Luận văn Thạc sĩ Sinh học: Nghiên cứu đa dạng sinh học và sinh thái họ ô rô (Acanthaceae Juss., 1789) trong hệ thực vật Vườn Quốc Gia Cát Tiên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH<br /> -------------------------<br /> <br /> Nguyễn Thị Ngọc Thơ<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ SINH THÁI<br /> HỌ Ô RÔ (ACANTHACEAE JUSS., 1789)TRONG<br /> HỆ THỰC VẬT VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2011<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH<br /> -------------------------<br /> <br /> Nguyễn Thị Ngọc Thơ<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐA DẠNG SINH HỌC VÀ SINH THÁI<br /> HỌ Ô RÔ (ACANTHACEAE JUSS., 1789)TRONG<br /> HỆ THỰC VẬT VƯỜN QUỐC GIA CÁT TIÊN<br /> Chuyên ngành: Sinh thái học<br /> Mã số: 60 42 60<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC<br /> PGS.TS. TRẦN HỢP<br /> <br /> Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2011<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN<br /> Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã được sự giúp đỡ nhiệt tình, quý báu của thầy cô,<br /> bạn bè, đồng nghiệp, cơ quan đang công tác và Ban quản lí Vườn Quốc gia Cát Tiên:<br /> Tôi xin gởi lời cảm ơn sâu sắc và lòng kính mến nhất đến thầy hướng dẫn, PGS.TS<br /> Trần Hợp đã tận tình hướng dẫn tôi về chuyên môn và phương pháp nghiên cứu khoa học,<br /> từ lúc tôi mới bắt đầu thực hiện cho đến khi hoàn chỉnh luận văn.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn ThS. Đặng Văn Sơn công tác tại phòng Tài nguyên Sinh<br /> vật, Viện Sinh học Nhiệt đới Thành phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giúp đỡ, động viên về<br /> tinh thần, hỗ trợ về tài liệu tham khảo, cung cấp những kinh nghiệm bổ ích cho các chuyến<br /> đi thực địa.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn ThS. Đỗ Văn Hài, công tác tại phòng Thực vật, Viện Sinh<br /> thái và Tài nguyên Sinh vật Hà Nội đã cung cấp những tài liệu nghiên cứu mới nhất về họ Ô<br /> rô.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của Ban Giám đốc, Hạt kiểm Lâm,<br /> các anh, chị trong phòng kỹ thuật, đã hỗ trợ nơi ở và những tư liệu về Vườn quốc Gia Cát<br /> Tiên; các anh ở Trạm kiểm Lâm Núi Tượng, Đồi Đất đỏ, Bàu Sấu, Bù Sa đã giúp đỡ tận<br /> tình trong quá trình đi thực địa, bạn Vũ Thị Huyền Trang, học viên lớp Sinh Thái học khóa<br /> 19 của Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh; anh K’Hoài, công tác tại Vườn<br /> Quốc gia Cát Tiên, đã đồng hành cùng tôi trong hầu hết các chuyến đi thực địa.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn Cô Nguyễn Thị Ngà, phòng thí nghiệm Thực vật, ThS.<br /> Quách Văn Toàn Em giảng viên khoa Sinh trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí<br /> Minh, đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình tôi phân tích và hoàn thành các<br /> tiêu bản thực vật.<br /> Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Sau Đại Học, Khoa Sinh trường Đại học Sư phạm<br /> Thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm GDTX và KTTH-Hướng nghiệp Đức Hòa đã tạo điều<br /> kiện thuận lợi để tôi học tập và hoàn thành luận văn này.<br /> Cuối cùng, tôi xin gởi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên, giúp đỡ về vật<br /> chất và tinh thần trong quá trình tôi thực hiện luận văn.<br /> Tp. Hồ Chí Minh, ngày 4 tháng 11 năm 2011<br /> Nguyễn Thị Ngọc Thơ<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> LỜI CẢM ƠN ............................................................................................ iii<br /> MỤC LỤC .................................................................................................. iv<br /> DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU VÀ HÌNH ẢNH ................................. vi<br /> MỞ ĐẦU ..................................................................................................... x<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................................... x<br /> 2. Mục tiêu của đề tài ................................................................................................. xi<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................. xi<br /> 4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................ xi<br /> 5. Đóng góp mới của đề tài........................................................................................ xii<br /> 6. Bố cục của đề tài .................................................................................................... xii<br /> <br /> Chương 1- TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..................................................... xii<br /> 1.1 Điều kiện tự nhiên vườn Quốc gia Cát Tiên ..................................................... xii<br /> 1.1.1 Vị trí địa lý .............................................................................................................. xiii<br /> 1.1.2 Địa hình .................................................................................................................. xiii<br /> 1.1.3 Đất đai ..................................................................................................................... xiv<br /> 1.1.4 Khí hậu .................................................................................................................... xiv<br /> 1.1.5 Thuỷ văn ................................................................................................................... xv<br /> 1.1.6 Hệ thực vật .............................................................................................................. xvi<br /> 1.1.7 Hệ động vật .............................................................................................................xvii<br /> <br /> 1.2 Sơ lược những nghiên cứu về họ Ô rô (Acanthaceae) trên thế giới và Việt<br /> Nam .......................................................................................................................... xviii<br /> 1.2.1 Thế giới ................................................................................................................. xviii<br /> 1.2.2 Việt Nam ...................................................................................................................xx<br /> <br /> CHƯƠNG II – NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .. xxii<br /> 2.1 Nội dung nghiên cứu ......................................................................................... xxii<br /> 2.2 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. xxiii<br /> 2.2.1 Phương pháp nghiên cứu ngoài thực địa ........................................................... xxiii<br /> 2.2.2 Phương pháp ghi nhật kí ...................................................................................... xxiv<br /> 2.2.3 Phương pháp nghiên cứu trong phòng thí nghiệm............................................. xxiv<br /> 2.2.4 Phương pháp tham khảo tài liệu ........................................................................... xxv<br /> 2.2.5 Định danh theo phương pháp hình thái so sánh ................................................. xxv<br /> 2.2.6 Phương pháp chấm điểm phân bố các loài .......................................................... xxv<br /> <br /> 2.2.7 Dụng cụ, hóa chất cần thiết cho việc thực hiện đề tài ......................................... xxv<br /> <br /> 2.3.Thời gian thực địa ............................................................................................ xxvi<br /> <br /> Chương III – KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ..................................... xxviii<br /> 3.1 Đặc điểm chung của họ Ô rô ( Acanthaceae Juss.) ..................................... xxviii<br /> 3.1.1 Hình thái: ........................................................................................................... xxviii<br /> 3.1.2 Sinh học và sinh thái: .......................................................................................... xxix<br /> 3.1.3 Phân bố: ............................................................................................................... xxix<br /> 3.1.4 Công dụng của các loài: ........................................................................................xxx<br /> <br /> 3.2 Thành phần loài thuộc họ Ô rô ở Vườn quốc gia Cát Tiên .......................... xxx<br /> 3.2.1 Acanthus leucostachyus Wall. ex Nees – Ô rô núi. ........................................... xxxi<br /> 3.2.2 Asystasia chelonoides Nees – Biến hoa............................................................... xxxv<br /> 3.2.3 Andrographis laxiflora (Bl.) Lindau - Hùng bút hoa thưa............................ xxxviii<br /> 3.2.4 Clinacanthus burmannii Nees var. robinsonii R. Ben. -Luân rô Burman. ........ xlii<br /> 3.2.5 Cryptophragmium pierrei R. Ben. - Ẩn mạc Pierre. ............................................. xlv<br /> 3.2.6 Cyclacanthus coccineus S. Moore - Luân rô đỏ. ................................................. xlix<br /> 3.2.7 Eranthemum tetragonum Wall. - Tinh hoa bốn cạnh, xuân hoa. ......................... lii<br /> 3.2.8 Hemigraphis hirsuta T. Anders. - Bán tự lông. ......................................................lvi<br /> 3.2.9 Hygrophila incana Nees in DC. - Đình lịch lông xám. ..........................................lx<br /> 3.2.10 Hygrophila phlomoides Nees in Wall. – Vô ích. ................................................ lxiii<br /> 3.2.11 Hygrophila stricta Lindau var. corymbosa Ridley ............................................ lxvii<br /> 3.2.12 Justicia oreophila C.B. Clarke – Xuân tiết háo ẩm. ............................................lxx<br /> 3.2.13 Lepidagathis hyalina Nees - Lân chùy thấu quang. .........................................lxxiv<br /> 3.2.14 Lepidagathis incurva Buch.-Ham. ex D. Don – Lân chùy cong. .................. lxxvii<br /> 3.2.15 Nelsonia campestris R. Br. – Niên sơn đồng. .................................................. lxxxi<br /> 3.2.16 Peristrophe bivalvis (L.) Merr. – Cẩm.............................................................. lxxxv<br /> 3.2.17 Phlogacanthus cornutus R. Ben. - Hỏa rô sừng. ................................................ xci<br /> 3.2.18 Phlogacanthus turgidus (Fua ex Hook.) Lindau – Thường sơn tía................. xciv<br /> 3.2.19 Polytrema annamense R. Ben. - Đa kim Trung bộ. ........................................ xcviii<br /> 3.2.20 Pseuderanthemum crenulatum (Lindl.) R. Ben. - Xuân hoa răng. .....................cii<br /> 3.2.21. Pseuderanthemum palatiferum (Nees) Radlk. – Xuân hoa vòm. ...................... cvi<br /> 3.2.22. Ruellia macrosiphon Kurz - Nổ ống to. ............................................................... cx<br /> 3.2.23 Ruellia patula Jacq. – Nổ sà. .............................................................................. cxiv<br /> 3.2.24 Rungia sp. .......................................................................................................... cxviii<br /> 3.2.25 Rungia sp. ............................................................................................................ cxxi<br /> <br />