Luận văn tiến sĩ Lịch sử: Công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc ở nước Cộng hòa Bolivar Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:184

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án tập trung nghiên cứu làm rõ nội dung và quá trình triển khai đấu tranh bảo vệ ĐLDT của nước Cộng hòa Bolivar Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013 trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh. Qua đó đóng góp những thành công, hạn chế, kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra cần giải quyết trong đấu tranh bảo vệ ĐLDT đối với Venezuela trong thời gian tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tiến sĩ Lịch sử: Công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc ở nước Cộng hòa Bolivar Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH ĐẶNG CÔNG THÀNH CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở NƯỚC CỘNG HÒA BOLIVAR VENEZUELA TỪ NĂM 1999 ĐẾN NĂM 2013 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Chuyên ngành: Lịch sử phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và giải phóng dân tộc Hà Nội - 2018
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH ĐẶNG CÔNG THÀNH CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở NƯỚC CỘNG HÒA BOLIVAR VENEZUELA TỪ NĂM 1999 ĐẾN NĂM 2013 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Chuyên ngành: Lịch sử phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và giải phóng dân tộc Mã số: 62 22 03 12 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS. TS. Nguyễn Hữu Cát 2. PGS. TS. Nguyễn Thị Thúy Hà Hà Nội - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. TÁC GIẢ Đặng Công Thành
3 MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 5 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 10 1.1. NHỮNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC 13 1.2. NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN TẬP TRUNG LÀM RÕ 26 CHƯƠNG 2: QUAN NIỆM VỀ ĐỘC LẬP DÂN TỘC VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở VENEZUELA TỪ NĂM 1999 ĐẾN NĂM 2013 28 2.1. QUAN NIỆM VỀ ĐỘC LẬP DÂN TỘC VÀ BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC 28 2.2. NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở VENEZUELA 35 CHƯƠNG 3: NỘI DUNG VÀ QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở VENEZUELA TỪ NĂM 1999 ĐẾN NĂM 2013 68 3.1. NỘI DUNG BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở VENEZUELA 68 3.2. QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI CÁC CHỦ TRƯƠNG, BIỆN PHÁP ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC VÀ KẾT QUẢ 83 CHƯƠNG 4: ĐÁNH GIÁ VỀ CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC CỦA VENEZUELA TỪ NĂM 1999 ĐẾN NĂM 2013 VÀ KINH NGHIỆM 119 4.1. ĐÁNH GIÁ CÔNG CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ ĐỘC LẬP DÂN TỘC Ở VENEZUELA 119 4.2. KINH NGHIỆM 146 KẾT LUẬN 157 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ 159 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 160 PHỤ LỤC 173
4 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tiếng nước ngoài Tiếng Việt Nam CNĐQ : Chủ nghĩa đế quốc CNTB : Chủ nghĩa tư bản CNE Consejo Nacional Electoral Hội đồng Bầu cử quốc gia CNXH : Chủ nghĩa xã hội ĐCS : Đảng Cộng sản ĐLDT : Độc lập dân tộc EU Euro Union Liên minh châu Âu GCCN : Giai cấp công nhân GCTS : Giai cấp tư sản GCVS : Giai cấp vô sản GDP Gross domestic product Tổng sản phẩm quốc nội IMF International Monetary Fund Quỹ Tiền tệ quốc tế LLSX : Lực lượng sản xuất Nxb : Nhà xuất bản Organization of Petroleum Tổ chức các nước xuất khẩu OPEC Exporting Countries dầu mỏ Partido Socialista Unido de Đảng Xã hội chủ nghĩa thống PSUV Venezuela nhất Venezuela PDVSA Petróleos de Venezuela, S.A. Công ty Dầu lửa Venezuela TBCN : Tư bản chủ nghĩa TLSX : Tư liệu sản xuất TTXVN : Thông tấn xã Việt Nam USD United States dollar Đô la Mỹ XHCN : Xã hội chủ nghĩa WB World Bank Ngân hàng Thế giới WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại thế giới
5 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kể từ năm 1999, Tổng thống Hugo Chavez Frias lên nắm quyền ở Venezuela đã mở đầu cho một “làn sóng cánh tả” ở khu vực. Các đảng cánh tả ở khu vực Mỹ Latinh, bằng con đường bầu cử dân chủ đã giành được chính quyền và thực hiện nhiều cải cách tích cực mang khuynh hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN), đánh dấu thời kỳ phát triển mạnh mẽ của các đảng cánh tả (Venezuela, Chile, Brasil, Argentina, Uruguay, Enxanvado, Bolivia, Ecuador, Nicaragua, Honduras, Guatemala, Paraguay). Đây là sự kiện rất đáng được quan tâm bởi trong bối cảnh chính trị phức tạp của thế giới hiện nay, khi mà cơn khủng hoảng của chủ nghĩa xã hội (CNXH) hiện thực khởi đầu bằng sự sụp đổ của mô hình CNXH ở Liên Xô và Đông Âu vẫn còn dư chấn; công cuộc cải cách, đổi mới ở các nước XHCN hiện nay tuy đã đạt nhiều thành tựu ở tầm lịch sử, song vẫn còn không ít khó khăn trong quá trình xây dựng CNXH, trong khi các thế lực thù địch với CNXH vẫn đang tiếp tục công kích, phản bác… Dù đã có được thời kỳ phát triển mạnh mẽ và đảng cánh tả trở thành đảng cầm quyền ở nhiều quốc gia thông qua tranh cử hợp pháp; nhưng không phải nơi nào trong khu vực, cánh tả đều mạnh và cầm quyền đều thành công và bền vững như nhau. Tuy nhiên, những đóng góp của cánh tả trong giai đoạn nói trên có ý nghĩa lịch sử đối với từng quốc gia và cả khu vực, cũng như đối với phong trào cộng sản, công nhân quốc tế, phong trào dân chủ và đấu tranh xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Nổi bật nhất trong phong trào cánh tả ở Mỹ Latinh, đó là Venezuela dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Hugo Chavez. Với những nỗ lực không mệt mỏi trong công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc (ĐLDT) từ khi Ông giữ chức Tổng thống nước Cộng hòa Bolivar Venezuela (tháng 02/1999) cho đến khi qua đời (tháng 03/2013), Ông được coi là người đi đầu trong phong trào cánh tả ở Mỹ Latinh bằng việc khẳng định xây dựng một xã hội mới theo tư tưởng Bolivar. Từ những quan điểm, chủ trương đến những biện pháp thực hiện cũng như những kết quả đạt được trong công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở Venezuela đã mang lại những đóng góp to lớn. Đóng góp thứ nhất là đưa các vấn đề thiết yếu đối với đời sống của người dân lao động trong xã hội
6 vào tâm điểm chính sách của nhà nước. Đó là những vấn đề như phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống, bảo đảm an sinh xã hội, công bằng xã hội và dân chủ, bảo vệ môi trường sinh thái, đẩy lùi các các nhân tố bất lợi bên ngoài lợi dụng con người và nguồn tài nguyên. Đóng góp thứ hai là chấm dứt thời kỳ áp đặt chính sách của các nước tư bản, đế quốc bên ngoài để tạo nên sự cân bằng thực sự hài hòa giữa phát triển kinh tế ổn định và bền vững với công bằng xã hội. Nhiều người coi đó là bằng chứng của việc người dân và khu vực tự giải phóng mình khỏi những kìm kẹp và áp bức trước đây. Độc lập, tự chủ trong định hướng chính sách tạo vị thế và điều kiện thuận lợi cần thiết để đất nước chủ động, tích cực vận hành quá trình hội nhập khu vực và quốc tế một cách bình đẳng nhất, thích hợp nhất, có lợi nhất. Đóng góp thứ ba là với vai trò đầu tàu, Venezuela đã thúc đẩy sự gắn kết và hợp tác giữa Venezuela và các nước trong khu vực trên tất cả các lĩnh vực với nhiều hình thức, cấp độ hợp tác vừa liên kết, bổ sung, vừa tăng cường vai trò, ảnh hưởng với các tổ chức hợp tác và liên kết khu vực đã được thành lập và hoạt động từ trước đó. Công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở Venezuela chưa được bao lâu thì việc Tổng thống Chavez qua đời đã để lại một khoảng trống lãnh đạo lớn trong phong trào cánh tả Mỹ Latinh nói chung và Venezuela nói riêng. Song, điều đó không có nghĩa cuộc Cách mạng Bolivar do ông khởi xướng đã chấm dứt. Dù không ít thách thức, khó khăn và sóng gió, nhưng “con tàu” mà Hugo Chavez làm “thuyền trưởng” vẫn đang tiến lên phía trước, với sự tin tưởng của nhân dân Venezuela. Như vậy có thể nói, công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013 đã đại diện cho một trào lưu mới ở Mỹ Latinh, công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT của Venezuela cũng như tuyên bố xây dựng “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” đã, đang được sự quan tâm theo dõi đặc biệt của nhiều chính phủ, bởi đây là những bài học kinh nghiệm hết sức quý báu cho các lực lượng tiến bộ đang đấu tranh cho một trật tự thế giới mới hòa bình, dân chủ, bình đẳng, hợp tác và phát triển. Từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc ở nước Cộng hòa Bolivar Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ chuyên ngành Lịch sử phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và giải phóng dân tộc.
7 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Luận án tập trung nghiên cứu làm rõ nội dung và quá trình triển khai đấu tranh bảo vệ ĐLDT của nước Cộng hòa Bolivar Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013 trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh. Qua đó đóng góp những thành công, hạn chế, kinh nghiệm và những vấn đề đặt ra cần giải quyết trong đấu tranh bảo vệ ĐLDT đối với Venezuela trong thời gian tiếp theo. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, luận án có những nhiệm vụ phải giải quyết sau: - Phân tích những nhân tố tác động đến công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT của Cộng hòa Bolivar Venezuela giai đoạn 1999 - 2013. - Phân tích chủ trương, biện pháp và quá trình triển khai đấu tranh bảo vệ ĐLDT của Venezuela trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh dưới thời Tổng thống Hugo Chavez từ năm 1999 đến năm 2013. - Đánh giá về những thành công, hạn chế từ công cuộc cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT của nước Cộng hòa Bolivar Venezuela, vấn đề đặt ra cần giải quyết và rút ra những kinh nghiệm. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận án Là công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở nước Cộng hòa Bolivar Venezuela dưới thời Tổng thống Hugo Chavez Frias giai đoạn 1999 - 2013. 3.2. Phạm vi nghiên cứu của luận án - Về nội dung của luận án: tập trung nghiên cứu về công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở Venezuela trên tất cả các lĩnh vực: Chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại và quốc phòng, an ninh. - Về không gian: Nước Cộng hòa Bolivar Venezuela trong bối cảnh đấu tranh bảo vệ ĐLDT dưới thời Tổng thống Hugo Chavez. - Về thời gian: Thời gian nghiên cứu của đề tài được giới hạn từ năm 1999 đến năm 2013. Mốc thời gian 1999, là thời điểm Ông Hugo Chavez nhậm chức
8 Tổng thống nước Cộng hòa Bolivar Venezuela ngày 02/02/1999. Mốc 2013, Lãnh tụ Cách mạng Bolivar - Tổng thống Hugo Chavez qua đời ngày 05/03/2013. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận Đề tài dựa trên quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về hình thái kinh tế - xã hội, về nhà nước và giai cấp, dân tộc, thời đại, đảng cầm quyền trong hệ thống chính trị, về mô hình xây dựng CNXH…; đồng thời vận dụng những quan điểm cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh về ĐLDT, các văn kiện của Nhà nước Cộng hòa Bolivar Venezuela về đấu tranh giải phóng dân tộc và bảo vệ nền ĐLDT. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở nguyên lý, phương pháp luận cơ bản của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử cùng với hệ thống, phương pháp luận sử học mácxít là cơ sở hình thành phương pháp nghiên cứu của luận án. Trong đó, luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu logic, lịch sử để phân chia, trình bày quá trình phát triển của nước Cộng hòa Bolivar Venezuela giai đoạn 1999 - 2013, trên cơ sở đó rút ra những kết luận cần thiết. Ngoài ra còn sử dụng các phương pháp khác như: phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, thống kê, dự báo... để nghiên cứu và trình bày nội dung luận án. Quá trình thu thập, tích luỹ tư liệu sẽ hướng tới trước tiên là những nhận định về phong trào cánh tả của khu vực Mỹ Latinh nói chung và Venezuela nói riêng. Đây được xem là bộ khung lý thuyết cơ bản để đánh giá về công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở Venezuela giai đoạn 1999 - 2013. Các văn kiện chính thống của Đảng Xã hội chủ nghĩa thống nhất Venezuela (PUSV), các tuyên bố của các lãnh tụ - nguyên thủ quốc gia Mỹ Latinh, kết quả nghiên cứu của các công trình trước cũng là hướng quan trọng để nghiên cứu sinh thu thập nguồn tài liệu trong luận án. 5. Đóng góp mới về khoa học và ý nghĩa của luận án - Luận án góp phần làm sáng tỏ thêm về một trong nhiều con đường đấu tranh bảo vệ ĐLDT của các nước trong bối cảnh quốc tế hiện nay. - Đánh giá về những thành công, hạn chế và tác động của các chính sách, biện pháp trên các lĩnh vực mà Chính quyền Tổng thống Chavez đã thực hiện trong
9 giai đoạn 1999 - 2013 đối với việc giải quyết những vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội, đối ngoại, quốc phòng, an ninh trong công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT. - Từ những thành tựu và đóng góp trong công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT ở Venezuela, rút ra những kinh nghiệm bước đầu trong lý luận và thực tiễn phát triển của các nước đang phát triển trong giai đoạn hiện nay. - Luận án còn có thể là tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu, giảng dạy về Lịch sử thế giới hiện đại, Lịch sử phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và giải phóng dân tộc ở các trường đại học. Đồng thời góp phần cung cấp cứ liệu cho hoạt động đối ngoại của Việt Nam đối với khu vực Mỹ Latinh nói chung và Venezuela nói riêng. 6. Bố cục của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận án bao gồm 04 chương, 08 tiết với các nội dung của các chương như sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu. Chương 2: Quan niệm về độc lập dân tộc và nhân tố tác động đến công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc ở Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013. Chương 3: Nội dung và quá trình triển khai công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc ở Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013. Chương 4: Đánh giá về công cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc ở Venezuela từ năm 1999 đến năm 2013 và kinh nghiệm.
10 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Nghiên cứu về công cuộc đấu tranh bảo vệ ĐLDT của các nước đang phát triển nói chung, các nước trong khu vực Mỹ Latinh nói riêng là chủ đề được quan tâm, thu hút sự chú ý của nhiều học giả, nhà nghiên cứu, chính trị gia trong và ngoài nước từ trước tới nay. Là quốc gia nằm trong khu vực Mỹ Latinh, trong tiến trình phát triển dân tộc của Venezuela luôn gắn với sự vận động và phát triển chung của khu vực. Vì vậy, các nguồn tài liệu nghiên cứu về quốc gia này cũng có sự liên quan mật thiết với các công trình nghiên cứu về Mỹ Latinh nói chung. Để đảm bảo tính khoa học, trong khuôn khổ luận án, tác giả có tham khảo một số tư liệu, tài liệu gốc như sau: (1) Các tài liệu tiếng Tây Ban Nha: Hiến pháp nước Cộng hòa Bolivar Venezuela - “Constitución de la república Bolivar Venezuela”, do Bộ Thông tin và Truyền thông Venezuela xuất bản lần thứ hai năm 2006 [158]. Hiến pháp Venezuela 1999 đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong việc thiết lập các yếu tố cấu thành nên hệ thống chính trị xã hội của nhà nước. Hiến pháp thể hiện một quá trình hợp hiến không chỉ xây dựng những cơ sở mới cho việc tái thiết đất nước mà còn phản ánh khát vọng về những thay đổi chính trị trong khu vực. Hiến pháp Venezuela bao gồm 9 Phần (Phần 1. Các nguyên tắc cơ bản; Phần 2. Các không gian địa lý và phân khu chính trị; Phần 3. Nghĩa vụ, quyền con người và bảo lãnh; Phần 4. Công quyền; Phần 5. Tổ chức Cơ quan Thẩm quyền Quốc gia công; Phần 6. Hệ thống kinh tế xã hội; Phần 7. An ninh quốc gia; Phần 8. Bảo vệ Hiến pháp; Phần 9. Cải cách Hiến pháp) với 350 Điều khoản. Đây là một hệ thống quy định những nguyên tắc chính trị căn bản và thiết lập kiến trúc, thủ tục, quyền hạn và trách nhiệm của chính quyền, bảo đảm các quyền nhất định của nhân dân. Đây là Đạo luật cơ bản nhất của Nhà nước Cộng hòa Venezuela từ năm 1999 đến nay. Cuốn “Partido Socialista Unido de Venezuela - III Congreso” (Sách Đỏ), là cuốn sách của Đảng Xã hội chủ nghĩa thống nhất Venezuela (PSUV) [160]. Sách Đỏ đã được phê duyệt tại Đại hội bất thường của PSUV vào tháng 04/2010, được coi là di sản về đường lối điều hành đất nước của PSUV để lại cho đội ngũ đảng
11 viên, hay đúng hơn là những nguyên tắc cơ bản bắt nguồn từ tư tưởng của những anh hùng kiệt xuất của Venezuela như Simon Bolivar, Zamora và Simon Rodriguez. Sách đỏ của PSUV được cấu trúc thành ba phần. Phần “Giới thiệu” mô tả bối cảnh lịch sử và chính trị mà nhân dân Venezuela đang trải qua, với đặc trưng là cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất của CNTB đang đe dọa không chỉ là hạnh phúc của phần lớn nhân dân trên thế giới, nhưng cũng đặt sự sống trên hành tinh trước những nguy hiểm; mà mặt khác, cũng xuất hiện đông đảo những con người đang đấu tranh cho một xã hội bình đẳng, với cuộc Cách mạng Bolivar là trọng tâm chính. Cuốn sách đề cập tới di sản của Simón Rodríguez (Samuel Robinson), Simon Bolivar, Ezequiel Zamora và những đóng góp mang tính cách mạng của C.Mác, V.I.Lênin, Che Guevara và tất cả những ai đã hy sinh đời mình cho một thế giới tốt đẹp hơn. Như: bối cảnh lịch sử của cuộc cách mạng trong cuộc đấu tranh giành ĐLDT; cuộc nổi dậy quân sự của ngày 04/02/1992; chiến thắng bầu cử của Tổng thống Chavez năm 1998 và việc ra đời Hiến pháp nước Cộng hòa Bolivar Venezuela vào năm 1999. Phần chính của Sách Đỏ được chia thành ba yếu tố: “Tuyên bố Nguyên tắc”, những “Điều lệ” và “Chương trình cơ sở” của PSUV. Những điều lệ bao gồm những nguyên tắc về hoạt động và cơ cấu tổ chức cần thiết trong việc xây dựng “Chủ nghĩa Xã hội thế kỷ XXI”. Theo điều lệ của PSUV, tổ chức chính trị này tuân theo nguyên tắc tổ chức tập trung dân chủ, mà qua đó, các quy tắc, chiến lược, chương trình, chiến thuật và kế hoạch hành động được bàn luận một cách dân chủ và tuân theo trật tự kỷ cương. Nguyên tắc cơ bản của Đảng. “Những nguyên tắc cơ bản”, còn gọi là “nguyên tắc chung” và là một phần của Sách Đỏ, là một trong những nền tảng cần thiết mà PSUV xây dựng làm nền tảng chính trị của mình. (2) Các tài liệu tiếng Tây Ban Nha được Đại sứ quán Venezuela tại Việt Nam dịch sang tiếng Việt: Cuốn “Simon Bolivar - Libertador De Nationes, creador De Patrias” (Simon Bolivar - Người anh hùng giải phóng dân tộc, người sáng lập đất nước), do Bộ Thông tin và Truyền thông Venezuela ấn hành, được Đại sứ quán nước Cộng hòa Bolivar Venezuela tại Việt Nam dịch sang tiếng Việt và xuất bản tháng 10/2010 [13]. Cuốn sách đề cập đến tiểu sử, con đường đấu tranh và những cuộc phiêu lưu của nhà giải phóng dân tộc với những lý tưởng chính trị và xã hội siêu việt. Cuốn
12 sách đưa ra cách nhìn tổng quan về sự thừa nhận của quốc tế đối với cuộc đấu tranh của Simon Bolivar vì tự do và một châu Mỹ đoàn kết trong bối cảnh 30 năm đầu thế kỷ XIX của nghĩa quân châu Mỹ nổi dậy chống lại chủ nghĩa thực dân Tây Ban Nha. Sự tôn vinh của nhân dân Venezuela đối với anh hùng giải phóng dân tộc không chỉ qua cách họ tự gọi mình là người Bolivar mà còn ở cách họ tiếp tục cuộc đấu tranh chống đế quốc, cuộc đấu tranh cho sự đoàn kết và thống nhất của các dân tộc. Cuốn “Plan De La Patria” (Programa De Gobierto Bolivariano 2013 - 2019) Kế hoạch tổ quốc (Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội theo định hướng XHCN lần thứ hai, 2013 - 2019) [14]. Đại sứ quán nước Cộng hòa Bolivar Venezuela tại Việt Nam dịch sang tiếng Việt và đã được xuất bản. Đây là bản báo cáo của Tổng thống Venezuela trước Quốc hội để giới thiệu một giai đoạn phát triển mới có hoạch định rõ ràng cho đất nước với các mục tiêu là: Bảo vệ và củng cố tài sản quý giá nhất mà nhân dân đã giành được sau 200 năm: ĐLDT; Tiếp tục công cuộc xây dựng “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” tại Venezuela như là sự lựa chọn thay thế cho hệ thống chủ nghĩa tư bản (CNTB) và qua đó bảo đảm an ninh xã hội, ổn định chính trị, hạnh phúc nhiều nhất cho nhân dân; Phấn đấu đưa Venezuela trở thành cường quốc về mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội trong khối các cường quốc mới nổi tại khu vực Mỹ Latinh và Caribbean, nhằm đảm bảo hòa bình, ổn định, thống nhất cho toàn khu vực; Đóng góp cho việc phát triển địa chính trị quốc tế mới, với việc chú trọng xây dựng thế giới đa cực và đa trung tâm để tiến tới công bằng và hòa bình cho thế giới; Bảo vệ cuộc sống trên hành tinh và cứu vớt nhân loại. Cuốn “El Libro Azul” (Sách Xanh), Đại sứ quán nước Cộng Hòa Bolivar Venezuela tại Việt Nam dịch sang tiếng Việt, xuất bản lần thứ hai tại Venezuela tháng 12/2013 [15]. Đây là ấn phẩm đã thể hiện tư tưởng của Tổng thống Hugo Chavez. Tác phẩm gồm ba phần; Phần thứ nhất giới thiệu, Phần thứ hai tập trung vào trình bày tư tưởng ba gốc rễ: Robinson, Bolivar và Zamorar, Phần thứ ba đề ra đường lối chiến lược tổng quát của Dự án Quốc gia Simon Bolivar. Cuốn “Sứ mệnh Venezuela”, do Bộ Thông tin và Truyền thông Venezuela ấn hành năm 2014, cuốn sách đã được xuất bản bằng nhiều thứ tiếng [159], đề cập tới 29 chương trình hay gọi là Sứ mệnh của Chính phủ Venezuela từ năm 2003 đến
13 năm 2014 trên các lĩnh vực, giáo dục, y tế, lương thực, thực phẩm, quốc phòng, an ninh, từ mục tiêu đến nhiệm vụ cũng như kết quả cụ thể và sinh động của từng sứ mệnh. Cuốn sách là bức tranh thể hiện khá cụ thể về kết quả những gì mà Chính quyền Tổng thống Chavez đã làm được với đất nước Venezuela. Bên cạnh đó, nghiên cứu sinh đã tiếp cận với một khối lượng tài liệu tham khảo lớn của các nhà nghiên cứu Venezuela, các học giả nước ngoài và các nhà khoa học Việt Nam. Đây là nguồn tài liệu quan trọng tập trung nghiên cứu trên nhiều phương diện: địa lý, lịch sử, văn hoá, phong trào cánh tả ở khu vực với việc xây dựng “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI”, đặc điểm tình hình chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, chiến lược phát triển kinh tế vĩ mô, đối ngoại, quốc phòng, an ninh của các nước Mỹ Latinh và Venezuela. Đây còn là cơ sở và là cứ liệu quan trọng để nghiên cứu sinh tập hợp nguồn tư liệu khoa học nhằm tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về những vấn đề liên quan đến nội dung của luận án. 1.1. NHỮNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐẠT ĐƯỢC 1.1.1. Về lịch sử phát triển của phong trào cánh tả Mỹ Latinh và mô hình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở Venezuela Luận án đã tìm hiểu một số tài liệu của các nhà nghiên cứu ở nước ngoài: Tác giả D.L.Raby, trong cuốn sách “Democracy and Revolution: Latin America and Socialism Today” [162], đã đề cập tiến trình dân chủ hóa, phong trào cánh tả và xu hướng đi lên CNXH của các quốc gia Mỹ Latinh ngày nay. Tác giả cũng phân tích những thành quả, thuận lợi và khó khăn, thách thức của trào lưu XHCN ở khu vực này, đặc biệt là tại Cuba, Venezuela, Nicaragua, Bolivia và Ecuador. Cuốn sách đã so sánh tiến trình cách mạng Venezuela với các nước khác trong khu vực, đó là cuộc cách mạng của các sỹ quan quân đội đứng dậy chống chế độ dân chủ đã mất uy tín và xác định những khát vọng của mình, hướng tới một phong trào rộng lớn, lấy cảm hứng từ nền văn hóa truyền thống và tinh thần tiến bộ quốc tế. Hai tác giả George Philip và Francisco Panizza với cuốn sách “The Triumph of Politics: The Return of the Left in Venezuela, Bolivia and Ecuador” [161], đã đề cập về sự hồi sinh và phát triển của phong trào cánh tả ở Venezuela, Bolivia,
14 Ecuador từ cuối những năm 1990 như một thắng lợi to lớn của tiến trình chính trị khu vực Mỹ Latinh. Tác giả đã phân tích và đánh giá nhiều mặt trong công cuộc xây dựng “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở ba quốc gia trên cùng những ảnh hưởng chính trị tích cực của nó. Tác giả Richard S.Hillman và Thomas D.J.Agostino trong cuốn sách “Understanding contemporary Latin America” [154]. Cuốn sách bao gồm 14 phần, đã giới thiệu về địa lý, lịch sử của Mỹ Latinh, nghiên cứu tình hình chính trị, quân đội, kinh tế của Mỹ Latinh, mối quan hệ quốc tế, vấn đề môi trường, dân số, đô thị hóa, vấn đề chủng tộc, tính sắc tộc, giai cấp và chủ nghĩa dân tộc, vai trò của phụ nữ, gia đình và phát triển, tôn giáo, triển vọng của Mỹ Latinh. Với Venezuela, tác giả đã đề cập tới bức tranh chính trị ở quốc gia này, đó là cuộc đấu tranh giữa Tổng thống Chavez với phe đối lập, giữa những thuận lợi và thách thức của cả hai bên. Cuốn “Latin America’s Turbulent Transitions: The Future of 21st Century Socialism”, của Roger Burbach, Michael Fox và Federico Fuentes [144], đề cập tới trào lưu “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở Mỹ Latinh những năm gần đây như một sự thay đổi mạnh mẽ. Các tác giả không chỉ khái quát tiến trình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở Mỹ Latinh mà còn chỉ ra những tác động nhiều chiều, nhiều mặt của nó đối với đời sống xã hội, nhấn mạnh đến những chủ trương, quyết định bất ngờ của các lãnh tụ cánh tả như Hugo Chavez, Evo Morales, Rafael Correa. Bài viết “Chủ nghĩa xã hội Cuba trên đất Venezuela”, bản dịch của Lệ Thuỷ [122], ngoài những nghiên cứu về ảnh hưởng sâu rộng của Cuba với đất nước của mô hình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” đã nhận định cần quan tâm: “Bản thân các nhà lãnh đạo cao nhất của Chính phủ Venezuela cũng chưa hiểu rõ ràng về mô hình chủ nghĩa xã hội ở Venezuela”. Chuyên đề “Venezuela và chủ nghĩa xã hội mới” của Pol Koksort [52], tổng hợp những nghiên cứu về đặc trưng của mô hình Venezuela. Tác giả đã phân tích các dấu hiệu đặc trưng của kết quả cải cách và những vấn đề phải đối diện. Có một cảnh báo về tốc độ và cách thức của cải cách đang diễn ra. Tác giả Alex Durand có bài nghiên cứu “The Chavez Paradox: Assessing the Bolivarian Revolution” [148], đề cập tới vai trò đặc biệt của Tổng thống Hugo
15 Chavez đối với cuộc “Cách mạng Bolivar” đi lên CNXH do ông khởi xướng và lãnh đạo. Tác giả phân tích khá kỹ vai trò này, đánh giá những thành quả và hạn chế; đồng thời nhấn mạnh những khác biệt trong cách điều hành, chỉ đạo và quyết định của Chavez. Bên cạnh đó, bài nghiên cứu cũng đã chỉ ra sự lựa chọn cho Venezuela để đảm bảo vấn đề phát triển khi giá dầu trên thế giới giảm sút. Trong quá trình nghiên cứu, nghiên cứu sinh cũng đã tiếp cận được các kết quả nghiên cứu về Mỹ Latinh nói chung và Venezuela nói riêng của các học giả Việt Nam. Những công trình đáng chú ý là: Tác giả Nguyễn Văn Thanh với cuốn sách tham khảo “Nhận diện chủ nghĩa tự do mới” [106]. Cuốn sách gồm 4 phần: Phần I - Vài nét lịch sử của chủ nghĩa tự do mới. Phần II - Chủ nghĩa tự do mới vấp phải sự phản kháng ở các nước tư bản phát triển. Phần III - Các nước đang phát triển chống lại sự thâm nhập của chủ nghĩa tự do mới. Phần IV - Nói không với chủ nghĩa tự do mới. Nội dung tổng quát là đề cập đến nguồn gốc ra đời, sự phát triển của chủ nghĩa tự do mới, sự xâm nhập và ảnh hưởng của nó đối với khu vực Mỹ Latinh trong đó có Venezuela, sự phản kháng chủ nghĩa tự do mới ở các nước tư bản phát triển và việc ngăn chặn sự thâm nhập của nó ở các nước đang phát triển. Nhằm cung cấp thông tin về Mỹ Latinh, Viện 70, Tổng Cục II, Bộ Quốc phòng đã xuất bản cuốn sách “Nghiên cứu cơ bản về Mỹ Latinh” [90]. Đây là tài liệu được biên soạn công phu, cung cấp tài liệu nghiên cứu về Mỹ Latinh, của khu vực cũng như từng quốc gia. Ngoài phần giới thiệu, kết luận, phụ lục cuốn sách đã được trình bày trên bốn nội dung chính: Những vấn đề chung về Mỹ Latinh; Phong trào cánh tả và một số tổ chức khu vực Mỹ Latinh; Chiến lược của Mỹ, Trung Quốc, Nga, EU đối với Mỹ Latinh, quan hệ Việt Nam - Mỹ Latinh; Những nét cơ bản về một số nước Mỹ Latinh trên các lĩnh vực đời sống xã hội. Đặc biệt, cuốn sách đã phân tích cụ thể những tác động chiến lược của các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc, Nga, EU đối với khu vực. Cũng như các quốc gia khác, khi đề cập đến Venezuela, cuốn sách cho chúng ta thấy được bức tranh tổng quát về vị trí địa lý, lịch sử, chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại và quốc phòng, an ninh.
16 Đề cập tới việc lựa chọn đường phát triển ở Mỹ Latinh có cuốn sách “Về triển vọng của chủ nghĩa xã hội trong hai thập niên đầu thế kỷ XXI”, của tác giả Nguyễn An Ninh (chủ biên) [77]. Các tác giả đã đưa ra quan niệm về triển vọng của CNXH, các nhân tố tác động và có những đánh giá riêng về xu hướng đi lên CNXH ở từng khu vực, những thách thức và vấn đề đặt ra với các khu vực, trong đó có Mỹ Latinh. Đáng chú ý là những nhận định về thế giới thứ ba và vai trò của nó, đặc thù chính trị - xã hội cùng những nét riêng quy định sắc thái CNXH ở khu vực này. Với việc đi sâu phân tích điển hình ở nước Cộng hòa Bolivar Venezuela đã cho thấy sự thức tỉnh ý thức tự chủ, tự tôn dân tộc của các tầng lớp xã hội, đã dấy lên phong trào đấu tranh ngày càng mạnh mẽ của giai cấp công nhân và nhân dân lao động vì mục tiêu dân sinh, dân chủ, tiến bộ và nhất là công bằng xã hội. Họ đến với cánh tả như một niềm hi vọng vào sự thay đổi. Đây là điều kiện thuận lợi để các lực lượng cánh tả đẩy mạnh hoạt động và trở thành lực lượng đi đầu cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tự do mới, chống sự lệ thuộc vào Mỹ, bảo vệ độc lập chủ quyền, bình đẳng trong quan hệ quốc tế và công bằng xã hội trong phát triển. Cùng với nội dung trên, tác giả còn có công trình nghiên cứu “Quan điểm cơ bản về chủ nghĩa xã hội của các đảng cánh tả ở khu vực Mỹ Latinh - những giá trị cần tham khảo” là một chuyên đề cho đề tài: “Chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay - những quan điểm lý luận cơ bản” của tác giả Trần Thành - Viện Triết học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ nhiệm (2008 - 2010) [79]. Tác giả đã phân tích những đặc điểm về bối cảnh, chủ thể, đặc thù khu vực và những quan niệm cơ bản cùng một số đánh giá về giá trị, đóng góp của nó đối với lý luận về CNXH hiện đại. Để tìm hiểu về nguồn gốc kinh tế, xã hội dẫn đến việc các chính phủ cánh tả đã đưa người của mình lên nắm quyền ở Mỹ Latinh mà mở đầu là trường hợp của Venezuela với Tổng thống Hugo Chavez, thắng cử năm 1998. Quá trình, cách thức để các đảng và phong trào cánh tả lên nắm quyền; khó khăn, thách thức phải đối mặt trong giải quyết những vấn đề chính trị, kinh tế, xã hội; phản ứng của các thế lực đối lập trước hiện tượng này; sự phân tích, đánh giá của giới chính trị và học thuật về những vấn đề trên là những nội dung đề được đề cập rõ trong tập thông tin chuyên đề “Lực lượng cánh tả Mỹ Latinh: Những góc nhìn khác biệt” [38], bao gồm một loạt bài viết của nhiều tác giả, với những quan điểm, cách nhìn đa dạng, thậm chí hoàn toàn trái ngược.
17 Với những diễn biến trên chính trường Venezuela dưới thời Tổng thống Chavez, tác giả Thái Văn Long đã có một số các bài viết như: “Mỹ và cuộc đảo chính bất thành ở Venezuela”, đăng trên Tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 10/2002, đã đề cập về tình hình căng thẳng ở Venezuela vào tháng 04/2002 [57], đó là cuộc biểu tình đòi lật đổ Tổng thống Hugo Chavez. Tác giả đã đề cập đến những nguyên nhân sâu xa của biến động này, trong đó có nguyên nhân khách quan, bên cạnh đó tác giả cho rằng rõ ràng đã có sự can thiệp từ phía Mỹ nhằm ủng hộ phe đối lập thực hiện cuộc đảo chính này. “Trưng cầu dân ý ở Venezuela” đăng trên Tạp chí Châu Mỹ ngày nay, số 09/2004 [58], viết về nguyên nhân, diễn biến, kết quả cuộc trưng cầu ý dân ngày 15/08/2004 tại Venezuela về việc nắm Chính quyền Tổng thống Chavez. Tác giả lý giải những nguyên nhân sâu xa và nhu cầu mạnh mẽ của phe đối lập, đồng thời khẳng định việc Tổng thống Chavez vượt qua một cách ngoạn mục (với 59% số phiếu) đã khẳng định vai trò xứng đáng của ông cũng như vị thế của cánh tả tại Venezuela. Bên cạnh đó, tác giả đề cập đến đánh giá của dư luận quốc tế, tác động của thắng lợi này, cũng như những khó khăn còn ở phía trước. Ngoài ra còn có khá nhiều bài viết đăng trên các tạp chí chuyên ngành, như: Nguyễn Hoàng Giáp, Nguyễn Thị Quế “Bước phát triển mới của trào lưu cánh tả Mỹ Latinh” [20], là một nghiên cứu về phong trào cánh tả Mỹ Latinh hiện nay. Các tác giả đã bước đầu lý giải vì sao cánh tả thắng lợi vang dội và dự báo về triển vọng của phong trào này. Bài viết “Khuynh hướng xã hội chủ nghĩa bước đầu của cánh tả Mỹ Latinh”, của tác giả Nguyễn Khắc Sứ [101]. Bài viết xây dựng tổng quan về tình hình cải cách của Mỹ Latinh. Đáng lưu ý là hai nhận định: 1/ Coi hiện tượng này là một “khuynh hướng xã hội chủ nghĩa bước đầu” - đây có thể coi là một nhận định có tính đóng góp cho việc nghiên cứu hiện tượng Mỹ Latinh. 2/ Tác giả, với tư cách là người đã từng hoạt động thực tiễn tại khu vực này (nguyên là đại sứ Việt Nam tại Cuba) đã cung cấp nhiều thông tin, tư liệu và cả một phác thảo về mô hình “Chủ nghĩa xã hội ở thế kỷ XXI” của Mỹ Latinh. Bài viết “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI ở Venezuela - Những nhiệm vụ cơ bản và cấp bách”, của tác giả Nguyễn Viết Thảo [109], viết về những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết trong công cuộc xây dựng CNXH tại Venezuela. Tác giả đưa ra những luận điểm và khẳng
18 định những nhiệm vụ cần thiết về chính trị, kinh tế, xã hội, đối ngoại ở Venezuela để vừa đáp ứng các nhu cầu nảy sinh, vừa giữ vững được chủ trương, đường lối của “Cách mạng Bolivar” và mô hình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI”. Bài viết “Phong trào cánh tả và hệ lụy của chủ nghĩa tự do mới ở Mỹ Latinh” của tác giả Lại Lâm Anh [01]. Bài viết đã đề cập những tác động của chủ nghĩa tự do mới ở khu vực, không giải quyết được vấn đề cơ bản của xã hội, dân sinh, dân chủ, xóa đói giảm nghèo, giảm chênh lệch thu nhập giàu nghèo, xóa nạn mù chữ… đây là một trong những lý do đa số dân Mỹ Latinh muốn thoát khỏi chủ nghĩa tự do mới, đây cũng là một trong những nguyên nhân để phong trào cánh tả Mỹ Latinh liên tiếp thắng lợi. Trong chuyên san của Tạp chí Cộng sản với nhan đề “Venezuela - “Ngọn cờ đầu của phong trào cánh tả Mỹ Latinh” [41], bao gồm tổng hợp những bài viết của nhiều tác giả khái quát về đất nước con người, tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của đất nước Venezuela, những thành tựu của cuộc cách mạng cũng như khó khăn trong quá trình Tổng thống Chavez lãnh đạo đất nước. Bên cạnh đó, chuyên san cũng đã đề cập đến những thực trạng Venezuela thời Tổng thống Maduro như thách thức về chính trị, thách thức về kinh tế, sự chống phá của các thế lực thù địch… Đề tài khoa học tháng 09/2008 của Ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (KHBD-16), Quá trình cải cách dưới thời tổng thống H.Chavez ở Venezuela thực trạng và triển vọng do Dương Minh (Chủ biên) [70], là một nghiên cứu khá rõ về bức tranh và công cuộc cải cách đất nước Venezuela dưới thời Tổng thống Chavez. Từ khái quát tình hình khu vực Mỹ Latinh, tình hình Venezuela, các nhân tố bên trong và bên ngoài tác động đến quá trình lãnh đạo của các chính phủ Mỹ Latinh, trong đó có Venezuela, đề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng và triển vọng của quá trình cải cách, những thành công, hạn chế của quá trình này, những thuận lợi khó khăn, những nguy cơ có thể tác động đến cải cách. Đề tài cũng đã làm rõ một số điểm về lý luận và thực tiễn của “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở Venezuela, mô hình phát triển kinh tế của nước này trong thời gian tới và tầm quan trọng của một chính đảng cách mạng Venezuela trong bối cảnh nhiều nước đang tìm kiếm mô hình phát triển trong giai đoạn quá độ lên CNXH.
19 Đề tài cấp bộ “Phong trào cánh tả Mỹ Latinh: thực trạng và triển vọng” [137], đã nghiên cứu khá rõ về vấn đề mà luận án quan tâm. Đáng chú ý là những phản ánh về thực trạng, đánh giá và tổng thuật về phong trào cánh tả Mỹ Latinh. Đặc biệt, đề tài đã có nội dung lớn đề cập tới cánh tả Venezuela dưới thời Tổng thống Chavez, như: cải cách dân chủ, đa dạng hóa nền kinh tế, cải cách ruộng đất, cải cách trên lĩnh vực xã hội - giáo dục, y tế, liên kết khu vực cũng như xây dựng “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI”. Đề tài cũng phân tích những quan điểm của ĐCS Việt Nam về phong trào này. Với sự nhìn nhận chiến lược XHCN ở Mỹ Latinh là mềm dẻo, linh hoạt và kiên trì với mục tiêu CNXH, song vẫn còn nhiều khó khăn đang chờ phía trước. Thậm chí có nhiều ý kiến khác nhau về một vấn đề ngay trong nhóm tham gia nghiên cứu đề tài này (chẳng hạn quan niệm về triển vọng). Đi sâu vào nghiên cứu về mô hình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở Venezuela, đã có các công trình nghiên cứu đáng chú ý là: Kỷ yếu hội thảo cùng tên do Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và Đại sứ quán nước Cộng hòa Bolivar Venezuela tại Việt Nam phối hợp xuất bản bằng song ngữ tiếng Tây Ban Nha và tiếng Việt Nam [40]. Cuốn sách “Tư tưởng chính trị Hugo Chavez Frias - chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” gồm nhiều bài viết của nhiều nhà nghiên cứu về nguồn gốc, giá trị và những nội dung đặc sắc trong tư tưởng chính trị Hugo Chavez, về mô hình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” ở Mỹ Latinh, sự phát triển của phong trào cánh tả Mỹ Latinh từ 1991 đến nay cũng như một số nét chính trong tiểu sử của Tổng thống Hugo Chavez Frias. Phong trào cánh tả ở Mỹ Latinh và quan niệm về mô hình “Chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI” - đó là mô hình CNXH không hoàn toàn lặp lại các mô hình CNXH trước đó, mà xây dựng trên việc tiếp thu những kinh nghiệm được tích lũy hàng ngày, với tư tưởng thấm nhuần tình đoàn kết, tình anh em, tình yêu, tinh thần tự do và bình đẳng. 1.1.2. Nghiên cứu về chủ trương, chính sách, quá trình triển khai trên các lĩnh vực nhằm đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc Vào những năm cuối thế kỷ XX và đầu thế kỷ XXI, sự thay đổi mạnh mẽ và nhanh chóng trên hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội của các nước Mỹ Latinh nói chung và Venezuela nói riêng đã dành được sự quan tâm sâu sắc của dư luận