Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển du lịch thành phố Hồ Chí Minh theo hướng bền vững – hiện trạng và giải pháp đến năm 2030

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu tổng quan lý luận và thực tiễn về phát triển bền vững nói chung, phát triển du lịch bền vững nói riêng; phân tích hiện trạng phát triển du lịch bền vững ở Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2013; đề xuất giải pháp, cơ chế chính sách phát triển du lịch bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển du lịch thành phố Hồ Chí Minh theo hướng bền vững – hiện trạng và giải pháp đến năm 2030

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN HỒ CƯỜNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG – HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẾN NĂM 2030 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH TRẦN HỒ CƯỜNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH THEO HƯỚNG BỀN VỮNG – HIỆN TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẾN NĂM 2030 Chuyên ngành : Kinh tế chính trị Mã số : 60310102 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐINH SƠN HÙNG TP. Hồ Chí Minh - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu trong luận văn này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Nội dung trong luận văn này chưa từng được ai công bố. Tác giả luận văn Trần Hồ Cường
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt Danh mục bảng, hình PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ....................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ....................................... 2 3. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................. 7 4. Giả thuyết nghiên cứu ........................................................................................... 7 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 7 6. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................... 7 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................ 9 8. Kết cấu của luận văn ............................................................................................. 9 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG10 1.1. Lý luận về phát triển du lịch bền vững .......................................................... 10 1.1.1. Khái niệm về phát triển bền vững ............................................................... 10 1.1.2. Khái niệm về phát triển du lịch bền vững................................................... 11 1.1.3. Nội dung phát triển du lịch bền vững sử dụng khai thác có hiệu quả tài nguyên du lịch hiện tại và trong tương lai ........................................................... 12 1.1.4. Mục tiêu của phát triển du lịch bền vững................................................... 13 1.1.5. Nguyên tắc phát triển du lịch bền vững...................................................... 13 1.2. Quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng – Nhà nước về phát triển bền vững và phát triển ngành du lịch ở Việt Nam ...................................................... 14
1.2.1. Về phát triển bền vững ................................................................................ 14 1.2.2. Về phát triển du lịch .................................................................................... 15 1.3. Kinh nghiệm phát triển du lịch bền vững của một số nước và bài học kinh nghiệm cho TP.HCM. ............................................................................................. 16 1.3.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch bền vững................................................... 16 1.3.2. Kinh nghiệm phát triển du lịch không bền vững ....................................... 19 1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho phát triển du lịch bền vững ở TP.HCM. 20 Kết luận chương I ........................................................................................................ 21 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH GIAI ĐOẠN 2006 ĐẾN 2013 ................................................ 22 2.1. Tổng quan về thành phố Hồ Chí Minh .......................................................... 22 2.2. Tài nguyên du lịch thành phố Hồ Chí Minh .................................................. 22 2.2.1. Tài nguyên du lịch thiên nhiên ................................................................... 22 2.2.1.1. Vị trí địa lý .............................................................................................. 23 2.2.1.2. Địa hình .................................................................................................. 23 2.2.1.3. Khí hậu ................................................................................................... 23 2.2.1.4. Nguồn nước, sông ngòi .......................................................................... 24 2.2.1.5. Tài nguyên đất ........................................................................................ 24 2.2.1.6. Tài nguyên khoáng sản ........................................................................... 24 2.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ...................................................................... 24 2.2.2.1. Các di tích lịch sử văn hóa ..................................................................... 25 2.2.2.2. Lễ hội ...................................................................................................... 26 2.2.2.3. Các ngành nghề thủ công truyền thống ................................................. 26 2.2.2.4. Các đối tượng văn hóa thể thao và hoạt động nhận thức khác ............. 27 2.2.3. Tài nguyên du lịch xã hội ............................................................................ 27
2.2.3.1. Dân cư, dân tộc ...................................................................................... 27 2.2.3.2. Phong tục tập quán lối sống ................................................................... 28 2.2.3.3. Chất lượng cuộc sống người dân ........................................................... 28 2.3. Thực trạng phát triển du lịch trên Thành phố Hồ Chí Minh trên quan điểm phát triển bền vững trong giai đoạn 2006 – 2013 ....................................... 29 2.3.1. Tình hình hoạt động du lịch của thành phố Hồ Chí Minh ....................... 29 2.3.1.1. Khách du lịch nội địa ............................................................................. 29 2.3.1.2. Khách du lịch quốc tế ............................................................................. 29 2.3.1.3. Doanh thu du lịch, đóng góp của du lịch vào tăng trưởng GDP của TP.HCM .............................................................................................................. 31 2.3.1.4. Sản phẩm du lịch .................................................................................... 34 2.3.1.5. Cơ sở hạ tầng du lịch ............................................................................. 36 2.3.1.6. Cơ sở vật chất – kỹ thuật du lịch ............................................................ 37 2.3.2. Thực trạng nguồn nhân lực ngành du lịch thành phố Hồ Chí Minh ...... 39 2.3.2.1. Lao động trong ngành du lịch ................................................................ 39 2.3.2.2. Cơ sở đào tạo nhân lực du lịch .............................................................. 41 2.3.3. Công tác xúc tiến, tuyên truyền quảng bá, phát triển sản phẩm du lịch .. 42 2.3.3.1. Công tác xúc tiến, tuyên truyền quảng bá các loại hình sản phẩm ....... 42 2.3.3.2. Công tác phát triển sản phẩm du lịch .................................................... 43 2.3.4. Các chính sách khuyến khích phát triển du lịch bền vững trên địa bàn thời gian qua .......................................................................................................... 44 2.3.5. Công tác quản lý hoạt động du lịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh45 2.3.5.1. Phối hợp với liên ngành tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định của Nhà nước........................................................................................ 45
2.3.5.2. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về vệ sinh môi trường ................................................................... 46 2.3.6. Công tác thu hút quần chúng tham gia vào phát triển du lịch tại TP.HCM46 2.3.7. Công tác phát triển, quy hoạch du lịch so với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội của thành phố Hồ Chí Minh ................................................ 47 2.4. Đánh giá tính bền vững của du lịch thành phố Hồ Chí Minh...................... 48 2.4.1. Đánh giá dưới góc độ kinh tế, xã hội, môi trường ..................................... 48 2.4.2. Đánh giá dưới góc độ khai thác tài nguyên du lịch .................................. 52 2.4.3. Những tồn tại và nguyên nhân chủ yếu ..................................................... 54 2.4.4 Những nguyên nhân của những thành công, tồn tại, hạn chế .................. 55 Kết luận chương II ...................................................................................................... 58 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐẾN NĂM 2030 ..................................................................... 61 3.1. Quan điểm phát triển du lịch .......................................................................... 61 3.2. Phương hướng phát triển du lịch bền vững ở thành phố Hồ Chí Minh ..... 62 3.3. Mục tiêu phát triển du lịch ở thành phố Hồ Chí Minh ................................ 67 3.3.1. Mục tiêu tổng quát ....................................................................................... 67 3.3.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................ 67 3.4. Tiềm năng, cơ hội và thách thức đối với phát triển bền vững du lịch TP.HCM ................................................................................................................... 68 3.4.1. Tiềm năng du lịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.......................... 68 3.4.2. Những cơ hội ............................................................................................... 69 3.4.3. Những thách thức ........................................................................................ 69 3.5. Một số giải pháp thúc đẩy phát triển du lịch bền vững trên địa bàn TP.HCM ................................................................................................................... 70 3.5.1. Nhóm các giải pháp phát triển bền vững về kinh tế ................................. 70
3.5.1.1. Quản lý, tổ chức thực hiện quy hoạch du lịch ........................................ 70 3.5.1.2. Đa dạng hóa sản phẩm du lịch............................................................... 71 3.5.1.3. Tăng cường đầu tư phát triển du lịch..................................................... 72 3.5.1.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch ........................................ 73 3.5.1.5. Đẩy mạnh xúc tiến, tuyên truyền quảng bá du lịch mở rộng thị trường và phối hợp giữa các ngành. ............................................................................... 74 3.5.2. Nhóm các giải pháp phát triển bền vững về tài nguyên môi trường ......... 75 3.5.3. Nhóm các giải pháp phát triển bền vững về văn hóa - xã hội ................... 76 3.5.3.1. Khuyến khích cộng đồng địa phương tham gia vào các hoạt động du lịch, đồng thời nâng cao ý thức của cộng đồng .................................................. 76 3.5.3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá nhằm nâng cao ý thức bảo vệ môi trường tự nhiên, văn hóa đối với khách du lịch....................................... 76 3.5.3.3. Tăng cường hợp tác liên kết giữa các cá nhân, doanh nghiệp tham gia hoạt động du lịch bền vững ................................................................................. 77 Kết luận chương III ..................................................................................................... 78 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 79
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ASEAN Hiệp hội các nước Đông Nam Á (Association of Southeast Asian Nations) CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSVC - HT Cơ sở vật chất - hạ tầng PTBV Phát triển bền vững PTDLBV Phát triển du lịch bền vững DLST Du lịch sinh thái DNDL Doanh nghiệp du lịch TP. HCM Thành phố Hồ Chí Minh GDP Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product) IUCN Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế HNKTQT Hội nhập kinh tế quốc tế KH - CN Khoa học - công nghệ KT – XH Kinh tế - xã hội TP Thành phố MICE Du lịch kết hợp Hội nghị (Meeting Incentive Convention Exhibition) UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) UNWTO Tổ chức Du lịch thế giới (United National World Tourist Organization) UBND Ủy ban nhân dân VHTTDL Văn hóa thể thao du lịch WTO Tổ chức thương mại thế giới (World Trade Organization)
DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH, BIỂU ĐỒ  Danh mục các bảng Bảng 2.1: Chỉ tiêu thu nhập bình quân đầu người của TP.HCM .......................... 28 Bảng 2.2: Khách du lịch trong nước đến TP.HCM do các ngành du lịch phục vụ giai đoạn 2003 – 2006 .................................................................................................. 29 Bảng 2.3: Khách du lịch quốc tế đến TP.HCM và Việt Nam giai đoạn 2006 - 201330 Bảng 2.4: Doanh thu du lịch của TP.HCM và Việt Nam giai đoạn 2006-2013 ...... 31 Bảng 2.5: Bảng doanh thu du lịch so với GDP Thành Phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2013 .................................................................................................................... 33 Bảng 2.6: Thực trạng cơ sở lưu trú của TP.HCM giai đoạn 2006- 2013................ 38 Bảng 2.7: Thực trạng doanh nghiệp lữ hành của TPHCM giai đoạn 2006- 2013 . 39 Bảng 2.8: Cơ cấu về trình độ lao động ngành du lịch của TP.HCM ...................... 40 Bảng 2.9: Thực trạng nguồn nhân lực du lịch của TP.HCM giai đoạn 2006 – 201341 Bảng 2.10: Cơ sở đào tạo chuyên ngành du lịch trên địa bàn TP.HCM năm 2011- 2012-2013 ...................................................................................................................... 42 Bảng 3.1: Chỉ tiêu phát triển du lịch thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030 ...... 68  Danh mục hình Hình 1.1: Quan niệm về phát triển bền vững ........................................................... 10  Danh mục các biểu đồ Biểu đồ 2.3: Biểu đồ so sánh doanh thu du lịch TP.HCM và GDP của TP.HCM giai đoạn 2006 - 2013 ................................................................................................... 32 Biểu đồ 2.4: Cơ cấu về trình độ lao động ngành du lịch của TP.HCM .................. 40 Biểu đồ 2.2: Biểu đồ thể hiện mối quan hệ giữa doanh thu và tốc độ tăng trưởng hàng năm du lịch TP.HCM giai đoạn 2006-2013 ..................................................... 49 Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện mối quan hệ giữa khách quốc tế đến TP.HCM và tốc độ tăng trưởng hàng năm giai đoạn 2006-2013 ........................................................ 50
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay du lịch đã trở thành một ngành kinh tế quan trọng đóng góp rất lớn vào nền kinh tế của nước ta, các hoạt động kinh doanh du lịch ngày càng cao đã đưa du lịch trở thành một ngành “công nghiệp không khói” góp phần không nhỏ vào việc thực hiện CNH - HĐH đất nước, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Thành phố Hồ Chí Minh là một nơi có nguồn tài nguyên du lịch phong phú, đa dạng, có cảnh quan thiên nhiên, di tích lịch sử có giá trị. Thành phố Hồ Chí Minh còn là nơi tập trung của nhiều thành phần tộc người cư trú, với sự đa dạng về văn hóa, phong tục tập quán, lễ hội và lối sống. Có thể nói tiềm năng phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh là rất lớn. Tuy nhiên trong thời gian qua, du lịch Thành phố Hồ Chí Minh phát triển chưa khai thác hết tiềm năng thế mạnh và chưa khai thác sử dụng có hiệu quả cao các nguồn tài nguyên du lịch. Việc phát triển du lịch của thành phố vẫn đang phải đối mặt với những bất cập trong việc bảo vệ tài nguyên, nguy cơ ô nhiễm môi trường có xu hướng gia tăng ngày càng trầm trọng, sự mất ổn định an ninh trật tự, suy thoái về văn hóa trên địa bàn thành phố. Những tồn tại hạn chế này không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển du lịch nói riêng, phát triển kinh tế - xã hội nói chung mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống của thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy việc phát triển du lịch của TP.HCM cần phải hướng đến phát triển một cách bền vững. Để phát triển không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại mà còn đảm bảo sự phát triển trong tương lai. Phát triển không chỉ vì mục tiêu thế hệ hôm nay mà còn phải hướng tới đạt những mục tiêu lâu dài và vì các thế hệ trong tương lai, thì việc phát triển du lịch theo hướng bền vững là hết sức cần thiết. Với lý do trên, tác giả chọn đề tài “Phát triển du lịch Thành Phố Hồ Chí Minh theo hướng bền vững – hiện trạng và giải pháp đến năm 2030” với mong muốn góp phần đưa ra cái nhìn toàn diện về tiềm năng và định hướng phát triển du lịch bền vững cho TP HCM.
2 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Hiện nay có một số các công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển bền vững, phát triển du lịch, phát triển du lịch bền vững có các công trình nghiên cứu tiêu biểu như:  Các công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển bền vững - Phạm Xuân Nam, 1997. Đổi mới chính sách xã hội - luận cứ và giải pháp. Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia. Trong công trình này tác giả làm rõ 5 hệ chỉ báo thể hiện quan điểm bền vững: phát triển xã hội, phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường, phát triển chính trị, tinh thần, trí tuệ, văn hóa. Ngoài ra công trình này còn tổng quan nội dung cơ bản và quá trình hình thành và phát triển của khái niệm, chương trình hành động, chỉ tiêu PTBV của Liên hợp quốc, các quốc gia và khu vực trên thế giới. Trên cơ sở đó rút ra bài học về PTBV phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam. - Lưu Đức Hải, 2000. Quản lý môi trường cho sự phát triển bền vững. Hà Nội: Nxb Đại học quốc gia. Công trình này đã xác định PTBV qua các tiêu chí: bền vững kinh tế, bền vững môi trường, bền vững văn hóa và hệ thống quan điểm lý thuyết và hành động quản lý môi trường cho PTBV. - UBND tỉnh Bến Tre, 2006. Định hướng chiến lược phát triển bền vững tỉnh Bến Tre giai đoạn 2006 – 2010 và đến năm 2020. Nội dung công trình nghiên cứu này làm rõ các vấn đề về hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội - môi trường tỉnh Bến Tre 2006 – 2010 và các giải pháp chiến lược phát triển kinh tế - xã hội - môi trường tỉnh Bến Tre và tầm nhìn phát triển đến năm 2020. Phấn đấu duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và bền vững, đồng thời tạo chuyển biến mạnh về chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế; kết hợp chặt chẽ, hợp lý, hài hòa giữa phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi trường theo theo nội dung văn kiện Chương trình nghị sự 21 của chính phủ.  Các công trình nghiên cứu liên quan về du lịch - Đồng Minh Ngọc và Vương Lôi Đình, 2000. Kinh tế du lịch và du lịch học, Nxb Đại học Giao thông Thượng Hải, được Nxb Trẻ dịch ra tiếng Việt năm 2001. Nội dung của cuốn sách này chủ yếu là trình bày lịch sử sự ra đời và phát triển ngành du lịch Trung Quốc và trình bày các khái niệm cơ bản cấu thành môn du lịch
3 học như: kinh tế du lịch, cơ chế điều tiết ngành, cấu thành du lịch, sản phẩm du lịch... đặc biệt chỉ rõ kinh tế du lịch là hình thức tổ chức kinh doanh dựa trên cơ sở liên kết đa ngành như các cơ sở lưu trú, các doanh nghiệp lữ hành, các hãng vận tải, vui chơi giải trí. - Đỗ Cẩm Thơ, 2007. Nghiên cứu xây dựng sản phẩm du lịch Việt Nam có tính cạnh tranh trong khu vực và quốc tế. Đề tài cấp Bộ. Viện nghiên cứu và Phát triển du lịch chủ trì. Trong đó đề tài này đã trình bày được những vấn đề cơ bản về sức cạnh tranh của sản phẩm du lịch, phân tích cấu thành sản phẩm du lịch của điểm đến và sản phẩm theo các loại hình du lịch. Phân tích và đánh giá hệ thống sản phẩm du lịch của các nước cạnh tranh trong khu vực. Từ đó định vị được sản phẩm du lịch Việt Nam trên thị trường khu vực và quốc tế và đề cập đến đặc trưng của sản phẩm du lịch được cấu tạo bởi sự liên kết hoạt động giữa các ngành và các các vùng. - Nguyễn Thu Hạnh, 2011. Hiện trạng và giải pháp phát triển các khu du lịch biển quốc gia tại vùng du lịch Bắc Trung Bộ. Đề tài cấp Bộ. Viện nghiên cứu và Phát triển du lịch chủ trì. Đề tài này đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch biển và phát triển du lịch biển quốc gia. Đề tài đã nêu ra việc tổ chức hình thành khu du lịch phải gắn liền với mạng lưới giao thông, liên kết giữa các ngành nhằm gắn khu du lịch với các thị trường quốc tế, đảm bảo cho khu du lịch phát triển và tăng trưởng ổn định và bền vững. - Nguyễn Trùng Khánh, 2012. Phát triển dịch vụ lữ hành du lịch trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế: Kinh nghiệm của một số nước Đông Á và gợi ý chính sách cho Việt Nam. Luận án tiến sĩ. Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Hà Nội. Nội dung cơ bản của luận án này là hướng vào phân tích lý luận liên quan đến việc phát triển dịch vụ lữ hành du lịch trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Phân tích kinh nghiệm phát triển dịch vụ lữ hành trong hội nhập kinh tế quốc tế của một số nước Đông Á như Trung Quốc, Malayxia và Thái Lan từ đó rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
4 Đặc biệt, tác giả luận án này qua nghiên cứu sự tác động từ chính sách của Nhà nước tới phát triển ngành du lịch, trong đó có dịch vụ lữ hành du lịch, luận án đã đưa ra bài học thành công về chiến lược phát triển, marketing, cung cấp dịch vụ, xây dựng kết cấu hạ tầng, đảm bảo an ninh, phát triển nguồn nhân lực và bảo vệ môi trường đảm bảo cho phát triển du lịch bền vững. - Hoàng Thị Lan Hương, 2012. Phát triển kinh doanh lưu trú du lịch tại vùng du lịch Bắc Bộ của Việt Nam. Luận án tiến sĩ. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Trong luận án này tác giả của luận án đã trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn về lưu trú du lịch và kinh doanh lưu trú du lịch, xây dựng được một hệ thống các tiêu thức đánh giá về kinh doanh lưu trú du lịch. Trong luận án phân tích các tiêu thức xác định kinh doanh lưu trú du lịch bền vững, tác giả đã trình bày dựa trên việc khai thác sử dụng các nguồn tài nguyên du lịch tại điểm đến một cách hợp lý; phát triển kinh doanh lưu trú du lịch phải đi đối với việc quá tải tài nguyên giảm thiểu chất thải ra môi trường; phải gắn với bảo tồn đa dạng về tài nguyên, văn hóa, xã hội của môi trường du lịch; phải phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội tổng thể của địa phương và quốc gia; phải chú trọng đến việc chia sẻ lợi ích cộng đồng địa phương.  Các công trình nghiên cứu liên quan đến phát triển du lịch bền vững - Trần Tiến Dũng, 2007. Phát triển du lịch bền vững ở Phong Nha – Kẻ Bàng. Luận án tiến sĩ. Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Luận án nêu rõ du lịch về một vùng cụ thể, có tính đặc trưng, phân tích các quan niệm về hệ thống dánh giá về du lịch bền vững, các kinh nghiệm về du lịch bền vững và không bền vững trên thế giới và đề xuất các giải pháp phát triển du lịch bền vững Phong Nha – Kẻ Bàng. - Mai Thị Thùy Dung, 2007. Tiềm năng, thực trạng và giải pháp phát triển du lịch tỉnh Dak Lak theo hướng bền vững. Luận văn thạc sỹ. Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh. Luận văn tham khảo hoạt động du lịch của Thái Lan, Trung Quốc và xu hướng du lịch bền vững của thế giới và chủ yếu nghiên cứu tiềm năng và thực trạng và đề
5 xuất một số giải pháp cho ngành du lịch Dak Lak. Luận văn đưa ra nguồn thông tin tham khảo để ngành du lịch Dak Lak điều chỉnh các hoạt động du lịch, nhằm thỏa mãn nhu cầu đa dạng khách, mang lại hiệu quả kinh tế, nâng cao sức sống cộng đồng địa phương, bảo vệ môi trường và đảm bảo sự phát triển bền vững. - Nguyễn Thị Lan Hương, 2010. Nghiên cứu phát triển du lịch theo hướng bền vững tại huyện đảo Vân Đồn- tỉnh Quảng Ninh. Luận văn thạc sĩ. Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Nội dung luận văn nghiên cứu, hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển và phát triển du lịch bền vững, đưa ra các nguyên tắc và các tiêu chí phát triển du lịch bền vững (trên các góc độ về kinh tế, xã hội và môi trường) và các khuyến nghị đối với ngành du lịch trong việc phát triển du lịch bền vững. Các chiến lược phát triển du lịch trong những hoàn cảnh, điều kiện cụ thể cho từng giai đoạn cũng được đề cập đến làm cơ sở để hoạch định các chính sách phát triển du lịch trong từng thời kỳ.  Các công trình nghiên cứu về du lịch trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh - Nguyễn Văn Quang, 2006. Chương trình phát triển du lịch TP.HCM giai đoạn 2006-2010. Sở du lịch TP.HCM chủ trì. Đề tài này đã tiến hành điều tra cơ bản về nhận thức du khách, phân tích tổng hợp tình hình hoạt động du lịch, đánh giá kết quả của các chương trình du lịch, dự báo phát triển du lịch và đề ra một số giải pháp cho phát triển. - Huỳnh Quốc Thắng, 2006. Khai thác lễ hội và các sự kiện góp phần phát triển du lịch tại TP.HCM. Nội dung đề tài nói lên nhu cầu cấp thiết về phát triển hoạt động du lịch tại thành phố liên quan việc nghiên cứu khai thác, phát huy các lễ hội và sự kiện. Tập trung khai thác sâu rộng hơn các yếu tố đặc thù, các tiềm năng văn hóa, nghệ thuật, các giá trị lịch sử, nhân văn của thành phố. Đồng thời đề tài khái quát các tiềm năng tài nguyên du lịch và sự kiện của thành phố và nêu lên một số nhận định, đánh giá về những thành tựu và những hạn chế, tồn tại đồng thời đưa ra những ý kiến đề xuất về mô hình và giải pháp tổ chức khai thác lễ hội, sự kiện trong hoạt động du lich TP.HCM.
6 - UBND thành Phố Hồ Chí Minh, 2008. Chương trình phát triển du lịch trên địa bàn thành phố giai đoạn 2007 - 2010 và những năm kế tiếp. Nội dung của chương trình này nhằm góp phần vào sự tăng trưởng chung của ngành du lịch thành phố, đặc biệt là chỉ tiêu lượng khách du lịch đến thành phố, nâng cao dần tính chuyên nghiệp trong hoạt động quảng bá, đẩy mạnh việc xã hội hóa trong công tác quảng bá xúc tiến du lịch để khai thác có hiệu quả các nguồn kinh phí ngân sách nhà nước và đóng góp của các doanh nghiệp nhằm nâng cao chất lượng các chương trình ngang tầm với các nước trong khu vực. - Phạm Chí Dũng, 2009. Đảm bảo an ninh trật tự lĩnh vực du lịch ở thành phố Hồ Chí Minh – thực trạng và giải pháp. Văn phòng Thành ủy (Sở Khoa học Công nghệ TP.HCM) chủ trì. Trong công trình này tác giả nêu lên mối quan hệ giữa các cơ quan quản lý chuyên ngành về du lịch và cơ quan an ninh và các chủ thể kinh doanh du lịch (bao gồm các doanh nghiệp du lịch trong nước, cộng đồng dân cư kinh doanh du lịch). mối quan hệ giữa chủ thể kinh doanh du lịch với khách du lịch và xã hội. - UBND thành Phố Hồ Chí Minh, 2012. Chương trình hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành du lịch trên địa bàn thành phố giai đoạn 2011 - 2015”. Nội dung của chương trình này nhằm thúc đẩy tăng trưởng du lịch theo hướng bền vững, tạo chuyển biến mạnh về chất lượng dịch vụ, sản phẩm du lịch; nâng cao năng lực và hiệu lực quản lý nhà nước đối với hoạt động du lịch và đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo môi trường thuận lợi đầu tư phát triển du lịch; tăng cường quảng bá xúc tiến và hợp tác quốc tế. Chủ động hội nhập và cạnh tranh có hiệu quả với du lịch khu vực trên cơ sở khai thác tiềm năng, lợi thế so sánh để nâng chất lượng dịch vụ và đa dạng hoá sản phẩm du lịch. - Qua các công trình đã được tổng quan: từ những nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn về khái niệm du lịch, kinh doanh du lịch, sản phẩm du lịch, nguồn nhân lực du lịch, thị trường du lịch, kinh nghiệm phát triển du lịch ở một số nước... tác giả sẽ kế thừa và tiếp tục phát triển theo hướng phù hợp với nội dung của đề tài luận văn. Từ đó phát triển, hoàn thiện và đề xuất những giải pháp thích hợp, tăng cường khai thác có hiệu quả những tiềm năng du lịch TP.HCM theo hướng bền vững.
7 3. Mục tiêu nghiên cứu - Tổng quan lý luận và thực tiễn về phát triển bền vững nói chung, phát triển du lịch bền vững nói riêng. - Phân tích hiện trạng phát triển du lịch bền vững ở Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2006 - 2013. - Đề xuất giải pháp, cơ chế chính sách phát triển du lịch bền vững tại Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2030. 4. Giả thuyết nghiên cứu - Phát triển bền vững nói chung, phát triển bền vững về du lịch nói riêng là xu hướng phát triển của thời đại ngày nay. - Du lịch Thành phố Hồ Chí Minh có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và trong hội nhập. - Đứng ở góc độ tiếp cận về phát triển bền vững, du lịch Thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ nhưng cũng còn nhiều tồn tại, hạn chế cần khắc phục. - Cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để phát triển du lịch Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng bền vững giai đoạn 2015 - 2030. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: những vấn đề PTBV du lịch ở TP.HCM trong giai đoạn 2006- 2013 từ đó đánh giá và đưa ra những giải pháp cơ bản để phát triển du lịch bền vững ở TP.HCM trong những năm tới. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: được giới hạn trên địa bàn TP.HCM. + Về thời gian: thực trạng phát triển du lịch giai đoạn 2006- 2013 và đề xuất giải pháp phát triển trong thời gian tới. 6. Phương pháp nghiên cứu Luận văn áp dụng đồng thời nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau trong đó chủ yếu sử dụng các phương pháp như sau: phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, phương pháp chuyên gia, phương pháp suy diễn quy nạp, logic lịch sử.
8 - Phương pháp thống kê Sau khi thu thập thông tin, số liệu, tiến hành thống kê, sắp xếp chúng lại cho phù hợp với cấu trúc của đề tài, trình tự thời gian và lập ra các bảng biểu về các di tích lịch sử văn hoá, các danh lam thắng cảnh, tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân văn quan trọng, thống kê đánh giá lượng khách, doanh thu tỷ trọng và mức độ tăng trưởng du lịch. Tính toán cân đối các số liệu, từ đó xác định thực trạng và hiệu quả phát triển du lịch Thành Phố Hồ Chí Minh. - Phân tích, tổng hợp, so sánh Thông tin, số liệu sau khi thu thập sẽ được so sánh, phân tích, tổng hợp cho phù hợp với nội dung luận văn. Quá trình tổng hợp sẽ có được cái nhìn bao quát về du lịch Thành phố Hồ Chí Minh. Qua phân tích, các thông tin được chắt lọc với độ tin cậy và mang lại hiệu quả cao nhất. - Phương pháp chuyên gia Thông qua các đợt Hội thảo chuyên đề về Du lịch (Hội thảo phổ biến nhãn Bông Sen Xanh trong các cơ sở lưu trú du lịch các tỉnh Tây Nguyên, 2014; Hội thảo nhãn Du lịch Bền vững Bông sen xanh trong hệ thống cơ sở lưu trú du lịch tại Việt Nam, 2015; Hội thảo bảo vệ môi trường đối với cơ sở lưu trú du lịch tại Việt Nam, 2015) các đợt đào tạo của dự án Chương trình Phát triển Năng lực Du lịch có Trách nhiệm với Môi trường và Xã hội được tổ chức tại Đà Lạt, Dak Lak, các Hội chợ du lịch Quốc tế được tổ chức tại thành phố Hồ Chí Minh, tác giả đã tiếp cận với các chuyên gia du lịch đến từ Trung Ưng, các tỉnh, để trao đổi và xin ý kiến nhận xét đánh giá giúp cho phần phân tích về thực trạng của luận văn mang tính thực tiễn và ý nghĩa khoa học hơn. - Phương pháp suy diễn quy nạp Qua các tài liệu của UNWTO, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam, Tổng cục Du lịch Việt Nam, Sở Du lịch Thành Phố Hồ Chí Minh, các công trình khoa học đã được nghiên cứu về phát triển bền vững và phát triển du lịch bền vững, từ các kết quả đạt được, tác giả đã rút ra những nội dung quan trọng, những yếu tố cơ bản nhất để suy diễn, hệ thống lại nội dung làm cơ sở cho việc suy đoán, diễn giải, xây dựng các giải pháp và phân tích trong nội dung của luận văn.
9 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Hệ thống các vấn đề lý luận và tổng kết bài học kinh nghiệm về phát triển du lịch bền vững. - Hướng tiếp cận trọng tâm là: khai thác sử dụng có hiệu quả tài nguyên du lịch theo tiêu chí phát triển bền vững. - Phân tích tiềm năng, đánh giá thực trạng phát triển trên địa bàn TP.HCM. Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp phát triển du lịch bền vững trên địa bàn TP.HCM. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục và tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3 chương: - Chương 1: Tổng quan lý luận về PTBV nói chung, PTBV du lịch nói riêng. - Chương 2: Phân tích thực trạng phát triển du lịch bền vững ở TP.HCM giai đoạn 2006 – 2013. - Chương 3: Đề xuất giải pháp phát triển du lịch bền vững tại TP.HCM đến năm 2030.
10 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH BỀN VỮNG 1.1. Lý luận về phát triển du lịch bền vững 1.1.1. Khái niệm về phát triển bền vững Thuật ngữ phát triển bền vững (Sustainable Development) lần đầu tiên được sử dụng trong bản “Chiến lược bảo tồn thế giới” do IUCN đề xuất năm 1980: “PTBV phải cân nhắc đến hiện tượng khai thác các nguồn tài nguyên tái tạo và không tái tạo, đến các điều kiện thuận lợi cũng như khó khăn trong việc tổ chức các kế hoạch hành động ngắn hạn và dài hạn đan xen nhau”. Theo Ủy ban Thế giới về Phát triển và Môi trường (World Commission and Environment and Development, WCED nay là Ủy ban Brundtland) năm 1987 đưa ra định nghĩa về PTBV được sử dụng một cách chính thức trên quy mô quốc tế và được định nghĩa như sau: “PTBV là sự phát triển có thể đáp ứng được những nhu cầu hiện tại mà không ảnh hưởng, tổn hại đến những khả năng đáp ứng nhu cầu của thế hệ tương lai”. Đến năm 1992, nội hàm về PTBV được tái khẳng định ở Hội nghị Thượng đỉnh trái đất về môi trường và phát triển tại Rio de Janeiro, Brazin và được bổ sung, hoàn chỉnh tại Hội nghị thượng đỉnh Thế giới về PTBV ở Johannesburg, Nam Phi năm 2002: “PTBV là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa ba mặt của sự phát triển, đó là sự phát triển kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường”. Hình 1.1: Quan niệm về phát triển bền vững Theo quan điểm này, PTBV phải bảo đảm có sự phát triển kinh tế hiệu quả, xã hội công bằng và môi trường được bảo vệ, gìn giữ. PTBV không cho phép con người vì sự ưu tiên của hệ này mà gây suy thoái, tàn phá đối với hệ khác. Vì thế, tất cả các