Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực trạng và giải pháp phát triển đại lý hàng hải Việt Nam trước tình hình hội nhập kinh tế quốc tế

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là khái quát tình hình của ngành dịch vụ hàng hải Việt Nam trước quá trình hội nhập quốc tế và ảnh hưởng của việc gia nhập WTO. Thực trạng hoạt động sản xuất kinh doanh của Đại lý Hàng hải Việt Nam; những thuận lợi và khó khăn của Đại lý Hàng hải Việt Nam trước quá trình hội nhập và tự do thương mại ngành dịch vụ hàng hải. Một số giải pháp định hướng sự phát triển của Đại lý Hàng hải Việt Nam để tiếp tục là một trong những doanh nghiệp đứng đầu trong ngành dịch vụ hàng hải vủa Việt nam, có khả năng cạnh tranh với các đối thủ trong và ngoài nước sau khi Việt Nam gia nhập WTO và thực hiện lộ trình mở cửa ngành dịch vụ hàng hải.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Thực trạng và giải pháp phát triển đại lý hàng hải Việt Nam trước tình hình hội nhập kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM LÊ SONG TÙNG THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐẠI LÝ HÀNG HẢI VIỆT NAM TRƯỚC TÌNH HÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2006
-1- MUÏC LUÏC Lôøi môû ñaàu Trang Chöông 1: Toång quan veà dòch vuï haøng haûi vaø vaán ñeà töï do hoùa thöông maïi 01 1.1. Moät soá khaùi nieäm 01 1.1.1 Moät soá khaùi nieäm veà ngaønh dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi 01 1.1.2 Ngaønh dòch vuï moâi giôùi haøng haûi 03 1.2 Moät soá hoïc thuyeát veà töï do hoùa thöông maïi vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá 05 1.2.1 Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo 05 1.2.2 Lyù thuyeát haøm löôïng caùc yeáu toá saûn xuaát cuûa Hecksher-Ohlin (H-O) 06 1.2.3 Lyù thuyeát caùc giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá cuûa Rostow 06 1.2.4 Lyù thuyeát veà khaû naêng caïnh tranh quoác gia- moâ hình kim cöông cuûa Michaele. 08 1.3 Loä trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam vaø nhöõng ñaùnh giaù veà maët lyù thuyeát söï taùc ñoäng cuûa vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO tôùi ngaønh dòch vuï haøng haûi 09 1.3.1 Moät soá vaán ñeà trong quaù trình hoäi nhaäp 09 1.3.2 Loä trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam vaø caùc cam keát cuûa ngaønh dòch vuï haøng haûi khi gia nhaäp toå chöùc WTO 10 1.3.3 Taùc ñoäng cuûa vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO tôùi ngaønh dòch vuï haøng haûi 16 1.4 Baøi hoïc töï do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi cuûa moät soá nöôùc 18 1.4.1 Kinh nghieäm cuûa Malaysia 18 1.4.2 Kinh nghieäm cuûa Singapore 20 1.4.3 Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác 20 Keát luaän chöông 1 21 Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ñaïi lyù haøng haûi Vieät Nam tröôùc xu theá hoäi nhaäp 22 2.1 Giôùi thieäu veà Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam (Vosa Group) 22 2.1.1 Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Ñaïi Lyù Haøng Haûi Vieät Nam 22
-2- 2.1.2 Ngaønh ngheà kinh doanh cuûa Ñaïi Lyù Haøng Haûi Vieät Nam 23 2.1.3 Boä maùy toå chöùc quaûn lyù vaø nhaân söï cuûa Ñaïi Lyù Haøng Haûi Vieät Nam 24 2.2 Ñaùnh giaù toång quaùt veà thöïc traïng ngaønh haøng haûi Vieät Nam tröôùc tình hình môùi 25 2.2.1 Boái caûnh thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá 25 2.2.2 Thöïc traïng ngaønh vaän taûi bieån Vieät Nam tröôùc boái caûnh hoäi nhaäp 26 2.3 Ñaùnh giaù thöïc traïng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa thôøi gian qua 33 2.3.1 Thò tröôøng vaø ñoái thuû caïnh tranh 33 2.3.2 Thöïc traïng coâng taùc saûn xuaát kinh doanh trong thôøi gian qua 36 2.3.3 Hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa caùc ngaønh ngheà chính 38 2.4 Nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi cuûa Vosa tröôùc quaù trình hoäi nhaäp quoác teá vaø töï do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi 46 2.4.1 Nhöõng thuaän lôïi vaø taùc ñoäng tích cöïc 46 2.4.2 Nhöõng khoù khaên vaø taùc ñoäng tieâu cöïc 48 Keát luaän chöông 2 52 Chöông 3: Giaûi phaùp cô baûn cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng Haûi Vieät Nam (Vosa) tröôùc tình hình hoäi nhaäp quoác teá 53 3.1 Moät soá giaûi phaùp cho ngaønh haøng haûi Vieät Nam 53 3.2 Giaûi phaùp cô baûn cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam (Vosa) tröôùc tình hình hoäi nhaäp quoác teá vaø töï do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi 57 3.2.1 Nhöõng giaûi phaùp chung cho chieán löôïc phaùt trieån cuûa Vosa Group 57 3.2.2 Nhöõng giaûi phaùp cuï theå cho söï phaùt trieån cuûa Vosa trong thôøi gian tôùi 59 3.3 Moät soá kieán nghò boå sung 64 Keát luaän chöông 3 68 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC
-3- Danh muïc caùc kyù hieäu, chöõ vieát taét: 1. DWT:Deadweight tonnage: troïng taûi toaøn phaàn 2.ESCAP: Uûy ban Kinh teá vaø xaõ hoäi khu vöïc chaâu AÙ Thaùi Bình Döông 3. FIATA: hieäp hoäi quoác teá nhöõng ngöôøi giao nhaän 4. GRT: Gross Register Tonnage: troïng taûi taán (tính cho taøu) 5.IATA: International Air Transportation Assosiation: hieäp hoäi vaän taûi haøng khoâng quoác teá. 6. MT: meùt taán (tính cho taøu) 7. MOL: haõng taøu Mitsui O.S.K Lines Nhaät Baûn 8. MISC: haõng taøu vaän taûi bieån quoác teá Malaysia 9. NYK: haõng taøu Nippon Yusen Kaisha cuûa Nhaät Baûn 10. SXKD: saûn xuaát kinh doanh 11. SYMS: haõng taøu Shangdong Yangtai cuûa Trung Quoác 12.TEU: Twenty-foot Equivalent Unit, ñôn vò tính container 13. THL: taán haûi lyù 14. TP.HCM: Thaønh phoá Hoà Chí Minh 15. VOSA: Vieät Nam Ocean Shipping Agency 16. VINALINES: Toång Coâng ty Haøng haûi Vieät Nam 17. VIFFAS: hieäp hoäi giao nhaän kho vaän Vieät Nam 18. UNCTAD: toå chöùc Thöông maïi vaø Phaùt trieån Lieân Hôïp Quoác 19. WTO: Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi
-4- Danh muïc caùc baûng, bieåu : 1. Baûng 1: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam trong thôøi gian qua 2. Baûng 2 :Toång keát tình hình hoaït ñoäng SXKD cuûa Vosa töø naêm 2001 - 2005 3. Baûng 3: Toång hôïp soá lieäu ñaïi lyù taøu haøng rôøi töø 2002 -2005 4. Baûng 4: Toång hôïp soá lieäu ñaïi lyù taøu container töø 2002 -2005 5. Baûng 5: Baùo Caùo Doanh Thu Boä Phaän Ñaïi Lyù Vaän Taûi Naêm 2002-2005 6. Baûng 6: Toång keát tình hình nhaäp xuaát haøng hoùa cuûa ñaïi lyù liner töø 2002-2005 7. Baûng 7: Toång keát soá taøu Vosa laøm dòch vuï kieåm ñeám töø 2002-2005 8. Baûng 8: Cô caáu doanh thu cuûa töøng dòch vuï trong toång doanh thu cuûa Vosa (2002-2005) Danh muïc caùc hình veõ, ñoà thò: 1. Bieåu ñoà1: Kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu cuûa Vieät Nam töø 2000-2005 2. Bieåu ñoà 2: keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa töø naêm 2001-2005 3. Bieåu ñoà 3: Keát quaû ñaïi lyù taøu rôøi töø naêm 2002-2005 4. Bieåu ñoà 4: Keát quaû ñaïi lyù container töø naêm 2002-2005 5. Bieåu ñoà 5:Doanh thu boä phaän Ñaïi lyù vaän taûi naêm 2002-2005 6. Bieåu ñoà 6: Keát quaû hoaït ñoäng kieåm ñeám taøu cuûa Vosa töø 2002-2005
-5- LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa vaán ñeà nghieân cöùu Vaøo thôøi ñieåm cuoái naêm 2006 Vieät Nam lieân tieáp ñoùn nhaän hai söï kieän lôùn ñoù laø: sau hôn 11 naêm noã löïc, cuoái cuøng Vieät Nam ñaõ trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO) vaøo ngaøy 07/11/2006 vaø söï kieän Hoäi nghò APEC ñöôïc toå chöùc thaønh coâng toát ñeïp taïi Vieät Nam. Coù theå noùi, moät vaän hoäi môùi ñaõ ñöôïc môû ra vôùi söï höùa heïn moät töông lai phoàn vinh vaø thònh vöôïng cho Vieät Nam. Tuy nhieân beân caïnh nhöõng cô hoäi, caùc doanh nghieäp Vieät Nam noùi chung vaø ngaønh dòch vuï haøng haûi noùi rieâng seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc do söï caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Laø moät trong nhöõng ñôn vò ñöùng ñaàu trong caùc doanh nghieäp dòch vuï haøng haûi cuûa Toång Coâng ty Haøng haûi Vieät Nam, Vosa Group seõ phaûi chòu nhieàu aùp löïc sau quaù trình hoäi nhaäp vaø töï do hoùa thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi. Hoäi nhaäp kinh teá laø xu theá baét buoäc cuûa neàn kinh teá Vieät Nam, vì vaäy ñeå coù theå ñöùng vöõng, duy trì vaø phaùt trieån hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa ngaønh, Vosa caàn phaûi nhìn thaúng vaøo tình hình thöïc teá vaø ñeà ra nhöõng giaûi phaùt thieát thöïc nhaèm ñònh höôùng cho söï phaùt trieån cuûa doanh nghieäp naøy trong thôøi gian tôùi. Coù nhö vaäy, Vosa Group môùi coù theå trôû thaønh moät doanh nghieäp dòch vuï haøng haûi Vieät Nam coù ñaày ñuû naêng löïc, söï töï tin ñeå phaùt trieån vaø caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû trong vaø ngoaøi nöôùc. Chính vì nhöõng lyù do treân maø toâi choïn ñeà taøi “Thöïc traïng vaø giaûi phaùp phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam tröôùc tình hình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ” ñeå nghieân cöùu trong luaän vaên Thaïc só kinh teá cuûa mình. 2. Muïc ñích vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Ñeà taøi naøy nhaèm muïc ñích giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà sau: - Khaùi quaùt tình hình cuûa ngaønh dòch vuï haøng haûi Vieät Nam tröôùc quaù trình hoäi nhaäp quoác teá vaø aûnh höôûng cuûa vieäc gia nhaäp WTO
-6- - Thöïc traïng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam; nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam tröôùc quaù trình hoäi nhaäp vaø töï do thöông maïi ngaønh dòch vuï haøng haûi. - Moät soá giaûi phaùp ñònh höôùng söï phaùt trieån cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam ñeå tieáp tuïc laø moät trong nhöõng doanh nghieäp ñöùng ñaàu trong ngaønh dòch vuï haøng haûi cuûa Vieät Nam, coù khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc ñoái thuû trong vaø ngoaøi nöôùc sau khi Vieät Nam gia nhaäp WTO vaø thöïc hieän loä trình môû cöûa ngaønh dòch vuï haøng haûi. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: Ñoái töôïng nghieân cöùu: Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa Group (Ñaïi lyù haøng haûi Vieät Nam) Phaïm vi nghieân cöùu: Do noäi dung nghieân cöùu bao goàm nhieàu maët neân ñeà taøi chæ giôùi haïn vaøo vieäc phaân tích, ñaùnh giaù caùc yeáu toá töø naêm 2002-2005 bao goàm: - Hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa Vosa Group töø naêm 2002 -2005; - Nhöõng thaønh töïu ñaït ñöôïc trong thôøi gian qua; - Nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên tröôùc quaù trình hoäi nhaäp; - Neâu ra ñònh höôùng phaùt trieån Vosa trong thôøi gian tôùi. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu: - Phaân tích vaø thu thaäp caùc taøi lieäu, vaên baûn, soá lieäu lieân quan ñeán ngaønh dòch vuï haøng haûi cuûa Toång Coâng ty Haøng haûi Vieät Nam vaø Vosa Group döôùi goùc ñoä döïa treân phaân tích duy vaät lòch söû xuyeân suoát ñeà taøi. - Phöông phaùp phaân tích lieân ngaønh. - Söû duïng phaân tích thoáng keâ vaø phöông phaùp so saùnh. 4. Boá cuïc cuûa luaän vaên: Luaän vaên ngoaøi lôøi môû ñaàu vaø keát luaän ñöôïc phaân laøm 3 chöông nhö sau: Chöông 1: Toång quan veà hoaït ñoäng vaän taûi vaø vaán ñeà töï do hoùa thöông maïi trong lónh vöïc dòch vuï vaän taûi. Chöông 2: Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam tröôùc xu theá hoäi nhaäp. Chöông 3: Giaûi phaùp cô baûn cho vieäc ñònh höôùng phaùt trieån Ñaïi lyù Haøng haûi Vieät Nam (Vosa) tröôùc tình hình hoäi nhaäp quoác teá.
-7- CHÖÔNG 1: TOÅNG QUAN VEÀ DÒCH VUÏ HAØNG HAÛI VAØ VAÁN ÑEÀ TÖÏ DO HOÙA THÖÔNG MAÏI 1.1. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM: 1.1.1 Moät soá khaùi nieäm veà ngaønh dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi: ¾ Ñaïi lyù haøng haûi: Ñaïi lyù haøng haûi laø caù nhaân, ñôn vò, coâng ty ñöôïc chuû taøu uûy thaùc ñeå tieán haønh caùc hoaït ñoäng dòch vuï lieân quan ñeán taøu, haøng hoùa, haønh khaùch, baûo hieåm haøng hoùa vaø giaûi quyeát nhöõng tranh chaáp veà hôïp ñoàng vaän chuyeån hoaëc veà tai naïn haøng haûi. Hoaït ñoäng cuûa dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi ñöôïc ñieàu chænh taïi chöông VII cuûa Boä Luaät Haøng Haûi vaø Nghò ñònh10/2001/NÑ-CP ngaøy 19/03/2001 cuûa Chính phuû veà ñieàu kieän kinh doanh dòch vuï haøng haûi. ¾ Ñaïi lyù taøu bieån: Ñaïi lyù taøu bieån laø moät loaïi hình dòch vuï haøng haûi, laø ngöôøi ñaïi dieän thöôøng tröïc cuûa chuû taøu treân cô sôû cuûa hôïp ñoàng uûy thaùc ñoái vôùi töøng chuyeán taøu hoaëc thôøi haïn cuï theå, taïi moät caûng hoaëc khu vöïc haøng haûi nhaát ñònh. Ñaïi lyù taøu nhaân danh chuû thöïc hieän nhöõng nghieäp vuï ñöôïc uûy thaùc goàm: thöïc hieän nhöõng thuû tuïc caàn thieát lieân quan ñeán hoaït ñoäng cuûa taøu taïi caûng; thu xeáp taøu lai, hoa tieâu, caàu beán, nôi neo ñaäu taøu ñeå thöïc hieän vieäc boác dôõ haøng hoùa, ñöa ñoùn haønh khaùch leân xuoáng taøu hoaëc ñi bôø; thöïc hieän vieäc thu hoä, traû hoä caùc loaïi phí vaø leä phí, tieàn cöôùc, thueá cöôùc, tieàn boài thöôøng, thanh toaùn tieàn thöôûng, phaït giaûi phoùng taøu, vaø caùc khoaûn tieàn khaùc; thu xeáp vieäc cung öùng cho taøu bieån taïi caûng; kyù hôïp ñoàng thueâ taøu, laøm thuû tuïc giao nhaän taøu vaø thuyeàn vieân; kyù keát caùc hôïp ñoàng vaän chuyeån, baûo hieåm haøng haûi, hôïp ñoàng xeáp dôõ haøng hoùa, hôïp ñoàng thueâ lao ñoäng; thöïc hieän caùc thuû tuïc coù lieân quan ñeán tranh chaáp haøng haûi, tai naïn haøng haûi; giaûi quyeát caùc coâng vieäc khaùc theo uûy thaùc cuûa chuû taøu. ¾ Ñaïi lyù container: ñaïi lyù container laø ngöôøi ñaïi dieän cho chuû haõng taøu thöïc hieän caùc thuû tuïc xuaát nhaäp haøng container, thu gom haøng, giao nhaän haøng hoùa, thu cöôùc khaùch haøng, thöïc hieän nghóa vuï thueá vôùi nöôùc sôû taïi. Ñaïi lyù container cuõng thöïc hieän vieäc tìm kieám khaùch haøng vaø laøm thuû tuïc cho caùc loâ haøng chæ ñònh. Tuøy
-8- vaøo thoûa thuaän cuûa haõng taøu maø ñaïi lyù container ñöôïc höôûng tyû leä hoa hoàng treân tieàn cöôùc taøu thu ñöôïc hoaëc ñöôïc höôûng troïn phí phaùt haønh chöùng töø. ¾ Ñaïi lyù vaän taûi: Ñaïi lyù vaän taûi laø ngöôøi nhaân danh ngöôøi uûy thaùc ñeå thu xeáp vieäc vaän taûi, giao nhaän haøng hoùa maø khoâng ñoùng vai troø laø ngöôøi vaän taûi. Baûn chaát cuûa ñaïi lyù vaän taûi laø caàu noái giöõa ngöôøi göûi haøng vaø ngöôøi vaän chuyeån. Treân cô sôû laø ngöôøi vaän chuyeån haøng hoùa, ñaïi lyù vaän taûi toå chöùc thöïc hieän caùc coâng vieäc phuïc vuï quaù trình vaän chuyeån, giao nhaän haøng hoùa, vaän chuyeån haønh khaùch vaø haønh lyù, nhö: tö vaán phöông tieän vaän taûi vaø ñoùng goùi haøng hoùa, thuû tuïc haûi quan, tuaân thuû nhöõng ñieàu kieän vaän taûi ngoaïi thöông quoác teá cuõng nhö höôùng daãn L/C; löïa choïn phöông tieän vaø hôïp ñoàng vaän chuyeån; thu gom haøng; noäp caùc phí vaän taûi; tö vaán khaùch haøng veà kho baõi vaø heä thoáng phaân phoái; baûo löu caùc chöùng töø cuûa mình vaø cuûa ngöôøi vaän taûi; giaùm saùt söï di chuyeån cuûa haøng hoùa. Traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cuûa ñaïi lyù haøng haûi: ñaïi lyù haøng haûi trong phaïm vi thaåm quyeàn cuûa mình, tieán haønh caùc hoaït ñoäng caàn thieát ñeå baûo veä caùc quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa chuû taøu; chaáp haønh caùc yeâu caàu vaø chæ daãn cuûa chuû taøu; giöõ lieân laïc kòp thôøi vôùi chuû taøu veà caùc dieãn bieán lieân quan ñeán coâng vieäc ñöôïc uûy thaùc; tính toaùn chính xaùc caùc khoaûn thu , chi lieân quan ñeán coâng vieäc ñöôïc uûy thaùc; boài thöôøng chuû taøu caùc thieät haïi do loãi mình gaây ra; ñöôïc öùng tröôùc theo caùc khoaûn tieàn ñöôïc döï chi cho coâng vieäc uûy thaùc; ñöôïc höôûng ñaïi lyù phí vaø thöïc hieän caùc coâng vieäc theo uûy quyeàn khaùc… Ñaïi lyù taøu bieån vaø chuû taøu: Moái quan heä luaät phaùp giöõa ñaïi lyù taøu bieån vaø ngöôøi uûy thaùc laø moái quan heä giöõa hai chuû theå hôïp ñoàng cho töøng chuyeán taøu trong moät thôøi gian cuï theå hoaëc nhieàu chuyeán taøu trong thôøi haïn cuï theå, theo caùc hình thöùc do hai beân thoaû thuaän. Trong hôïp ñoàng phaûi ghi roõ phaïm vi uûy thaùc cuûa chuû taøu cho ngöôøi ñaïi lyù. Hôïp ñoàng laø cô sôû ñeå xaùc ñònh quan heä luaät phaùp giöõa hai beân vaø laø baèng chöùng veà söï uûy nhieäm cuûa chuû taøu cho ngöôøi ñaïi lyù trong quan heä ñoái vôùi ngöôøi thöù ba. Caùc beân tham gia hôïp ñoàng ñaïi lyù thoûa thuaän veà ñaïi lyù phí ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû taäp quaùn ñòa phöông. Caùc beân tham gia hôïp ñoàng ñaïi lyù ñeàu coù quyeàn ruùt ra hoûi hôïp ñoàng theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoûa thuaän tröôùc trong
-9- hôïp ñoàng. Chuû taøu coù traùch nhieäm höôùng daãn ngöôøi ñaïi lyù thöïc hieän coâng vieäc ñaõ uûy thaùc khi caàn thieát vaø phaûi öùng tröôùc theo. Moân veà ngheà giao nhaän kho vaän, ñaïi lyù vaän taûi taøu bieån logistics, vaän taûi ña phöông thöùc do caùc toå chöùc quoác teá nhö: FIATA, IATA, ESCAP, UNCTAD hoaëc VIFFAS hoaëc caùc toå chöùc töông töï cuûa nöôùc ngoaøi caáp; coù giaáy chöùng nhaän trình ñoä tieáng Anh (trình ñoä B). Caùc tröôøng hôïp ñaëc caùch caáp Giaáy xaùc nhaän trình ñoä nghieäp vuï ñaïi lyù taøu bieån: ñoái vôùi caùc ñoái töôïng coù vaên baûn cuûa caùc lôùp hoïc trong vaø ngoaøi nöôùc ñöôïc hoäi ñoàng kieåm tra chaáp thuaän seõ ñöôïc ñaëc caùch caáp Giaáy xaùc nhaän trình ñoä nghieäp vuï ñaïi lyù taøu bieån. Ñoái vôùi caùc coâng ty laø hoäi vieân Hieäp hoäi Ñaïi lyù vaø moâi giôùi Haøng haûi Vieät Nam vaø Hieäp hoäi giao nhaän kho vaän, trong quaù trình keát naïp ñaõ ñöôïc xem xeùt vaø ñöôïc theo doõi cuûa Hieäp hoäi. Nghóa vuï, traùch nhieäm cuûa Ñaïi lyù vieân Haøng haûi: Ñaïi lyù vieân Haøng haûi coù traùch nhieäm tieán haønh caùc hoaït ñoäng caàn thieát ñeå baûo veä quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa chuû taøu; phaûi chaáp haønh caùc yeâu caàu vaø chæ daãn cuûa chuû taøu; nhanh choùng thoâng baùo cho chuû taøu veà caùc söï vieäc lieân quan ñeán coâng vieäc ñöôïc uûy thaùc; tính toaùn chính xaùc caùc khoaûn thu vaø chi lieân quan ñeán coâng vieäc uûy thaùc. 1.1.2 Ngaønh dòch vuï moâi giôùi haøng haûi: Moâi giôùi laø moät loaïi hình dòch vuï haøng haûi ñöôïc quy ñònh trong Boä luaät Haøng haûi Vieät Nam vaø Nghò ñònh 10/2001NÑ – CP ngaøy 19/3/2001 cuûa Chính phuû veà ñieàu kieän kinh doanh dòch vuï haøng haûi. Caùc loaïi hình moâi giôùi haøng haûi: laø caùc dòch vuï lieân quan ñeán moâi giôùi kyù keát hôïp ñoàng vaän chuyeån haøng hoùa, haønh khaùch, haønh lyù; hôïp ñoàng baûo hieåm haøng haûi; hôïp ñoàng cho thueâ taøu, hôïp ñoàng mua baùn taøu, hôïp ñoàng lai daét, hôïp ñoàng thueâ vaø cho thueâ thuyeàn vieân vaø caùc hôïp ñoàng haøng haûi töông öùng khaùc do ngöôøi uûy thaùc yeâu caàu theo töøng hôïp ñoàng cuï theå. Quan heä giöõa moâi giôùi haøng haûi vaø ngöôøi uûy thaùc: quan heä phaùp luaät giöõa ngöôùi moâi giôùi haøng haûi vaø ngöôøi uûy thaùc ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû hôïp ñoàng uûy thaùc ñöôïc thoûa thuaän kyù keát. Ngöôøi moâi giôùi coù nghóa vuï thöïc hieän vieäc moâi giôùi
- 10 - trung thöïc, baûo quaûn caùc maãu haøng hoùa, taøi lieäu ñöôïc giao ñeå thöïc hieän vieäc moâi giôùi vaø hoaøn traû cho ngöôøi uûy thaùc sau khi hoaøn thieän vieäc moâi giôùi. Ngöôøi moâi giôùi haøng haûi khoâng ñöôïc tieát loä cung caáp thoâng tin laøm phöông haïi ñeán lôïi ích cuûa ngöôøi uûy thaùc vaø phaûi boài thöôøng cho cho ngöôøi ñöôïc uûy thaùc caùc thieät haïi do loãi mình gaây ra. Ñieàu kieän kinh doanh moâi giôùi haøng haûi: Doanh nghieäp chæ ñöôïc pheùp kinh doanh dòch vuï moâi giôùi haøng haûi khi giaùm ñoác coù thôøi gian coâng taùc toái thieåu 2 naêm tröïc tieáp ñaûm nhieäm nghieäp vuï haøng haûi; nhaân vieân moâi giôùi haøng haûi phaûi toát nghieäp Ñaïi hoïc ngoaïi thöông hoaëc Ñaïi hoïc Haøng haûi hoaëc coù thôøi gian thöïc hieän nghieäp vuï haøng haûi toái thieåu 3 naêm. Moät soá vaán ñeà lieân quan khaùc: ngöôøi moâi giôùi haøng haûi chæ ñöôïc höôûng hoa hoàng moâi giôùi möùc thoûa thuaän tröôùc cho hoaït ñoäng trung gian cuûa mình khi hôïp ñoàng kyù keát. Trong tröôøng hôïp khoâng coù thoûa thuaän tröôùc, hoa hoàng moâi giôùi ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû taäp quaùn ñòa phöông. Ngöôøi moâi giôùi haøng haûi nhaân danh ngöôøi uûy thaùc kyù keát hôïp ñoàng hoaëc thu caùc khoaûn tieàn coù lieân quan, neáu khoâng coù söï haïn cheá roõ raøng maø beân kia ñaõ bieát. Ngöôøi moâi giôùi haøng haûi coù quyeàn phuïc vuï caùc beân tham gia hôïp ñoàng vôùi ñieàu kieän phaûi thoâng baùo cho taát caû caùc beân bieát vieäc ñoù vaø coù nghóa vuï quan taâm ñeán quyeàn lôïi hôïp phaùp cuûa caùc beân lieân quan. Ngöôøi moâi giôùi haøng haûi khoâng ñöôïc tham gia vaøo vieäc thöïc hieän ñoàng giöõa caùc beân ñöôïc moâi giôùi, trong tröôøng hôïp coù söï uûy thaùc cuûa ngöôøi ñöôïc moâi giôùi. Thôøi hieäu khieáu kieän veà thöïc hieän hôïp ñoàng giöõa caùc beân moâi giôùi, trong tröôøng hôïp coù söï uûy thaùc cuûa ngöôøi ñöôïc moâi giôùi. Thôøi hieäu khieáu kieän veà vieäc thöïc hieän hoaït ñoäng moâi giôùi haøng haûi giöõa ngöôøi moâi giôùi vaø ngöôøi ñöôïc uûy thaùc laø 2 naêm, tính töø ngaøy phaùt sinh vuï vieäc. 1.2 MOÄT SOÁ HOÏC THUYEÁT VEÀ TÖÏ DO HOÙA THÖÔNG MAÏI VAØ HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ. Trong quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam noùi chung vaø ngaønh dòch vuï haøng haûi noùi rieâng, caùc lyù thuyeát veà thöông maïi quoác teá laø cô sôû lyù luaän quan troïng ñeå phaân tích tình hình thöïc teá, töø ñoù ñöa ra caùc chính saùch vaø giaûi
- 11 - phaùp phuø hôïp. Tuy nhieân ñeå phuïc vuï cho ñeà taøi naøy luaän vaên chuù troïng vaøo 4 lyù thuyeát laø: lyù thuyeát lôïi theá so saùnh, lyù thuyeát Hecksher-Ohlin, lyù thuyeát caùc giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá vaø lyù thuyeát veà khaû naêng caïnh tranh quoác gia. Neáu bieát vaän duïng hôïp lyù nhöõng lyù thuyeát thöông maïi quoác teá naøy vaøo thöïc tieãn thì neàn kinh teá Vieät Nam vaø ngaønh dòch vuï haøng haûi seõ coù ñöôïc moät söï chuaån bò thích hôïp ñeå böôùc vaøo tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 1.2.1 Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cuûa David Ricardo Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh bao goàm moät soá ñieåm cô baûn sau: - Thöông maïi vaãn coù theå ñöôïc thöïc hieän trong tröôøng hôïp moät quoác gia coù hao phí lao ñoäng luoân cao hôn trong vieäc saûn xuaát ra caû 2 loaïi saûn phaåm (töùc khoâng coù lôïi theá tuyeät ñoái ñeå saûn xuaát ra caû 2 saûn phaåm) vôùi moät quoác gia coù hao phí lao ñoäng thaáp hôn cho caû 2 saûn phaåm (töùc coù lôïi theá tuyeät ñoái ñeå saûn xuaát caû hai saûn phaåm). - Quaù trình thöông maïi quoác teá chæ xaûy ra khi tyû leä trao ñoåi naèm trong khoaûng (mieàn, khung) tyû leä trao ñoåi ñeå hai quoác gia coù lôïi veà thöông maïi. - Caùc quoác gia ñeàu coù lôïi khi tham gia thöông maïi quoác teá, thaäm chí caùc quoác gia caøng nhoû caøng ñöôïc lôïi töø thöông maïi quoác teá. Maëc duø coù nhöõng ñieåm yeáu keùm vaø sai leäch, nhöng lôïi theá so saùnh coù yù nghóa thöïc teá raát lôùn ñoái vôùi thöông maïi quoác teá. Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh cho pheùp ngöôøi ta coù theå caûm nhaän ñöôïc nhöõng öu ñieåm cuûa thöông maïi quoác teá: lôïi theá cuûa quoác gia ñöôïc söû duïng coù hieäu quaû hôn, ngöôøi tieâu duøng ñöôïc tieâu duøng nhieàu hôn, giaù reû vaø saûn phaåm chaát löôïng cao hôn. Lyù thuyeát lôïi theá so saùnh raát coù theå ñöôïc öùng duïng ñoái vôùi quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa Vieät Nam. 1.2.2 Lyù thuyeát haøm löôïng caùc yeáu toá saûn xuaát cuûa Hecksher – Ohlin (H-O) Tính chaát phöùc taïp trong quaù trình saûn xuaát vaø thöông maïi vôùi nhieàu loaïi haøng hoùa ñaõ ñöôïc caùc nhaø kinh teá Thuïy Ñieån Eli Heckscher vaø Beitil Ohlin môû roäng trong suoát nöûa ñaàu cuûa theá kyû 20 vaø ñeà caäp ñeán 2 yeáu toá nhö lao ñoäng vaø voán. Thuyeát haøm löôïng caùc yeáu toá xem xeùt kyõ löôõng nhöõng hoaït ñoäng beân trong
- 12 - cuûa neàn kinh teá vaø taäp trung giaûi thích cô sôû lôïi theá so saùnh cuûa moät quoác gia ñoù laø: lôïi theá veà nhöõng nguoàn löïc saûn xuaát voán coù. Trong noäi dung caùc lyù thuyeát haøm löôïng yeáu toá saûn xuaát thì lyù thuyeát 1: lyù thuyeát Hecksher – Ohlin (H-O) coù theå aùp duïng ñoái vôùi tình hình thöïc teá cuûa neàn kinh teá Vieät Nam. Noäi dung cuûa lyù thuyeát naøy laø: Moät quoác gia seõ chuyeân moân hoùa saûn xuaát vaø xuaát khaåu saûn phaåm ñoøi hoûi söû duïng nhieàu yeáu toá saûn xuaát maø quoác gia dö thöøa vôùi giaù reû vaø nhaäp khaåu saûn phaåm ñoøi hoûi söû duïng nhieàu yeáu toá saûn xuaát maø quoác gia khan hieám vôùi giaù ñaét. Noùi caùch khaùc: moät quoác gia seõ coù lôïi theá so saùnh veà nhöõng saûn phaåm söû duïng nhieàu yeáu toá maø quoác gia dö thöøa vaø khoâng coù lôïi theá veà nhöõng saûn phaåm söû duïng nhieàu yeáu toá maø quoác gia khan hieám. 1.2.3. Lyù thuyeát caùc giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá cuûa Rostow Treân cô sôû nghieân cöùu Walter Rostow ñaõ ñi ñeán keát luaän: söï phaùt trieån cuûa moät quoác gia coù caùc giai ñoaïn taêng tröôûng khaùc nhau. Noù bao goàm 5 giai ñoaïn: giai ñoaïn xaõ hoäi truyeàn thoáng, giai ñoaïn tieàn caát caùnh, giai ñoaïn caát caùnh, giai ñoaïn höng thònh vaø thôøi kyø tieâu thuï haøng hoùa haøng loaït. Giai ñoaïn 1: Xaõ hoäi truyeàn thoáng Trong giai ñoaïn ñaàu ngaønh saûn xuaát noâng nghieäp chieám tyû troïng lôùn trong toång saûn phaåm noäi ñòa. Lao ñoäng trong noâng nghieäp chieám tyû troïng cao trong toång soá lao ñoäng cuûa quoác gia. Saûn xuaát xaõ hoäi mang naëng tính chaát khai thaùc töø thieân nhieân, töï cung töï caáp. Moái quan heä kinh teá quoác teá noùi chung vaø thöông maïi noùi rieâng coøn nhieàu haïn cheá. Giai ñoaïn 2: Tieàn caát caùnh Treân cô sôû löïc löôïng saûn xuaát phaùt trieån vaø moái quan heä kinh teá quoác teá ñöôïc môû roäng, kinh teá cuûa caùc quoác gia taêng tröôûng nhanh choùng theo xu höôùng gia taêng tyû troïng saûn phaåm cuûa caùc ngaønh phi noâng nghieäp nhö coâng nghieäp, dòch vuï. Ñeå taïo ñieàu kieän cho neàn kinh teá caát caùnh, trong giai ñoaïn naøy phaûi coù söï ñoät phaù veà caùc lónh vöïc:
- 13 - Thöù nhaát; haï taàng cô sôû phaûi ñöôïc caûi taïo vaø naâng caáp nhaèm thuùc ñaåy saûn xuaát vaø taêng khaû naêng chuyeân moân hoùa saûn xuaát saûn phaåm. Thöù hai; ngaønh noâng nghieäp phaûi ñaûm baûo an ninh löông thöïc, cung caáp ñuû thöïc phaåm cho xaõ hoäi, ñoàng thôøi chuyeån sang saûn xuaát haøng hoùa. Thöù ba; ngoaïi thöông cuûa quoác gia phaûi phaùt trieån nhaèm ñaùp öùng nhu caàu veà nguyeân vaät lieäu, coâng ngheä cho saûn xuaát noäi ñòa. Giai ñoaïn 3: Giai ñoaïn caát caùnh Treân cô sôû chuaån bò ñieàu kieän ôû giai ñoaïn treân, giai ñoaïn naøy caùc raøo caûn trong nöôùc ñoái vôùi söï taêng tröôûng seõ ñöôïc thay theá baèng caùc bieän phaùp kích thích taêng tröôûng. Muïc tieâu taêng tröôûng trôû thaønh muïc tieâu haøng ñaàu cuûa quoác gia. Tuy nhieân Rostow cho raèng: quoác gia muoán caát caùnh ñöôïc caàn phaûi coù 3 ñieàu kieän: - Tyû leä phaàn traêm ñaàu tö cuûa toaøn xaõ hoäi tính trong toång saûn phaåm quoác daân phaûi cao vaø oån ñònh. - Ngaønh coâng nghieäp phaûi taêng nhanh nhaát laø 2 khu vöïc: khu vöïc cheá taïo cô baûn vaø khu vöïc caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï. - Heä thoáng hoã trôï phaùt trieån kinh teá nhö: heä thoáng ngaân haøng, caùc thò tröôøng voán, heä thoáng dòch vuï … phaûi ñöôïc chuù troïng phaùt trieån. Giai ñoaïn 4: Giai ñoaïn höng thònh Ñaây laø giai ñoaïn kinh teá cuûa quoác gia taêng tröôûng cao vaø oån ñònh. Caùc chæ tieâu phaùt trieån con ngöôøi taêng nhanh, coâng ngheä saûn xuaát ñaït ñeán ñænh cao. Giai ñoaïn 5: Thôøi kyø tieâu duøng haøng hoùa haøng loaït. Thôøi kyø naøy kinh teá phaùt trieån, haøng hoùa ñöôïc saûn xuaát haøng loaït döïa treân cô sôû lôïi theá veà quy moâ, daân cö coù möùc soáng cao. Xeùt lyù thuyeát caùc giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá cuûa Rostow thì Vieät Nam ñang ôû giai ñoaïn 2: giai ñoaïn tieàn caát caùnh. Ngaønh dòch vuï haøng haûi Vieät Nam cuõng goùp phaàn vaøo giai ñoaïn tieàn caát caùnh cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc. 1.2.4 Lyù thuyeát veà khaû naêng caïnh tranh quoác gia- moâ hình kim cöông cuûa Michaele.
- 14 - Naêm 1990, Michaele Porter ñaõ ñöa ra lyù thuyeát veà lôïi theá khaû naêng caïnh tranh quoác gia. M.Porter cho raèng söùc caïnh cuûa doanh nghieäp phuï thuoäc vaøo khaû naêng ñoåi môùi coâng ngheä, maãu maõ saûn phaåm, phöông thöùc quaûn trò, moâi tröôøng kinh doanh maø doanh nghieäp hoaït ñoäng. Khaû naêng caïnh tranh cuûa quoác gia phuï thuoäc vaøo khaû naêng ñoåi môùi, khaû naêng tieáp caän nguoàn voán quoác teá cuûa moãi quoác gia vaø khaû naêng öùng duïng coâng ngheä môùi hieän ñaïi cuûa neàn kinh teá. Ngaøy nay caùc yeáu toá ñaàu vaøo quan troïng cuûa neàn kinh teá khoâng chæ laø lao ñoäng, voán, taøi nguyeân thieân nhieân maø coøn coù caû nhöõng yeáu toá do chính baûn thaân doanh nghieäp hay Chính phuû taïo ra. Theo Porter khaû naêng caïnh tranh cuûa quoác gia phuï thuoäc vaøo söï lieân keát cuûa 4 yeáu toá: (1) chieán löôïc cuûa doanh nghieäp, cô caáu vaø söï caïnh tranh noäi boä ngaønh; (2) caùc ñieàu kieän veà caàu; (3) caùc ngaønh coâng nghieäp lieân quan vaø boå trôï, (4) caùc ñieàu kieän veà yeáu toá saûn xuaát. Chieán löôïc, cô caáu vaø caïnh tranh noäi boä ngaønh Caùc ñieàu kieän veà Caùc ñieàu kieän veà yeáu toá saûn xuaát phía caàu Caùc ngaønh coâng nghieäp boå trôï vaø lieân quan Moâ hình kim cöông Porter Ngaøy nay khaû naêng caïnh tranh cuûa quoác gia bao goàm 3 caáp ñoä sau: (1) naêng löïc caïnh tranh quoác gia; (2) naêng löïc caïnh tranh doanh nghieäp; (3) naêng löïc caïnh tranh cuûa saûn phaåm, dòch vuï. Ba caáp ñoä caïnh tranh naøy coù moái quan heä gaén boù höõu cô vôùi nhau vaø taïo ra söùc maïnh caïnh tranh cuûa moät quoác gia. Naêng löïc caïnh tranh quoác gia ñoøi hoûi coù nhieàu doanh nghieäp coù naêng löïc caïnh tranh, ñoàng thôøi phaûi xaây döïng moâi tröôøng kinh doanh , chính saùch vó moâ vaø
- 15 - keát caáu haï taàng thích hôïp. Chính phuû laø ngöôøi chòu traùch nhieäm taïo vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh quoác gia. Dieãn ñaøn kinh teá theá giôùi (WEF) ñaõ ñöa ra 8 yeáu toá quyeát ñònh naêng löïc caïnh tranh quoác gia: 1. Möùc ñoä môû cöûa hay hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá; 2. Söï phaùt trieån cuûa theå cheá kinh teá thò tröôøng; 3. Coâng ngheä; 4. Keát caáu haï taàng; 5. Lao ñoäng; 6. Quaûn lyù doanh nghieäp; 7. Chính phuû; 8. Theå cheá nhaø nöôùc. WEF xeáp haïng naêng löïc caïnh tranh cuûa Vieät Nam naêm 2001 laø 60/75; naêm 2002 laø 65/80. Naêng löïc caïnh tranh cuûa Vieät Nam ñöôïc bieåu hieän thoâng qua caùc yeáu toá sau ñaây: OÅn ñònh chính trò xaõ hoäi; An ninh vaø traät töï; Vò trí ñòa lyù thuaän lôïi; Toác ñoä taêng tröôûng kinh teá cao; Taøi nguyeân thieân nhieân; Lòch söû laâu ñôøi, coù neàn vaên hoùa, phong tuïc taäp quaùn rieâng; Ngöôøi lao ñoäng thoâng minh, caàn cuø, kheùo tay, löïc löôïng lao ñoäng treû, ñoâng ñaûo. 1.3 LOÄ TRÌNH HOÄI NHAÄP KINH TEÁ QUOÁC TEÁ CUÛA NGAØNH HAØNG HAÛI VIEÄT NAM VAØ NHÖÕNG ÑAÙNH GIAÙ VEÀ MAËT LYÙ THUYEÁT SÖÏ TAÙC ÑOÄNG CUÛA VIEÄC VIEÄT NAM GIA NHAÄP WTO TÔÙI NGAØNH DÒCH VUÏ HAØNG HAÛI. 1.3.1 Moät soá vaán ñeà trong quaù trình hoäi nhaäp: Trong xu höôùng toaøn caàu hoaù kinh teá, Vieät Nam ñaõ, ñang vaø seõ tham gia vaøo caùc toå chöùc kinh teá theá giôùi, khu vöïc. Maëc duø trong thôøi gian tröôùc ñaây, Nhaø nöôùc ñaõ thöïc hieän baûo hoä hoaøn toaøn ñoái vôùi lónh vöïc vaän taûi noäi ñòa baèng taøu bieån vaø dòch vuï ñaïi lyù haøng haûi song nhöõng bieän phaùp baûo hoä naøy ñang giaûm daàn töøng böôùc khi Vieät Nam thöïc hieän Hieäp ñònh haøng haûi ASEAN vaø nhaát laø khi ñaõ gia nhaäp WTO. Keå töø naêm 1996, Vieät Nam baét ñaàu thöïc hieän caùc cam keát trong loä trình gia nhaäp AFTA. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc caùc haõng taøu trong khu vöïc coù
- 16 - theå môû chi nhaùnh taïi Vieät Nam vaø tröïc tieáp cung caáp caùc loaïi hình dòch vuï haøng haûi, taïo ra söùc caïnh tranh lôùn treân thò tröôøng Theo Nghò ñònh 108 höôùng daãn thi haønh Luaät Ñaàu tö, seõ coù 13 ngaønh ngheà thuoäc lónh vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù ñieàu kieän goàm ngaân haøng, baûo hieåm, vieãn thoâng, haøng haûi, quaûng caùo, kinh doanh baát ñoäng saûn... Thaùng 10/2004, Vieät Nam coù moät soá cam keát vôùi EU veà dòch vuï vaän taûi bieån vaø muoán ñieàu naøy khoâng ñöôïc aùp duïng chung cho taát caû caùc thaønh vieân khaùc trong Toå chöùc Thöông maïi theá giôùi (WTO) (khi Vieät Nam kyù hieäp ñònh vaän taûi vôùi moät nöôùc naøo ñoù, hieäp ñònh seõ khoâng aùp duïng ñoàng loaït cho caùc thaønh vieân khaùc). Ñaây chính laø noäi dung trong ngaøy ñaøm phaùn cuoái cuøng taïi Geneve, Thuïy Syõ voán ñaõ naûy sinh phöùc taïp, töôûng chöøng beá taéc vì lieân quan ñeán vieäc loaïi tröø trong dòch vuï vaän taûi bieån (sau naøy Vieät Nam kyù hieäp ñònh seõ khoâng aùp duïng ñoàng loaït cho caùc thaønh vieân khaùc). Qua ñaáu tranh, thuyeát phuïc, cuoái cuøng caùc ñoái taùc chaáp nhaän. 1.3.2 Loä trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam vaø caùc cam keát cuûa ngaønh dòch vuï haøng haûi sau khi gia nhaäp toå chöùc WTO 1.3.2.1 Loä trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam Ñeå chuaån bò cho quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Boä Giao thoâng Vaän taûi ñaõ xaây döïng Chieán löôïc hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ngaønh giao thoâng vaän taûi vaø Xaây döïng loä trình cho quaù trình hoäi nhaäp cuûa ngaønh haøng haûi Vieät Nam trong thôøi gian vôùi noäi dung nhö sau: - Ñoái vôùi vaän taûi haøng hoùa: + Vaän taûi noäi ñòa: 100% khoái löôïng haøng hoùa vaän chuyeån noäi ñòa daønh cho taøu bieån thuoäc sôû höõu Vieät Nam (khoâng cam keát). + Vaän taûi haøng hoùa xuaát nhaäp khaåu (vaän taûi quoác teá):Haøng container: 40% toång löôïng haøng daønh cho ñoäi taøu bieån thuoäc sôû höõu Vieät Nam; Haøng daàu thoâ: 30% toång löôïng haøng daønh cho ñoäi taøu bieån thuoäc sôû höõu Vieät Nam; Haøng rôøi: 20% toång löôïng haøng daønh cho ñoäi taøu bieån thuoäc sôû höõu Vieät Nam. Ñeå ñaûm baûo thò phaàn vaän taûi nhö ñaõ neâu treân, ngaønh Giao thoâng vaän taûi caàn ñeà nghò Chính phuû ban haønh quy ñònh taát caû nhöõng loâ haøng vaän chuyeån thanh toaùn
- 17 - cöôùc baèng tieàn ngaân saùch Nhaø nöôùc phaûi vaän chuyeån baèng taøu cuûa caùc doanh nghieäp 100% sôû höõu Vieät Nam. Caùc loâ haøng khaùc giaûm thueá xuaát nhaäp khaåu (möùc giaûm bao nhieâu caàn tính toaùn cuï theå). Bieän phaùp haïn cheá naøy seõ loaïi boû sau 5-10 naêm keå töø khi Vieät Nam trôû thaønh thaønh vieân WTO. Theo phöông thöùc hieän dieän thöông maïi chæ cho pheùp thaønh laäp coâng ty lieân doanh vaø phaàn voán goùp cuûa Vieät Nam khoâng nhoû hôn 51% keøm theo ñieàu kieän veà quyeàn kieåm soaùt (tyû leä ngöôøi Vieät Nam trong thaønh vieân Hoäi ñoàng Quaûn trò vaø Ban Giaùm ñoác) vaø ñieàu kieän veà thuyeàn vieân Vieät Nam laøm vieäc trong lieân doanh. Coâng ty vaän taûi bieån nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc pheùp laäp Vaên phoøng ñaïi dieän, khoâng ñöôïc laäp chi nhaùnh taïi Vieät Nam. Caùc bieän phaùp haïn cheá naøy döï kieán seõ loaïi boû vaøo giai ñoaïn 2007-2010. Sau thôøi haïn treân seõ cho pheùp thaønh laäp coâng ty con, chi nhaùnh cuûa coâng ty vaän taûi bieån nöôùc ngoaøi. Veà cheá ñoä ñaõi ngoä quoác gia: taøu thuyeàn nöôùc ngoaøi chòu caûng phí cao hôn taøu thuyeàn trong nöôùc. - Ñoái vôùi vaän taûi haønh khaùch: Vaän taûi noäi ñòa: 100% khoái löôïng haønh khaùch vaän chuyeån trong noäi ñòa daønh cho taøu bieån thuoäc sôû höõu Vieät Nam (khoâng cam keát). Vaän taûi quoác teá: cho pheùp thaønh laäp lieân doanh khoâng haïn cheá veà tyû leä voán goùp nhöng keøm ñieàu kieän veà thuyeàn vieân Vieät Nam laøm vieäc trong lieân doanh. - Ñoái vôùi dòch vuï thueâ taøu ñònh haïn: Khuyeán khích cho nöôùc ngoaøi thueâ taøu cuûa caùc doanh nghieäp trong nöôùc khoâng coù ñieàu kieän gì keøm theo. Cho pheùp ngöôøi cung caáp dòch vuï vaän taûi cuûa Vieät Nam thueâ taøu cuûa nöôùc ngoaøi keøm theo ñieàu kieän veà kyõ thuaät cuûa taøu. - Ñoái vôùi dòch vuï söûa chöõa, baûo döôõng taøu bieån: Caùc loaïi taøu cuûa ñoäi taøu Vieät Nam maø khaû naêng trong nöôùc coù theå söûa chöõa ñöôïc thì phaûi söûa chöõa trong nöôùc vaø phaûi daønh cho caùc doanh nghieäp 100% sôû höõu Vieät Nam. Bieän phaùp naøy döï kieán seõ baõi boû vaøo naêm 2010. - Ñoái vôùi dòch vuï lai daét:
- 18 - Daønh cho caùc doanh nghieäp 100% voán sôû höõu Vieät Nam. Bieän phaùp naøy döï kieán seõ baõi boû vaøo naêm 2010. Sau thôøi haïn treân seõ cho pheùp thaønh laäp coâng ty lieân doanh hoaëc coâng ty 100% voán nöôùc ngoaøi theo caùc quy ñònh chung cuûa Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ñeå cung caáp dòch vuï naøy. - Ñoái vôùi caùc dòch vuï hoã trôï vaän taûi bieån (ñaïi lyù taøu bieån vaø moâi giôùi haøng haûi, cung öùng taøu bieån): Khoâng cho ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi theo phöông thöùc hieän dieän thöông maïi taïi Vieät Nam maø daønh cho caùc doanh nghieäp 100% sôû höõu Vieät Nam. Bieän phaùp naøy döï kieán seõ baõi boû vaøo naêm 2015. Sau thôøi haïn treân seõ cho pheùp ñaàu tö döôùi hình thöùc lieân doanh vôùi voán goùp cuûa Vieät Nam khoâng nhoû hôn 70% (hoaëc khoâng cam keát caùc dòch vuï naøy). 1.3.2.2 Caùc cam keát cuûa ngaønh dòch vuï haøng haûi sau khi gia nhaäp toå chöùc WTO Trong Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi (WTO) coù 4 möùc cam keát môû cöûa thò tröôøng haøng haûi thì Vieät Nam choïn möùc thöù 3. Ñoái vôùi giôùi kinh doanh vaän taûi bieån, ñieàu naøy coù nghóa Vieät Nam môû cöûa gaàn nhö hoaøn toaøn lónh vöïc haøng haûi, vôùi söï hieän dieän cuûa toå chöùc ñaàu tö nhieàu hôn caù nhaân. Theo cam keát gia nhaäp WTO, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù theå tham gia kinh doanh trong ngaønh haøng haûi Vieät Nam theo nhöõng hình thöùc baét buoäc laø lieân doanh hoaëc BOT. Ñoái vôùi lieân doanh, baét buoäc phaàn voán cuûa Vieät Nam chieám toái thieåu laø 51%, vaø phaàn voán cuûa phía nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc chieám toái ña 49%. Vieät Nam ñaõ coù nhöõng cam keát nhö sau trong dòch vuï vaän taûi bieån vaø hoã trôï vaän taûi bieån sau khi gia nhaäp toå chöùc WTO: ¾ Dòch vuï vaän taûi bieån - Ngaønh vaø phaân ngaønh: Vieät Nam khoâng haïn cheá nhaø cung caáp dòch vuï nöôùc ngoaøi vaän chuyeån haøng hoùa qua bieân giôùi, dòch vuï vaän taûi haønh khaùch tröø vaän taûi noäi ñòa. - Ñoái vôùi haïn cheá tieáp caän thò tröôøng: Cung caáp qua bieân giôùi: Vieät Nam chöa cam keát, ngoaïi tröø khoâng haïn cheá ñoái vôùi vaän taûi haøng hoùa quoác teá
- 19 - Tieâu duøng ôû nöôùc ngoaøi: Khoâng haïn cheá. Hieän dieän thöông maïi: Thaønh laäp caùc coâng ty vaän haønh ñoäi taøu treo côø Vieät Nam: Sau 2 naêm keå töø ngaøy Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc WTO, caùc nhaø cung caáp dòch vuï nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp thaønh laäp lieân doanh trong ñoù phaàn voán goùp cuûa phía nöôùc ngoaøi khoâng vöôït quaù 49% voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh. Thuyeàn vieân nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp laøm vieäc treân caùc taøu bieån treo côø Vieät Nam (hoaëc ñöôïc ñaêng kyù ôû Vieät Nam) thuoäc sôû höõu cuûa caùc doanh nghieäp lieân doanh taïi Vieät Nam nhöng toång soá khoâng vöôït quaù 1/3 ñònh bieân cuûa taøu. Thuyeàn tröôûng hoaëc thuyeàn phoù thöù nhaát phaûi laø coâng daân Vieät Nam. Caùc hình thöùc hieän dieän thöông maïi khaùc ñeå cung caáp dòch vuï vaän taûi quoác teá: ngay sau khi Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc WTO, caùc coâng ty vaän taûi bieån nöôùc ngoaøi coù theå thaønh laäp lieân doanh trong ñoù coù tyû leä voán goùp cuûa phía nöôùc ngoaøi khoâng quaù 51%. Sau 5 naêm keå töø ngaøy Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc WTO, caùc coâng ty vaän taûi bieån nöôùc ngoaøi coù thaønh laäp doanh nghieäp 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Ngay sau khi Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc WTO, caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc thöïc hieän caùc hoaït ñoäng sau: Baùn vaø tieáp thò dòch vuï vaän taûi bieån qua giao dòch tröïc tieáp vôùi khaùch haøng, töø nieâm yeát giaù tôùi laäp chöùng töø; Ñaïi dieän cho chuû haøng; Cung caáp caùc thoâng tin kinh doanh theo yeâu caàu; Chuaån bò taøi lieäu lieân quan tôùi chöùng töø vaän taûi bao goàm chöùng töø haûi quan hoaëc caùc chöùng töø khaùc lieân quan ñeán xuaát xöù vaø ñaëc tính cuûa haøng vaän chuyeån; Cung caáp dòch vuï vaän taûi bieån bao goàm caû dòch vuï vaän taûi noäi ñòa baèng taøu mang côø Vieät Nam trong tröôøng hôïp cung caáp dòch vuï vaän taûi tích hôïp Sau 5 naêm keå töø khi Vieät Nam gia nhaäp toå chöùc WTO, cho pheùp caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi thöïc hieän caùc hoaït ñoäng sau: Thay maët coâng ty toå chöùc cho taøu vaøo caûng hoaëc tieáp nhaäp haøng khi coù yeâu caàu; Ñaøm phaùn vaø kyù hôïp ñoàng vaän taûi ñöôøng boä, ñöôøng saét, ñöôøng thuûy noäi ñòa lieân quan tôùi haøng hoùa do coâng ty vaän chuyeån. Soá löôïng lieân doanh do caùc coâng ty vaän taûi bieån nöôùc ngoaøi ñöôïc pheùp