Luận văn tiến sĩ Triết học: Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:175

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận án là nghiên cứu và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế, luận án đề xuất các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển (PT) đội ngũ này trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn tiến sĩ Triết học: Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THÀNH MINH §éI NGò C¸N Bé D¢N TéC THIÓU Sè ë C¸C TØNH QU¶NG B×NH, QU¶NG TRÞ Vµ THõA THI£N HUÕ HIÖN NAY LUẬN ÁN TIẾN SĨ HÀ NỘI - 2018
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THÀNH MINH §éI NGò C¸N Bé D¢N TéC THIÓU Sè ë C¸C TØNH QU¶NG B×NH, QU¶NG TRÞ Vµ THõA THI£N HUÕ HIÖN NAY CHUYÊN NGÀNH CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC Mã số: 62 22 03 08 LUẬN ÁN TIẾN SĨ Người hướng dẫn khoa học : 1. PGS.TS. Nguyễn Quốc Phẩm 2. TS. Lô Quốc Toản HÀ NỘI - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn theo quy định. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Nguyễn Thành Minh
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU 1 Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN 6 ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Các công trình nghiên cứu trong nước liên quan đến đề tài 6 1.2. Những công trình nghiên cứu nước ngoài liên quan đến đề tài 9 1.3. Đánh giá kết quả của các công trình nghiên cứu liên quan đến 20 đề tài 1.4. Một số vấn đề mà luận án tập trung nghiên cứu 21 Chương 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ ĐỘI 23 NGŨ CÁN BỘ DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TỈNH QUẢNG BÌNH, QUẢNG TRỊ VÀ THỪA THIÊN HUẾ 2.1. Một số vấn đề lý luận về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số 23 2.2. Một số vấn đề thực tiễn về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc 49 thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế Chương 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ DÂN 67 TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TỈNH QUẢNG BÌNH, QUẢNG TRỊ VÀ THỪA THIÊN HUẾ VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 3.1. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các 67 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế 3.2. Những vấn đề đặt ra đối với sự phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc 99 thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế Chương 4: QUAN ĐIỂM VÀ CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI 107 NGŨ CÁN BỘ DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở CÁC TỈNH QUẢNG BÌNH, QUẢNG TRỊ VÀ THỪA THIÊN HUẾ HIỆN NAY 4.1. Quan điểm cơ bản cần quán triệt trong quá trình phát triển đội 107 ngũ cán bộ dân tộc thiểu số 4.2. Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu 113 số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế KẾT LUẬN 142 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI CỦA TÁC GIẢ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT ĐẦY ĐỦ 01 CB Cán bộ 02 CBDTTS Cán bộ dân tộc thiểu số 03 CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 04 CNXH Chủ nghĩa xã hội 05 DTTS Dân tộc thiểu số 06 ĐNCB Đội ngũ cán bộ 07 Nxb Nhà xuất bản 08 PT Phát triển
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 3.1: Tổng hợp số lượng cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh 68 Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế Bảng 3.2: Tổng hợp CBDTTS theo từng tộc người năm 2014 và 2016 69 Bảng 3.3: Tổng hợp trình độ văn hóa của ĐNCBDTTS các tỉnh 71 Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế so với các khu vực khác Bảng 3.4: Tổng hợp tỷ lê trình độ lý luận chính trị của CBDTTS ở 73 các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế Bảng 3.5: Tổng hợp Cơ cấu độ tuổi CBDTTS các vùng 75 Bảng 3.6: Tổng hợp trình độ quản lý nhà nước ở các khu vưc 86 Bảng 3.7 Tổng hợp trình độ cán bộ dân tộc thiểu số so với các 87 vùng miền trong cả nước Bảng 3.8 Tổng hợp tỷ lệ nữ cán bộ dân tộc thiểu số 89 DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ. 3.1: Số lượng CBDTTS ở Ban dân tộc tỉnh cần có theo quy 82 định và số lượng CBDTTS hiện tại
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế là ba tỉnh phía Nam của khu vực Bắc Trung Bộ. Năm 1976, ba tỉnh này đã được sáp nhập thành tỉnh Bình Trị Thiên có tỉnh lỵ đóng tại thành phố Huế. Ngày 30/ 6/1989, theo Quyết định của Quốc hội khóa VIII, kỳ họp thứ 5, tỉnh Bình Trị Thiên được tách ra như cũ, riêng Thừa Thiên sau khi tách ra mang tên gọi mới là tỉnh Thừa Thiên Huế. Các dân tộc thiểu số của Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế chủ yếu là người Bru-Vân Kiều, Cơ-tu, Ta-ôi, Chứt và một bộ phận dân tộc khác cư trú tập trung trên dãy Trường Sơn ở phía Tây và Tây Nam của các tỉnh. Đây là khu vực có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế, ổn định chính trị và an ninh, quốc phòng của đất nước ta. Đây cũng là khu vực phải chịu ảnh hưởng nặng nề của tàn tích chiến tranh đặc biệt là chất độc màu da cam và bom mìn còn sót lại. Đời sống kinh tế, văn hóa - xã hội của đồng bào các dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn: sản xuất chủ yếu là nông nghiệp lạc hậu và lệ thuộc nhiều vào tự nhiên; trình độ dân trí thấp; những tiềm năng to lớn của vùng chưa được phát huy một cách hiệu quả… Đặc biệt, đời sống của người Rục (một nhóm của tộc người Chứt được phát hiện từ năm 1959) vẫn còn rất nghèo nàn, lạc hậu. Trên lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện đoàn kết các tộc người ở Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế cũng có những điểm đặc thù, nhạy cảm liên quan đến đồng thuận xã hội mà tiêu biểu nhất là vấn đề tộc danh của người Pa Kô và người Bru -Vân Kiều. Cho đến nay, người Pa Kô vẫn chưa có tên trong danh mục các thành phần dân tộc ở Việt Nam mặc dù đã có kiến nghị Quốc hội đưa đúng tên tộc người Pa Kô vào danh mục. Với người Bru -Vân Kiều cũng có những tranh luận về tộc danh khi một bộ phận đồng bào mong muốn tách biệt rõ ràng tên gọi người Bru và Vân Kiều. Để giải quyết những khó khăn nêu trên, cần phải thực hiện đồng bộ hệ thống các giải pháp mà trong đó ưu tiên phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số có ý nghĩa tiên quyết. Cán bộ dân tộc thiểu số tác động trực tiếp đến hiệu quả thực hiện đường lối, chủ trương, của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước ở vùng dân tộc
2 thiểu số và miền núi. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “…“cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng” [64,tr.309]. Hiện nay, đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế còn nhiều bất cập: số lượng cán bộ dân tộc thiểu số còn hạn chế, chất lượng chưa đáp ứng được yêu cầu của sự phát triển; cơ cấu cán bộ chưa hợp lý; một bộ phận không nhỏ cán bộ người dân tộc thiểu số vẫn còn tồn tại tư tưởng công thần hoặc tự ti, ỉ lại vào cấp trên. Vì thế, vấn đề cấp bách đặt ra là cần phải có những nghiên cứu khoa học nhằm đánh giá đúng thực trạng và đưa ra các giải pháp đúng đắn để phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số (DTTS) ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ đất nước trong tình hình mới. Bên cạnh đó, trong những năm qua dù có một số công trình khoa học nghiên cứu về vấn đề dân tộc ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế nhưng các công trình đó chủ yếu nghiên cứu trên lĩnh vực lịch sử, văn hóa tộc người, các vấn đề về sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số. Hiện chưa có công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ, toàn diện, hệ thống về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế dưới góc độ chính trị - xã hội. Từ lý do trên, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài “Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ triết học, chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu và làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế, luận án đề xuất các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển (PT) đội ngũ này trong giai đoạn hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài. - Làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế.
3 - Đánh giá thực trạng và chỉ rõ những vấn đề đặt ra đối với quá trình phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. - Đề xuất các quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về nội dung nghiên cứu: Nghiên cứu đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế hiện nay bao gồm nhiều nội dung nhưng mục đích cuối cùng đều là hướng tới sự phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nhằm đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì vậy, trong luận án này, nghiên cứu sinh lựa chọn phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế làm nội dung nghiên cứu. Phạm vi về không gian: Luận án nghiên cứu ở ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Phạm vi về thời gian: Luận án nghiên cứu phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế từ khi thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc (năm 2003) đến nay. Đây là Nghị quyết quan trọng nhất của Đảng về vấn đề dân tộc trong thời kỳ đổi mới. Sau Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp hành trung ương khóa IX, chính sách dân tộc nói chung và phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nói riêng đã có những bước chuyển biến rất tích cực. 4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn - Cơ sở lý luận: Luận án được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng và chính
4 sách, pháp luật của Nhà nước về cán bộ và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số. Luận án cũng kế thừa, tiếp thu những thành tựu nghiên cứu của các nhà khoa học về vấn đề dân tộc và phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số trong giai đoạn hiện nay. - Cơ sở thực tiễn: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế đã được xác định trong phạm vi nghiên cứu. 4.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp luận: Luận án vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và phương pháp luận duy vật lịch sử vào quá trình nghiên cứu. - Các phương pháp nghiên cứu lí thuyết: Sử dụng các phương pháp phân tích và tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa, lịch sử và logic, so sánh và đối chiếu để đánh giá các tài liệu nhằm khái quát những kết quả nghiên cứu về mặt lí thuyết có liên quan đến đề tài. - Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: gồm các phương pháp quan sát, điều tra xã hội học, điền dã dân tộc học, phỏng vấn chuyên gia nhằm tìm hiểu thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Trong phương pháp điều tra xã hội học, luận án đã xây dựng và sử dụng phiếu điều tra nhằm đánh giá động lực phát triển của đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Đối tượng được khảo sát là 207 cán bộ dân tộc thiểu số đang công tác trong hệ thống chính trị các cấp từ cấp xã đến cấp tỉnh ở ba tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Thời gian tiến hành khảo sát là từ tháng 12/2015 đến tháng 06/2016. Sau khi hoàn thành khảo sát, nghiên cứu sinh đã sử dụng chương trình SPSS (Statistical Package for Social Studies) để kiểm định độ tin cậy của các biến điều tra trên, phân tích nhân tố đối với các biến điều tra và kết quả đánh giá của đối tượng điều tra làm cơ sở cho việc nhận định đánh giá thực trạng vấn đề nghiên. 5. Đóng góp mới của luận án - Luận án đã đưa ra quan niệm về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số; phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên
5 Huế. Luận án cũng làm rõ những yếu tố cơ bản tác động đến sự phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. - Dưới góc độ chính trị - xã hội, luận án làm rõ thực trạng và những vấn đề đang đặt ra hiện nay đối với đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. - Luận án đề xuất quan điểm và giải pháp cơ bản nhằm phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế trong những năm tiếp theo. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài nghiên cứu - Luận án góp phần bổ sung, làm rõ hơn những quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và chính sách phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số. - Luận án phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế trên cơ sở những tiêu chí cụ thể được đưa ra trong Quyết định số 402/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức người dân tộc thiểu số trong thời kỳ mới ngày 14/3/2016 của Thủ tướng Chính phủ; chỉ rõ những vấn đề đang đặt ra và đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các địa bàn đã nêu. - Luận án có thể làm tư liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu và giảng dạy những chuyên đề liên quan đến vấn đề dân tộc và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số trong chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học và các chuyên ngành khác như: dân tộc học, chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, chính trị học… - Luận án góp phần cung cấp những luận cứ lý luận và thực tiễn cho việc hoạch định các chính sách về cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế, có thể làm tài liệu tham khảo trong giảng dạy, học tập và nghiên cứu. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án có 4 chương và 10 tiết.
6 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU NƯỚC NGOÀI LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Tuyển tập 40 năm chính luận, của Lý Quang Diệu [7]: Tác phẩm hệ thống hóa các bài phát biểu của ông Lý Quang Diệu trong các vấn đề xây dựng và quản lý kinh tế, ổn định chính trị, đào tạo và sử dụng nhân tài, dân chủ và nhân quyền, thông tin và báo chí... Trong đó, vấn đề sử dụng nhân tài được nhà lãnh đạo Singapore đặc biệt lưu ý. Những khẳng định của Lý Quang Diệu về nhân tài và đội ngũ công chức như: Chế độ Singapore thực hành là chế độ trọng nhân tài, để người có thực tài điều hành công việc, chỉ có những nhân tài đầy đủ tinh lực, cương nghị, giàu tài năng, sẵn sàng toàn tâm, toàn ý lấy biểu hiện công tác để giành tiến thủ mới có thể được cất nhắc,… đã trở phương châm trong xây dựng đội ngũ công chức của Singapore. Bên cạnh việc nhấn mạnh tầm quan trọng của nhân tài và trọng dụng nhân tài, Lý Quang Diệu cũng khẳng định vai trò của giáo dục, đào tạo đối với sự nghiệp bồi dưỡng nhân tài… xem đây là động lực của sự phát triển đất nước. Ngày nay, những tư tưởng trên vẫn ảnh hưởng mạnh mẽ đến chế độ công chức của Singapore. Chế độ công chức thực hiện nguyên tắc nhận biết chính xác công chức có tài và công chức bình thường, có chính sách đãi ngộ, bổ nhiệm phân biệt rõ ràng giữa hai loại này. Đây là kinh nghiệm quý báu trong xây dựng đội ngũ cán bộ (ĐNCB) ở Việt Nam. A review of ethnic minority policies and programs in Vietnam, là nghiên cứu của Nguyen, Thi Thu Phuong and Baulch, B [77]: Nghiên cứu này đã hệ thống những chính sách đa dạng hiện tại về phát triển DTTS ở Việt Nam cũng như lịch sử phát triển của các chính sách đó trong 10 năm gần đây. Nội dung của nghiên cứu dựa vào những đánh giá tài liệu quan trọng bằng tiếng Việt bao gồm những văn bản về chính sách dân tộc của chính phủ và cả tài liệu bằng tiếng Anh liên quan đến các dự án được tài trợ và một loạt các cuộc phỏng vấn về chính sách dân tộc được thực hiện với các quan chức ở ba tỉnh Lạng Sơn, Sơn La và Trà Vinh. Các chương trình
7 và chính sách được nghiên cứu như: Chương trình xóa đói giảm nghèo, chương trình 135, chương trình 134, chương trình giao đất giao rừng, chính sách giáo dục, chính sách y tế, chính sách trợ giá, chính sách phát triển thông tin truyền thông. Đây là tài liệu tham khảo rất có giá trị phục nghiên cứu các chính sách và các yếu tố tác động đến hiệu quả thực hiện các chính sách trong đó có phát triển ĐNCBDTTS. Tôn trọng trí thức, tôn trọng nhân tài kế lớn trăm năm chấn hưng đất nước của hai tác giả Thẩm Vinh Hoa, Ngô Quốc Diện (đồng chủ biên)[39]: Tác phẩm được dịch sang Tiếng Việt từ nguyên bản của các tác giả Trung Quốc. Tác phẩm đã làm rõ nhiều vấn đề lý luận, thực tiễn cơ bản trong tư tưởng Đặng Tiểu Bình về giáo dục, đào tạo phát triển nhân tài của Trung Quốc và đặt cơ sở cho Đảng Cộng sản Trung Quốc thực hiện đường lối, chính sách, phát triển đội ngũ cán bộ trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ở chương đầu, các tác giả đã nghiên cứu bối cảnh lịch sử; nguồn gốc lý luận; những nội dung chủ yếu và địa vị lịch sử của tư tưởng Đặng Tiểu Bình về nhân tài. Những chương tiếp theo, tác phẩm luận giải những vấn đề: vai trò của nhân tài; đường lối xây dựng đội ngũ cán bộ; những tư tưởng chiến lược về bồi dưỡng và giáo dục nhân tài; tuyển chọn, sử dụng, bố trí và tạo môi trường cho nhân tài phát triển. Trong chương cuối cùng, các tác giả làm rõ các vấn đề về cải cách chế độ nhân sự nhằm thích ứng với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tác phẩm thực sự là tài liệu tham khảo rất có giá trị cho những nghiên cứu, hoạch định và thực hiện những chính sách về nhân tài và đội ngũ cán bộ ở Việt Nam trong đó có đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số. Country Social Analysis: Ethnicity and Development in Vietnam của World bank [135]: Đây là báo cáo của Ngân hàng thế giới (World bank) chủ yếu tập trung làm rõ thực trạng kinh tế các DTTS ở Việt Nam; xu hướng giảm nghèo trong cộng đồng DTTS; giải thích về mặt lý thuyết thực trạng nghèo của các DTTS. Báo cáo đã chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến thực trạng nghèo của các DTTS như: sự khác nhau về tiếp cận giáo dục; những vấn đề di cư; những vấn đề về tín dụng và các dịch vụ tài chính; sự khác nhau về tiếp cận thị trường; sự khác nhau về nhận thức và cả những vấn đề mà các DTTS đang phải đối mặt… Trên cơ sở đó, báo cáo đề xuất những giải pháp tương ứng trên các lĩnh vực đã nêu như: giáo dục, di dân, tài chính, thương mại….
8 Status- quo of human resource in ethnic minority areas and recommending solutions for human resource development in ethnic minority areas là nghiên cứu của Tran, Thi Hanh [38]: Đây là kết quả dự án nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ dự án EMPCD - dự án “Tăng cường năng lực cho công tác xây dựng, thực hiện và giám sát các chính sách dân tộc” của Ủy ban dân tộc do UNDP (United Nations Development Programme) Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tài trợ. Đây là nghiên cứu giúp làm rõ thực trạng nguồn nhân lực DTTS ở Việt Nam trong đó làm rõ bối cảnh đầy thách thức cho việc phát triển nguồn nhân lực các DTTS: thay đổi về cơ cấu kinh tế, nhu cầu lao động, phương pháp giáo dục của vùng dân tộc thiểu số. Từ bối cảnh trên nghiên cứu đã đánh những chính sách hiện có và sự điều chỉnh cần thiết về chính sách nhằm phát triển nguồn nhân lực các DTTS. Nghiên cứu cũng chỉ ra những chính sách mới có thể đưa ra nhằm thúc đẩy sự phát triển nguồn nhân lực các DTTS giai đoạn 2011 - 2020. Talent Management: A focus on excellence managing human resources in a knowledge economy của tác giả Patrick Merlevede [61]: Tác giả cuốn sách Patrick Merlevede là một chuyên gia trong lĩnh vực quản lý tài năng và tác phẩm Talent Management: A focus on excellence managing human resources in a knowledge economy là nghiên cứu của ông chuyên về quản lý nhân tài trên cơ sở tổng hợp những kiến thức có được trong 25 năm làm việc với tư cách là người hỗ trợ các tổ chức, huấn luyện và chuyên gia tư vấn trên toàn thế giới trong lĩnh vực quản lý tài năng. Cuốn sách đề cập khá toàn diện các nội dung về quản lý nhân tài như: ý nghĩa của việc quản lý nhân tài; cách thức thu hút, tuyển dụng và đánh giá nhân tài; tạo động lực cho tài năng phát triển trong bối cảnh của nền kinh tế trí thức. Với những quan điểm như quản lý nhân tài phải nhằm phát huy tối đa khả năng, trong đó cần chú ý đến thái độ, động lực chứ không chỉ là kỹ năng hay vì quảng bá các cá nhân tài năng, hãy nghiên cứu những gì họ làm khác với các đồng nghiệp có cùng chức năng và chuyển giao những kỹ năng và thái độ này cho các thành viên khác trong nhóm. Mặc dù đây là tác phẩm thiên về quản lý tài năng nói chung nhưng nó có thể làm tài liệu tham khảo rất có giá trị cho những nghiên cứu và hoạch định về cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nói riêng.
9 Mặc dù những công trình nghiên cứu nước ngoài nêu trên không trực tiếp đề cập đến vấn đề đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số và phát triển ĐNCBDTTS nhưng với những nghiên cứu về vấn đề chính sách phát triển vùng dân tộc thiểu số, về nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số và về thu hút, trọng dụng nhân tài và xây dựng đội ngũ công chức thực sự là tài liệu tham khảo rất có giá trị cho luận án. 1.2. NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI Vấn đề dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc trong đó có chính sách CBDTTS là một trong những nội dung có ý nghĩa chiến lược trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Đây còn là những vấn đề thực tiễn cấp thiết đòi hỏi phải giải quyết một cách khoa học, đúng đắn và thận trọng. Vì thế, trong những năm vừa qua vấn đề này luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm cụ thể hóa bằng các nghị quyết, chỉ thị, bằng hệ thống các chính sách, pháp luật. Trên tinh thần đó, nhiều nhà khoa học đã thực hiện các công trình nghiên cứu tập trung vào vấn đề dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc ở Việt Nam. 1.2.1. Những công trình nghiên cứu về vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn về dân tộc và quan hệ dân tộc ở Việt Nam, của hai tác giả Nguyễn Quốc Phẩm - Trịnh Quốc Tuấn [74]: Đây là công tình chuyên khảo đi sâu vào giải quyết những vấn đề lý luận và thực tiễn của quan hệ dân tộc ở nước ta trong tình hình mới trong đó có đề cập đến vấn đề xây dựng hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ ở vùng dân tộc thiểu số. Hệ thống chính trị cấp cơ sở và dân chủ hóa đời sống xã hội nông thôn miền núi vùng dân tộc thiểu số, Nguyễn Quốc Phẩm (chủ biên) [74]: Đây là công trình xã hội hóa thành quả nghiên cứu của một đề tài cấp bộ. Các tác giả đã phân tích một cách khoa học thực tiễn đặc điểm của hệ thống chính trị các vùng dân tộc thiểu số với thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở đồng thời đã coi trọng vấn đề xây dựng đội ngũ cán bộ là người dân tộc thiểu số (đặc biệt là cán bộ cấp cơ sở). Đây là một tài liệu cũng liên quan gần gũi với đề tài luận án có thể tham khảo trong nghiên cứu.
10 Một số vấn đề dân tộc và phát triển, của tác giả Lê Ngọc Thắng [90]: Tác phẩm chủ yếu đề cập đến một số nội dung về vấn đề lý luận, chính sách dân tộc; các vấn đề về phát triển kinh tế, bảo tồn và phát huy các bản sắc văn hóa, ổn định xã hội của vùng dân tộc và miền núi; đổi mới nội dung và phương thức công tác dân tộc; vai trò của nghiên cứu khoa học đối với công tác dân tộc; phát triển bền vững và bảo vệ môi trường ở vùng dân tộc và miền núi. Tác phẩm mang lại những gợi ý quan trọng về hệ thống các vấn đề thuộc nội dung công tác dân tộc hiện nay. 60 năm công tác dân tộc - Thực tiễn và bài học kinh nghiệm, do Ủy ban Dân tộc biên soạn [105]: Đây là tập hợp những bài báo khoa học của những học giả uy tín tham gia hội thảo khoa học: 60 năm công tác dân tộc - Thực tiễn và bài học kinh nghiệm. Các nghiên cứu trong công trình tập trung chủ yếu vào bốn vấn đề lớn: phần thứ nhất: sự hình thành và phát triển của cơ quan công tác dân tộc; phần thứ hai: quan điểm, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước qua các thời kỳ cách mạng; phần thức ba: công tác dân tộc - thành tựu, tồn tại và bài học kinh nghiệm; phần thứ tư: công tác dân tộc ở các địa phương - thực tiễn và bài học kinh nghiệm. Đây là tác phẩm trình bày gần như toàn diện các vấn đề cơ bản nhất về công tác dân tộc ở nước ta hiện nay. Tuy nhiên, mỗi vấn đề chỉ dừng lại ở những báo cáo kết quả nghiên cứu bằng bài báo khoa học hoặc một nhóm các bài báo khoa học nên hầu hết chỉ dừng lại ở mức khái quát những nội dung cơ bản liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu. Công bằng và bình đẳng xã hội trong quan hệ tộc người ở các quốc gia đa dân tộc, của tác giả Nguyễn Quốc Phẩm (chủ biên) [75]: Đây là công trình nghiên cứu của tập thể tác giả Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh do tác giả Nguyễn Quốc Phẩm làm chủ biên. Công trình đã nghiên cứu những di sản kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về công bằng, bình đẳng xã hội từ góc độ dân tộc và quan hệ dân tộc. Tác giả cũng đã nhìn nhận, đánh giá những vấn đề dân tộc, sự phát triển của các quốc gia dân tộc hiện nay và đề xuất những kiến nghị trong việc thực hiện công bằng, bình đẳng xã hội trong các tộc người, trong phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng dân tộc thiểu số và miền núi của Việt Nam.
11 Xây dựng và hình thành hệ thống chính sách dân tộc ở Việt Nam, do Lê Ngọc Thắng (chủ biên) [91]: Đây là một công trình khoa học, hệ thống bàn về việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống chính sách dân tộc ở Việt Nam hiện nay. Đặc biệt đã đề cập đến chính sách giáo dục và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ người dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện hiện nay. Đây là công trình tham khảo rất có giá trị cho tác giả luận án. Phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số Việt Nam đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, của tác giả Nguyễn Đăng Thành [88]: Tác phẩm đã cung cấp luận cứ lý thuyết và thực tiễn cho nhận thức đầy đủ và toàn diện hơn vấn đề phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, tác giả cũng đã giới thiệu những nét chính trong chính sách phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số ở các nước như Canada và Trung Quốc để rút ra những kinh nghiệm cho những những chính sách phát triển nguồn nhân lực vùng dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Tác giả cũng đã tổng hợp và chỉ ra hệ thống chính sách của Đảng và Nhà nước đối với sự phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số. Trên cơ sở đó, tác giả đã đưa ra các giải pháp khoa học, nhằm phát triển nguồn nhân lực dân tộc thiểu số ở nước ta nhằm đáp ứng yêu cầu quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Đảng Cộng sản Việt Nam và Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc, của Ủy ban dân tộc [106 ]: Đây là công trình khảo cứu và tập hợp, hệ thống hóa các văn kiện của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc. Trong phần thứ nhất cuốn sách đã hệ thống các văn kiện của Đảng về vấn đề dân tộc và được chia thành bốn thời kỳ: thời kỳ từ khi thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945; thời kỳ từ năm 1946 đến năm 1954; thời kỳ chống Mỹ, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; thời kỳ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đi lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phần thứ hai trình bày tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc thông qua việc tập hợp các bài nói chuyện, thư gửi của Người với đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là công trình tổng hợp rất có giá trị cho những nghiên cứu về quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc.
12 10 năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban chấp hành TW khóa IX về công tác dân tộc và tôn giáo - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn, của Hoàng Minh Đô - Lê Văn Lợi (Đồng chủ biên) [37]: Công trình này là tập hợp của hơn 30 bài báo khoa học trong Hội thảo khoa học được tổ chức tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh với mục đích nghiên cứu, nhìn lại những vấn đề lý luận và thực tiễn được đặt ra sau 10 năm thực hiện nghị quyết Hội nghị lần thứ Bảy Ban chấp hành Trung ương khóa IX. Trong đó, phần đầu của công trình là những nghiên cứu về vấn đề dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc. Tiêu biểu là các nghiên cứu của các nhà khoa học như: Nguyễn Quốc Phẩm, Nhìn nhận và giải quyết quan hệ giữa các tộc người ở Việt Nam sau mười năm thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ bảy khóa IX về công tác dân tộc; Đỗ Thị Thạch, Tình hình dân tộc thiểu số và công tác dân tộc ở nước ta hiện nay; Nguyễn Thị Ngân, Nội dung cơ bản và ý nghĩa của nghị quyết Trung ương lần thứ bảy khóa IX về công tác dân tộc đối với công cuộc đổi mới ở Việt Nam; Nguyễn An Ninh, Phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội cho vùng dân tộc thiểu số ở Việt Nam những vấn đề đang đặt ra và giải pháp; Bùi Thị Ngọc Lan, Những vấn đề đặt ra đối với công tác dân tộc và tôn giáo ở nước ta hiện nay;... Đây là những báo cáo khoa học rất có giá trị về cả lý luận và thực tiễn cho những nghiên cứu về vấn đề dân tộc và chính sách dân tộc ở Việt Nam. Sự biến đổi những giá trị xã hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên hiện nay, của Nguyễn Ngọc Hòa [40]: Công trình này tác giả đã đi sâu nghiên cứu về những giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Từ những phân tích trên tác giả đã đánh giá vai trò của các giá trị truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên với các mặt của đời sống xã hội hiện nay. Tác giả cũng đã làm rõ thực trạng biến đổi các giá trị xã hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên và đề xuất hệ thống các giải pháp nhằm kế thừa và phát huy các giá trị xã hội truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số trên địa bàn đã nêu. Đây là tài liệu tham khảo có có giá trị cho luận án bởi vì đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên
13 có nhiều nét tương đồng về phương thức sản xuất kinh tế, đặc điểm dân cư tộc người và đặc điểm văn hóa với đồng bào dân tộc thiểu số ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế. Xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết dân tộc ở Tây Nguyên, của Trương Minh Dục [9]: Đây là công trình rất có giá trị trong vấn đề nghiên cứu về nội dung đại đoàn kết toàn dân tộc. Tác giả đã tập trung làm rõ truyền thống đoàn kết của các dân tộc ở Tây nguyên qua các thời kỳ cách mạng và giá trị của truyền thống đoàn kết đó đặc biệt là trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Cùng với đó, tác giả đã phân tích những xu hướng trong quan hệ dân tộc hiện nay và từ đó đưa ra các giải pháp nhằm bổ sung, hoàn thiện chính sách xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc ở Tây nguyên. Quan hệ tộc người ở Tây nguyên trong thời kỳ đổi mới, của Trương Minh Dục [10]:. Đây là sách chuyên khảo rất có giá trị cho những nghiên cứu về vấn đề dân tộc ở Tây nguyên đặc biệt là nghiên cứu về quan hệ tộc người ở Tây Nguyên. Tác giả đã làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về quan hệ tộc người và những nhân tố tác động đến quan hệ tộc người ở Tây Nguyên trong thời kỳ đổi mới. Từ đó, tác giả đã đi vào nghiên cứu quan hệ tộc người trên những nội dung cụ thể như: trong không gian sinh tồn, trong kinh tế, văn hóa, chính trị và an ninh quốc phòng. Tác giả cũng trình bày những nội dung xây dựng quan hệ tộc người ở Tây Nguyên trong thời kỳ đổi mới. Đây là tài liệu tham khảo rất giá trị cho luận án khi nghiên cứu quan hệ tộc người trong chính trị, đặc biệt là vấn đề bộ máy chính quyền và xây dựng đội ngũ cán bộ cho bộ máy chính quyền. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước về công tác dân tộc qua 30 năm đổi mới, do Ủy ban Dân tộc biên soạn [107]: Đây là công trình nghiên cứu một cách toàn diện và hoàn chỉnh về vấn đề quản lý nhà nước trong lĩnh vực dân tộc từ năm 1986 đến nay. Công trình không chỉ luận giải những quan điểm của chủ nghĩa Mác -Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và quản lý nhà nước về công tác dân tộc mà còn làm rõ những vấn đề lý luận và thực thực tiễn quản lý nhà nước về công tác dân tộc qua 30 năm đổi mới và đưa ra quan điểm, nhiệm vụ,
14 giải pháp chỉ đạo công tác quản lý nhà nước về công tác dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Trong tác phẩm trên, các tác giả cũng đã dành ưu tiên cho nghiên cứu về công tác cán bộ trong hệ thống công tác dân tộc từ khi đổi mới đến nay. Đây là tài liệu tham khảo có giá trị cho những nghiên cứu về vấn đề dân tộc nói chung và đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nói riêng. Như vậy, vấn đề dân tộc và giải quyết vấn đề dân tộc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là vấn đề có giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn đối với nước ta hiện nay. Vì thế đã có rất nhiều công trình tập trung nghiên cứu, tiếp cận trên những phương diện khác nhau. Ngoài những công trình nêu trên, cũng còn rất nhiều các luận án, luận văn, bài báo đăng trên các tạp chí khoa học chuyên ngành,… Đây là những tài liệu tham khảo rất có giá trị khi thực hiện luận án này. 1.2.2. Những công trình nghiên cứu về đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa luận cứ và giải pháp, của Lê Phương Thảo, Nguyễn Cúc, Doãn Hùng (Đồng chủ biên) [89]: Đây là tập hợp những bài viết chọn lọc tham gia đề tài khoa học độc lập cấp nhà nước “Nghiên cứu giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số nước ta thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Cuốn sách được kết cấu bởi hai phần chính. Phần thứ nhất: Luận cứ khoa học cho việc xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở nước ta thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Phần thứ hai: Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở nước ta trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong phần thứ nhất, những bài viết tập trung làm rõ những vấn đề lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và chính sách cán bộ dân tộc thiểu số; chính sách cán bộ dân tộc thiểu số Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử. Ở phần thứ hai nhóm tác giả tập trung vào làm rõ các vấn đề về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số ở các ngành, các lĩnh vực khác nhau, các vùng dân tộc thiểu số trên cả nước. Đây chính là tài liệu tham khảo rất có giá trị cho những nghiên cứu về cán bộ dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Phát triển nguồn cán bộ dân tộc thiểu số ở các tỉnh miền núi phía Bắc nước ta hiện nay, của Lô Quốc Toản [96]: Đây là tác phẩm được viết trên cơ sở