Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Vận dụng kế toán quản trị môi trường vào các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:119

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài sẽ tiến hành hệ thống hóa cơ sở lý luận về EMA bởi trên thực tế hệ thống cơ sở lý luận về EMA tại Việt Nam hiện còn chưa đầy đủ. Điều này đã cản trở các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam trong việc tiếp cận, học hỏi và vận dụng những kiến thức về một công cụ tiên tiến của kế toán quản trị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh Việt Nam đang trong quá trình hội nhập với nền kinh tế thế giới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Vận dụng kế toán quản trị môi trường vào các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH --------------------- TRÒNH HIEÄP THIEÄN VAÄN DUÏNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ MOÂI TRÖÔØNG VAØO CAÙC DOANH NGHIEÄP SAÛN XUAÁT VIEÄT NAM CHUYEÂN NGAØNH: KEÁ TOAÙN MAÕ SOÁ: 60.34.30 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. ÑOAØN NGOÏC QUEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH – NAÊM 2010
LÔØI CAM ÑOAN Toâi xin cam ñoan ñeà taøi naøy ñöôïc thöïc hieän döïa treân quaù trình nghieân cöùu trung thöïc döôùi söï coá vaán cuûa ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc. Ñaây laø ñeà taøi luaän vaên thaïc syõ kinh teá, chuyeân ngaønh Keá toaùn kieåm toaùn. Luaän vaên naøy chöa ñöôïc ai coâng boá döôùi baát kyø hình thöùc naøo vaø taát caû caùc nguoàn taøi lieäu tham khaûo ñeàu ñöôïc trích daãn ñaày ñuû. Tp. Hoà Chí Minh, ngaøy…… thaùng …… naêm 2010 Taùc giaû
MUÏC LUÏC DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU DANH MUÏC CAÙC SÔ ÑOÀ, BIEÅU ÑOÀ, PHUÏ LUÏC DANH MUÏC CAÙC KYÙ HIEÄU VIEÁT TAÉT BAÈNG TIEÁNG ANH PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi ..................................................................................................... i 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ...................................................................................................... iii 3. Phöông phaùp nghieân cöùu ............................................................................................... iii 4. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ................................................................................. iv 5. Boá cuïc cuûa ñeà taøi .............................................................................................................v 6. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi ............................................................................................v CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ MOÂI TRÖÔØNG 1.1. Toång quan veà keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng.............................................................1 1.1.1. Khaùi nieäm veà EMA ...................................................................................................2 1.1.2. Nhöõng haïn cheá cuûa keá toaùn quaûn trò truyeàn thoáng vaø söï höõu ích cuûa EMA ............4 1.2. Chi phí moâi tröôøng vaø thu nhaäp lieân quan ñeán moâi tröôøng ..................................7 1.2.1. Chi phí moâi tröôøng ......................................................................................................7 1.2.2. Thu nhaäp lieân quan ñeán moâi tröôøng .........................................................................12 1.3. Caùc coâng cuï keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng ............................................................13 1.3.1. Keá toaùn chi phí moâi tröôøng ......................................................................................13 1.3.1.1. Kyõ thuaät phaân tích chu kyø soáng .................................................................14 1.3.1.2. Kyõ thuaät phaân tích chi phí moâi tröôøng theo möùc ñoä hoaït ñoäng ................16 1.3.1.3. Kyõ thuaät öôùc tính giaù trò cuûa chi phí moâi tröôøng ngoaïi sinh .....................18 1.3.2. Ñaùnh giaù chi phí – lôïi ích lieân quan ñeán moâi tröôøng cuûa döï aùn ñaàu tö .................21
1.3.3. Đaùnh giaù thaønh quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng ..............................................................23 1.3.3.1. Chæ soá ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá moâi tröôøng ............................................23 1.3.3.2. Baûng caân baèng ñieåm ñaùnh giaù thaønh quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng ............26 1.3.4. Trình baøy vaø coâng boá thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng .....................................28 Keát luaän chöông 1 ...........................................................................................................30 CHÖÔNG 2: THÖÏC TEÁ VAÄN DUÏNG EMA TAÏI VIEÄT NAM VAØ CAÙC QUOÁC GIA TREÂN THEÁ GIÔÙI 2.1. Thöïc teá vaän duïng EMA taïi Vieät Nam ...................................................................31 2.1.1. Hieän traïng coâng taùc toå chöùc keá toaùn quaûn trò trong caùc doanh nghieäp saûn xuaát taïi Vieät Nam .......................................................................31 2.1.2. Khaùi quaùt veà hoaït ñoäng quaûn lyù moâi tröôøng taïi Vieät Nam ....................................34 2.1.3. Thöïc teá vaän duïng EMA taïi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam ........................36 2.1.3.1. Moâ hình quaûn lyù moâi tröôøng taïi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam coù ñaëc ñieåm cuûa EMA tuy nhieân möùc ñoä hieåu bieát vaø vaän duïng coøn raát thaáp ..........................................................................37 2.1.3.2. Vaán ñeà coâng boá thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng taïi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam .................................................38 2.1.3.3. Phaân tích thuaän lôïi vaø khoù khaên khi vaän duïng EMA vaøo caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam ...............................................41 2.2. Thöïc teá vaän duïng EMA ôû caùc nöôùc treân theá giôùi ................................................44 2.2.1. Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa EMA .........................................................44 2.2.2. Thöïc teá vaø kinh nghieäm vaän duïng EMA ôû caùc nöôùc treân theá giôùi ........................45 Keát luaän chöông 2 ...........................................................................................................52 CHÖÔNG 3: NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP CUÏ THEÅ LIEÂN QUAN ÑEÁN VIEÄC VAÄN DUÏNG KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ MOÂI TRÖÔØNG TAÏI CAÙC DOANH NGHIEÄP SAÛN XUAÁT VIEÄT NAM
3.1. Quan ñieåm vaø muïc tieâu xaây döïng giaûi phaùp vaän duïng EMA .............................53 3.1.1. Quan ñieåm toå chöùc vaän duïng ...................................................................................53 3.1.2. Muïc tieâu xaây döïng giaûi phaùp ..................................................................................54 3.2. Nhöõng giaûi phaùp caàn coù ñeå toå chöùc vaän duïng EMA vaøo caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam ...................................................................55 3.2.1. Toå chöùc boä phaän keá toaùn quaûn trò ôû caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam ..........55 3.2.2. Naâng cao söï hieåu bieát ôû caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam veà EMA .............55 3.2.3. Xaây döïng noäi dung EMA cho caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam ...................57 3.2.3.1. Xaây döïng chính saùch chung vaø chöông trình haønh ñoäng veà moâi tröôøng .....................................................57 3.2.3.2. Nguyeân taéc xaây döïng boä phaän keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng ....................59 3.2.3.3. Caáu truùc toå chöùc boä phaän keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng .............................61 3.2.3.4. Toå chöùc hoaït ñoäng cuûa boä phaän EMA höôùng ñeán muïc tieâu taïo ra giaù trò taêng theâm cho doanh nghieäp .....................................................63 3.2.4. Vaän duïng caùc coâng cuï cuûa keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng ........................................68 3.2.4.1. Vaän duïng kyõ thuaät phaân tích chi phí moâi tröôøng theo möùc ñoä hoaït ñoäng .............................................................................68 3.2.4.2. Vaän duïng kyõ thuaät LCA ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng trong chu kyø soáng saûn phaåm ...........................................71 3.2.4.3. Thieát keá baûng caân baèng ñieåm veà moâi tröôøng ............................................74 3.3. Nhöõng giaûi phaùp boå trôï ñeå toå chöùc vaän duïng EMA vaøo caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam ...................................................................76 3.3.1. Ñoái vôùi cô quan nhaø nöôùc .........................................................................................77 3.3.2. Khuyeán khích caùc coâng trình nghieân cöùu vaø öùng duïng veà EMA ............................78 3.3.3. Ñöa lyù thuyeát veà EMA vaøo chöông trình giaûng daïy taïi caùc tröôøng Ñaïi hoïc chuyeân ngaønh kinh teá ....................................................................78
3.4. Nhöõng kieán nghò veà vaán ñeà ghi nhaän vaø trình baøy caùc thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng .............................................................. 79 3.4.1. Trình baøy thoâng tin moâi tröôøng treân baùo caùo traùch nhieäm xaõ hoäi .........................80 3.4.2. Trình baøy thoâng tin taøi chính veà moâi tröôøng treân baùo caùo taøi chính ......................81 3.4.2.1. Ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin veà chi phí moâi tröôøng .............................82 3.4.2.2. Ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin veà thu nhaäp moâi tröôøng ..........................84 3.4.2.3. Ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin veà taøi saûn moâi tröôøng .............................85 3.4.2.3.1. Chi phí moâi tröôøng ñöôïc voán hoùa .............................................85 3.4.2.3.2. Chi phí khoâi phuïc moâi tröôøng sau khi hoaït ñoäng ñöôïc chuyeån vaøo nguyeân giaù taøi saûn coá ñònh ..........................86 3.4.2.3.3. Giaáy pheùp haïn möùc chaát thaûi ñuû ñieàu kieän ghi nhaän laø taøi saûn coá ñònh voâ hình...........................................87 3.4.2.4. Ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin nghóa vuï nôï lieân quan moâi tröôøng ........89 Keát luaän chöông 3 ...........................................................................................................91 KEÁT LUAÄN CHUNG .....................................................................................................92 DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ......................................................................94 PHUÏ LUÏC 1: BAÛNG CAÂU HOÛI ....................................................................................97 PHUÏ LUÏC 2: DANH SAÙCH CAÙC DOANH NGHIEÄP THAM GIA TRAÛ LÔØI BAÛNG CAÂU HOÛI .................................................................103
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU BAÛNG: Baûng 1.1: Toùm taét phaân loaïi chi phí moâi tröôøng Baûng 1.2: Danh muïc chi phí – lôïi ích lieân quan ñeán moâi tröôøng Baûng 1.3: Caùc chæ soá ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá moâi tröôøng Baûng 1.4: Caùc thöôùc ño ñaùnh giaù thaønh quaû hoaït ñoäng moâi tröôøng thieát keá theo BSC Baûng 2.1: EPI naêm 2010 cuûa moät soá quoác gia treân theá giôùi Baûng 2.2: Thoáng keâ soá löôïng chöùng nhaän ISO 14001 taïi moät soá quoác gia Baûng 2.3: Keát caáu maãu phaûn hoài theo voán vaø toå chöùc boä phaän keá toaùn quaûn trò Baûng 2.4: Möùc ñoä quan troïng cuûa nhöõng lyù do daãn ñeán khoâng toå chöùc thöïc hieän EMA theo thang ñieåm töø 1 (thaáp nhaát) ñeán 5 (cao nhaát), ñôn vò tính laø soá löôïng doanh nghieäp Baûng 2.5: Phaân tích SWOT veà ñieàu kieän vaän duïng EMA taïi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam Baûng 2.6: Tyû leä doanh nghieäp G250 vaø N100 coâng boá thoâng tin quaûn lyù moâi tröôøng Baûng 2.7: Möùc ñoä nhaän thöùc veà caùc coâng cuï cuûa keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng taïi Nhaät Baûng 3.1: Phaân loaïi chöông trình ñaøo taïo keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng taïi doanh nghieäp theo ñoái töôïng vaø muïc ñích ñaøo taïo Baûng 3.2: Soå theo doõi chi phí moâi tröôøng phaùt sinh theo töøng hoaït ñoäng Baûng 3.3: Phaân boå chi phí moâi tröôøng cuûa töøng hoaït ñoäng vaøo töøng loaïi saûn phaåm Baûng 3.4: Baûng toång hôïp hoaït ñoäng moâi tröôøng theo yeáu toá löôïng trong LCA Baûng 3.5: Baûng caân baèng ñieåm veà moâi tröôøng Baûng 3.6: Baûng toùm taét noäi dung cuûa baùo caùo traùch nhieäm xaõ hoäi
DANH MUÏC CAÙC SÔ ÑOÀ, BIEÅU ÑOÀ, PHUÏ LUÏC SÔ ÑOÀ: Sô ñoà 1.1: Keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng Sô ñoà 1.2: Kyõ thuaät phaân tích chu kyø soáng (LCA) Sô ñoà 1.3: Sô ñoà caùc giai ñoaïn trong chu kyø soáng saûn phaåm Sô ñoà 1.4: Ví duï veà phaân boå chi phí moâi tröôøng theo ABC Sô ñoà 3.1: Coâng taùc toå chöùc vaø vai troø cuûa töøng phaàn haønh trong boä phaän EMA BIEÅU ÑOÀ: Bieåu ñoà 2.1: Tyû leä caùc hình thöùc baùo caùo trình baøy thoâng tin moâi tröôøng taïi Vieät Nam Bieåu ñoà 2.2: Möùc ñoä quan troïng cuûa nhöõng lyù do coù theå daãn ñeán khoâng toå chöùc thöïc hieän EMA (thang ñieåm töø 0 ñeán 5) Bieåu ñoà 2.3: Tyû leä töøng loaïi baùo caùo ñöôïc söû duïng taïi caùc doanh nghieäp nhoùm G250 vaø N100 naêm 2008 ñeå trình baøy caùc thoâng tin moâi tröôøng PHUÏ LUÏC: Phuï luïc 1: Baûng caâu hoûi Phuï luïc 2: Danh saùch caùc doanh nghieäp tham gia traû lôøi baûng caâu hoûi
DANH MUÏC KYÙ HIEÄU VIEÁT TAÉT BAÈNG TIEÁNG ANH Kyù hieäu Tieáng Anh Tieáng Vieät vieát taét ABC Activity Based Costing Heä thoáng chi phí döïa treân möùc hoaït ñoäng BSC Balanced Scorecard Baûng caân baèng ñieåm EIA Environmental impact value Taùc ñoäng gia taêng ñeán moâi tröôøng EMA Environmental Management Keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng Accounting EPI Eco–financial performance Chæ soá ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá moâi indicators tröôøng EVA Economic value added Giaù trò kinh teá taêng theâm IFAC International Federation of Lieân ñoaøn keá toaùn quoác teá Accountants IMA Institute of Management Hieäp hoäi keá toaùn vieân quaûn trò Myõ Accounting ISO International Organization for Toå chöùc ISO theá giôùi Standardization IRR Internal Return Rate Tyû suaát sinh lôøi noäi boä LCA Life cycle analysis Kyõ thuaät phaân tích chu kyø soáng NPV Net present value Hieän giaù thuaàn SWOT Strengths – Weakness – Phaân tích ñieåm maïnh – ñieåm yeáu – cô Opportunities – Threats hoäi – thaùch thöùc TCA Total Cost Assessment Phöông phaùp ñaùnh giaù chi phí – lôïi ích TQM Total quality management Quaûn lyù chaát löôïng toaøn dieän UNDSD United Nations Division for Ban phaùt trieån beàn vöõng Lieân Hieäp Quoác Sustainable Development
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Söï caàn thieát cuûa ñeà taøi Döï thaûo chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi naêm 2011 – 2020 trình ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù XI ñaõ khaúng ñònh quan ñieåm phaùt trieån cuûa nöôùc ta laø “phaùt trieån nhanh gaén lieàn vôùi phaùt trieån beàn vöõng, taêng tröôûng kinh teá phaûi keát hôïp haøi hoøa vôùi thöïc hieän tieán boä vaø coâng baèng xaõ hoäi, vôùi baûo veä vaø caûi thieän moâi tröôøng”, muïc tieâu phaán ñaáu ñeán naêm 2020, nöôùc ta phaûi ñaït ñöôïc 100% cô sôû saûn xuaát kinh doanh môùi aùp duïng coâng ngheä saïch; treân 80% cô sôû kinh doanh hieän coù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng. Naêm 2010, Thuû töôùng chính phuû cuõng ñaõ pheâ duyeät chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng quoác gia ñònh höôùng ñeán naêm 2020, 100% saûn phaåm haøng hoùa xuaát khaåu vaø 50% haøng tieâu duøng noäi ñòa cuûa Vieät Nam seõ ñöôïc ghi nhaõn moâi tröôøng theo tieâu chuaån ISO 14024. Ñaây laø cô sôû vaø ñònh höôùng quan troïng ñeå caùc doanh nghieäp phaán ñaáu vì moät neàn saûn xuaát saïch vaø cho ra ñôøi caùc saûn phaåm haøng hoùa an toaøn cho ngöôøi tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu. Tröôùc nhöõng yeâu caàu cuûa xaõ hoäi, quy ñònh cuûa phaùp luaät, caùc doanh nghieäp coù theå ñoái phoù theo nhieàu caùch: - Khoâng phaûn öùng gì: doanh nghieäp khoâng nhaän thaáy caùc xu theá vaø caùc nguy cô ñe doïa veà moâi tröôøng vaø khi nhaän ra thì ñaõ quaù muoän. - Phaûn öùng thuï ñoäng: chæ khi coù caùc vaán ñeà, söï coá thöïc teá xaûy ra thì ngöôøi ta môùi lo bieän phaùp xöû lyù chuùng. Tröôøng hôïp naøy, doanh nghieäp coù theå coù lôïi nhuaän trong ngaén haïn nhöng khoâng bao giôø ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng, thaäm chí lao ñao khi coù vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng xaûy ra. - Phaûn öùng chuû ñoäng: doanh nghieäp seõ theo doõi, khoáng cheá caùc nguoàn oâ nhieãm vaø moïi vaán ñeà lieân quan moâi tröôøng, xem chuùng nhö laø moät phaàn trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh haøng ngaøy ñeå kòp coù haønh ñoäng tröôùc khi tình traïng ñoù trôû neân traàm troïng. Ñeå laøm ñöôïc nhö theá, taát yeáu seõ phaùt sinh theâm nhieàu loaïi chi phí lieân quan ñeán moâi tröôøng chieám tyû troïng ngaøy caøng lôùn trong toång i
chi phí saûn xuaát kinh doanh. Beân caïnh ñoù, doanh nghieäp phaûi toå chöùc moät boä phaän quaûn lyù vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng quaûn lyù moâi tröôøng. Tuy nhieân, cho ñeán nay taïi Vieät Nam, trong lónh vöïc keá toaùn chöa coù quy ñònh, thoâng tö, chuaån möïc naøo höôùng daãn toå chöùc thöïc haønh quaûn lyù taøi saûn, nôï phaûi traû, thu nhaäp vaø chi phí moâi tröôøng. Thöïc traïng taïi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam cho thaáy coù raát nhieàu chi phí lieân quan ñeán moâi tröôøng ñang phaûn aùnh chung trong caùc taøi khoaûn chi phí quaûn lyù hoaëc chi phí saûn xuaát chung vaø caùc nhaø quaûn lyù khoâng theå phaùt hieän, khoâng thaáy ñöôïc quy moâ vaø tính chaát cuûa chi phí moâi tröôøng noùi chung vaø töøng khoaûn chi phí moâi tröôøng noùi rieâng. Qua tìm hieåu cho thaáy, keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng (EMA – Environmental management accounting) coù theå ñöôïc xem laø moät trong nhöõng giaûi phaùp cho vaán ñeà treân. Treân theá giôùi, ñaõ coù nhieàu taøi lieäu giôùi thieäu veà caùch thöïc haønh keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng do caùc toå chöùc, cô quan chính phuû cuûa nhieàu nöôùc treân treân theá giôùi phaùt haønh. EMA ñöôïc xem laø moät lónh vöïc cuûa keá toaùn quaûn trò hieän ñaïi, moät heä thoáng quaûn lyù thaønh quaû kinh teá lieân quan moâi tröôøng thoâng qua vieäc phaùt trieån vaø öùng duïng heä thoáng keá toaùn moâi tröôøng phuø hôïp. EMA bao goàm quy trình nhaän dieän, ño löôøng taøi saûn moâi tröôøng, nghóa vuï phaùp lyù moâi tröôøng, thu nhaäp, chi phí moâi tröôøng trong caùc quyeát ñònh kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñeå caùc thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng ñöôïc cung caáp phuø hôïp cho taát caû caùc beân coù lieân quan vôùi doanh nghieäp thoâng qua baùo caùo moâi tröôøng, baùo caùo traùch nhieäm xaõ hoäi hoaëc heä thoáng baùo caùo thöôøng nieân cuûa doanh nghieäp. Chính vì vaäy, ñeà taøi “Vaän duïng keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng vaøo caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam” ñöôïc taùc giaû thöïc hieän vôùi mong muoán doanh nghieäp coù ñònh höôùng vaän duïng EMA ñeå naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Trong töông lai khoâng xa, doanh nghieäp coù chæ soá caïnh tranh cao nhaát chính laø doanh nghieäp ñaït ñöôïc yeâu caàu veà kinh doanh phaùt trieån beàn vöõng, nghóa laø ñaûm baûo caân baèng 3 yeáu toá: kinh teá, moâi tröôøng vaø traùch nhieäm xaõ hoäi. Nhö vaäy, vôùi phöông phaùp luaän tieáp caän moät caùch coù heä thoáng cuûa EMA vaø nhöõng lôïi ích maø noù mang laïi, EMA roõ raøng laø moät boä coâng cuï raát höõu hieäu ñeå hoã trôï caùc doanh nghieäp ñaït ñöôïc yeâu caàu naøy. ii
2. Muïc tieâu nghieân cöùu Thöù nhaát, ñeà taøi seõ tieán haønh heä thoáng hoùa cô sôû lyù luaän veà EMA bôûi treân thöïc teá heä thoáng cô sôû lyù luaän veà EMA taïi Vieät Nam hieän coøn chöa ñaày ñuû. Ñieàu naøy ñaõ caûn trôû caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam trong vieäc tieáp caän, hoïc hoûi vaø vaän duïng nhöõng kieán thöùc veà moät coâng cuï tieân tieán cuûa keá toaùn quaûn trò nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp trong boái caûnh Vieät Nam ñang trong quaù trình hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá theá giôùi. Thöù hai, ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän nhaèm tìm hieåu veà thöïc traïng vaän duïng keá toaùn quaûn trò ôû caùc doanh nghieäp Vieät Nam, ñaùnh giaù veà möùc ñoä vaän duïng caùc coâng cuï cuûa keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng ñeå phuïc vuï quaù trình quaûn lyù ôû caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam. Cuøng vôùi keát quaû khaûo saùt thöïc teá ôû caùc doanh nghieäp, taùc giaû seõ coá gaéng so saùnh nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå vaän duïng EMA vôùi nhöõng ñieàu kieän hieän taïi cuûa caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam, töø ñoù coù nhöõng ñeà xuaát phöông höôùng xaây döïng vaø vaän duïng moâ hình naøy trong töông lai. Thöù ba, ñeà taøi höôùng ñeán muïc tieâu ñeà xuaát moät soá kieán nghò nhaèm khaéc phuïc nhöõng nhöôïc ñieåm trong heä thoáng baùo caùo cho beân ngoaøi cuûa doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam veà vaán ñeà moâi tröôøng ñeå mang laïi söï minh baïch vaø ñaày ñuû thoâng tin thoûa maõn nhu caàu thoâng tin cuûa xaõ hoäi. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu Trong quaù trình nghieân cöùu, ñeà taøi ñaõ söû duïng keát hôïp caùc phöông phaùp nghieân cöùu nhaèm phuïc vuï cho quaù trình dieãn ñaït, ñaùnh giaù, phaân tích vaø trình baøy noäi dung nghieân cöùu cuûa mình, coù theå keå ra caùc phöông phaùp ñoù laø: - Phöông phaùp ñieàu tra - Phöông phaùp thoáng keâ - Phöông phaùp so saùnh, ñoái chieáu - Phöông phaùp phaân tích, toång hôïp, ñaùnh giaù Caùc phöông phaùp treân ñöôïc thöïc hieän qua caùc giai ñoaïn sau: iii
Giai ñoaïn thöù nhaát, sau khi ñaõ toång hôïp moät caùch coù heä thoáng veà cô sôû lyù luaän cuûa keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng, taùc giaû seõ tieán haønh khaûo saùt thöïc teá moät soá doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam veà ñaëc ñieåm saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, tìm hieåu caùc hoaït ñoäng quaûn lyù moâi tröôøng hieän taïi cuõng nhö nhöõng ñieàu kieän caàn thieát ñeå vaän duïng EMA. Töø keát quaû nhöõng baûng caâu hoûi nhaän ñöôïc, taùc giaû söû duïng phöông phaùp thoáng keâ vôùi mong muoán coù theå ñaùnh giaù veà khaû naêng vaän duïng EMA ôû caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam. Giai ñoaïn thöù hai, thoâng qua caùc taøi lieäu nghieân cöùu, taùc giaû tìm hieåu, toång hôïp thöïc teá vaän duïng EMA ôû caùc quoác gia phaùt trieån treân theá giôùi. Treân cô sôû ñoù, taùc giaû seõ so saùnh vaø phaân tích veà nhöõng ñieàu kieän vaän duïng EMA vaøo caùc doanh nghieäp saûn xuaát taïi Vieät Nam. Vôùi nhöõng ñieàu kieän naøy, cuøng vôùi keát quaû phaân tích ñaùnh giaù nhöõng khaû naêng vaän duïng ôû giai ñoaïn thöù nhaát, seõ ñöôïc so saùnh vaø toång hôïp ñeå ñeà xuaát töøng böôùc thöïc hieän khi baét ñaàu toå chöùc coâng taùc keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng. Giai ñoaïn thöù ba, thoâng qua nghieân cöùu, toång hôïp caùc vaên baûn höôùng daãn haïch toaùn keá toaùn moâi tröôøng treân theá giôùi, taùc giaû so saùnh, phaân tích, töø ñoù ñeà xuaát phöông phaùp ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin moâi tröôøng treân heä thoáng baùo caùo taøi chính sao cho phuø hôïp vôùi cheá ñoä keá toaùn hieän taïi cuûa Vieät Nam. 4. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø caû veà maët lyù luaän laãn thöïc tieãn cuûa vieäc vaän duïng EMA ñeå cung caáp caùc thoâng tin taøi chính lieân quan ñeán moâi tröôøng phuïc vuï cho coâng taùc quaûn trò noäi boä trong doanh nghieäp saûn xuaát. Theo moät vaøi quan ñieåm treân theá giôùi, EMA laø moät quy trình quaûn trò noäi boä doanh nghieäp ñöôïc xaây döïng treân cô sôû caû thoâng tin taøi chính vaø thoâng tin phi taøi chính lieân quan ñeán moâi tröôøng. Tuy nhieân, ñeà taøi xin ñöôïc giôùi haïn tieáp caän lyù thuyeát vaø thöïc tieãn veà EMA döôùi goùc ñoä thoâng tin taøi chính cuûa keá toaùn. Phaïm vi nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø caùc doanh nghieäp saûn xuaát thuoäc nhieàu loaïi hình doanh nghieäp ôû Vieät Nam. Tuy nhieân, do thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi coù phaàn haïn iv
cheá, neân ñoái töôïng nghieân cöùu chæ giôùi haïn trong caùc doanh nghieäp saûn xuaát thuoäc ñòa baøn thaønh phoá Hoà Chí Minh, caùc khu coâng nghieäp Ñoàng Nai, Bình Döông. 5. Boá cuïc cuûa ñeà taøi Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, ñeà taøi thöïc hieän goàm 91 trang noäi dung chính, vôùi boá cuïc goàm 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän veà keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng Chöông 2: Thöïc teá vaän duïng EMA taïi Vieät Nam vaø caùc quoác gia treân theá giôùi Chöông 3: Nhöõng giaûi phaùp cuï theå lieân quan ñeán vieäc vaän duïng EMA taïi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam 6. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa ñeà taøi Veà lyù luaän: Heä thoáng hoùa caùc vaán ñeà lyù luaän lieân quan ñeán toå chöùc hoaït ñoäng keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng, laøm nguoàn taøi lieäu tham khaûo cho doanh nghieäp, sinh vieân. Veà thöïc tieãn: - Töø keát quaû khaûo saùt, ñeà taøi mang ñeán cho ngöôøi ñoïc caùi nhìn khaùi quaùt veà thöïc traïng hoaït ñoäng keá toaùn quaûn trò vaø keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng taïi Vieät Nam. - Ñeà taøi ñaõ ñöa ra giaûi phaùp thieát keá caùc böôùc toå chöùc vaän duïng keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá taïi Vieät Nam, nhö laø moät taøi lieäu tham khaûo moät khi caùc doanh nghieäp saûn xuaát Vieät Nam baét ñaàu xaây döïng EMA taïi doanh nghieäp cuûa mình. - Ñoàng thôøi, ñeà taøi cuõng ñeà xuaát caùc kieán nghò veà vieäc ghi nhaän vaø trình baøy thoâng tin moâi tröôøng treân baùo caùo taøi chính, treân cô sôû ñoù, hy voïng caùc cô quan ban ngaønh coù lieân quan coù nhöõng xem xeùt, xaây döïng nhöõng quy ñònh trong haïch toaùn vaø coâng boá thoâng tin moâi tröôøng phuïc vuï nhoùm ñoái töôïng beân trong vaø beân ngoaøi doanh nghieäp. v
CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KEÁ TOAÙN QUAÛN TRÒ MOÂI TRÖÔØNG 1.1. Toång quan veà keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng Trong quaù khöù, tyû troïng chi phí moâi tröôøng trong toång chi phí saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp khaù thaáp, do coù ít quy ñònh veà moâi tröôøng hay aùp löïc buoäc caùc toå chöùc phaûi taêng cöôøng hoaït ñoäng quaûn lyù vaø giaûm thieåu caùc taùc ñoäng tieâu cöïc ñeán moâi tröôøng. Töø sau naêm 1990, aùp löïc töø nhieàu phía, caû beân trong vaø beân ngoaøi doanh nghieäp, buoäc nhaø quaûn lyù phaûi tìm kieám nhöõng phöông phaùp söû duïng chi phí moät caùch coù hieäu quaû ñeå giaûi quyeát caùc baøi toaùn lieân quan ñeán moâi tröôøng. AÙp löïc veà moâi tröôøng phaùt sinh töø: - Möùc ñoä quan taâm ngaøy caøng gia taêng ñoái vôùi haønh vi moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp, ñaëc bieät ñoái vôùi caùc doanh nghieäp khu vöïc tö nhaân. Ví duï veà ñoái töôïng quan taâm thuoäc beân trong doanh nghieäp laø coâng nhaân vieân bò aûnh höôûng bôûi moâi tröôøng laøm vieäc oâ nhieãm, caùc beân coù lieân quan thuoäc beân ngoaøi doanh nghieäp coù söï quan taâm moâi tröôøng bao goàm coäng ñoàng daân cö bò aûnh höôûng bôûi söï oâ nhieãm, caùc toå chöùc moâi tröôøng, nhaø laøm luaät, nhaø ñaàu tö, chuû nôï, nhaø phaân phoái… - Caùc quoác gia coù heä thoáng quy ñònh veà moâi tröôøng chaët cheõ daãn ñeán tình traïng caùc doanh nghieäp phaûi tieáp nhaän haøng loaït caùc chi phí coäng theâm lieân quan ñeán moâi tröôøng vaøo giaù thaønh saûn xuaát, aûnh höôûng ñeán giaù baùn saûn phaåm. - Söï nhaän thöùc veà lôïi theá caïnh tranh hình thaønh töø nhöõng ñoùng goùp cuûa doanh nghieäp ñeå caûi thieän tình hình moâi tröôøng. Ví duï, moät doanh nghieäp coù khaû naêng taïo ra moät saûn phaåm thaân thieän vôùi moâi tröôøng cho hoaït ñoäng kinh doanh vaøo thò tröôøng “xanh” seõ ñeå laïi moät hình aûnh toát trong suy nghó cuûa ngöôøi tieâu duøng, taïo moät moái quan heä toát ñeïp hôn vôùi caùc beân coù lieân quan nhö nhöõng nhaø cung caáp taøi chính, cô quan nhaø nöôùc, coäng ñoàng ñòa phöông. Töø khi caùc vaán ñeà veà moâi tröôøng aûnh höôûng ngaøy caøng nhieàu ñeán caùc quyeát ñònh 1
kinh doanh trong doanh nghieäp thì vaán ñeà keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng (EMA) caøng trôû neân quan troïng hôn. EMA khoâng chæ phuïc vuï coâng vieäc quaûn trò noäi boä doanh nghieäp ñöôïc toát hôn nhö saûn xuaát saïch hôn, caân ñoái chi phí, quaûn lyù chuoãi giaù trò, laäp keá hoaïch traû laïi hieän traïng moâi tröôøng nhö ban ñaàu… Beân caïnh ñoù, EMA coøn hoã trôï cho nhaø quaûn lyù trong vaán ñeà laäp baùo caùo vaø trình baøy caùc thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng ñaùp öùng nhu caàu söû duïng thoâng tin cuûa caùc ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp. Gibson vaø Martin1 ñaõ khaúng ñònh: “Caùc toå chöùc kinh doanh coù theå caûi thieän ñöôïc baùo caùo taøi chính vaø bieåu hieän taøi chính veà moâi tröôøng ñeå mang laïi giaù trò taêng theâm cho toå chöùc thoâng qua heä thoáng keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng.” 1.1.1. Khaùi nieäm veà EMA EMA khoâng coù moät ñònh nghóa thoáng nhaát ñöôïc chaáp nhaän toaøn caàu. Vì vaäy, taùc giaû löïa choïn trình baøy 3 ñònh nghóa veà EMA cuûa ba toå chöùc coù uy tín treân theá giôùi: Lieân ñoaøn keá toaùn quoác teá (IFAC), Ban phaùt trieån beàn vöõng cuûa Lieân hieäp quoác (UNDSD) vaø Hieäp hoäi keá toaùn vieân quaûn trò cuûa Myõ (IMA). Theo ñònh nghóa cuûa IFAC: “EMA laø heä thoáng quaûn lyù thaønh quaû kinh teá lieân quan moâi tröôøng vaø quaûn lyù traùch nhieäm veà moâi tröôøng thoâng qua vieäc phaùt trieån vaø öùng duïng heä thoáng keá toaùn moâi tröôøng phuø hôïp. Maëc duø moät vaøi quan ñieåm xem hoaït ñoäng quaûn lyù naøy bao goàm caû vieäc kieåm toaùn caùc vaán ñeà lieân quan ñeán moâi tröôøng, nhöng EMA chæ taäp trung troïng taâm vaøo caùc vaán ñeà phaân tích chi phí chu kyø soáng, keá toaùn giaù thaønh saûn phaåm, phaân tích chi phí - lôïi ích vaø xaây döïng chieán löôïc ñeå phuïc vuï hoaït ñoäng quaûn lyù vaø trình baøy caùc thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng.”2 Theo ñònh nghóa cuûa UNDSD: “EMA laø moät quy trình nhaän dieän, thu thaäp, phaân tích vaø söû duïng hai loaïi thoâng tin phuïc vuï cho vieäc ra quyeát ñònh quaûn trò noäi boä trong doanh nghieäp: moät laø, thoâng tin veà maët vaät chaát lieân quan tình hình söû duïng, luaân chuyeån naêng löôïng, nöôùc vaø nguyeân lieäu bao goàm caû chaát thaûi; hai laø, thoâng tin veà maët 1 Trích töø baøi baùo cuûa Gibson vaø Martin, “Demonstration of value through Environmental Management Accounting”, USA, 2006. 2 International Federation of Accountants (IFAC) “International Guidance Document: Environmental Management Accounting”, thaùng 8/ 2005. 2
giaù trò lieân quan ñeán chi phí moâi tröôøng vaø caùc khoaûn thu nhaäp töø moâi tröôøng.”3 Theo ñònh nghóa cuûa IMA: “EMA laø quy trình nhaän dieän, ño löôøng, phaân boå chi phí moâi tröôøng vaø söï hoøa hôïp chi phí moâi tröôøng vaøo caùc quyeát ñònh kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñeå caùc thoâng tin lieân quan ñeán moâi tröôøng cung caáp phuø hôïp cho taát caû caùc beân coù lieân quan vôùi doanh nghieäp.”4 Töø nhöõng ñònh nghóa veà EMA, coù theå nhaän thaáy nhöõng ñieåm noåi baät nhö sau: ñang coù söï gaén keát giöõa hoaït ñoäng quaûn lyù moâi tröôøng vôùi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp; gioáng vôùi ñaëc ñieåm thoâng tin do keá toaùn quaûn trò cung caáp, thoâng tin cuûa keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng cuõng bao goàm caû thoâng tin taøi chính vaø thoâng tin phi taøi chính; muïc tieâu cuûa keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng laø cung caáp thoâng tin quaûn lyù noäi boä trong doanh nghieäp laø chuû yeáu, ngoaøi ra coøn cung caáp thoâng tin ñeå laäp caùc baùo caùo lieân quan ñeán moâi tröôøng cho ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp. Döïa treân moái quan heä vôùi ñoái töôïng söû duïng thoâng tin vaø ñaëc ñieåm thoâng tin cung caáp, keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng coù theå ñöôïc phaân chia thaønh boán maûng hoaït ñoäng chính theo nhö sô ñoà 1.1: Sô ñoà 1.1: Keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng Thoâng tin taøi chính Laäp baùo caùo thöôøng Keá toaùn quaûn trò nieân cho caùc ñoái töôïng moâi tröôøng beân ngoaøi doanh nghieäp Beân Beân (Thöôùc ño taøi chính) (Thöôùc ño taøi chính) ngoaøi trong doanh doanh nghieäp Keá toaùn doøng löu nghieäp Laäp baùo caùo traùch chuyeån nguyeân vaät nhieäm xaõ hoäi lieäu, naêng löôïng (Thöôùc ño vaät chaát) Thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính 3 United Nations Division for Sustainable Development (UNDSD), “Environmental Management Accounting, Procedures and Principles”, 2001. 4 Institue of Management Accountants, “Statement on Management Accounting – Tools and Techniques of Environmental Accounting for business decisions”, USA, 1996. 3
1.1.2. Nhöõng haïn cheá cuûa keá toaùn quaûn trò truyeàn thoáng vaø söï höõu ích cuûa EMA Nhìn chung, phaàn lôùn heä thoáng keá toaùn quaûn trò ñang ñöôïc söû duïng ít quan taâm ñeán yeáu toá moâi tröôøng. Ñieàu naøy coù nghóa laø nhaø quaûn lyù ñaõ töï ñaùnh maát cô hoäi giaûm chi phí thoâng qua quaù trình kieåm soaùt chi phí moâi tröôøng hoaëc thoâng tin söû duïng ñeå ra quyeát ñònh laø khoâng hoaøn haûo do khoâng tieân lieäu ñöôïc caùc chi phí lieân quan ñeán moâi tröôøng phaùt sinh ngoaøi döï kieán. Vai troø cuûa keá toaùn quaûn trò trong hoaït ñoäng quaûn lyù moâi tröôøng coøn môø nhaït laø do nhöõng haïn cheá cuûa keá toaùn quaûn trò truyeàn thoáng, ñoù laø: - Caùc coâng cuï cuûa keá toaùn quaûn trò phaàn lôùn chæ taäp trung phaân tích chi phí trong giai ñoaïn saûn xuaát, khoâng phaân tích chi phí theo chu kyø soáng cuûa saûn phaåm. Phaân tích chi phí chu kyø soáng ñaëc bieät coù yù nghóa vôùi nhöõng doanh nghieäp maø chi phí nghieân cöùu vaø trieån khai lôùn hoaëc nhöõng doanh nghieäp coù chi phí moâi tröôøng, chi phí huûy boû lôùn. - Trong kyõ thuaät laäp döï toaùn voán daøi haïn hoaëc phaân tích caùc quyeát ñònh ñaàu tö daøi haïn, keá toaùn quaûn trò quan taâm ñeán doøng tieàn thuaàn, laïm phaùt, hieän giaù tieàn teä, nhöng khoâng xem xeùt taát caû chi phí tieàm taøng lieân quan ñeán moâi tröôøng coù theå aûnh höôûng ñeán doøng tieàn thuaàn ñaàu tö nhö ruûi ro töø nhöõng thay ñoåi trong heä thoáng quy ñònh veà moâi tröôøng, chi phí phuïc hoài khu vöïc saûn xuaát vaø nhöõng chi phí lieân quan khaùc seõ xuaát hieän trong töông lai. Do ñoù, keát quaû maø nhaø quaûn lyù duøng ñeå ra quyeát ñònh coù theå khoâng chính xaùc do thoâng tin söû duïng laø khoâng hoaøn haûo. - Taát caû chi phí moâi tröôøng giaùn tieáp ñöôïc taäp hôïp vaøo taøi khoaûn chi phí saûn xuaát chung seõ khoâng phaân bieät ñöôïc chi phí traùnh ñöôïc vaø chi phí khoâng theå traùnh ñöôïc ñeå phuïc vuï cho quaù trình phaân boå, kieåm soaùt chi phí vaø ra quyeát ñònh. Sau ñoù, toaøn boä chi phí saûn xuaát chung laïi ñöôïc phaân boå cho caùc ñoái töôïng chòu chi phí theo moät tieâu thöùc nhaát ñònh, daãn ñeán thoâng tin chi phí cuûa töøng boä phaän trôû neân khoâng chính xaùc. Ví duï, ñoái vôùi chi phí xöû lyù raùc thaûi, neáu toaøn boä chi phí xöû lyù raùc thaûi ñöôïc taäp hôïp vaøo taøi khoaûn chi phí saûn xuaát chung vaø sau ñoù thöïc hieän phaân boå chi phí saûn xuaát chung döïa treân tieâu thöùc phaân boå soá giôø maùy hoaëc soá giôø lao ñoäng tröïc tieáp laø khoâng chính xaùc vì chi phí xöû lyù raùc thaûi coù theå raát cao ñoái vôùi moät soá doøng saûn phaåm söû duïng nguyeân lieäu ñoäc haïi nhöng laïi raát thaáp vôùi moät soá doøng saûn phaåm khaùc, keát quaû laø nhaø quaûn lyù seõ sai 4
laàm trong ñònh giaù saûn phaåm vaø trong caùc quyeát ñònh khaùc. - Kyõ thuaät ñaùnh giaù thaønh quaû hoaït ñoäng cuûa keá toaùn quaûn trò chuû yeáu taäp trung xaây döïng thöôùc ño taøi chính, vì vaäy thoâng tin ñaùnh giaù phi taøi chính cuûa keá toaùn quaûn trò cung caáp coøn khaù haïn cheá. Baét ñaàu töø naêm 1996, Kaplan vaø Norton giôùi thieäu coâng cuï “Baûng caân baèng ñieåm” (Balanced Scorecard), ñöôïc thieát keá ñeå ñaùnh giaù thaønh quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp döïa treân thöôùc ño taøi chính vaø thöôùc ño phi taøi chính nhö ño löôøng möùc ñoä haøi loøng cuûa khaùch haøng, nhaân vieân, chính saùch huaán luyeän nhaân vieân trong doanh nghieäp… Vì vaäy, khoâng coù söï khaùc bieät, kyõ thuaät ñaùnh giaù bieåu hieän haønh vi moâi tröôøng trong thöïc haønh keá toaùn quaûn trò cuõng chæ xaây döïng caùc thöôùc ño taøi chính EIA 5 nhö: tyû troïng chi phí moâi tröôøng trong toång chi phí saûn xuaát kinh doanh, tyû leä …, EVA khoâng quan taâm caùc thöôùc ño phi taøi chính nhö khaùch haøng ñaùnh giaù haønh vi moâi tröôøng cuûa doanh nghieäp nhö theá naøo hoaëc nhöõng bieåu hieän moâi tröôøng döôùi daïng thoâng tin vaät chaát.6 Töø nhöõng haïn cheá trong thöïc haønh keá toaùn quaûn trò lieân quan vaán ñeà moâi tröôøng, keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån nhaèm cung caáp nhöõng coâng cuï vaø kyõ thuaät hoã trôï keá toaùn vieân quaûn trò trong quaù trình quaûn lyù bieåu hieän haønh vi moâi tröôøng taïi ñôn vò coâng taùc. Trong baøi vieát “Giaù trò mang laïi töø keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng”cuûa hai taùc giaû Kathleen C. Gibson vaø Bruce A. Martin7 ñaõ trình baøy 8 ñieåm lôïi ích do keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng mang laïi, nhö sau: Cung caáp thoâng tin toát hôn phuïc vuï cho quaù trình ra quyeát ñònh: keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng cung caáp nhöõng thoâng tin veà thu nhaäp vaø chi phí moâi tröôøng phaùt sinh trong hieän taïi vaø töông lai trong khi heä thoáng keá toaùn truyeàn thoáng khoâng ghi nhaän nhöõng thoâng tin naøy, giuùp hoaøn thieän thoâng tin ñaàu vaøo cuûa nhaø quaûn lyù ñeå ñöa ra quyeát ñònh ñöôïc chính xaùc hôn. 5 EVA: Economic value added ; EIA: environmental impact added 6 Trích töø nhaän xeùt trong baøi vieát “Challenges for environmental management accounting”, Roger L. Burritt, The Australian National University, 2005. 7 Kathleen C. Gibson (General Manager of the Environmental Stategies Consulting LLC office, New Jersey), Bruce A. Martin (Project Director of the Environmental Stategies Consulting LLC office, Virginia). 5
Phaùt hieän cô hoäi taêng lôïi nhuaän: phaân tích chi phí moâi tröôøng coù theå mang ñeán cô hoäi cho doanh nghieäp nhö tieát kieäm ñöôïc chi phí, coù theâm thu nhaäp töø hoaït ñoäng taùi cheá, hoaëc söû duïng laïi caùc chaát lieäu ñaõ thaûi boû töø quy trình naøy ñeå phuïc vuï cho moät hoaït ñoäng khaùc cuûa quy trình khaùc… Caûi thieän giaù baùn saûn phaåm: phaân tích chi phí moâi tröôøng giuùp doanh nghieäp xaùc ñònh chính xaùc chi phí saûn xuaát kinh doanh saûn phaåm ñeå xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh veà giaù. Laäp baùo caùo noäi boä vaø baùo caùo beân ngoaøi: keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng giuùp toå chöùc thu thaäp thoâng tin veà nhöõng aûnh höôûng lieân quan ñeán moâi tröôøng ñeå phuïc vuï cho vieäc laäp baùo caùo quaûn trò noäi boä vaø baùo caùo moâi tröôøng cho beân ngoaøi. Xaây döïng lôïi theá caïnh tranh: keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng hoã trôï cho vieäc phaùt trieån caùc keá hoaïch söû duïng chi phí hieäu quaû vaø thaân thieän vôùi moâi tröôøng ñeå ñaûm baûo vò trí chieán löôïc daøi haïn cuûa doanh nghieäp, nhö thieát keá caùc saûn phaåm, dòch vuï “xanh” cung caáp cho thò tröôøng. Naâng cao giaù trò thöông hieäu: neáu doanh nghieäp söû duïng thoâng tin coù ñöôïc töø keá toaùn quaûn trò moâi tröôøng ñeå giaûm thieåu caùc taùc ñoäng lieân quan ñeán moâi tröôøng seõ ñeå laïi moät thöông hieäu toát trong suy nghó cuûa ngöôøi tieâu duøng, taïo moät moái quan heä toát ñeïp hôn vôùi caùc beân coù lieân quan nhö nhöõng nhaø cung caáp taøi chính, cô quan nhaø nöôùc, coäng ñoàng daân cö ñòa phöông… Giöõ chaân vaø thu huùt nhaân vieân: moät toå chöùc quan taâm ñeán vaán ñeà moâi tröôøng seõ taïo ñöôïc nieàm tin cuûa nhaân vieân vôùi toå chöùc. Hoï tin baûn thaân ñöôïc laøm vieäc trong moät toå chöùc mang tính “nhaân vaên”, nhaø quaûn lyù quan taâm baûo veä lôïi ích söùc khoûe nhaân vieân, töø ñoù naâng cao söï haøi loøng cuûa nhaân vieân, möùc ñoä giöõ chaân nhaân vieân cao hôn. Mang laïi lôïi ích cho xaõ hoäi: coá gaéng giaûm thieåu toái ña chi phí moâi tröôøng vaø nhöõng taùc ñoäng aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng soáng baèng caùc giaûi phaùp nhö xaây döïng heä thoáng quaûn lyù saûn xuaát saïch, taùi phuïc hoài sau khai thaùc hay traû laïi caûnh quan môùi cho ngöôøi daân soáng xung quanh khu vöïc saûn xuaát… taát caû ñeàu goùp phaàn mang laïi lôïi ích cho coäng ñoàng, cho xaõ hoäi. 6