mình và phù h p v i d báo c a th trư ng. Quy n ch n làm cho vi c chuy n t d báo sang m t k ho ch hành ñ ng ñem l i l i nhu n n u d báo ñúng. Dĩ nhiên, n u b n d báo sai thì vi c s d ng công c này s tr ng ph t b n. Tuy nhiên, v i vi c s d ng quy n ch n m t cách ñúng ñ n, m c tr ng ph t s khá nh và có th bi t trư c ñư c. Trong khuôn kh ñ tài này, tác gi ch trình bày các công c quy n ch n cơ b n, d hi u nh t và c n ít giao d ch nh t. 1.2.5.1. Giao d ch quy n ch n mua Có hai d ng giao d ch quy n ch n mua: