Luận văn Tổ chức công tác kế toán tài sản cố định tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi

Chia sẻ: Buiduong_1 Buiduong_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

125
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay, khi khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão thì lao động thủ công gần như không còn nữa, nó đã lùi dần vào quá khứ, nhường chỗ cho các máy móc thiết bị hiện đại. Những tiến bộ này đã để lại dấu ấn của mình trên tất cả các lĩnh vực của đời sống văn hoá xã hội, từ thể thao, văn hoá đến y tế, nhưng rõ nét nhất có lẽ là những tiến bộ trong lĩnh vực kinh tế, thể hiện ở trình độ trang thiết bị máy móc trong các doanh nghiệp....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Tổ chức công tác kế toán tài sản cố định tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi

Luận văn Tổ chức công tác kế toán tài sản cố định tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi 1
Lời mở đầu Ngày nay, khi khoa học kỹ thuật phát triển như vũ bão thì lao động thủ công gần như không còn nữa, nó đã lùi dần vào quá khứ, nhường chỗ cho các máy móc thiết bị hiện đại. Những tiến bộ này đã đ ể lại dấu ấn của mình trên tất cả các lĩnh vực của đời sống văn hoá xã hội, từ thể thao, văn hoá đến y tế, nhưng rõ nét nhất có lẽ là những tiến bộ trong lĩnh vực kinh tế, thể hiện ở trình độ trang thiết bị máy móc trong các doanh nghiệp. Dù là loại hình doanh nghiệp nào, thuộc bất cứ thành phần kinh tế gì, quy mô lớn hay nhỏ, muốn tồn tại và cạnh tranh thành công, thì đều phải hết sức quan tâm. Đ ể quản lý, tổ chức kinh tế ở cả tầm vĩ mô hay vi mô một cách chính xác, toàn diện thì các nhà quản lý cần phải được cung cấp những thông tin một cách đầy đủ, kịp thời, có hệ thống ở từng thời điểm cũng như trong cả quá trình.Trong đó thông tin đáng tin cậy, chắc chắn và mang tính pháp lý cao chỉ có được thông qua hạch toán kế toán.Về vai trò của kế toán, Mác đã viết: “ kế toán như là phương tiện (công cụ ) kiểm soát và tổng kết quá trình sản xuất trên ý niệm, càng trở nên cần thiết chừng nào mà quá trình càng có một quy mô xã hội, càng mất dần tính chất thuần tuý cá thể”. Xuất phát từ vai trò của TSCĐ đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và vị trí, vai trò của kế toán trong công tác quản lý, có thể thấy rằng, hơn lúc nào hết, đã đến lúc phải quan tâm, đầu tư nhiều hơn nũa để đổi mới, hoàn thiện kế toán TSCĐ chỉ như vậy mới đầy đủ để đảm bảo cho hoạt động kinh doanh thực hiện thắng lợi. Qua thời gian thực tập tại công ty, xuất phát từ thực trạng công tác hạch toán TSCĐ tại công ty, trên cơ sở những kiến thức đã được trang bị trong quá trình học tập ở nhà trường, em đã lựa chọn thực hiện chuyên đ ề: “ Tổ chức công tác kế toán tài sản cố định tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi “. 2
Đ ề tài được thực hiên làm rõ lý luận về TSCĐ và phương pháp kế toán TSCĐ. Và trên cơ sở tìm hiểu thực trạng kế toán TSCĐ tại công ty, em xin đề xuất các phương hướng, giải pháp nhằm ho àn thiện hoàn thiện kế toán TSCĐ tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi nói riêng và tại các doanh nghiệp thương mại của Việt Nam nói chung trong điều kiện hiện nay. V ới mục đích đó, đề tài tập trung trình bày,phân tích các vấn đề về lý luận về TSCĐ trong hoạt động kinh doanh thương mại, kết hợp với việc tìm hiểu thực tế kế toán TSCĐ hiện nay ở công ty để làm rõ những vấn đề còn tồn tại và đề xuất ý kiến tổ chức kế toán TSCĐ hiện nay ở công ty Thương mại D ịch vụ Tràng Thi. Đây là một doanh nghiệp nhà nước, hoạt động kinh doanh thương mại, được thành lập theo quyết định số 2884/QĐUB và số 1787/QĐUB ngày 17/11/1992 và ngày 29/4/1993của UBND thành phố Hà Nội. Bố cục của đề tài gồm ba phần: Chương I: Lý luận chung về kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại ChươngII: Thực trạng kế toán TSCĐ tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi. Chương III: Một số ý kiến, nhận xét, đánh giá nhằm hoàn thiện kế toán TSCĐ tại công ty Thương mại Dịch vụ Tràng Thi. 3
CHƯƠNG I Lý luận chung về kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại 1.1. TSCĐ và vai trò của TSCĐ trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại 1.1.1. TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại TSCĐ là một bộ phận tài sản của doanh nghiệp, có giá trị lớn, thời gian sử dụng dài, đáp ứng các tiêu chuẩn về TSCĐ do nhà nước ban hành. Theo quyết định số 149/2001/QĐ - BTC của Bộ trưởng bộ Tài chính ban hành và công b ố ngày 31/12/2001: Các tài sản được ghi nhận là TSCĐ phải thõa mãn đồng thời cả 4 tiêu chuẩn ghi nhận sau: + Chắc chắn thu đ ược lợi ích kinh tế trong tương lai do tài sản đó mang lại hoặc từ việc sử dụng tài sản. + Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy. + Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm. + Có đ ủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành. Như vậy, so với chế độ kế toán hiện hành, các chuẩn mực kế toán mới đã quy định chặt chẽ, cụ thể hơn những tiêu chuẩn để tài sản được ghi nhận là TSCĐ. Điều này cho thấy, cùng với sự phát triển lớn mạnh của các doanh nghiệp và của toàn bộ nền kinh tế quốc dân đã kéo theo sự phát triển đi lên, ngày càng hoàn thiện và kịp thời của các chế độ, chinh sách và luật pháp. 1.1.2. Vai trò và đặc điểm của TSCĐ trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiêp thương mại 4
Trong thời đại ngày nay, kỉ nguyên của khoa học công nghệ, với sự ra đời của máy vi tính, rô bốt … lao động chân tay của con người đã dần đ ược thay thế bằng hoạt động máy móc, thiết bị hiện đại ở Việt Nam sự phát triển tuy có chậm hơn, song với chủ trương đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá thì việc ứng dụng khoa học kỹ thuật đã, đang và sẽ được chú trọng. Vai trò của TSCĐ trong ngành công nghiệp và dịch vụ được thể hiện ngày càng rõ nét.TSCĐ vừa là đ ộng lực, vừa là yếu tố tích cực biểu hiện cho sự tăng năng suất lao động. Cụ thể như: - TSCĐ là bộ phận tư liệu lao động chủ yếu trong quá trình sản xuất, là cơ sở vật chất kỹ thuật cho mọi quá trình sản xuất kinh doanh, cả trong sản xuất và tiêu thụ hàng hoá . - TSCĐ được xem như là điều kiện để tăng năng suất lao động, phát triển nền kinh tế quốc dân.Việc trang bị TSCCĐ của mỗi đơn vị kinh doanh thể hiện trình độ năng lực hoạt động của đơn vị đó. - Xuất phát từ khái niệm và vai trò của mình mà TSCĐ có những đặc điểm rất riêng để nhận biết. Dưới đây là một số đặc điểm cơ bản của TSCĐ. - TSCĐ tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp với vai trò là công cụ lao động chủ yếu. Riêng với TSCĐ hữu hình, hình thái vật chất ban đầu của tài sản đ ược giữ nguyên từ lúc đưa vào sử dụng cho đến lúc hư hỏng hay bị phá hủy . - Trong khi tham gia vào quá trình kinh doanh, giá trị của TSCĐ bị hao mòn. Và phần giá trị hao mòn này được dịch chuyển từng phần vào chi chi phí sản xuất kinh doanh hay đưa vào giá trị sản phẩm dịch vụ tạo ra. Bộ phận giá trị dịch chuyển này là yếu tố cấu thành chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và nó phải đ ược bù đắp lại dưới hình thái giá trị mỗi khi sản phẩm, dịch vụ tiêu thụ được . 1.2. Phân loại và đánh giá TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại 1.2.1 Phân loại TSCĐ 5
TSCĐ trong doanh nghiệp có nhiều loại, với nhiều hình thái biểu hiện, tính chất đầu tư và tình hình sử dụng khác nhau, để thuận lợi cho việc quản lý và hạch toán TSCĐ, cần thiết phải sắp xếp TSCĐ theo từng nhóm khác nhau,theo những đặc trưng nhất định: theo hình thái biểu hiện, theo tính chất đầu tư, theo công dụng. Mỗi cách phân loại có những hiệu quả khác nhau đối với công tác hạch toán và quản lý. Sau đây là một số cách phân loại thường gặp. 1.2.1.1 Phân loại TSCĐ theo hình thái biểu hiện. Căn cứ vào hình thái biểu hiện,TSCĐ đ ược chia thành 2 loại: TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình. a. TSCĐ hữu hình Theo chuẩn mực số 03 “TSCĐ hữu hình” ban hành và công bố theo quyết định số 149/2001/QĐ- BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài Chính thì: TSCĐ hữu hình là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử dụng cho hoạt động sản xuất kinh doanh, phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình . Có 4 tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình: + Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó . + Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy . + Thời gian sử dụng ước tính trên một năm . + Có đ ủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành . TSCĐ hữu hình có nhiều loại ,do vậy để thuận lợi cho việc quản lý, hạch toán thì còn phải phân loại TSCĐ hữu hình theo các tiêu thức khác nhau. Cách phân loại được áp dụng phổ biến đối với TSCĐ hữu hình là phân loại theo kết cấu.Theo cách phân loại này thi toàn bộ TSCĐ hữu hình của doanh nghiệp được chia thành các loại sau: 6
- Nhà cửa, vật kiến trúc: Bao gồm những TSCĐ được hình thành sau quá trình thi công, xây dựng, mua sắm như trụ sở, văn phòng làm việc, nhà kho ... phục vụ cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. - Máy móc thiết bị: Bao gồm toàn bộ máy móc, thiết bị dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh. - Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn: Gồm các loại phương tiện vận tải đường bộ, đ ường sắt, đường thủy dùng cho quá trình lưu chuyển hàng hoá và các thiết bị truyền dẫn như hệ thống điện, nước, băng tải. - Thiết bị, dụng cụ quản lý: Gồm các thiết bị, dụng cụ phục vụ cho quản lý như thiết bị điện, máy vi tính, máy fax. - Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm: Gồm các loại cây lâu năm (chè, cao su, cà phê ), súc vật làm việc (trâu, bò, ngựa, voi ),súc vật cho sản phẩm . - TSCĐ khác: Bao gồm các TSCĐ chưa phản ánh vào các lo ại kể trên như TSCĐ chưa cần dùng, TSCĐ chờ thanh lý, nhượng bán, TSCĐ nhận giữ hộ, các tác phẩm nghệ thuật, sách chuyên môn tranh ảnh. Khi xác đ ịnh các bộ phận cấu thành TSCĐ hữu hình, doanh nghiệp phải áp dụng các tiêu chuẩn TSCĐ hữu hình cho từng trường hợp cụ thể. Doanh nghiệp có thể hợp nhất các bộ phận riêng biệt, không chủ yếu và áp dụng các tiêu chuẩn TSCĐ hữu hình vào tổng giá trị đó. Các phụ tùng và thiết bị phụ trợ thường được coi là TSLĐ và được hạch toán vào chi phí sử dụng. Các phụ tùng chủ yếu và các thiết bị bảo trì đ ược xác định là TSCĐ hữu hình khi doanh nghiệp ước tính thời gian sử dụng chúng nhiều hơn 1 năm. N ếu phụ tùng và thiết b ị bảo trì chỉ được dùng gắn liền với TSCĐ hữu hình và việc sử dụng chúng là không thường xuyên thì chúng được hạch toán là TSCĐ hữu hình riêng biệt và được khâu hao trong thời gian ít hơn thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ hữu hình liên quan. b. TSCĐ vô hình : 7
Theo chuẩn mực số 04 quy định: TSCĐ vô hình là tài sản không có hình thái vật chất nhưng xác định được giá trị và do doanh nghiệp nắm giữ, sử dụng trong sản xuất kinh doanh, cung cấp dịch vụ hoặc cho các đối tượng khác thuê phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình. Việc ghi nhận TSCĐ vô hình phải thõa mãn đồng thời 4 tiêu chuẩn sau: + Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai do tài sản đó mang lại. + Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy . + Thời gian sử dụng ước tính trên 1 năm. + Có đ ủ tiêu chuẩn theo quy định hiện hành. Các doanh nghiệp thường đầu tư để có các nguồn lực vô hình như: quyền sử dụng đất có thời hạn, phần mềm máy tính, bằng sáng chế, bản quyền, giấy phép khai thác thuỷ hải sản, hạn ngạch xuất khẩu, nhập khẩu, quan hệ kinh doanh với các khách hàng, nhà cung cấp, sự trung thành của khách hàng, thị phần và quyền tiếp thị. Đ ể xác định những nguồn lực vô hình này có phải là TSCĐ vô hình hay không phải xem xét các yếu tố như: Tính có thể xác định được, khả năng kiểm soát nguồn lực và tính chắc chắn của lợi ích kinh tế trong tương lai. N ếu một nguồn lực không thoã mãn đ ịnh nghĩa TSCĐ vô hình thì chi phí phát sinh để tạo ra nguồn lực vô hình đó phải ghi nhận là chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ hay chi p hí trả trước. Riêng nguồn lực vô hình doanh nghiệp có đ ược thông qua việc sát nhập doanh nghiệp có tính chất mua lại được ghi nhận là lợi thế thương mại vào ngày phát sinh nghiệp vụ mua. TSCĐ vô hình bao gồm các loại sau: - Quyền sử dụng đất có thời hạn: Bao gồm toàn bộ các chi phí thực tế đã chi ra có liên quan trực tiếp đến sử dụng đất như: tiền chi ra để có quyền sử dụng đất, chi phí cho đền bù giải phóng mặt bằng, san lấp mặt bằng ( đối với trường hợp quyền sử dụng đất riêng biệt đối với giai đoạn đầu tư nhà cửa,vật 8
kiến trúc trên đất ), lệ phí trước bạ (nếu có ). Quyền sử dụng đất không bao gồm các chi phí ra để xây dựng các công trình trên đ ất. - Quyền phát hành: Là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có quyền phát hành. - Bản quyền, bằng sáng chế: Là các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có bản quyền tác giả, bằng sáng chế. - Nhãn hiệu hàng hoá : Là các chi phí th ực tế liên quan trực tiếp đến việc mua nhãn hiệu hàng hoá . - Phần mềm máy vi tính: Là toàn bộ các chi phí thực tế doanh nghiệp đã chi ra để có phần mềm máy vi tính. - Giấy phép va giấy phép nhượng quyền thực hiện công việc đó như: giấy phép khai thác ,giấy phép sản xuất loại sản phẩm mới. - TSCĐ vô hình khác đ ang triển khai . Như vậy, so với chế độ kế toán cũ, chế độ kế toán mới quan tâm nhiều hơn, đưa ra những quy định, hướng dẫn cụ thể, bao quát hơn về TSCĐ vô hình trong doanh nghiệp, phân biệt lợi thế thương mại, chi phí thành lập doanh nghiệp hay chi phí nghiên cứu phát triển nói chung với TSCĐ vô hình. V ới những điều chỉnh này, kế toán Việt Nam đã tiến lại gần hơn với các thông lệ kế toán quốc tế, theo kịp với trình độ phát triển kinh tế của đất nước. 1.2.1.2 Phân loại TSCĐ theo quyền sở hữu : D ựa trên quyền định đoạt của doanh nghiệp đối với các TSCĐ hiện có, TSCĐ được chia thành 2 lo ại: TSCĐ tự có và TSCĐ thuê ngoài. a. TSCĐ của doanh nghiệp: TSCĐ của doanh nghiệp là những TSCĐ đ ược mua sắm, xây dựng hoặc chế tạo bằng nguồn vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp (do ngân sách tự cấp, tự bổ sung hay do đơn vị khác góp vốn liên doanh ...), hoặc bằng nguồn vốn vay. Đối với những tài sản loại này doanh nghiệp đ ược quyền định đoạt như 9
nhượng bán, thanh lý trên cơ sở chấp hành đúng các thủ tục theo quy định của Nhà nước. b. TSCĐ thuê ngoài: Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, vốn kinh doanh là yếu tố quan trọng hàng đầu đối với các doanh nghiệp. Vốn của doanh nghiệp có thể được huy động từ nhiều nguồn khác nhau và dưới nhiều hình thức khác nhau.Thuê TSCĐ là một trong số cách hiệu quả giúp doanh nghiệp thu hút và sử dụng vốn bên ngoài. Theo chuẩn mực số 06 “ Thuê tài sản”: Căn cứ vào bản chất của các điều khoản quy định trong hợp đồng, mức độ rủi ro hay lợi ích kinh tế gấn liền với quyền sở hữu tài sản thuê thì TSCĐ thuê ngoài cũng được chia thành 2 loại là TSCĐ thuê hoạt động và TSCĐ thuê tài chính. TSCĐ thuê hoạt động là TSCĐ doanh nghiệp chỉ thuê để trong thời gian sử dụng trong thời gian ngắn, kết thúc hợp đồng thuê doanh nghiệp phải trả lại tài sản đó cho chủ của nó. Với TSCĐ thuê hoạt động thì hàng tháng, quý doanh nghiệp không phải thực hiện tính và trích khấu hao. TSCĐ thuê tài chính là những TSCĐ mà doanh nghiệp thuê của các công ty cho thuê tài chính nếu hợp đồng thuê thoã mãn một trong 5 điều kiện sau: + Bên cho thuê chuyển nhượng quyền sở hữu cho bên đi thuê khi hết thời hạn thuê. + Tại thời điểm khởi đầu bên đi thuê có quyền lựa chọn tài sản thuê với giá ước tính giá trị hợp lý vào thời điểm cuối thời hạn thuê. + Thời hạn thuê chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản. + Tại thời điểm khởi đầu thuê giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn giá trị hợp lý của tài sản. + Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ bên đi thuê có khả năng sử dụng, không cần có sự thay đổi hay sữa chữa nào. 10
+ Ngoài 5 trường hợp trên thì TSCĐ thuê được coi là TSCĐ thuê tài chính nếu hợp đồng thuê thoã mãn 1 trong các đ iều kiện sau : + N ếu bên đi thuê huỷ hợp đồng và đền bù toàn bộ tổn thất do huỷ hợp đồng cho b ên cho thuê. + Thu nhập hoặc tổn thất do thay đổi giá trị hợp lý của giá trị còn lại của tài sản thuê gắn với b ên đi thuê. + Bên đi thuê có khả năng thuê tiếp tục tài sản khi hết thời hạn thuê với số tiền thuê < giá thuê trên thị trường. V ới việc phân loại tài sản theo quyền sở hữu sẽ giúp doanh nghiệp có các biện pháp quản lý và trích khấu hao hợp lý.Tuỳ từng trường hợp cụ thể mà doanh nghiệp sẽ phải lựa chọn xem nên thuê TSCĐ theo phương thức nào, thuê tài chính hay thuê hoạt động.Tuy nhiên, hiện nay phương thức thuê tài chính vẫn còn rất mới mẽ, lạ lẫm với các doanh nghiệp Việt Nam. 1.2.1.3. Phân loại TSCĐ theo công dụng và tình hình sử dụng. Căn cứ theo công dụng và tình hình sử dụng thì TSCĐ được chia thành 3 loại: + TSCĐ đang dùng trong ho ạt động sản xuất kinh doanh: Là những tài sản đang dùng trong hoạt động kinh doanh, định kỳ phải trích khấu hao, đưa vào chi phí. + TSCĐ sử dụng cho hoạt động phúc lợi công cộng: Là những TSCĐ sử dụng cho hoạt động phúc lợi công công như nhà ăn, nhà nghỉ, nhà văn hoá, sân bóng, thiết bị thể thao chỉ xác định hao mòn vào cuối niên độ và ghi giảm nguồn vốn tương ứng. + TSCĐ chờ xử lý: Là những TSCĐ không cần d ùng hoặc TSCĐ chờ thanh lý, nhượng bán hay đang tranh chấp chờ giải quyết. Cách phân loại TSCĐ như trên sẽ cung cấp cho doanh nghiệp những thông tin cần thiết về tình hình quản lý, sử dụng TSCĐ của doanh nghiệp. TSCĐ của doanh nghiệp được phân loại vào nhóm nào sẽ ảnh hưởng trực tiếp 11
đến việc trích khấu hao cho TSCĐ đó như thế nào. Ngoài 3 cách phân loại vừa trình bày thì còn 1 cách phân loại TSCĐ nữa cũng hay đươc sử dụng, đó là phân loại TSCĐ theo nguồn hình thành. 1.2.1.4 Phân loại TSCĐ theo nguồn hình thành. Theo cách này, TSCĐ của doanh nghiệp được chia thành các loại sau: TSCĐ thuộc nguồn vốn ngân sách: Bao gồm những TSCĐ được nhà nước cấp khi doanh nghiệp bước vào ho ạt động, hoặc xác định là có nguồn gốc từ ngân sách khi nhà nước thực hiện giao vốn cho doanh nghiệp, hoặc những TSCĐ được mua sắm, xây dựng bằng nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản mà nhà nước cấp cho doanh nghiệp. - TSCĐ thuộc nguồn vốn tự bổ sung: Bao gồm những TSCĐ được xây dựng mua sắm bằng các nguồn vốn, quỹ chuyên dùng của doanh nghiệp như mua sắm bằng quỹ đầu tư phát triển, quỹ phúc lợi hoặc TSCĐ được biếu tăng, viện trợ không hoàn lại. - TSCĐ thuộc nguồn vốn vay: Bao gồm những TSCĐ được xây dựng, mua sắm bằng nguồn vốn vay từ ngân hàng, các tổ chức tín dụng hoặc từ các đối tượng khác. - TSCĐ thuộc nguồn vốn liên doanh: Bao gồm những TSCĐ do các bên liên doanh tham gia đóng góp, hoặc được xây dựng, mua sắm bằng nguồn vốn đâu tư xây dựng cơ bản do các b ên liên doanh tham gia tài trợ. Có rất nhiều cách khác nhau để phân loại TSCĐ. Mỗi cách phân loại lại có ý nghĩa và mục đích khác nhau đối với công tác hạch toán và quản lý . Tuỳ thời điểm mà doanh mghiệp sẽ lựa chọn và phân loại theo những tiêu thức hợp lý, khoa học . 1.2.2. Đánh giá TSCĐ. Đánh giá TSCĐ là việc dùng thước đo tiền tệ để xác định chính xác giá trị của TSCĐ theo nguyên tắc nhất định làm cơ sở ghi sổ kế toán. Với đặc điểm, yêu cầu quản lý của TSCĐ, việc đánh giá TSCĐ phải phản ánh được nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại của TSCĐ. 12
Nguyên giá TSCĐ ( giá gốc, giá trị ban đầu ) là toàn bộ chi phí mua sắm, xây dựng để có tài sản và đưa nó vào sử dụng được trong hoạt động của doanh nghiệp. Nguyên giá TSCĐ được xác định tuỳ thuộc vào trường hợp như sau: 1.2.2.1. TSCĐ hữu hình: Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua sắm bao gồm giá mua ( trừ (-) các khoản được chiết khấu thương mại hoặc giảm giá ), các khoản thuế ( không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại ) và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đ ưa TSCĐ vào trạng thái sử dụng được như: Chi phí chuẩn bị mặt bằng; chi phí vận chuyển và b ốc xếp ban đầu; chi phí lắp đặt chạy thử (trừ (-) các khoản thu hồi về sản phẩm, phế liệu do chạy thử ); Chi phí chuyên gia và chi phí liên quan trực tiếp khác. Đối với TSCĐ hữu hình hình thành do đ ầu tư xây dựng theo phương thức giao thầu, nguyên giá là giá quyết toán công trình đầu tư xây d ựng, các chi phí liên quan trực tiếp khác và lệ phí trước bạ (nếu có ). Nguyên giá TSCĐ hữu hình tự xây dựng hoặc tự chế là giá thành thực tế của TSCĐ tự xây dựng, hoặc tự chế (+) chi phí lắp đặt, chạy thử. Trường hợp doanh nghiệp dùng sản phẩm do mình sản xuất ra để chuyển thành TSCĐ thì nguyên giá là chi phí sản xuất sản phẩm đó cộng (+) các chi phí trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào trạng thái sãn sàng sử dụng. Trong các trường hợp trên, mọi khoản lãi nội không được tính vào nguyên giá của các tài sản đó. Các chi phí không hợp lý, như nguyên liệu, vật liệu lãng phí, lao động hoặc các tài khoản chi phí khác sử dụng vượt quá mức bình thường trong quá trình tự xây dựng hoặc tự chế không được tính vào nguyên giá TSCĐ hữu hình. Nguyên giá TSCĐ hữu hình được biếu tặng, tài trợ được ghi nhận ban đàu theo giá trị hợp lí ban đầu. Trường hợp không ghi nhận theo giá trị ban đầu theo trị giá hợp lí ban đầu, thì doanh nghiệp ghi nhận theo giá trị danh nghĩa cộng (+) cắc chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tàI sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng. 13
Các chi phí phát sinh sau ghi nhận theo giá trị hợp lí ban đầu TSCĐ hữu hình được ghi tăng nguyên giá của tài sản nếu các chi phí này chắc chắn làm tăng lợi ích kinh tế trong tương lai do sử dụng tài sản đó. Các chi phí phát sinh không thoã mãn đ iều kiện trên phải được ghi nhận là chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. Sau khi ghi nhận ban đầu, trong quá trình sử dụng,TSCĐ hữu hình được xác định theo nguyên giá, khấu hao luỹ kế và giá trị còn lại.Trường hợp TSCĐ được đánh giá lại theo qui định của nhà nước thì nguyên giá, khấu hao luỹ kế và giá trị còn lại phải được điều chỉnh theo kết quả đánh giá lại. Chênh lệch do đánh giá lại TSCĐ hữu hình được xử lí và kế toán theo qui định của Nhà Nước. 1.2.2.2. TSCĐ vô hình Nguyên giá TSCĐ vô hình mua riêng biệt, bao gồm giá mua (trừ (-) các khoản được chiết khấu thương mại hoặc giảm giá), các khoản thuế ( không bao gồm các khoản thuế hoàn lại ) và các khoản chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào sử dụng theo dự tính. Trường hợp quyền sử dụng đất được mua cùng với nhà cửa, vật kiến trúc trên đất thì giá trị quyền sử dụng đất phải đ ược xác định riêng biệt và ghi nhận là TSCĐ vô hình. Nguyên giá TSCĐ vô hình hình thành trong quá trình sáp nhập và doanh nghiệp có tính chất mua lại là giá trị hợp lý của tài sản đó vào ngày mua ( ngày sát nhập doanh nghiệp ). Doanh nghiệp phải xác định nguyên giá TSCĐ vô hình một cách đáng tin cậy để ghi nhận tài sản đó một cách riêng biệt. Nguyên giá TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất có thời hạn khi đước giao đất hoặc số tiền trả khi nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất hợp pháp từ người khác, hoặc giá trị quyền sử dụng đất nhận góp vốn liên doanh. Nguyên giá TSCĐ vô hình được nhà nước cấp hoặc được tặng, biếu được xác định theo giá trị hợp lý ban đầu cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào sử dụng theo dự tính. 14
Lợi nhuận thương mại được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp không được ghi nhận là tài sản. TSCĐ vô hình được tạo ra từ nội bộ doanh nghiệp được đánh giá ban đầu theo nguyên giá là toàn bộ chi phí phát sinh từ thời điểm mà tài sản vô hình đáp ứng được định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình, đến khi TSCĐ vô hình này được đưa vào sử dụng. Các chi phí phát sinh trước thời điểm này phải tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kì. Sau khi ghi nhận ban đầu , trong quá trình sử dụng , TSCĐ vô hình được xác định theo nguyên giá, khấu hao luỹ kế và giá trị còn lại. 1.2.2.3. TSCĐ thuê tài chính: Đối với bên cho thuê , nguyên giá TSCĐ thuê tài chính là giá trị đầu tư thuần trong hợp đồng cho thuê tài chính. Đối với bên đi thuê , nguyên giá TSCĐ thuê tài chính là giá trị hợp lí của tài sản thuê tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản. Nếu giá trị hợp lí của tài sản thuê cao hơn giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu cho việc thuê tài sản , thì ghi theo giá trị hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu cho việc thuê tài sản là lãi suất ngầm định trong hợp đồng. Trường hợp không thể xác định được lãi suất ngầm định trong hợp đồng thuê thì sử dụng lãi suất đi vay của bên thuê tài chính để tính trị giá hiện tại của các khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu . 1.3. Nội dung, yêu cầu quản lý TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại. Trong nền kinh tế thị trường hoạt động tài chính của các doanh nghiệp thương mại là kinh doanh lưu chuyển hàng hoá. Tuy nhiên, ngoài hoạt động kinh doanh thương mại, doanh nghiệp thương mại còn có thể thực hiện các ho ạt động kinh doanh trong các lĩnh vực khác mà pháp luật không cấm như: sản xuất, xây dựng,vận tải, kinh doanh khách sạn, du lịch…nhằm đa dạng hoá lĩnh vực hoạt động và nâng cao hiệu quả đồng vốn kinh doanh.TSCĐ là bộ phận tài sản quan trọng biểu hiện quy mô cơ sở vật chất kĩ thuật chủ yếu của 15
doanh nghiệp.Trong các doanh nghiệp thương mại các TSCĐ chủ yếu là hệ thống cơ sở vật chất phục vụ cho kinh doanh lưu chuyển hàng hoá như: Hệ thống cửa hàng, kho tàng, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải .. Xuất phát từ vai trò, ý nghĩa quan trọng của TSCĐ mà trong các doanh nghiệp thương mại yêu cầu quản lý TSCĐ được đặt ra, đòi hỏi phải thực hiện chặt chẽ cả 2 nội dung: quản lý về hiện vật và quản lý về giá trị. - V ề mặt hiện vật: Doanh nghiệp phải có chế độ quản lý đầu tư và xây dựng. Khai thác tối đa phù hợp, thực hiện đúng quy chế về quản lý đầu tư và xây dựng. Khai thác tối đa công dụng và công suất của TSCĐ, có chế độ bảo quản, bảo dưỡng sữa chữa TSCĐ hợp lý, hiệu quả. Mọi TSCĐ trong doanh nghiệp phải được theo dõi đầy đủ, chi tiết với từng tài sản. Điều này có nghĩa là việc theo d õi được tiên hành từ những khâu ban đầu: mua sắm, xây dựng cho đến khi TSCĐ đó không còn tồn tại ở doanh nghiệp. - V ề mặt giá trị: Doanh nghiệp phải quản lý chặt chẽ về tình hình hao mòn ( hao mòn hữu hình và hao mòn vô hình ) để tính và phân bổ khấu hao vào chi phí kinh doanh. Doanh nghiệp phải xác định và phản ánh đúng nguyên giá, thời gian sử dụng dự kiến của các TSCĐ, đánh giá đúng giá trị của TSCĐ để từ đó có căn cứ tính khấu hao chính xác. Doanh nghiệp phải xác định được mức khấu hao thích hợp ,quản lý và theo dõi tiền khấu hao thưo đúng nguồn hình thành TSCĐ. Thực hiện tốt các yêu cầu này sẽ không chỉ giúp quản lý, khai thác hiệu quả TSCĐ mà còn giúp doanh nghiệp có phương hướng đầu tư đổi mới sao cho phù hợp với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, giúp bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. 1.4. Kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại. 1.4.1. Vai trò của kế toán TSCĐ trong các doanh nghiệp thương mại H ạch toán kế toán là khoa học thu nhận, xử lý và cung cấp to àn bộ thông tin về tình hình tài sản và sự vận động của những tài sản trong các hoạt động kinh tế và tài chính của đơn vị. Khi nền sản xuất xã hội càng phát triển, 16
hạch toán kế toán càng trở nên cần thiết, quan trọng và trở thành công cụ quản lý không thể thiếu được trong hệ thống quản lý kinh tế tài chính. Hạch toán kế toán là một bộ phận cấu thành quan trọng trong việc quản lý, điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh tế thông qua một hệ thống thông tin trung thực, chính xác, đầy đủ, toàn diện kịp thời về các hoạt đông kinh tế tài chính ở doanh nghiệp. TSCĐ tuy chiếm tỉ trọng nhỏ hơn tổng giá trị của tài sản của một doanh nghiệp thương mại, nhưng quyết định sự thành công của một doanh nghiệp thương mại chung không thể không kể đến vai trò, đóng góp của TSCĐ. Do đó, kế toán TSCĐ cũng là một nội dung của công tác kế toán của doanh nghiệp, và kế toán TSCĐ cũng có những đóng góp nhất định đối với quá trình quản lý, điều hành doanh nghiệp. Đ ầu tiên, kế toán TSCĐ thu nhận, xử lý, cung cấp toàn bộ thông tin về tình hình hiện có, sự biến động của TSCĐ trong doanh nghiệp theo ba chỉ tiêu: Nguyên giá, giá trị hao mòn luỹ kế, giá trị còn lại.Qua đó, giúp nhà quản lý có một cái nhìn đ ịnh hướng, bao quát, chiến lược về hoạt động đầu tư, xây dựng, nâng cấp, cải tạo, sử dụng TSCĐ một cách chính xác, toàn diện. Quan trọng hơn, kế toán tổng hợp TSCĐ còn cung cấp thông tin, số liệu giúp nhà quản trị tổ chức kiểm tra, giám đốc quá trình trích lập, huy động và sử dụng các quỹ, các nguồn vốn trong doanh nghiệp đầu tư cho TSCĐ có hiệu quả, phù hợp hay không. Quá trình quản lý và sử dụng các chi phí kinh doanh có liên quan tới TSCĐ có tiết kiệm và hiệu quả hơn các kỳ trước hay không. Đ ể từ đó giúp doanh nghiệp đ ưa ra các kế hoạch đầu tư, khai thác, sử dụng TSCĐ hiệu quả hơn, góp phần tiết kiệm chi phí lưu thông, giảm giá hàng hoá, dịch vụ, đẩy mạnh tiêu thụ, tăng lợi nhuận, nâng cao khả năng sinh lời của đồng vốn, tăng uy tín, tạo lợi thế cạnh tranh cho các DN thương mại. 1.4.2. Hạch toán tổng hợp TSCĐ. 1.4.2.1. Hạch toán ban đầu: 17
Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, TSCĐ của doanh nghiệp thường xuyên biến động. Để quản lý tốt TSCĐ, kế toán phải theo dõi chặt chẽ, phản ánh mọi trường hợp tăng giảm TSCĐ một cách chính xác, kịp thời Khi một TSCĐ mới đưa vào sử dụng trong doanh nghiệp thì phải lập hội đồng giao nhận tài sản, bao gồm đại diện b ên giao và đại diện bên nhận. Các thành viên bắt buộc thường là: Giám đốc doanh nghiệp, kế toán trưởng ho ặc trưởng phòng tài chính kế toán của doanh nghiệp, một chuyên gia kỹ thuật am hiểu về TSCĐ ( trong hoặc ngoài doanh nghiệp ), các đại diện b ên giao (nếu có ) và các thành viên khác do doanh nghiệp quyết định. Ngoài ra còn có thể có đại diện của các cơ quan tài chính quản lý và cơ quan quản lý nền kinh tế - kỹ thuật tham gia hội đồng này. Sau khi các thoã thuận đã được đồng ý giữa hai bên thì tiến hành lập “biên bản giao nhận TSCĐ” cho từng đối tượng TSCĐ. Mỗi TSCĐ phải được theo dõi b ởi một hồ sơ riêng biệt. Hồ sơ này bao gồm: “ Biên bản giao nhận TSCĐ”, hợp đồng, hoá đơn mua TSCĐ, các bản sao tài liệu kỹ thuật và các chứng từ khác có liên quan. * Chứng từ kế toán: Mỗi nghiệp vụ kinh tế phát sinh đòi hỏi phải có một chứng từ kế toán làm cơ sở hợp lý chứng minh cho nghiệp vụ đó. Các chứng từ kế toán liên quan đến việc tăng giãm TSCĐ gồm: - Hoá đơn GTGT, biên bản giao nhận TSCĐ ( mẫu 01 – TSCĐ ): Là loại chứng từ bắt buộc do hai bên giao nhận TSCĐ lập, mỗi bên giữ một bản. - Biên bản thanh lý TSCĐ ( mẫu 03 – TSCĐ ). - Biên bản đánh giá lại TSCĐ (mẫu 05 – TSCĐ ). - Biên bản kiểm kê TSCĐ . Các biên bản này được lập bởi các hội đồng tương ứng. 1.4.2.2. Tài khoản kế toán sử dụng: Đ ể hạch toán chi tiết TSCĐ kế toán sử dụng các tài khoản chủ yếu: 18
+ TK 211 “ TSCĐ hữu hình” + TK 213 “ TSCĐ vô hình” + TK 212 “ TSCĐ thuê tài chính” + TK 214 “ Hao mòn TSCĐ” Ngoài ra các tài khoản chủ yếu trên, kế toán còn sử dụng một số tài khoản khác có liên quan như: TK133, 112, 111, 411, 441, 641, 642, 001 Sau đây là nội dung và kết cấu của một số tài khoản chủ yếu. a. TK211 “TSCĐ hữu hình” Nội dung: Phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của toàn bộ TSCĐ hữu hình thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp theo nguyên giá. TK 211 được chi tiết thành 6 tài khoản cấp 2: - TK 2112 “ Nhà cửa ,vật kiến trúc” - TK 2113 “ Máy móc , thiết bị” - TK 2114 “ Phương tiện vận tải , truyền dẫn” - TK 2115 “ Thiết bị , dụng cụ quản lý” - TK 2116 “ Cây lâu năm , súc vật làm việc cho sản phẩm” - TK 2118 “ TSCĐ hữu hình khác” b. TK 213 “ TSCĐ vô h ình” Nội dung: Phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của TSCĐ vô hình của doanh nghiệp. TK 213 được chi tiết thành 6 TK cấp 2: - TK 2131 “ Quyền sử dụng đất” - TK2132 “ Quyền phát hành” - TK 2133 “ Bản quyền ,bằng sáng chế” - TK 2134 “ Nhãn hiệu hàng hoá” - TK 2135 “ Phần mềm máy vi tính” - TK2136 “ Giấy phép ,giấy phép chuyển nhượng” - TK 2138 “ TSCĐ vô hình khác” c. TK 212 “ TSCĐ thuê tài chính” 19
Nội dung: Phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng giảm TSCĐ thuê tài chính của doanh nghiệp. d. TK 214 “ Hao mòn TSCĐ ” Nội dung: Phản ánh tình hình biến động của TSCĐ theo giá trị hao mòn TK 214 được chi tiết thành 4 tài khoản cấp 2 - TK 2141 “ Hao mòn TSCĐ hữu hình” - TK 2142 “ Hao mòn TSCĐ thuê tài chính” - TK 2143 “ Hao mòn TSCĐ vô hình” - TK 2147 “ Hao mòn bất động sản đầu tư” 1.4.2.3. Hạch toán các nghiệp vụ làm tăng giãm TSCĐ a. Hạch toán đối với TSCĐ hữu hình * Kế toán tăng TSCĐ hữu hình Tài sản cố định của đơn vị tăng do đ ược giao vốn (Đối với DNNN), nhận góp vốn bằng TSCĐ, do mua sắm, do công tác XDCB đã hoàn thành đưa vào sử dụng, do được viện trợ hoặc tặng, biếu. 1. Trường hợp nhận vốn góp hoặc nhận vốn cấp bằng TSCĐ hữu hình, ghi: N ợ TK 211 – TSCĐ hữu hình Có TK 411 – Nguồn vốn kinh doanh. 2. Trường hợp TSCĐ được mua sắm: 2.1. Trường hợp mua sắm TSCĐ hữu hình (Kể cả mua mới hoặc mua lại TSCĐ đã sử dụng) dùng vào sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ, căn cứ các chứng từ có liên quan đến việc mua TSCĐ, kế toán xác định nguyên giá của TSCĐ, lập hồ sơ kế toán, lập Biên bản giao nhận TSCĐ, ghi: N ợ TK 211 – TSCĐ hữu hình (Giá mua chưa có thuế GTGT) N ợ TK 133 – Thuế GTGT đ ược khấu trừ (1332) Có các TK 111, 112,.... Có TK 331 – Phải trả cho người bán. 20