intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Yêu cầu điều tra của kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

46
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn trình bày những vấn đề lý luận và pháp luật về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ; Thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ và thực tiễn thi hành tại tỉnh Đồng Nai; Các giải pháp nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Yêu cầu điều tra của kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai

  1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ---------- DOÃN CAO SƠN YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐỒNG NAI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ Hà Nội, năm 2021
  2. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI ---------- DOÃN CAO SƠN YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐỒNG NAI Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự Mã số : 8.38.01.04 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. ĐINH XUÂN NAM Hà Nội, năm 2021
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Công trình được thực hiện dưới sự hướng dẫn của Tiến sĩ Đinh Xuân Nam. Các tài liệu tham khảo, các số liệu sử dụng trong luận văn này là trung thực, đảm bảo tính khách quan, khoa học và có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Đồng Nai, ngày tháng 3 năm 2021 Tác giả Luận văn Doãn Cao Sơn
  4. LỜI CẢM ƠN Luận văn “Yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai” đã được hoàn thành thể hiện kết quả tổng hợp, cô đọng của hai năm học cao học tại Học viện Khoa học xã hội. Tôi xin được trân trọng bày tỏ lòng biết ơn các thầy, cô là các giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ đã tham gia giảng dạy lớp cao học khoá 2019 - 2021, đặc biệt xin cảm ơn TS. Đinh Xuân Nam – Trường Đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát tại thành phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình, nghiêm túc, trực tiếp hướng dẫn, chỉ đạo tôi hoàn thành luận văn này. Nhân dịp này tôi xin được chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Hội đồng chấm luận văn; cảm ơn Học viện Khoa học xã hội đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Tác giả Doãn Cao Sơn
  5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ .........................................................................................8 1.1. Những vấn đề lý luận về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ ...............................................................................8 1.2. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ .......................................24 Chương 2: THỰC TIỄN THI HÀNH QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH TẠI TỈNH ĐỒNG NAI ......................................................................30 2.1. Các kết quả đạt được về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ tại tỉnh Đồng Nai ........................................................30 2.2. Thực trạng đề ra yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ tại tỉnh Đồng Nai ...................................................................34 2.3. Thực trạng thực hiện yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ tại tỉnh Đồng Nai ..............................................................57 Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ .......................................................................................64 3.1. Tăng cường nhận thức, trách nhiệm về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự về chức vụ .......................................................64 3.2. Tiếp tục hoàn thiện các quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ .................65 3.3. Tăng cường năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của Kiểm sát viên, Điều tra viên .......................................................................................................................67 3.4. Tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành ..............................................69
  6. 3.5. Tăng cường quan hệ phối hợp giữa Kiểm sát viên và Điều tra viên, giữa Viện kiểm sát và Cơ quan điều tra 02 cấp tỉnh Đồng Nai .................................................70 KẾT LUẬN ..............................................................................................................74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................76
  7. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLHS: Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) BLTTHS: Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 CQĐT: Cơ quan điều tra ĐTV: Điều tra viên KSV: Kiểm sát viên KSĐT: Kiểm sát điều tra TAND: Tòa án nhân dân THQCT: Thực hành quyền công tố VKS: Viện kiểm sát VKSND: Viện kiểm sát nhân dân YCĐT: Yêu cầu điều tra
  8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra gắn Công tố với hoạt động điều tra là chủ trương lớn của Đảng và nhà nước ta đã được khẳng định trong Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ XI, lần thứ XII và tiếp tục được khẳng định trong Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách Tư pháp đến năm 2020”. Thể chế hóa quan điểm của của Đảng, Luật tổ chức VKSND năm 2014, BLTTHS năm 2015 đã quy định cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND khi thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra vụ án hình sự, trong đó có một trong những nội dung quan trọng thuộc quyền năng của VKS đó là quyền đề ra yêu cầu điều tra. Quán triệt và thực hiện chủ trương của Đảng và các quy định của pháp luật, ngày 06/12/2013, Viện trưởng VKSND tối cao đã ban hành Chỉ thị số 06/CT-VKSTC “Về tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra gắn công tố với hoạt động điều tra đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm”. Triển khai và thực hiện nghiêm túc chủ trương lớn của Đảng, các quy định của pháp luật và Chỉ thị của Viện trưởng VKSND tối cao, trong những năm vừa qua, ngành kiểm sát tỉnh Đồng Nai đã có nhiều cố gắng trong việc thực hiện quyền đề ra yêu cầu điều tra đối với các vụ án hình sự nói chung và các vụ án hình sự về chức vụ nói riêng. Qua báo cáo tổng kết hàng năm về công tác đấu tranh phòng chống tham những trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, do thực hiện tốt yêu cầu điều tra ngay từ khi khởi tố vụ án hình sự cho đến khi kết thúc điều tra, nên hầu hết các vụ án hình sự về chức vụ đã hạn chế được tình trạng trả hồ sơ điều tra bổ sung, việc điều tra, truy tố, xét xử đều đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tuy nhiên, do tính chất phức tạp của các vụ án hình sự về chức vụ là tội phạm thường xảy ra đã lâu nên tài liệu, chứng cứ đã lưu trữ nên việc thu thập thường mất nhiều thời gian; hành vi phạm tội liên quan đến nhiều lĩnh vực chuyên ngành; đối tượng phạm tội là 1
  9. người có chức vụ, quyền hạn, có quan hệ và có năng lực trình độ chuyên môn trong việc thực hiện tội phạm và che dấu tội phạm rất tinh vi, khai báo không thành khẩn; việc phát hiện thu giữ kịp thời tài liệu chứng cứ; việc kê biên, phong tỏa tài sản gặp nhiều khó khăn; tài liệu chứng cứ có nhiều bút lục. Chính vì vậy vẫn còn một số tồn tại, hạn chế nhất định như: KSV chưa bám sát hồ sơ ngay từ khi khởi tố vụ án hình sự và trong suốt quá trình khởi tố, điều tra các vụ án hình sự về chức vụ, do đó không phát hiện được vi phạm tố tụng của CQĐT cũng như không phát hiện được những mâu thuẫn còn tồn tại giữa các tài liệu, chứng cứ chứng minh tội phạm và người phạm tội để đề ra yêu cầu CQĐT khắc phục kịp thời. Thậm chí có những vụ án KSV không đề ra yêu cầu điều tra mặc dù ĐTV có những vi phạm pháp luật cụ thể; một số YCĐT còn chung chung, không đề ra YCĐT cụ thể là ĐTV vi phạm gì theo quy định của BLTTHS hoặc trong vụ án về chức vụ cần phải điều tra làm rõ những vấn đề gì, thậm chí có KSV đề ra những yêu cầu điều tra nhưng CQĐT không thể thực hiện được hoặc đề ra yêu cầu điều tra sơ sài, từ ngữ không chính xác ... dẫn đến còn một số vụ án hình sự về chức vụ sau khi kết thúc điều tra, CQĐT chuyển hồ sơ và bản kết luận điều tra, đề nghị truy tố sang VKS, khi đó KSV mới phát hiện các vi phạm của CQĐT, hồ sơ còn thiếu chứng cứ hoặc các tài liệu chứng cứ còn có mâu thuẫn, không thể khắc phục được trong giai đoạn truy tố nên phải trả hồ sơ điều tra bổ sung, kéo dài thời hạn tố tụng không cần thiết... Những tồn tại nêu trên có nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng nguyên nhân chủ yếu và căn bản là một số lãnh đạo, Kiểm sát viên VKSND hai cấp tỉnh Đồng Nai chưa nhận thức đầy đủ ý nghĩa về yêu cầu điều tra, chưa nghiên cứu kỹ hồ sơ để phát hiện các vi phạm tố tụng của CQĐT và các mâu thuẫn giữa các tài liệu, chứng cứ, chưa quan hệ tốt với CQĐT và ĐTV.... Chính vì vậy việc lựa chọn vấn đề “Yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong 2
  10. giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai” là đề tài luận văn Thạc sĩ là đáp ứng yêu cầu tất yếu khách quan hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Vấn đề đề ra yêu cầu điều tra trong giai đoạn điều tra các vụ án về chức vụ của Kiểm sát viên luôn nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu lý luận và những người làm công tác thực tiễn đặc biệt là đội ngũ Kiểm sát viên VKSND các cấp được giao nhiệm vụ THQCT và KSĐT, KSXX vụ án hình sự. Chính vì vậy có thể viện dẫn một số công trình luận văn, bài viết điển hình sau đây có liên quan đến đề tài luận văn. - Vũ Đắc Thới (2011), bàn về bản yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên, tạp chí kiểm sát số 16. Hà Nội. - Nguyễn Huy Phượng (2011), Kinh nghiệm của VKSND tỉnh Vĩnh Phúc trong việc ban hành bản yêu cầu điều tra có chất lượng, tạp chí kiểm sát số 16. Hà Nội. - Nguyễn Quang Thành (2011), Một số giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả bản yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên, Tạp chí kiểm sát số 16, Hà Nội. - Trần Thanh Thủy (2017), Bản yêu cầu điều tra theo BLTTHS 2015, kiểm sát.vn ngày 30/03/2017, Hà Nội. - Bùi Mạnh Cường (2017), Tăng cường trách nhiệm công tố trong giai đoạn điều tra theo yêu cầu các đạo luật mới, Tạp chí kiểm sát số 04, Hà Nội. - Nguyễn Tuấn Anh (2018), Một số vấn đề cần lưu ý khi đề ra yêu cầu điều tra, Cơ quan điều tra, VKSND tối cao.gov.vn 04/01/2021. Hà Nội. - Thái Thân (2018), vị trí, vai trò của bản yêu cầu điều tra trong vụ án hình sự, VKSND tỉnh Hậu Giang trang thông tin điện tử 25/07/2019. - Trường Đào tạo, Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát tại Thành phố Hồ Chí Minh (2020), kỹ năng thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra, kiểm sát 3
  11. xét xử sơ thẩm các vụ án tham nhũng, chức vụ, tập bài giảng bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát. - Vũ Thị Bích Hằng (2016), Trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm về chức vụ trong luật hình sự Việt Nam, luận văn thạc sĩ, khoa luật trường Đại học Quốc Gia Hà Nội. - Trần Văn Luyện, Phùng Thế Vác, Bình luận BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017) Chương XXII các tội phạm về chức vụ, nhà xuất bản Công an nhân dân. Hà Nội. - Nguyễn Diệp Ngọc (2018), Tội tham ô tài sản trong pháp luật hình sự Việt Nam, luận văn thạc sĩ. Trường Đại học Luật Hà Nội. Qua nghiên cứu các sách chuyên khảo, luận văn, các bài viết nêu trên cho thấy, các tác giả đã nghiên cứu trên nhiều phương diện, dưới nhiều góc độ khác nhau về những vấn đề liên quan đến định tội danh, liên quan đến các quy định của BLHS về các tội phạm chức vụ; về vị trí, tầm quan trọng của yêu cầu điều tra; về hình thức và nội dung của yêu cầu điều tra... Đây là những kiến thức lý luận và thực tiễn mà tác giả luận văn có thể tham khảo, kế thừa và phát triển trong quá trình thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trên chưa có công trình nào nghiên cứu sâu về lý luận đề ra YCĐT của KSV, về đối tượng chứng minh trong các vụ án hình sự về chức vụ để làm cơ sở đề ra YCĐT của KSV, cũng như chưa đánh giá được những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân trong việc đề ra và thực hiện YCĐT của KSV… Đặc biệt, tại địa bàn tỉnh Đồng Nai, việc đề ra YCĐT và thực hiện YCĐT trong các vụ án hình sự về chức vụ của KSV Viện kiểm sát 02 cấp thời gian qua cũng còn nhiều hạn chế, bất cập và trên thực tế, chưa có một công trình, đề tài, bài viết nào nghiên cứu về vấn đề “Yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ từ thực tiễn tỉnh Đồng Nai”. Do đó, đề tài luận văn hoàn toàn mới, không trùng lặp với bất cứ công trình, đề tài, bài viết nào đã được công bố. 4
  12. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích nghiên cứu của đề tài luận văn là: nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên khi được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án về chức vụ từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự về chức vụ. - Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt được mục đích nghiên cứu đã đề ra, trong quá trình thực hiện, đề tài có những nhiệm vụ cụ thể sau đây. + Nghiên cứu và phân tích, làm rõ khái niệm, đặc điểm, vai trò, mục đích và ý nghĩa của yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ. + Nghiên cứu, phân tích và làm rõ thẩm quyền, phạm vi, cơ sở, nội dung và hình thức của yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án về chức vụ. + Khảo sát, thu thập thông tin, số liệu có liên quan đến các vụ án về chức vụ; các bản YCĐT một số vụ án về chức vụ trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. + Đánh giá thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ và thực tiễn thi hành tại tỉnh Đồng Nai rút ra những kết quả đạt được, những tồn tại, khó khăn, vướng mắc và nguyên nhân. + Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: - Đối tượng nghiên cứu của đề tài luận văn là những vấn đề lý luận và pháp luật về yêu cầu điều tra và thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ. - Phạm vi nghiên cứu 5
  13. + Về nội dung bao gồm những vấn đề liên quan đến yêu cầu điều tra của KSV khi được phân công THQCT, KSĐT các vụ án về chức vụ. + Về không gian: Trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. + Về thời gian: 05 năm, kể từ năm 2016 đến năm 2020. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Trong quá trình thực hiện đề tài, luận văn sử dụng phương pháp luận là phép biện chứng duy vật của chủ nghĩa Mác – Lênin; quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đấu tranh phòng chống các tội phạm về tham nhũng, chức vụ nhằm bảo đảm cho việc nghiên cứu đề tài đi đúng hướng. - Phương pháp nghiên cứu cụ thể: Để đạt được mục đích yêu cầu đã đề ra trong quá trình thực hiện, đề tài sử dụng các phương pháp cụ thể sau đây: + Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh được sử dụng trong quá trình nghiên cứu lý luận, pháp luật và đánh giá thực tiễn hoạt động đề ra yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án về chức vụ để làm rõ sự khác biệt giữa yêu cầu điều tra loại án này so với các loại án khác. + Phương pháp thu thập thông tin, số liệu các vụ án về chức vụ có bản yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên và hồ sơ một số vụ án điển hình có hoặc không có bản yêu cầu điều tra để phân tích đánh giá thực trạng đề ra yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên đối với các vụ án về chức vụ. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần hoàn thiện về mặt lý luận về yêu cầu điều tra và bổ sung những kinh nghiệm thực tiễn cho đội ngũ KSV khi đề ra YCĐT đối với các vụ án hình sự nói chung và các vụ án hình sự về chức vụ nói riêng nhằm bảo đảm thực hiện tốt chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ. 6
  14. - Ý nghĩa thực tiễn. Kết quả nghiên cứu của đề tài luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu tại các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng của ngành Kiểm sát. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu; kết luận; tài liệu tham khảo; nội dung của luận văn được kết cấu thành 03 chương, cụ thể như sau: Chương 1. Những vấn đề lý luận và pháp luật về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ. Chương 2. Thực tiễn thi hành quy định của pháp luật tố tụng hình sự về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ và thực tiễn thi hành tại tỉnh Đồng Nai. Chương 3. Các giải pháp nâng cao chất lượng yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ 7
  15. Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ YÊU CẦU ĐIỀU TRA CỦA KIỂM SÁT VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA VỤ ÁN HÌNH SỰ VỀ CHỨC VỤ 1.1. Những vấn đề lý luận về yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò, mục đích và ý nghĩa của yêu cầu điều tra của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ - Khái niệm Yêu cầu điều tra là hoạt động tố tụng của KSV trong thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án hình sự nói chung và án hình sự về chức vụ nói riêng nhằm đảm bảo việc điều tra vụ án tuân thủ đúng các quy định của pháp luật để xác định sự thật khách quan của vụ án, không làm oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội. Yêu cầu điều tra của KSV có thể bằng lời nói hoặc bằng văn bản. Khái niệm về Bản yêu cầu điều tra Hiện nay chưa có khái niệm chính thức về bản yêu cầu điều tra. Qua tham khảo bài viết của một số tác giả khi nghiên cứu về bản YCĐT của KSV được đăng trên tạp chí ngành kiểm sát có thể đưa ra một số khái niệm về bản yêu cầu điều tra như sau: Theo quan điểm của tác giả Vũ Đức Thới [28, tr 15]. thì: “Bản yêu cầu điều tra là một văn bản pháp lý do Kiểm sát viên thực hiện trong quá trình giám sát hoạt động điều tra. Nhằm xác định điều tra vụ án đúng hướng và việc điều tra phải khách quan, toàn diện, đầy đủ, chính xác đúng pháp luật nhằm tránh làm oan, sai và bỏ lọt tội phạm”. 8
  16. Qua nghiên cứu và phân tích cho thấy khái niệm này đã làm rõ và xác định được giá trị của bản yêu cầu điều tra; chủ thể là KSV ban hành trong quá trình thực hiện chức năng THQCT và KSĐT vụ án hình sự. Tuy nhiên hạn chế của khái niệm này là chưa làm rõ được mục đích và ý nghĩa của việc ban hành yêu cầu điều tra do đó chưa thỏa mãn được yêu cầu của khái niệm bản yêu cầu điều tra. Theo quan điểm nghiên cứu của tác giả Bùi Mạnh Cường [2, tr.23]. và tác giả Vũ Việt Hùng thì: “Bản yêu cầu điều tra là một văn bản tố tụng do Kiểm sát viên thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra thực hiện (ban hành), nêu rõ những vấn đề cần điều tra để thu thập, củng cố chứng cứ, hoàn thiện các thủ tục tố tụng bảo đảm cho việc điều tra, truy tố được toàn diện, khách quan và triệt để theo đúng quy định của pháp luật”. Qua nghiên cứu và phân tích, chúng tôi thống nhất cao với quan điểm của tác giả Bùi Mạnh Cường và tác giả Vũ Việt Hùng về khái niệm bản yêu cầu điều tra của KSV. Khái niệm này không chỉ làm rõ được giá trị pháp lý, chủ thể ban hành trong giai đoạn nào của TTHS mà còn lãm rõ được nội hàm của khái niệm bản yêu cầu điều tra, mục đích, ý nghĩa của việc ban hành bản yêu cầu điều tra. Khi đưa ra khái niệm về bản yêu cầu điều tra, các tác giả đều dựa trên các quy định của pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ của VKS, của KSV trong việc ban hành bản yêu cầu điều tra khi THQCT và KSĐT vụ án hình sự, từ đó xác định nội dung, phạm vi và ý nghĩa của bản YCĐT để khái quát chúng thành khái niệm. Tuy nhiên, do sự thay đổi của các quy định pháp luật và yêu cầu của thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới đặc biệt là đối với tội phạm về chức vụ, đòi hỏi VKS phải tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra, theo đó “Viện kiểm sát các cấp chủ động, tích cực đề ra yêu cầu điều tra đảm bảo có căn cứ, sát với nội dung vụ án”. Do vậy khái niệm về bản yêu 9
  17. cầu điều tra cũng được nhận thức đầy đủ và toàn diện hơn. Trên cơ sở kế thừa các quan điểm về khái niệm bản yêu cầu điều tra của KSV của các tác giả nêu trên đồng thời trên cơ sở nghiên cứu những quy định của pháp luật thực định, nội hàm của bản yêu cầu điều tra, tác giả đưa ra khái niệm bản yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ như sau: “Bản yêu cầu điều tra là văn bản tố tụng do Kiểm sát viên ban hành trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ theo quy định của pháp luật TTHS, nêu rõ những vấn đề cần yêu cầu CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, những vấn đề cần điều tra để thu thập, củng cố chứng cứ, làm rõ tội phạm, người phạm tội và những vấn đề cần chứng minh trong vụ án hình sự hoặc để hoàn thiện các thủ tục tố tụng nhằm bảo đảm việc điều tra được tiến hành một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ theo đúng quy định của pháp luật, không làm oan, sai và không bỏ lọt tội phạm”. - Yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ có những đặc điểm cơ bản sau: - Yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ là văn bản pháp lý trong TTHS do KSV được giao nhiệm vụ THQCT và KSĐT trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ ban hành. Bản yêu cầu điều tra phải được đưa vào hồ sơ vụ án hình sự và lưu hồ sơ kiểm sát theo quy định tại khoản 1 Điều 11 Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19/10/2018 của Viện KSND tối cao - Bộ Công an - Bộ Quốc phòng và quy định tại khoản 1 Điều 47 Quy chế công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố, điều tra và truy tố ban hành kèm theo Quyết định số 111/QĐ-VKSTC ngày 17/4/2020 của Viện trưởng VKSND tối cao. - Yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ của KSV có tính chất định hướng cho hoạt động điều tra giúp cho việc điều tra, xử lý vụ án được tiến hành một cách khách quan, nhanh chóng và kịp thời. Do đó, ĐTV được phân công điều 10
  18. tra vụ án và CQĐT phải có trách nhiệm thực hiện các yêu cầu điều tra của VKS (quy định tại khoản 1 Điều 167 BLTTHS và khoản 2 Điều 11 Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngày 19/10/2018 của Viện KSND tối cao - Bộ Công an - Bộ Quốc phòng). - Trong một vụ án hình sự về chức vụ, KSV có thể ban hành một hoặc nhiều yêu cầu điều tra nếu trong quá trình điều tra, KSV thấy còn có những vấn đề cần điều tra mà ĐTV chưa thực hiện nhằm bảo đảm để ĐTV kịp thời thu thập đầy đủ các chứng cứ, tài liệu của vụ án. Do đó, yêu cầu điều tra của KSV mang tính chất pháp lý đặc thù so với các văn bản tố tụng hình sự khác. Đây chính là điểm khác biệt giữa yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ của KSV với bản kế hoạch điều tra vụ án của ĐTV bởi vì, bản kế hoạch điều tra vụ án về chức vụ do ĐTV xây dựng để báo cáo Lãnh đạo duyệt và tiến hành các hoạt động điều tra theo kế hoạch. Nội dung bản kế hoạch điều tra vụ án về chức vụ bao gồm: Căn cứ lập kế hoạch, mục đích, yêu cầu, nội dung điều tra, biện pháp tiến hành, dự kiến các tình huống xảy ra, báo cáo và đề xuất. Nó mang tính chất nội bộ của CQĐT không mang tính pháp lý bắt buộc và không được đưa vào hồ sơ vụ án. - Vai trò, mục đích và ý nghĩa của YCĐT Thông qua YCĐT, KSV thể hiện rõ được quan điểm của mình trong việc thu thập, củng cố chứng cứ và hoàn thiện thủ tục tố tụng trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ, nhằm mục đích làm rõ những vấn đề cần điều tra thu thập chứng cứ, hoàn thiện các thủ tục tố tụng, đảm bảo cho việc điều tra, truy tố các vụ án hình sự về chức vụ được khách quan, toàn diện, kịp thời, đúng pháp luật, tạo cơ sở vững chắc cho hoạt động THQCT và kiểm sát hoạt động xét xử của KSV tại phiên tòa. Yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án về chức vụ có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với việc điều tra vụ án nói riêng và cả quá trình xử lý vụ án nói chung, đó là: 11
  19. + Yêu cầu điều tra có tính định hướng cho công tác điều tra nói chung và xử lý vụ án, bị can nói riêng. + Yêu cầu điều tra giúp cho việc điều tra, xử lý vụ án được tiến hành một cách khách quan, toàn diện, đầy đủ, nhanh chóng và kịp thời. + Yêu cầu điều tra còn có ý nghĩa khẳng định vị trí, vai trò của VKS; uy tín, năng lực, trình độ của KSV trong hoạt động THQCT ở giai đoạn điều tra VAHS. Thực tế cho thấy, yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ được KSV ban hành kịp thời, đúng thời điểm và có chất lượng sẽ có ý nghĩa rất quan trọng đối với kết quả điều tra của CQĐT “ bảo đảm cho hoạt động điều tra, thu thập tài liệu, chứng cứ khách quan, toàn diện, đầy đủ” [9, tr.2] và đúng hướng. Đồng thời, giúp ĐTV khắc phục ngay những thiếu sót trong giai đoạn điều tra nhằm giải quyết vụ án được khách quan, toàn diện và triệt để, góp phần hạn chế oan, sai hoặc phải trả hồ sơ để điều tra bổ sung làm kéo dài thời gian giải quyết vụ án. Thông qua đó, uy tín của KSV, của VKS đối với ĐTV và CQĐT được nâng cao. Ngược lại, yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ có nội dung chung chung, khó thực hiện hoặc không thể thực hiện được làm kéo dài thời gian giải quyết vụ án, thậm chí còn làm chệch hướng điều tra. Tóm lại, yêu cầu điều tra vụ án về chức vụ là sản phẩm kết tinh từ kết quả của hoạt động nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, đánh giá, so sánh, đối chiếu các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ và các văn bản pháp luật có liên quan đến việc giải quyết vụ án của KSV, qua đó giúp KSV nắm chắc diễn biến của vụ án và tìm ra những tài liệu, chứng cứ còn thiếu, còn mâu thuẫn hoặc những vấn đề cần phải điều tra, xác minh, làm rõ mà ĐTV chưa thực hiện để đề ra các nội dung yêu cầu điều tra có tính sát thực, cụ thể và trực tiếp giải quyết được các vấn đề của vụ án, tránh việc đề ra YCĐT chung chung, hình thức. 12
  20. 1.1.2. Thẩm quyền, phạm vi, cơ sở, nội dung và hình thức của yêu cầu điều tra của KSV trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự về chức vụ - Thẩm quyền đề ra yêu cầu điều tra Thẩm quyền đề ra yêu cầu điều tra các vụ án về chức vụ được trao cho VKS và người thực hiện trực tiếp là KSV được phân công THQCT và KSĐT vụ án. Đây là hoạt động tố tụng quan trọng trong việc gắn chặt chức năng công tố với điều tra theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/06/2005 của Bộ Chính trị về “Chiến lược cải cách Tư pháp đến năm 2020” và được cụ thể hóa tại khoản 7 Điều 14 Luật Tổ chức VKSND năm 2014; điểm e khoản 1 Điều 42 và khoản 6 Điều 165 BLTTHS năm 2015. Theo đó, khi được phân công THQCT và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự, KSV có nhiệm vụ, quyền hạn “Đề ra yêu cầu điều tra và yêu cầu Cơ quan điều tra, Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra tiến hành điều tra để làm rõ tội phạm, người phạm tội”. Khoản 1 Điều 11 Thông tư liên tịch số 04/2018/TTLT-VKSNDTC- BCA-BQP ngày 19/10/2018 của Viện KSND tối cao - Bộ Công an - Bộ Quốc phòng quy định về phối hợp giữa CQĐT và VKS trong việc thực hiện một số quy định của BLTTHS cũng quy định rõ: “Kiểm sát viên phải kịp thời trao đổi với Điều tra viên, Cán bộ điều tra được phân công điều tra vụ án về những vấn đề cần điều tra ngay từ khi nhận được quyết định khởi tố vụ án hình sự và trong quá trình điều tra, bảo đảm để Điều tra viên, Cán bộ điều tra kịp thời thu thập đầy đủ các chứng cứ, tài liệu của vụ án….; Kiểm sát viên phải đề ra yêu cầu điều tra bằng văn bản, nêu rõ ràng, cụ thể những vấn đề cần điều tra, chứng cứ, tài liệu cần thu thập”. Như vậy, việc “đề ra yêu cầu điều tra và yêu cầu CQĐT thực hiện” là một quyền năng quan trọng và cơ bản của KSV. Chỉ có KSV là chủ thể duy nhất khi được phân công nhiệm vụ THQCT và KSĐT trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự mới có thẩm quyền đề ra yêu cầu điều tra. 13
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2