Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:144

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng vấn để rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh huyện Phú Bình Thái Nguyên, từ đó nhằm nâng cao chất lượng quản lý rủi ro tín dụng một cách hiệu quả hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN VĂN HƢNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ BÌNH THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN VĂN HƢNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM - CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ BÌNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN ĐÌNH LONG THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. - Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Văn Hƣng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ii LỜI CÁM ƠN Quá trình học tập và thực hiện luận văn này tôi được sự giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất đến tất cả các cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS Nguyễn Đình Long - người đã trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo, cán bộ phòng đào tạo và các phòng, khoa chuyên môn trường Đại học Kinh tế và quản trị kinh doanh đã tạo điều kiện giúp đỡ và hướng dẫn tận tình cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn ban lãnh đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong việc thu thập số liệu và những thông tin cần thiết cho việc nghiên cứu luận văn này. Tôi xin cảm ơn nhiều tới gia đình tôi, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn ở bên tôi, động viên, chia sẻ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Văn Hƣng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CÁM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ...................................................................... vii DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................... viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ ...................................................................... x MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3 4. Những đóng góp dự kiến của đề tài nghiên cứu ........................................... 3 5. Kết cấu của đề tài .......................................................................................... 3 Chƣơng 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ............................................ 4 1.1. Lý luận chung về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại ...................................................................................... 4 1.1.1. Khái niệm tín dụng Ngân hàng thƣơng mại .................................... 4 1.1.2. Phân loại tín dụng Ngân hàng thƣơng mại ...................................... 4 1.1.3. Ý nghĩa của hoạt động tín dụng đối với Ngân hàng ........................ 6 1.2. Rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của NHTM ........................... 6 1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng ............................................................ 6 1.2.2. Nguyên nhân xảy ra rủi ro tín dụng của Ngân hàng ........................ 7 1.2.3. Ảnh hƣởng từ rủi ro tín dụng ......................................................... 11 1.3. Quản lý rủi ro tín dụng ............................................................................. 12 1.3.1. Khái niệm quản lý và quản lý rủi ro tín dụng ................................ 12 1.3.2. Mục tiêu quản lý rủi ro tín dụng .................................................... 14 1.3.3. Sự cần thiết của quản lý rủi ro tín dụng ......................................... 14 1.3.4. Nguyên tắc quản lý rủi ro tín dụng ................................................ 15 1.3.5. Các công cụ quản lý rủi ro tín dụng............................................... 21 1.3.6. Nội dung quản lý rủi ro tín dụng ................................................... 26 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iv 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý rủi ro tín dụng ................................. 31 1.4.1. Các nhân tố bên trong .................................................................... 31 1.4.2. Các yếu bên ngoài .......................................................................... 33 1.5. Kinh nghiệm của một số nƣớc trong quản lý rủi ro tín dụng và bài học cho các NHTM Việt Nam ........................................................................ 33 1.5.1. Kinh nghiệm của một số nƣớc trên thế giới trong quản lý rủi ro tín dụng ............................................................................................................33 1.5.2. Bài học kinh nghiệm của các NHTM Việt Nam ........................... 35 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 38 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 38 2.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu................................................................... 39 2.2.1. Chọn điểm nghiên cứu ................................................................... 39 2.2.2. Thu thập tài liệu ............................................................................. 40 2.2.3. Phƣơng pháp thu thập tài liệu ........................................................ 42 2.2.4. Xử lý số liệu ................................................................................... 43 2.2.5. Phƣơng pháp phân tích số liệu....................................................... 43 2.3. Các chỉ tiêu phản ánh công tác quản lý rủi ro tín dụng ........................... 44 2.3.1. Chỉ tiêu định tính ........................................................................... 44 2.3.2. Chỉ tiêu định lƣợng ........................................................................ 45 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ BÌNH THÁI NGUYÊN ............ 48 3.1. Khái quát về quá trình hình thành và phát triển Agribank-Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên ............................................................. 48 3.1.1. Khái quát chung ............................................................................. 48 3.1.2. Tổ chức hoạt động của Agribank-Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên.................................................................................... 49 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
v 3.2. Sơ lƣợc hoạt động kinh doanh của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ............................................... 52 3.2.1. Tình hình huy động vốn................................................................. 53 3.2.2. Tình hình kết quả hoạt động kinh doanh ....................................... 55 3.3. Thực trạng công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên...... 56 3.3.1. Kết quả điều tra về rủi ro tín dụng tại chi nhánh ........................... 56 3.3.2. Kết quả cho vay và dƣ nợ tín dụng tại Chi nhánh ......................... 59 3.3.3. Thực trạng về tình hình nợ xấu tại Chi nhánh ............................... 71 3.3.4. Kết quả xử lý nợ xấu tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên.................................................................................... 73 3.4. Đánh giá công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên ........................................................................ 76 3.4.1. Những kết quả đạt đƣợc về việc thực hiện quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên .............. 76 3.4.2. Những hạn chế còn tồn tại rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên ...................................................... 78 3.4.3. Những nguyên nhân của hạn chế ................................................... 81 Chƣơng 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI AGRIBANK - CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ BÌNH THÁI NGUYÊN ................................................................................. 88 4.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu và quan điểm quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên .................................................................................... 88 4.1.1. Phƣơng hƣớng, mục tiêu chiến lƣợc phát triển tín dụng của Ngân hàng................................................................................................. 88 4.1.2. Quan điểm quản lý rủi ro đối với đối tƣợng khách hàng và sản phẩm .................................................................................................. 89 4.1.3. Phƣơng hƣớng quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng ................. 89 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vi 4.2. Kế hoạch quản lý rủi ro tín dụng của của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên ........................................................................ 90 4.2.1. Xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng ................................ 90 4.2.2. Xây dựng kế hoạch quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên ............................................... 91 4.3. Giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi nhánh Huyện Phú Bình............. 108 4.3.1. Tiếp tục hoàn thiện quy trình tín dụng mới ................................. 108 4.3.2. Nâng cao hiệu quả của các công cụ quản lý rủi ro tín dụng ........ 109 4.3.3. Nâng cao vai trò của Phòng QLRR tín dụng ............................... 112 4.3.4. Tăng cƣờng kiểm tra, giám sát và quản lý nợ vay....................... 113 4.3.5. Nâng cao vai trò của kiểm tra, kiểm soát nội bộ ........................ 115 4.3.6. Mở rộng cho vay có tài sản đảm bảo ........................................... 116 4.3.7. Hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng ....................................... 117 4.3.8. Nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ làm công tác tín dụng ....... 119 4.4. Kiến nghị ................................................................................................ 120 4.4.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc và các Bộ ngành liên quan ................... 121 4.4.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ............................................ 123 4.4.3. Kiến nghị với Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên .... 125 KẾT LUẬN .................................................................................................. 126 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 128 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 131 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Agribank Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam CP Cổ phần CNH -HĐH Công nghiệp hoá hiện đại hoá DNVVN Doanh nghiệp vừa và nhỏ DN Doanh nghiệp DV Dịch vụ DNTN Doanh nghiệp tƣ nhân KCN Khu công nghiệp KTM Khu thƣơng mại NH Ngân hàng NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHCT Ngân hàng công thƣơng PGD Phòng giao dịch VNĐ Việt nam đồng SXKD Sản xuất kinh doanh TNHH Trách nhiệm hữu hạn TD Tín dụng TCKT Tổ chức kinh tế TSĐB Tài sản đảm bảo RRTD Rủi ro tín dụng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Mô hình xếp hạng của MOODY’S và STANDARD & POOR’S ....... 25 Bảng 2.1: Thống kê mẫu điều tra khách hàng ............................................ 42 Bảng 3.1: Tình hình lao động của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên ...................................................................... 52 Bảng 3.2: Nguồn vốn huy động của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên giai đoạn 2012 -2014............................ 53 Bảng 3.3: Lợi nhuận của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên giai đoạn 2012 - 2014 ................................................... 55 Bảng 3.4: Đánh giá từ phía khách hàng về mục đích vay vốn NH ............ 57 Bảng 3.5: Đánh giá từ phía khách hàng về khả năng trả nợ ....................... 57 Bảng 3.6: Đánh giá từ phía khách hàng về nguyên nhân chậm trả nợ NH ......................................................................................... 57 Bảng 3.7: Đánh giá từ phía nhân viên Ngân hàng về việc thực hiện quy trình tín dụng trƣớc khi cho vay .......................................... 58 Bảng 3.8: Đánh giá từ phía nhân viên Ngân hàng về việc thực hiện quy trình tín dụng trong khi cho vay .......................................... 58 Bảng 3.9: Đánh giá từ phía nhân viên Ngân hàng về việc thực hiện quy trình tín dụng sau khi cho vay ............................................. 59 Bảng 3.10: Dƣ nợ tín dụng của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên năm 2012 - 2014................................................... 59 Bảng 3.11: Cơ cấu dƣ nợ cho vay Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên năm 2012 - 2014 .......................................... 61 Bảng 3.12: Dƣ nợ cho vay theo quy mô kinh doanh của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên năm 2012 -2014 ...... 64 Bảng 3.13: Một số ngành chiếm tỷ trọng lớn và tăng trƣởng mạnh ............. 66 Bảng 3.14: Tỷ trọng một số ngành chiếm tỷ trọng lớn và tăng trƣởng mạnh ..... 67 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ix Bảng 3.15: Nợ xấu theo chuẩn mực kế toán (VAS) ..................................... 71 Bảng 3.16: Kết quả xử lý nợ xấu tồn đọng của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên năm 2013- 2014 ........................ 73 Bảng 3.17: Kết quả xử lý nợ xấu bằng quỹ dự phòng rủi ro năm 2013 -2014 ......................................................................... 74 Bảng 4.1: Bảng liệt kê rủi ro của doanh nghiệp ......................................... 94 Bảng 4.2: Bảng xếp loại khách hàng theo điểm số ..................................... 97 Bảng 4.3: Chính sách tín dụng theo mức độ rủi ro ..................................... 99 Bảng 4.4: Ma trận rủi ro Rủi ro thấp - Mức độ rủi ro tăng lên - Rủi ro cao ........................................................................................ 103 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
x DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1. Bộ máy hoạt động của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên.................................................................... 50 Biểu đồ 3.1: Cơ cấu huy động vốn của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên năm 2012 - 2014 ................................ 55 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo ngoại tệ ........................................ 62 Biểu đồ 3.3: Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo kỳ hạn .......................................... 63 Biểu đồ 3.4: Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo quy mô kinh doanh ...................... 64 Biểu đồ 3.5: Cơ cấu dƣ nợ cho vay theo tài sản đảm bảo ............................ 66 Biểu đồ 3.6: Cơ cấu một số ngành chiếm tỷ trọng lớn và tăng trƣởng mạnh năm 2012........................................................................ 68 Biểu đồ 3.7: Cơ cấu một số ngành chiếm tỷ trọng lớn và tăng trƣởng mạnh năm 2013........................................................................ 69 Biểu đồ 3.8: Cơ cấu một số ngành chiếm tỷ trọng lớn và tăng trƣởng mạnh năm 2014........................................................................ 70 Biểu đồ 3.9: Cơ cấu nợ xấu theo chuẩn mực kế toán Việt Nam .................. 72 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Là một thực thể kinh tế, Ngân hàng thƣơng mại tƣơng tự nhƣ các thực thể kinh tế khác, hoạt động nhằm mục tiêu tối đa hóa giá trị của mình. Mục tiêu này đòi hỏi bên cạnh việc không ngừng tìm kiếm các giải pháp tăng cƣờng lợi nhuận kinh doanh nhƣ gia tăng thị phần, đa dạng hóa sản phẩm, cải thiện chất lƣợng các loại hình dịch vụ..., NHTM cũng phải tập trung nghiên cứu, ứng dụng các chính sách quản lý rủi ro để tạo ra hành lang bảo vệ cho sự tồn tại và phát triển của Ngân hàng, tối ƣu hóa các tổn thất tiềm tàng. Rủi ro trong hoạt động Ngân hàng hết sức đa dạng và phức tạp, tiềm ẩn trong mọi nghiệp vụ từ thẻ, tiền gửi, tài trợ thƣơng mại đến đầu tƣ, kinh doanh ngoại hối...với nhiều mức độ khác nhau, nhƣng có ảnh hƣởng sâu rộng và trầm trọng nhất vẫn là rủi ro tín dụng, bởi tín dụng là hoạt động căn bản và chủ yếu tạo ra khối lƣợng lợi nhuận lớn nhất, cũng nhƣ tổn thất lớn nhất của Ngân hàng. Điều này không chỉ đúng trên phƣơng diện lý thuyết mà đƣợc minh chứng rõ ràng bằng thực tiễn kinh doanh của ngành Ngân hàng. Để đảm bảo an toàn cho hoạt động Ngân hàng trƣớc những gia tăng ngày càng lớn cả về độ rộng và tính phức tạp của rủi ro tín dụng, trong thời gian vừa qua một sự thay đổi mang tính cách mạng đã diễn ra và trở thành chuẩn mực quốc tế trong chiến lƣợc hoạt động của ngành tài chính thế giới nói chung cũng nhƣ ngành Ngân hàng nói riêng: Quản lý rủi ro tín dụng, chứ không phải chính sách truyền thống về quản lý tăng doanh thu và cắt giảm chi phí đã trở thành chính sách nòng cốt, đóng vai trò nền tảng cho sự thành công trong dài hạn của các Ngân hàng. Điều này xuất phát từ thực tiễn rằng sau một thời gian dài chạy theo việc nâng cao lợi nhuận và thị phần bằng mọi cách mà không tính toán, bù đắp hết các rủi ro tiềm ẩn, đa số các Ngân hàng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2 đã phải gánh chịu hậu quả trầm trọng là sự suy thoái trong chất lƣợng hoặc sự suy giảm nghiêm trọng về thu nhập từ danh mục đầu tƣ tín dụng. Xét riêng trong bối cảnh của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank), trải qua nhiều năm tăng trƣởng mạnh mẽ, liên tục và có những cải cách toàn diện, sâu sắc về thực hành tổ chức, quản lý, công nghệ cũng nhƣ nhân lực, Ngân hàng đã đạt đƣợc những kết quả tiến bộ vƣợt bậc trong mọi mặt kinh doanh. Thế nhƣng, những bài học lịch sử trong quá khứ và những biến động bất lợi lớn lao về kinh tế vĩ mô nói chung và ngành Ngân hàng nói riêng trong những năm vừa qua và có thể trong một vài năm tới luôn nhắc nhở rằng, nguy cơ sụt giảm chất lƣợng tín dụng luôn luôn hiện hữu và có khả năng đe dọa lớn tới sự phát triển bền vững của Ngân hàng. Để tồn tại và phát triển qua giai đoạn phức tạp này và cao hơn nữa để nâng cao toàn diện chất lƣợng công tác quản lý rủi ro tín dụng là một vấn đề mang tính tất yếu trong chiến lƣợc hoạt động của Agribank nói chung và của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên nói riêng. Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi đã lựa chọn đề tài “Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu + Mục tiêu chung Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng vấn để rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên, từ đó nhằm nâng cao chất lƣợng quản lý rủi ro tín dụng một cách hiệu quả hơn. + Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá lý luận về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại. - Đánh giá thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3 - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. 3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu + Đối tƣợng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu là hoạt động tín dụng và công tác quản lý rủi ro tín dụng của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. + Phạm vi nghiên cứu - Nội dung: luận văn nghiên cứu các vấn đề rủi ro và năng lực quản lý rủi ro tín dụng, các giải pháp nâng cao năng lực quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. - Về không gian: Trên địa bàn huyện Phú Bình tỉnh Thái Nguyên - Về thời gian: luận văn nghiên cứu năng lực quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên, giai đoạn từ năm 2012 - 2014 và định hƣớng đến năm 2025. 4. Những đóng góp dự kiến của đề tài nghiên cứu Đề tài cho thấy những tồn tại và bất cập trong công tác quản lý rủi ro tín dụng nói chung và quản lý rủi ro tín dụng nói riêng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. Việc nghiên cứu là cơ sở để khắc phục các tồn tại, rút ra bài học kinh nghiệm nhằm hoàn thiện hơn công tác quản lý rủi ro tín dụng Ngân hàng thƣơng mại, đồng thời đƣa ra giải pháp nhằm tăng cƣờng quản lý rủi ro tín dụng để nhà quản lý có thể sử dụng trong việc ra quyết định tín dụng. 5. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục bảng, biểu và tài liệu tham khảo, đề tài có kết cấu 4 chƣơng: Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thƣơng mại Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chƣơng 3: Thực trạng về quản lý rủi ro tín dụng tại Agribank - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. Chƣơng 4: Giải pháp nâng cao năng lực quản lý rủi ro tín dụng tại Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
4 Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn - Chi nhánh Huyện Phú Bình Thái Nguyên. Chƣơng 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI 1.1. Lý luận chung về rủi ro tín dụng và quản lý rủi ro tín dụng của Ngân hàng thƣơng mại 1.1.1. Khái niệm tín dụng Ngân hàng thương mại Tín dụng của Ngân hàng nói chung đƣợc hiểu là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa) giữa bên cho vay là Ngân hàng và bên đi vay, trong đó Ngân hàng chuyển giao tài sản cho bên đi vay trong một thời gian, trong một thời hạn nhất định theo thỏa thuận, bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện gốc và lãi cho Ngân hàng khi đến hạn. Hoạt động tín dụng là hoạt động cơ bản của Ngân hàng thƣơng mại. Dƣ nợ tín dụng thƣờng chiếm trên 50% tổng tài sản của Ngân hàng thƣơng mại và thu nhập từ tín dụng thƣờng chiếm 70%- 90% tổng thu nhập của Ngân hàng thƣơng mại. Bên cạnh việc đem lại thu nhập chính cho Ngân hàng thì rủi ro trong kinh doanh cũng có xu hƣớng tập trung vào danh mục tín dụng. Chính vì vậy mà hoạt động tín dụng luôn là mối quan tâm lớn nhất của các Ngân hàng thƣơng mại cũng nhƣ thanh tra Ngân hàng. 1.1.2. Phân loại tín dụng Ngân hàng thương mại Phân loại tín dụng là việc sắp xếp các khoản cho vay theo từng nhóm dựa trên một số tiêu thức nhất định. Việc phân loại này có ý nghĩa là tiền đề để thiết lập các quy trình tín dụng thích hợp và nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro tín dụng. 1.1.2.1. Căn cứ theo hình thức Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
5 - Chiết khấu thương phiếu: là việc Ngân hàng ứng trƣớc tiền cho khách hàng tƣơng ứng với giá trị của thƣơng phiếu trừ đi phần thu nhập của Ngân hàng để sở hữu một thƣơng phiếu chƣa đến hạn. - Cho vay: là việc Ngân hàng đƣa tiền cho khách hàng với cam kết khách hàng phải hoàn trả gốc và lãi trong một khoảng thời gian xác định. - Bảo lãnh: là việc Ngân hàng cam kết thực hiện các nghĩa vụ tài chính thay khách hàng khi khách hàng không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ đã cam kết của mình. - Cho thuê tài chính: là việc Ngân hàng bỏ tiền mua tài sản để cho khách hàng thuê theo những thỏa thuận nhất định. Sau một thời gian nhất định, khách hàng phải trả cả gốc và lãi cho Ngân hàng. Thƣờng là hoạt động tín dụng trung và dài hạn trên cơ sở hợp đồng cho thuê tài sản giữa bên cho thuê là Ngân hàng và khách hàng thuê. Khi hết thời gian thuê, khách hàng có thể mua lại hoặc tiếp tục thuê tài sản đó theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng thuê. 1.1.2.2. Căn cứ theo thời hạn cho vay Căn cứ vào thời hạn cho vay, hoạt động tín dụng có thể chia thành: - Tín dụng ngắn hạn: Là loại hình cho vay có thời hạn đến 12 tháng. - Tín dụng trung hạn: Là loại hình cho vay có thời hạn từ 12 tháng đến 60 tháng (có thể khác nhau ở mỗi nƣớc). Tín dụng trung hạn chủ yếu đƣợc sử dụng để đầu tƣ mua sắm tài sản cố định, cải tiến hoặc đổi mới các thiết bị, công nghệ, mở rộng sản xuất kinh doanh, xây dựng các dự án mới có quy mô nhỏ và thời gian thu hồi vốn nhanh... - Tín dụng dài hạn: Là loại hình cho vay có thời hạn từ trên 60 tháng, có thể kéo dài đến 20 -30 năm hoặc thậm chí lâu hơn. Tín dụng dài hạn đƣợc cung cấp để đáp ứng các nhu cầu dài hạn nhƣ xây dựng nhà ở, các thiết bị, phƣơng tiện vận tải có quy mô lớn, xây dựng các xí nghiệp lớn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6 Việc phân loại tín dụng theo thời hạn có ý nghĩa quan trọng vì thời gian có quan hệ mật thiết đến tính an toàn, rủi ro, sinh lợi của Ngân hàng đến khả năng hoàn trả nợ của khách hàng. 1.1.2.3. Căn cứ theo khách hàng vay vốn - Tín dụng đối với hộ gia đình, cá nhân: Là loại hình cho vay nhu cầu sản xuất kinh doanh, tiêu dùng của hộ gia đình, cá nhân. Thời hạn cho vay có thể là ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn tùy theo mục đích sử dụng vốn vay và nguồn trả nợ của hộ gia đình, cá nhân. - Tín dụng đối với tổ chức/ doanh nghiệp: Là loại hình cho vay để phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Thời hạn cho vay có thể là ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn tùy vào nhu cầu vốn của doanh nghiệp. Ngoài ra, còn có thể phân chia loại hình tín dụng theo phƣơng pháp hoàn trả, mức độ tín nhiệm với khách hàng... 1.1.3. Ý nghĩa của hoạt động tín dụng đối với Ngân hàng Trong nền kinh tế thị trƣờng, cung cấp tín dụng là chức năng kinh tế cơ bản của Ngân hàng, là cơ sở chủ yếu để đánh giá chất lƣợng hoạt động của Ngân hàng. Đối với hầu hết các Ngân hàng, dƣ nợ tín dụng thƣờng chiếm hơn 1/2 “tổng tài sản có” và thu nhập từ tín dụng chiếm phần lớn tổng thu nhập của Ngân hàng. Cấp tín dụng còn là khởi điểm của việc khách hàng sử dụng nhiều dịch vụ phi tài sản của Ngân hàng. Mặc dù đem lại lợi nhuận cao cho Ngân hàng nhƣng hoạt động tín dụng cũng chính là hoạt động ẩn chứa nhiều rủi ro nhất. Do đó cần đƣợc sự chú ý đặc biệt của các nhà quản trị Ngân hàng thƣơng mại cũng nhƣ công tác giám sát, điều chỉnh hoạt động của Ngân hàng trung ƣơng. 1.2. Rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của NHTM 1.2.1. Khái niệm về rủi ro tín dụng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
7 - Rủi ro: Có thể đƣợc hiểu khái quát đó là khả năng xảy ra các biến cố không lƣờng trƣớc đƣợc, khi xảy ra sẽ làm cho kết quả thực tế khác kết quả kỳ vọng theo kế hoạch. - Rủi ro Ngân hàng: Ngân hàng với chức năng trung gian tài chính giữa ngƣời cho vay và ngƣời đi vay, là kênh dẫn vốn quan trọng nhất trong nền kinh tế. Hoạt động Ngân hàng trong nền kinh tế thị trƣờng rất nhạy cảm, có liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế, chịu sự tác động của nhiều nhân tố khách quan và chủ quan nhƣ kinh tế, chính trị, xã hội...Hơn nữa, Ngân hàng không chỉ hoạt động trong lĩnh vực huy động vốn mà còn rất nhiều lĩnh vực khác nhƣ cho vay, bảo lãnh, kinh doanh ngoại tệ, chứng khoán, phát hành thẻ...Do đó, hoạt động của các Ngân hàng luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Rủi ro chung đối với một Ngân hàng có nghĩa là mức độ không chắc chắn liên quan đến những sự kiện, những tình huống gây nên tổn thất kinh tế, làm chi phí tăng lên, thu nhập và lợi nhuận Ngân hàng giảm đi so với dự kiến ban đầu. Rủi ro có thể đƣợc đo lƣờng cho các sản phẩm, dịch vụ khác nhau của Ngân hàng. Thông thƣờng mức lợi nhuận Ngân hàng càng cao thì xác xuất xảy ra rủi ro cũng càng cao. Các Ngân hàng đƣợc coi là kinh doanh thành công khi mức độ rủi ro của họ đƣợc giữ ở mức hợp lý, đƣợc kiểm soát trong phạm vi và năng lực hoạt động tài chính của Ngân hàng. - Rủi ro tín dụng Ngân hàng: Rủi ro tín dụng Ngân hàng là rủi ro do một hoặc một nhóm khách hàng không thực hiện đƣợc các nghĩa vụ tài chính đối với Ngân hàng. Đây là loại rủi ro lớn nhất, thƣờng xuyên xảy ra và thƣờng gây hậu quả nặng nề nhất cho Ngân hàng. Rủi ro tín dụng là rủi ro phức tạp nhất, quản lý và phòng ngừa nó rất khó khăn, nó có thể xảy ra ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào. Rủi ro tín dụng nếu không đƣợc phát hiện và xử lý kịp thời sẽ làm nảy sinh các rủi ro khác. 1.2.2. Nguyên nhân xảy ra rủi ro tín dụng của Ngân hàng * Nguyên nhân khách quan Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
8 Khi thẩm định cho vay, cán bộ tín dụng cần phân tích các yếu tố thiết yếu trong quá khứ, hiện tại, tƣơng lai có ảnh hƣởng đến tình hình trả nợ vay của khách hàng. Tuy nhiên, những tình huống giả định trong tƣơng lai không phải khi nào cũng diễn ra, cũng đƣợc kiểm soát. Sự tác động của môi trƣờng bên ngoài thƣờng khó dự đoán, vƣợt quá tầm kiểm soát gây ra những thiệt hại lớn cho ngƣời vay và Ngân hàng, bao gồm các loại sau: - Sự thay đổi chính sách của chính phủ ảnh hƣởng đến tình hình tài chính và khả năng trả nợ của khách hàng. Chính sách kinh tế vĩ mô ổn định sẽ giúp cho hoạt động của khách hàng ít bị biến động, do vậy mà việc dự báo về tình hình tài chính, kinh doanh của khách hàng cũng thuận lợi hơn và ngƣợc lại. Chính sách của chính phủ ảnh hƣởng tới hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp, qua đó tác động đến hoạt động của Ngân hàng trên các phƣơng diện: + Chính sách thuế: Chính sách thuế ảnh hƣởng trực tiếp đến chi phí của doanh nghiệp. Khi chính phủ có những thay đổi về chính sách thuế, hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sẽ bị tác động và có ảnh hƣởng đến nguồn thu của doanh nghiệp, từ đó ảnh hƣởng đến nguồn trả nợ Ngân hàng. + Chính sách xuất - nhập khẩu vật tƣ, thiết bị: Khi có bất kỳ sự thay đổi nào về chính sách xuất nhập khẩu vật tƣ, thiết bị sẽ ảnh hƣởng tức thời và trực tiếp đến chi phí và doanh thu của doanh nghiệp, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh và làm giảm doanh thu, từ đó gây khó khăn trong việc trả nợ Ngân hàng và vì vậy rủi ro tín dụng Ngân hàng tăng lên. + Chính sách chung liên quan các yếu tố đầu vào: Chính sách này cũng gây tác động trực tiếp đến chi phí doanh nghiệp, có thể đẩy doanh nghiệp vào khó khăn và mất khả năng trả nợ Ngân hàng. - Môi trƣờng tự nhiên: Những biến động lớn về thời tiết, khí hậu gây ảnh hƣởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh và đặc biệt là lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, điều kiện tự nhiên là yếu tố khó dự đoán, nằm ngoài tầm kiểm Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn