LUẬN VĂN: Văn hoá Đảng qua khảo sát ở Đảng bộ tỉnh quảng ngãi hiện nay

Chia sẻ: Nguyen Hai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:92

Thêm vào BST

Báo xấu

127
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Văn hoá cú vai trò, vị trớ hết sức quan trọng trong đời sống con người và xó hội loài người. Những năm gần đây, văn hoá đang được coi trọng và được xem là thước đo hoạt động của con người trên nhiều lĩnh vực. Trong đời sống xó hội xuất hiện ngày càng nhiều cỏc thuật ngữ mới biểu đạt các khía cạnh văn hoá của các hoạt động của cá nhân và xó hội, như: văn hoá chính trị, văn hoá kinh doanh, văn hoá doanh nghiệp, văn hoá lónh đạo, quản lý v.v... ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: LUẬN VĂN: Văn hoá Đảng qua khảo sát ở Đảng bộ tỉnh quảng ngãi hiện nay

LUẬN VĂN: Văn hoá Đảng qua khảo sát ở Đảng bộ tỉnh quảng ngãi hiện nay
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Văn hoá cú vai trũ, vị trớ hết sức quan trọng trong đời sống con người và xó hội loài người. Những năm gần đây, văn hoá đang được coi trọng và được xem là thước đo hoạt động của con người trên nhiều lĩnh vực. Trong đời sống xó hội xuất hiện ngày càng nhiều cỏc thuật ngữ mới biểu đạt các khía cạnh văn hoá của các hoạt động của cá nhân và xó hội, như: văn hoá chính trị, văn hoá kinh doanh, văn hoá doanh nghiệp, văn hoá lónh đạo, quản lý v.v... Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (khoá VIII) của Đảng khẳng định: “Văn hoá là nền tảng tinh thần của xó hội, vừa là mục tiờu, vừa là động lực của sự phát triển kinh tế - xó hội” [16, tr.55]. Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng nêu quan điểm: “Văn hoá, nghệ thuật cũng như mọi hoạt động khác không thể đứng ngoài mà phải ở trong kinh tế và chính trị”[31, tr.368-369]. Vỡ vậy, việc làm cho văn hoá thấm sâu vào toàn bộ đời sống và hoạt động xó hội, vào từng người, từng gia đỡnh, từng tập thể và cộng đồng, từng địa bàn dân cư, vào mọi lĩnh vực sinh hoạt và quan hệ con người là vô cùng quan trọng và hết sức cấp thiết. Đảng ta là đảng cầm quyền, Đảng là tổ chức cao nhất của giai cấp công nhân, nhân dân lao động, hiện thân của trí tuệ, danh dự, lương tâm của dân tộc. Do đó, như Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần thứ 5 (khoá VIII) xác định: "Để bảo đảm sự lónh đạo của Đảng về văn hoá phải xây dựng văn hoá từ trong Đảng, trong bộ máy Nhà nước như Bác Hồ đó dạy Đảng ta là đạo đức là văn minh" [16, tr.87]. Kết luận Hội nghị Trung ương lần thứ 10 (khoá IX) và Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng tiếp tục đặt vấn đề xây dựng văn hoá trong Đảng. Thật ra, những vấn đề thuộc về văn hoá Đảng không phải là cái gỡ hoàn toàn mới mẻ mà sõu xa đó nằm trong bản chất, mục tiêu, nguyên tắc của Đảng, được thể hiện trong toàn bộ hoạt động của Đảng. Tuy nhiên, chỉ từ khi chủ nghĩa xó hội hiện thực trờn thế giới gặp khú khăn, các nước xó hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên xô lâm vào khủng hoảng, sụp đổ, thỡ những người cộng sản mới bắt đầu nhỡn lại chớnh mỡnh để sửa chữa những sai lầm, khuyết điểm, khắc phục những nhận thức lệch lạc, tự đổi mới, tự chỉnh đốn lại Đảng nhằm giữ vững vai trũ lónh đạo của Đảng đối với xó hội. Quỏ trỡnh tự đổi mới, tự chỉnh đốn Đảng cũng đồng
thời xuất hiện phạm trù văn hoá Đảng. Từ khi các văn kiện của Đảng đặt vấn đề xây dựng văn hoá trong Đảng, các nhà khoa học, các cơ quan, viện nghiên cứu đó lần lượt công bố các bài viết, tổ chức các cuộc hội thảo khoa học, toạ đàm xung quanh vấn đề "Văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng". Ngày 29.4.2004, Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương tổ chức cuộc toạ đàm "Văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng". Tiếp đó, ngày 27.4.2005, theo sự chỉ đạo của Ban Bí thư, Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo khoa học "Văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng". Học viện Chính trị khu vực II thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cũng tổ chức hội thảo khoa học " Văn hoá Hồ Chí Minh và vấn đề xây dựng văn hoá Đảng hiện nay". Các cuộc toạ đàm, hội thảo khoa học nói trên đó tập trung phõn tớch nhằm làm rừ khỏi niệm, thuật ngữ, nội hàm văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, các giải pháp xây dựng văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng. Tuy vậy, trong các bài viết, các cuộc hội thảo và trong dư luận xó hội vẫn cũn cú nhiều ý kiến chưa thống nhất về khái niệm, cấu trúc, nội dung văn hoá Đảng. Có ý kiến cho rằng các thuật ngữ văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, văn hoá của Đảng thống nhất với nhau về mặt nội dung. Nhưng cũng có ý kiến không đồng tỡnh, cho rằng ba thuật ngữ núi trờn cú nội dung khác nhau. Một số ý kiến lại phủ nhận văn hoá Đảng, cho rằng văn hoá Đảng chỉ là sự "nhảm nhí”. Thậm chí, trên một số trang thông tin điện tử, các thế lực thù địch cũn bụi nhọ, xuyờn tạc, núi xấu Đảng cho rằng: "Văn hoá Đảng là cái chi chi"! Thật sự vấn đề văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, văn hoá của Đảng là vấn đề lý luận và thực tiễn lớn, đang được tiếp tục nghiên cứu đầy đủ và sâu sắc. Ngay từ năm 1924, Nguyễn Ái Quốc có một nhận định rất đúng đắn: “Ngày nay, chủ nghĩa đế quốc đó tiến tới một trỡnh độ hoàn bị gần như là một khoa học”[29, tr.246]. Để vượt qua được chủ nghĩa tư bản, không có con đường nào khác chủ nghĩa xó hội mà hạt nhõn lónh đạo là Đảng Cộng sản phải được trang bị cho mỡnh một tư duy văn hoá - khoa học vượt trội, đó là văn hoá Đảng Cộng sản. Do đó, tuy cũn cú ý kiến khỏc nhau, nhưng nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao tính tư tưởng, tính khoa học, tính tiên phong cách mạng và nhân văn trong các hoạt động của Đảng, tựu chung là xây dựng văn hoá Đảng đang là một yêu cầu khách quan, cấp thiết hiện nay.
Ngoài những đũi hỏi về mặt lý luận, cụng tỏc xõy dựng Đảng hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề cấp bách về mặt thực tiễn. Những mặt yếu kém, những biểu hiện xa lạ với lý tưởng, mục tiêu của Đảng đang xuất hiện trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trở thành nguy cơ đe doạ sự sống cũn của Đảng, của chế độ. Văn kiện Đại hội lần thứ X của Đảng nhận định: Không ít tổ chức đảng yếu kém, nhất là ở cơ sở, không làm trũn vai trũ hạt nhõn chớnh trị và nền tảng của Đảng, không đủ sức giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh từ cơ sở, thậm chí có những tổ chức cơ sở Đảng tê liệt, mất sức chiến đấu. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, kể cả một số cán bộ chủ chốt các cấp, yếu kém cả về phẩm chất và năng lực; thiếu tính chiến đấu và tinh thần bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, giảm sút lũng tin, phai nhạt lý tưởng; một số ít có biểu hiện bất món, mất lũng tin, núi và làm trỏi với quan điểm, đường lối của Đảng, vi phạm pháp luật của Nhà nước. Bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân trong một bộ phận cán bộ, đảng viên có chiều hướng gia tăng; vẫn cũn tỡnh trạng "chạy chức", "chạy quyền", "chạy tội", "chạy bằng cấp". Thoỏi hoá, biến chất về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống; tệ quan liêu, tham nhũng, lóng phớ, sỏch nhiễu dõn trong một bộ phận khụng nhỏ cỏn bộ, đảng viên diễn ra nghiêm trọng, kéo dài, chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, nhất là trong các cơ quan công quyền, các lĩnh vực xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, quản lý doanh nghiệp nhà nước và quản lý tài chớnh làm giảm lũng tin của nhõn dõn đối với Đảng. Đó là một nguy cơ lớn liên quan đến sự sống cũn của Đảng, của chế độ [17, tr.263-264]. Vỡ lẽ đó, xây dựng văn hoá Đảng là vấn đề đặt ra vừa cấp thiết vừa lâu dài đối với toàn Đảng và từng Đảng bộ từ Trung ương đến cơ sở trong giai đoạn hiện nay. Tỉnh Quảng Ngói là tỉnh nằm trong vựng kinh tế trọng điểm các tỉnh duyên hải miền Trung, nơi có khu kinh tế Dung Quất và nhà máy lọc dầu số 1; là tỉnh đang trong quá trỡnh cú tốc độ công nghiệp hoá - hiện đại hoá nhanh. Đảng bộ Quảng Ngói là Đảng bộ có bề dày truyền thống cách mạng, nhân tố quyết định sự thắng lợi của phong trào cách mạng trong các cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại trước đây và trong công cuộc xây
dựng, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Bước vào thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, bên cạnh những thành tựu đạt được, nhiều vấn đề trong lónh đạo phát triển kinh tế - xó hội đang đặt ra đũi hỏi Đảng bộ phải tiếp tục nâng cao năng lực lónh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ. Vỡ vậy, để đảm bào sự gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng, chỉnh đốn Đảng là then chốt với phát triển văn hoá, nền tảng tinh thần của xó hội, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII (năm 2005), đặt ra yêu cầu: "Tập trung xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh trong toàn xó hội, trước hết là xây dựng văn hoá trong hoạt động lónh đạo của cấp uỷ, quản lý của chính quyền các cấp, trong hoạt động công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, trong sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp" [13, tr.83]. Từ những lý do trờn, việc nghiờn cứu đề tài: "Văn hoá Đảng qua khảo sát ở Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói hiện nay” thực sự cú ý nghĩa, gúp phần làm sỏng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn văn hoá Đảng, nâng cao năng lực lónh đạo và sức chiến đấu của Đảng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới. 2. Tỡnh hỡnh nghiờn cứu đề tài Văn hoá Đảng là một đề tài rất mới, rất phong phú cả về mặt lý luận và thực tiễn, đang trong quá trỡnh nghiờn cứu hoàn thiện. 2.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cứu ở nước ngoài Từ những năm 70 của thế kỷ trước, thuật ngữ văn hoá Đảng đó được tác giả người Pháp - ông Lucien Seve đặt ra trong cuốn sách "Chủ nghĩa Mác và nhân cách". Theo nhà nghiên cứu này, văn hoá Đảng được hiểu theo nghĩa rộng: Tất cả những gỡ nhằm xõy dựng một đảng có đủ tiêu chuẩn đáp ứng những đũi hỏi của sự nghiệp xõy dựng một xó hội kiểu mới, theo đúng tinh thần của thời đại ngày nay, tức là một xó hội lấy những mục đích nhân đạo, nhân văn, nhân bản làm đích cuối cùng. Vỡ vậy, núi tới văn hoá Đảng tức là nói tới cái cốt lừi, đồng thời là cái sắc thái bao trùm của vấn đề xây dựng đảng trong tỡnh hỡnh hiện nay [35, tr.17]. Một nghiờn cứu khỏc cho rằng, trong tỏc phẩm Lucien Seve: “Chỉ mới gợi ý vấn đề, chứ chưa hề có một kiến giải cụ thể nào về văn hoá đảng. Từ đó, chủ đề văn hoá đảng
trở thành một hướng tiếp cận nghiên cứu mới, thu hút sự quan tâm của một số nhà khoa học đương đại” [52, tr.233]. Các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin, tuy chưa đề cập đến khái niệm văn hoá Đảng, nhưng các ông đó cú đề cập trong một số tác phẩm các đặc trưng của văn hoá nói chung. Văn hoá như C. Mác và Ph. Ăngghen quan niệm chính là sự phát triển lực lượng bản chất người. Lao động sáng tạo chính là khởi điểm của văn hoá. Trong tác phẩm Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, tuy chưa đề cập đến khái niệm văn hoá Đảng, nhưng C. Mác và Ph. Ăngghen nói rừ cỏc phẩm chất văn hoá đặc trưng của đảng vô sản và các giá trị văn hoá mà đảng tạo ra, tạo thành một giai đoạn mới trong tiến trỡnh phỏt triển chung của nền văn hoá nhân loại. Vậy là về mặt thực tiễn, những người cộng sản là bộ phận kiên quyết nhất trong các đảng công nhân ở tất cả các nước, là bộ phận luôn luôn thúc đẩy phong trào tiến lên; về mặt lý luận, họ hơn bộ phận cũn lại của giai cấp vụ sản ở chỗ họ hiểu rừ những điều kiện, tiến trỡnh và kết quả chung của phong trào vô sản [28, tr.614-615]. Kế thừa sự nghiệp vĩ đại của C.Mác và Ph. Ăngghen, V.I. Lênin đó phỏt triển lý luận xõy dựng văn hoá Đảng lên một tầm cao mới trong một mệnh đề nổi tiếng: “ Đảng là trí tuệ, danh dự và lương tâm của thời đại chúng ta” [36, tr.122]. Nhiều trước tác của V.I Lênin đó đề cập đến vai trũ của văn hoá trong lónh đạo chính trị của Đảng. Trong bài: “Bàn về chế độ hợp tác xó”, một trong năm bài báo mà chúng ta vẫn thường gọi là di chúc chính trị của Người để lại có đoạn viết: Chúng ta buộc phải thừa nhận là toàn bộ quan điểm của chúng ta về chủ nghĩa xó hội đó thay đổi về căn bản. Sự thay đổi căn bản đó là ở chỗ: trước đây chúng ta đó đặt và không thể không đặt trọng tâm công tác của chúng ta vào đấu tranh chính trị, vào cách mạng, vào việc giành lấy chính quyền .v.v… Ngày nay, trọng tâm ấy đó chuyển sang cụng tỏc hoà bỡnh tổ chức “văn hoá” [38, tr.428]. 2.2. Tỡnh hỡnh nghiờn cứu ở trong nước
Tỡnh hỡnh nghiờn cứu ở trong nước về vấn đề văn hoá Đảng cũn khỏ mới mẻ, chỉ bắt đầu từ khi các văn kiện của Đảng đặt vấn đề xây dựng văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập, rèn luyện Đảng ta, tuy Người chưa đề cập đến khái niệm văn hoá Đảng, nhưng trong tư tưởng Hồ Chí Minh đó hỡnh thành hệ thống quan điểm về vị trí, vai trũ lónh đạo của Đảng, về xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng hỡnh mẫu đội ngũ cán bộ của Đảng: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Người nêu ra phẩm chất văn hoá của Đảng “Đảng ta là đạo đức, là văn minh” [32, tr.5]. Trong 2 năm 2004 - 2005, một số nhà khoa học và các đồng chí lónh đạo Đảng, Nhà nước đó cụng bố một số bài viết trờn cỏc tạp chớ, Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức một số cuộc toạ đàm, hội thảo khoa học nhằm đạt được tiếng nói chung về mặt học thuật cũng như triển khai thực hiện văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng vào thực tiễn cuộc sống. Có ý kiến đề nghị Bộ Chính trị ra một Nghị quyết chuyên đề “ xây dựng văn hoá Đảng”, mở cuộc vận động sâu rộng trong toàn Đảng, bộ máy Nhà nước, toàn quân ôn lại và học tập: mục đích, lý tưởng của Đảng, văn hoá Đảng, đạo đức, văn minh, trí tuệ của Đảng. Sau Nghị quyết cần có kế hoạch cụ thể quy định thời gian sơ, tổng kết [52, tr.190]. Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương xây dựng đề án: Văn hoá Đảng và xây dựng văn hoá trong các tổ chức của Đảng. Tuy nhiên, những năm sau đó, tỡnh hỡnh nghiờn cứu, triển khai việc thực hiện văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng lại lắng xuống. Do đó, lý luận văn hoá Đảng cũn nhiều khoảng trống, chưa mang tính hệ thống và cũn nhiều điểm chưa thống nhất. Có thể nêu một số công trỡnh nghiờn cứu tiờu biểu: + Văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng (2005 - 2006), Nxb Văn hoá - Thông tin. Đây là cuốn sách tập hợp các bài viết của các đồng chí lónh đạo Đảng, các nhà khoa học nghiên cứu về văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng. Phần lớn các ý kiến đều khẳng định có văn hoá Đảng. Văn hoá Đảng là hạt nhân của văn hoá chính trị, là văn hoá lónh đạo, văn hoá của tổ chức Đảng. Trong mối quan hệ với văn hoá dân tộc văn hoá Đảng là bộ phận của văn hoá dân tộc, gắn với văn hoá dân tộc, tiêu biểu cho văn hoá dân tộc. Với nhân dân, Đảng là tinh hoa, đạo đức, trí tuệ được nhân dân tin yêu, kính trọng … Tuy vậy cũng có ý kiến cho rằng, không có "văn hoá Đảng, văn hoá Nhà nước, văn hoá doanh nghiệp,
nhưng có văn hoá lónh đạo, văn hoá quản lý và văn hoá kinh doanh" [52, tr.182]; hoặc cho rằng không có văn hoá Đảng mà chỉ có văn hoá trong Đảng [52, tr.177] … + Phan Công Khanh (2006), Văn hoá Hồ Chí Minh và việc xây dựng văn hoá Đảng hiện nay. Nxb Lý luận Chớnh trị. Mặc dù nội dung cuốn sách tập hợp các bài viết về văn hoá Hồ Chí Minh và việc xây dựng văn hoá Đảng hiện nay, nhưng nhiều bài đó đi sâu nghiên cứu khái niệm văn hoá Đảng từ nhiều cách tiếp cận khác nhau, nêu bật được những giá trị của văn hoá Đảng, những giải pháp xây dựng văn hoá Đảng hiện nay. + Trần Văn Bính (Chủ biên) (2000), Vai trũ của văn hoá trong hoạt động chính trị của Đảng ta hiện nay, Nxb Lao động. Trong cuốn sách, ngoài việc khẳng định những vấn đề lý luận chung về văn hoá chính trị, các tác giả có đề cập đến văn hoá Đảng, nội dung xây dựng văn hoá Đảng. Các tác giả nhấn mạnh: Văn hoá Đảng là một bộ phận của văn hoá chính trị, nhưng là bộ phận quan trọng chi phối khuynh hướng, tính chất của văn hoá chính trị. + Lâm Quốc Tuấn, (2006), Nâng cao văn hoá chớnh trị của cỏn bộ lónh đạo quản lý ở nước ta hiện nay, Nxb Văn hoá Thông tin và Viện Văn hoá. Đây là một chuyên luận đề cập một số nội dung cơ bản về bản chất, đặc điểm, cấu trúc, vai trũ của văn hoá chính trị; tính tất yếu phải nâng cao văn hoá chính trị cho đội ngũ cán bộ lónh đạo ở nước ta hiện nay. Trên cơ sở phân tích thực trạng chung về văn hoá chính trị của đội ngũ cán bộ lónh đạo hiện nay, đối chiếu với yêu cầu nâng cao văn hoá chính trị trong thời kỳ đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, tác giả đề cập một số phương hướng, giải pháp cơ bản nhằm nâng cao văn hoá chớnh trị của cỏn bộ lónh đạo trong thời kỳ phát triển mới của đất nước. Tuy chưa đề cập đến lý luận văn hoá Đảng, nhưng tác giả quan niệm văn hoá Đảng là một bộ phận, đồng thời là loại hỡnh cao nhất, chi phối khuynh hướng, tính chất của văn hoá chính trị. Nâng cao văn hoá Đảng là một trong những giải pháp nhằm nâng cao văn hoá chớnh trị của cỏn bộ lónh đạo hiện nay. + Nguyễn Duy Quý (chủ biờn), (2006), Đạo đức xó hội ở nước ta hiện nay - vấn đề và giải pháp, Nxb Chính trị quốc gia. Các tác giả khẳng định rằng: Công cuộc đổi mới được Đảng và Nhà nước ta tiến hành hai thập niên qua đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Song mặt trái của kinh tế thị trường đó xâm nhập, lũng đoạn mọi lĩnh vực của đời
sống xó hội, kể cả trong chớnh trị. Xó hội Việt Nam đang phải đối mặt với sự xuống cấp về mặt đạo đức tinh thần, từ những đổ vỡ, phân ró trong gia đỡnh đến những giảm sút nghiêm trọng vai trũ và ý nghĩa đạo đức trong quan hệ con người ở cơ quan, công sở, trong Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân. Trước tỡnh hỡnh đó, các tác giả đề xuất một số giải pháp cụ thể cấp bách, trong đó giải pháp hàng đầu: "Đảng ta là Đảng cầm quyền duy nhất, chịu trách nhiệm trước toàn bộ những vấn đề trọng đại của đất nước. Vỡ vậy, để ngăn chặn mọi suy thoái đang diễn ra phải bắt đầu từ đổi mới và chỉnh đốn Đảng". + Lờ Quý Đức - Hoàng Chí Bảo (Chủ biên) (2007): Văn hoá đạo đức ở nước ta hiện nay - vấn đề và giải pháp. Tuy không phải là chuyên luận bàn về văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, nhưng từ chỗ nêu ra các vấn đề lý luận chung về văn hoá đạo đức, thực trạng văn hoá đạo đức và một số giải pháp xây dựng văn hoá đạo đức ở nước ta hiện nay, các tác giả đó đề cập đến một chiều cạnh có ý nghĩa quyết định trong xây dựng nền đạo đức mới ở Việt Nam là phát huy vai trũ nờu gương của Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên về đạo đức. Nêu gương về đạo đức được các tác giả quan niệm là một phương thức lónh đạo của Đảng, là một nguyên tắc chính trị và cũng là một truyền thống văn hoá. + Phạm Duy Đức (Chủ biên), (2008), Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về văn hoá, Nxb Chính trị quốc gia. Nội dung cuốn sách tập trung nghiên cứu quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin về nguồn gốc, bản chất, chức năng, vai trũ của văn hoá, về xây dựng nền văn hoá xó hội chủ nghĩa. Tuy nội dung cuốn sỏch chưa đề cập đến văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, nhưng ở mục II, chương II: "Quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin về xây dựng nền văn hoá ", các tác giả đó làm rừ vai trũ của văn hoá trong lónh đạo chính trị của Đảng Cộng sản, từ việc xây dựng hệ thống lý luận cách mạng, tổ chức bộ máy Nhà nước, cảnh báo những nguy cơ suy thoái trong Đảng, sự cần thiết phải xây dựng Đảng - như V.I Lênin quan niệm - tiêu biểu cho trí tuệ, danh dự, lương tâm của thời đại. + Viện Văn hoá và phát triển: Văn hoá lónh đạo, quản lý - vấn đề và giải pháp (Đề tài cấp bộ, chủ nhiệm: PGS.TS Lê Quý Đức, Hà Nội, 2008). Nội dung đề tài tập trung nghiên cứu một số vấn đề lý luận về văn hoá lónh đạo, quản lý, những vấn đề đặt ra trong văn hoá
lónh đạo, quản lý, những giải pháp nâng cao văn hoá lónh đạo, quản lý ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Tuy không phải là đề tài nghiên cứu về văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, nhưng các tác giả đó cú những nhận xột đánh giá khá tường tận, đưa ra những giải pháp có tính khả thi về văn hoá lónh đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước ta hiện nay. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài - Làm rừ một số vấn đề lý luận về văn hoá Đảng, khẳng định sự tồn tại văn hoá Đảng là hiện tượng khách quan, cần thiết. - Khảo sát thực trạng văn hoá Đảng hiện nay ở Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói. - Đề xuất phương hướng và một số giải pháp xây dựng văn hoá Đảng qua khảo sát văn hoá Đảng ở tỉnh Quảng Ngói hiện nay. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài - Làm rừ hệ thống khỏi niệm văn hoá Đảng. - Khảo sát thực trạng văn hoá Đảng ở Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói, qua đó rút ra những biểu hiện tích cực, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế của văn hoá Đảng hiện nay. - Thông qua thực tiễn xây dựng văn hoá ở Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói hiện nay đề xuất phương hướng, giải pháp nâng cao văn hoá Đảng nói chung, văn hoá Đảng ở Quảng Ngói núi riờng. 5. Phạm vi, đối tượng nghiên cứu - Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận chung về văn hoá Đảng Cộng sản Việt Nam, đánh giá thực trạng văn hoá Đảng ở Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói từ năm 1989 đến nay (có liên hệ với thực trạng văn hoá Đảng nói chung). - Đối tượng nghiên cứu là quá trỡnh hoạt động của Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói thể hiện văn hoá Đảng như thế nào. 6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu là dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Kết hợp các phương pháp lôgíc và lịch sử, đối chiếu và so
sánh, phân tích và tổng hợp. Ngoài ra cũn sử dụng phương pháp liên/ đa ngành: Chính trị học, xó hội học, tõm lý học, khoa học lónh đạo, quản lý, khoa học xây dựng Đảng. 7. Đóng góp mới của đề tài - Làm rừ một số vấn đề lý luận về văn hoá Đảng từ cách tiếp cận văn hoá học. - Chỉ ra một số mặt tích cực và tiêu cực trong việc thực hiện văn hoá Đảng ở Đảng bộ tỉnh Quảng Ngói hiện nay. - Đề xuất một số giải pháp xây dựng văn hoá Đảng qua khảo sát thực tiễn ở tỉnh Quảng Ngói trong giai đoạn hiện nay. 8. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn gồm 3 chương, 7 tiết.
Chương 1 MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ VĂN HOÁ ĐẢNG VÀ VAI TRề CỦA VĂN HOÁ ĐẢNG 1.1. QUAN NIỆM VỀ VĂN HOÁ ĐẢNG 1.1.1. Quan niệm về văn hoá Trong sinh hoạt đời thường cũng như trong nghiên cứu khoa học, thuật ngữ văn hoá được sử dụng khá phổ biến và trở thành đối tượng nghiên cứu của nhiều ngành khoa học xó hội và nhõn văn. Văn hoá là một từ đa nghĩa, được quan niệm theo nhiều nghĩa khác nhau theo cách tiếp cận của người nghiên cứu. Mỗi định nghĩa văn hoá thường được nhấn mạnh ở khía cạnh này hay khía cạnh khác. Do đó, chúng ta khó có thể thống kê được có bao nhiêu định nghĩa về văn hoá. Năm 1952 và tiếp đó là năm 1963, hai nhà nhân loại học người Mỹ là A.Cơ-rô-bơ và C.Cơ-lắc-khôn đó tiến hành kiểm kờ và phõn nhúm định nghĩa văn hoá. Theo hai ông, từ năm 1871 đến năm 1919 có 7 định nghĩa về văn hoá; từ năm 1920 đến năm 1950 có 157 định nghĩa văn hoá. Các ông đó chia số định nghĩa trên thành 6 nhóm (dạng, loại), mỗi nhóm (dạng, loại) lại được phân thành các tiểu loại. Theo nhà nghiên cứu A.X. Ca-rơ-min, người Nga, tại hội nghị Triết học năm 1980, người ta đó thống kờ được 250 định nghĩa về văn hoá. Ngày nay, số lượng định nghĩa về văn hoá có thể đếm được khoảng 500. Và căn cứ vào sự giống nhau của các định nghĩa văn hoá, ông chia thành 14 dạng (nhóm, loại). Tác giả cuốn sách: “Mấy vấn đề lý luận và thực tiễn xõy dựng văn hoá ở nước ta hiện nay”, chia các định nghĩa văn hoá thành 12 loại [55, tr.33-37]. Cho đến nay, tuy có rất nhiều cách định nghĩa khác nhau về văn hoá, nhưng các nhà khoa học ở nước ta thường sử dụng định nghĩa của tổ chức văn hoá, khoa học, giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO): “Văn hoá là tổng thể sống động các hoạt động sáng tạo trong quá khứ và trong hiện tại. Qua các thế kỷ hoạt động sáng tạo ấy đó hỡnh thành nên một hệ thống các giá trị, các truyền thống và các thị hiếu - những yếu tố xác định đặc tính riêng của mỗi dân tộc” [46, tr.37]. Hồ Chí Minh, ngay từ năm 1943, cũng đó quan niệm:
Vỡ lẽ sinh tồn và mục đích của cuộc sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những hoạt động sáng tạo và phát minh đó, tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó, của loài người đó sản sinh ra nhằm thớch ứng với nhu cầu và đũi hỏi của sự sống [30, tr.431]. Từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2008 định nghĩa: “Văn hoá: 1. Tổng thể nói chung những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra trong quá trỡnh lịch sử; 2. Những hoạt động của con người nhằm thoả món nhu cầu đời sống tinh thần” [40, tr.1360]. Nghị quyết Trung ương 5 (khoá VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc nhấn mạnh: Văn hoá Việt Nam là thành quả hàng nghỡn năm lao động sáng tạo, đấu tranh kiên cường dựng nước và giữ nước của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, là kết quả giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn minh trên thế giới để không ngừng hoàn thiện mỡnh. Văn hoá Việt Nam đó hun đúc nên tâm hồn, khí phách, bản lĩnh Việt Nam, làm rạng rỡ lịch sử vẻ vang của dân tộc [16, tr.40]. Từ nội dung các định nghĩa văn hoá nêu trên, như một nhà nghiên cứu đó khỏi quỏt rằng: cú thể hỡnh dung gần đúng về điểm mà các tác giả của mọi định nghĩa đều tán thành. Họ nhất trí rằng văn hoá: đó là cái phân biệt con người với động vật; văn hoá đó là đặc trưng của xó hội loài người và cái không được kế thừa theo con đường sinh học mà phải có sự học tập, thâu hoá. Văn hoá gắn với những tư tưởng tồn tại và được chuyển tải dưới hỡnh thức biểu trưng thông qua ngôn ngữ [9, tr.55]. Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, trong nghiên cứu văn hoá học, thuật ngữ văn hoá thường được dùng trong hai ngữ cảnh: Một là, giữa các chủng loại sinh vật, văn hoá là thuộc tính tinh thần chỉ có ở loài người. Đó là khả năng sáng tạo ra những ý niệm, những hành vi, bằng cỏc phương tiện đó
con người tỡm hiểu thế giới, lý giải cỏc hiện tượng thiên nhiên, xó hội và chớnh bản thõn mỡnh. Văn hoá là thế giới ý niệm, tức thế giới tinh thần của con người. Hai là, trong phạm vi loài người, văn hoá cũn là dấu hiệu, làm phõn biệt giữa cộng đồng xó hội này và cộng đồng xó hội khỏc. Đó chính là giá trị và chuẩn mực xó hội và những truyền thống khỏc nhau mà các cộng đồng người đó tạo nờn trong quỏ trỡnh hoạt động thực tiễn của họ. Từ quan niệm đó, khoa xó hội học chia văn hoá thành hai nhóm: Văn hoá cá nhân và văn hoá cộng đồng. Văn hoá cá nhân là văn hoá của một con người, ở trong một con người cụ thể. Văn hoá cá nhân nhấn mạnh các tài năng sáng tạo và nhân cách của cá nhân. Đó là toàn bộ vốn kinh nghiệm, sự hiểu biết tích luỹ vào một cá nhân trong quá trỡnh hoạt động thực tiễn - lịch sử. Biểu hiện của văn hoá cá nhân là ở định hướng giá trị và phương thức hành xử của người ấy trong mối quan hệ với tự nhiên, xó hội và bản thõn nú. Mỗi cỏ nhõn là một nhõn cỏch văn hoá, nhân cách văn hoá phát triển đến đỉnh cao thỡ gọi là dỏnh nhõn văn hoá. Đó là những con người có vốn hiểu biết phong phú và sâu sắc, đồng thời biết vận dụng những hiểu biết ấy để sáng tạo nên những thành quả xuất sắc trong hoạt động thực tiễn, đóng góp tích cực cho tiến bộ xó hội, được cộng đồng xó hội cụng nhận và tụn vinh. Cộng đồng là một tập hợp xó hội (nhúm xó hội), bao gồm những người có quan hệ mật thiết với nhau trong các sinh hoạt vật chất và tinh thần của họ. Văn hoá cộng đồng là văn hoá của nhúm xó hội, nú khụng phải là phộp cộng số học đơn thuần của những văn hoá cá nhân - thành viên của cộng đồng, mà là toàn bộ hệ giá trị, chuẩn mực xó hội, cựng với biểu tượng và phương thức hành xử được các thành viên trong cộng đồng chia sẻ và tự giác thực hiện, trở thành truyền thống của họ. Xó hội Việt Nam đó sinh ra cỏc dạng cộng đồng như: cộng đồng tập hợp theo nguyên tắc thân thuộc thỡ gọi là gia đỡnh; cộng đồng tập hợp theo nguyên tắc láng giềng gọi là làng xó; cộng đồng tập hợp theo huyết thống gọi là thị tộc, bộ lạc; cộng đồng tập hợp khối người ổn định được hỡnh thành trong lịch sử, cú chung lónh thổ, ngụn ngữ, đời sống kinh tế, cấu tạo tâm lý, biểu hiện trong một nền văn hoá chung … gọi là dân tộc.
Cộng đồng của những người tập hợp trong một tổ chức chính trị - xó hội, cú mục tiờu lý tưởng xó hội chung, cú điều lệ, cương lĩnh hoạt động thỡ gọi là đảng chính trị. Tương ứng với các dạng cộng đồng đó, có các dạng văn hoá cộng đồng như: văn hoá gia đỡnh, văn hoá làng, văn hoá tộc người, văn hoá đảng. Văn hoá đảng là một dạng của văn hoá cộng đồng, một nhóm xó hội đặc thù. 1.1.2. Quan niệm văn hoá Đảng Đảng là một tổ chức chính trị ở trỡnh độ phát triển cao nhất của giai cấp. Trong lịch sử phát triển của nhân loại có hai loại hỡnh phỏt triển điển hỡnh của đảng chính trị là đảng tư sản và đảng cộng sản. Các đảng có thể mang các tên gọi khác nhau, nhưng đó là đảng tư sản thỡ đảng đó mang bản chất giai cấp tư sản, đó là đảng cộng sản thỡ đảng đó mang bản chất giai cấp công nhân. Dù là đảng tư sản hay đảng cộng sản các đảng đó đều có văn hoá của mỡnh, luụn luụn tiờu biểu cho một tư tưởng, một xu thế, một cách nhỡn thực tiễn và giải quyết thực tiễn bằng những con đường có tính đặc thù. Tất nhiên, văn hoá đảng tư sản và văn hoá đảng cộng sản có những sự khác biệt lớn về nguyên tắc và bản chất. Văn hoá đảng tư sản phục vụ lợi ích của giai cấp tư sản, cũn văn hoá đảng cộng sản phục vụ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Thực chất văn hoá đảng là văn hoá của một tổ chức xó hội - chớnh trị đặc biệt, ra đời và tồn tại một cách khách quan, tự nhiên cùng chung một dũng chảy với văn hoá của mỗi quốc gia, dân tộc mà nó sinh thành. Văn hoá đảng vừa mang tính phổ biến và tính đặc thù, vừa có tính liên tục và tính giai đoạn trong tất cả các đảng xuất hiện trong lịch sử. Văn hoá đảng là tổng hợp những giá trị trí tuệ, tư tưởng chính trị, nhân văn, đạo đức của một đảng cũng như mỗi cơ cấu, thành viên của đảng. Văn hoá đảng được quy định và hỡnh thành bởi hoàn cảnh lịch sử đồng thời với quá trỡnh tự nhận thức cỏc chủ thể của mỗi đảng. Trỡnh bày những vấn đề trên, chúng tôi muốn khẳng định, một mặt là có đảng chính trị (dù đó là đảng tư sản hay đảng cộng sản) là có văn hoá đảng, mặt khác văn hoá đảng vừa có tính phổ biến, vừa có tính đặc thù, vừa có tính liên tục vừa có tính giai đoạn. Xuất phát từ mục đích, yêu cầu của việc nghiên cứu, trong luận văn này, chúng tôi chỉ đề cập đến những vấn đề lý luận chung về văn hoá Đảng Cộng sản Việt Nam, mà không đề cập đến văn hoá đảng nói chung, hoặc văn hoá Đảng cộng sản chung chung.
Như vậy là có văn hoá Đảng, nhưng văn hoá Đảng là gỡ? Văn hoá Đảng, văn hoá trong Đảng, văn hoá của Đảng có những điểm gỡ giống và khác nhau? Cũng như thuật ngữ văn hoá, thuật ngữ văn hoá Đảng đang có sự khác biệt lớn về quan điểm, sự đa dạng các ý kiến và các định nghĩa. Điều đó là đương nhiên với một khái niệm cũn rất mới mẻ như khái niệm văn hoá Đảng. Và cũng chính vỡ vậy, nú càng làm hấp dẫn chỳng ta tiếp tục tỡm kiếm nhằm làm sỏng tỏ cỏc khớa cạnh bản chất của khỏi niệm này. Sơ bộ chúng tôi tổng hợp, giới thiệu một số nhóm và định nghĩa tiêu biểu. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt giá trị: Văn hoá Đảng Cộng sản Việt Nam là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do hoạt động của Đảng mà tạo ra trong quá trỡnh lịch sử từ năm 1930 cho đến ngày nay [26, tr.178]. Văn hoá Đảng là toàn bộ những giá trị kết tinh trong hệ thống những quan điểm, đường lối, chính sách, những biểu tượng, những giá trị và khuôn mẫu hành vi được các thành viên của Đảng chia sẻ nhằm thực hiện mục tiêu chính trị trong hoạt động thực tiễn xó hội. Văn hoá Đảng thực chất là hàm lượng văn hoá được thấm sâu vào tư tưởng và hành động của các tổ chức Đảng và đảng viên [52, tr.294-295]. Văn hoá Đảng xét đến cùng là sự thể hiện bản chất Đảng dưới hỡnh thức bền vững của giỏ trị văn hoá [52, tr.23]. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt phẩm chất tinh thần: Văn hoá Đảng trước hết là thế giới quan khoa học duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, đó chính là chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; là những giá trị tinh thần, đạo đức, những phẩm chất cao đẹp mà mọi đảng viên phải có, đó là sự giác ngộ lý tưởng, là niềm tin cộng sản, là ý chí chiến đấu và tính tiên phong gương mẫu trong hành động, là đức hy sinh, một lũng một dạ phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhõn dõn, phục vụ sự nghiệp cỏch mạng của Đảng, là tấm gương về lũng yờu nước, tinh thần nhân đạo và chủ nghĩa quốc tế của giai cấp công nhân [52, tr.34]. Văn hoá Đảng có nội dung đa dạng bao gồm chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng, Điều lệ Đảng, các kinh nghiệm xây dựng Đảng và sự lónh đạo của Đảng … đó thấm nhuần trong Đảng trở thành ý chí, bản lĩnh, đạo đức, phong cách, năng lực của Đảng trong thực tế [52, tr.119]. Văn hoá Đảng là sự hội tụ của tầm cao trí tuệ, của lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, của đạo đức
cách mạng trong sáng, của chủ nghĩa nhân văn cao cả, của phong cách và phương pháp đúng đắn trong toàn bộ hoạt động lónh đạo của Đảng Cộng sản cầm quyền [52, tr.96]. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt cơ cấu văn hoá nhóm: Văn hoá Đảng là văn hoá của tổ chức Đảng, bao gồm toàn bộ hệ thống những quan điểm, đường lối, chính sách, bộ máy, thiết chế thể chế, cơ chế với những biểu tượng, những giá trị và khuôn mẫu hành vi được các thành viên của Đảng chia sẻ nhằm thực hiện mục tiêu chính trị của mỗi tổ chức Đảng và của toàn Đảng [52, tr.239]. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt đặc trưng: Văn hoá Đảng là loại hỡnh văn hoá tiờn tiến nhất, kết tinh những phẩm chất cao quý của Đảng, được thể hiện trong toàn bộ hoạt động của Đảng, gắn với vai trũ lónh đạo của Đảng [52, tr.79]. Văn hoá Đảng là văn hoá của một nhúm xó hội đặc thù (đảng chính trị), bao gồm tổng thể sống động các hoạt động chính trị - xó hội, dựa trờn cỏc học thuyết, cỏc tư tưởng chính trị của nó, tạo nên các giá trị, truyền thống, phẩm chất đặc trưng của Đảng. Chúng được thể hiện qua thực tiễn xó hội và hiệu quả chớnh trị - xó hội mà đảng đó đạt được [52, tr.244]. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt quan hệ: Văn hoá Đảng là cách nói ngắn gọn văn hoá của Đảng, bao gồm văn hoá của tổ chức Đảng và đảng viên; của cương lĩnh, đường lối, chủ trương và hoạt động của Đảng, của phương thức lónh đạo và sinh hoạt Đảng; của các mối quan hệ giữa tổ chức Đảng với đảng viên, giữa Đảng với quần chúng; giữa Đảng với Nhà nước và các tổ chức khác trong hệ thống chính trị; giữa đảng viên với quần chúng; đồng thời bao hàm cả văn hoá trong các mối quan hệ đối ngoại của Đảng [52, tr.45]. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt chức năng: Văn hoá Đảng là toàn bộ tỡnh cảm, ý chớ và hành động chính trị tích cực nhằm hỡnh thành một Đảng đủ sức lónh đạo xây dựng xó hội mới phự hợp với mục đích nhân văn cao cả của văn hoá và khát vọng dân chủ cao đẹp của thời đại [52, tr.68]. + Định nghĩa nhấn mạnh mặt khả năng (năng lực tinh thần của Đảng):
Văn hoá Đảng thể hiện tập trung ở văn hoá chính trị của Đảng, ở khả năng phân tích tỡnh hỡnh một cỏch khoa học, khả năng dự báo chính xác triển vọng, khả năng ra quyết sách đúng đắn, khả năng tổ chức thực hiện giỏi các quyết sách đáp ứng những đũi hỏi khách quan và nhu cầu, lợi ích của nhân dân [52, tr.35]. Điểm qua các nhóm và các định nghĩa văn hoá Đảng là nhằm khẳng định một số đặc trưng của văn hoá Đảng. Theo các quan niệm đó, văn hoá Đảng là một kiểu (dạng) của văn hoá cộng đồng, hạt nhân của văn hoá chính trị, ở trong văn hoá chính trị. Văn hoá Đảng là bộ phận, vừa là kết quả của việc kế thừa văn hoá dân tộc, là sự phát triển ở đỉnh cao của văn hoá dân tộc. Văn hoá Đảng trước hết là văn hoá của tổ chức Đảng. Như phần trên chúng tôi đó giới thiệu, lý thuyết xó hội học chia văn hoá thành hai dạng: văn hoá cá nhân và văn hoá cộng đồng. Theo cách phân chia đó, văn hoá Đảng thuộc dạng văn hoá cộng đồng, nếu xét về mặt hỡnh thỏi học; cũn nếu xột về mặt chức năng, văn hoá Đảng là một dạng văn hoá tổ chức. Thuật ngữ văn hoá tổ chức, như nhà nghiên cứu A.N.Schein (Mỹ) định nghĩa: Văn hoá tổ chức là toàn bộ phương thức và nguyên tắc xử lý các vấn đề thống nhất bên trong và thích ứng với bên ngoài để tồn tại và phát triển. Những phương thức và nguyên tắc đó là yếu tố khởi nguyên, được các thành viên trong tổ chức tự nguyện chấp nhận, lấy đó làm phương hướng hành động và phân tích, đưa ra những quyết định thích hợp [57, tr.4-5]. Văn hoá Đảng là một dạng của văn hoá tổ chức, nhưng là văn hoá của một tổ chức chính trị đặc biệt, cụ thể ở đây là văn hoá của tổ chức Đảng - từ tổ chức cơ sở Đảng đến toàn Đảng thống nhất như một chỉnh thể, một cơ thể sống. Tổ chức Đảng được hiểu rộng ra là toàn Đảng, nhưng cũng có thể hiểu là các Đảng bộ từ tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các Đảng bộ khối cơ quan Trung ương, Đảng bộ khối doanh nghiệp Trung ương … đến các chi, đảng bộ cơ sở trong cả nước. Các tổ chức này được lập ra là để thực hiện mục tiêu chung của toàn Đảng. Văn hoá của tổ chức Đảng là tổng thể những mục tiêu, những nguyên tắc, những phương pháp, giải pháp để xử lý các vấn đề nhằm điều chỉnh và thích ứng với biến đổi bên ngoài và tạo sự đồng thuận thống nhất bên trong
nhằm thực hiện những nhiệm vụ chính trị đặt ra. Văn hoá của tổ chức Đảng sinh ra là để giải quyết đồng thời hai mối quan hệ, quan hệ giữa tổ chức Đảng với các quan hệ xó hội khỏc và quan hệ trong nội bộ Đảng. Theo quan niệm trên, thỡ: Văn hoá Đảng được khái quát ở ba cấp độ cơ bản: Một là, cấp độ về tư tưởng, về quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng … là cấp độ có ý nghĩa cốt lừi. Hai là, cấp độ thể chế, thiết chế quy định hoạt động của Đảng, tức là bộ máy của Đảng có bảo đảm cho sự vận hành ấy không? Ba là, các giá trị, các chuẩn mực hành vi và khuôn mẫu ứng xử để xác lập nhân cách của các thành viên trong Đảng [52, tr.164]. Từ quan niệm trên, có thể nêu một định nghĩa về văn hoá Đảng như sau: Văn hoá Đảng là tổng thể các phương thức và nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng dựa trên chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, được thể hiện trong thực tiễn xõy dựng và lónh đạo của Đảng đối với dân tộc đem lại thắng lợi to lớn cho cách mạng Việt Nam, kết tinh thành những giá trị tinh thần cao đẹp của Đảng và của dân tộc. Văn hoá Đảng là văn hoá tổ chức Đảng. Tổ chức Đảng không phải là cái gỡ xa lạ, trừu tượng mà là một thực thể tồn tại, bao gồm tập hợp những người cùng chung lý tưởng, mục tiêu như Đảng ta xác định là: “Xây dựng nước Việt Nam độc lập, dân chủ, giàu mạnh, xó hội cụng bằng, văn minh, không cũn người bóc lột người, thực hiện thành cụng chủ nghĩa xó hội và cuối cựng là chủ nghĩa cộng sản” [20, tr.4]. Do đó, văn hoá Đảng cũn bao gồm những giỏ trị tinh thần đạo đức, những phẩm chất cao đẹp mà mọi đảng viên phải có. Đó là tinh thần giác ngộ lý tưởng, là niềm tin cộng sản, là ý chớ chiến đấu và tính tiên phong gương mẫu trong hành động, là đức hy sinh, một lũng một dạ phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhõn dõn, phục vụ sự nghiệp của Đảng, tấm gương về lũng yờu nước, tinh thần nhân đạo và chủ nghĩa quốc tế cao cả của giai cấp công nhân. Văn hoá Đảng không chỉ là văn hoá tổ chức Đảng như đó trỡnh bày ở phần trờn, mà cũn là kết tinh những giỏ trị đặc trưng cao quý thể hiện trong toàn bộ hoạt động của Đảng, gắn với sự lónh đạo của Đảng. Văn hoá là sáng tạo, khởi đầu từ sáng tạo. Và đương nhiên sự sáng tạo phải kết tinh thành giá trị mới trở thành văn hoá. Điều đó cũng có nghĩa là khi đề cập đến văn hoá
thỡ phải núi đến giá trị. Giá trị như là một thực thể của văn hoá. Theo C.Clắckhôn - nhà dân tộc học người Mỹ - thỡ giỏ trị là “ những quan niệm thầm kớn hoặc bộc lộ những điều ao ước riêng của cá nhân hay của nhóm. Những quan niệm ấy chi phối sự lựa chọn các phương thức, phương tiện và mục đích của hành động” [58]. Tức là đánh giá của con người về các sự vật, hiện tượng thành các phạm trù tốt hay xấu, cao cả hay thấp hèn, đáng trọng hay đáng khinh. Và trong đó, chỉ có những cái tốt, cái cao cả, cái đáng trọng mới được xem là các giá trị chính đáng. Hiểu một cách thấu đáo hơn, như GS.VS Phạm Minh Hạc quan niệm: “Giá trị là tớnh cú ý nghĩa tớch cực, tốt đẹp, đáng quý và có ích của những đối tượng trong mối tương quan với các chủ thể” [24, tr.252] Giá trị có thể là do cá nhân hay cộng đồng xó hội lựa chọn - gọi là giỏ trị xó hội. Nhưng trong mối quan hệ của nó, giá trị xó hội là cỏi cú trước, cái mà mỗi cá nhân phải học hỏi, nắm bắt để thích ứng với cộng đồng. Với ý nghĩa đó, giá trị là ý niệm về cỏi tớch cực, cú ý nghĩa tiến bộ, nảy sinh trong một bối cảnh xó hội nhất định, có vai trũ điều tiết hoạt động của các thành viên trong nội bộ cộng đồng ấy và được cộng đồng chia sẻ, tôn vinh. Giá trị của văn hoá Đảng là những giá trị cao quý nảy sinh trong toàn bộ quỏ trỡnh hoạt động của Đảng. Đó là sự kết tinh từ những giá trị truyền thống tốt đẹp của nền văn hoá dân tộc phong phú, giàu tính nhân văn kết hợp với tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa văn hoá của nhân loại. Giá trị của văn hoá Đảng cũn được xem như là điểm tập trung của tư tưởng một giai cấp, một chế độ xó hội nhất định. Nó thể hiện những mục tiêu, lý tưởng, những định hướng phát triển của xó hội trong mỗi thời kỳ lịch sử nhất định. “ Bất kỳ một sự kiện nào trong đời sống xó hội, trong đó có chính trị, đụng chạm đến con người, cũng không thể tách nó khỏi giá trị, những lĩnh hội về giá trị phải được liên quan đến nhận thức thực tế chính trị” [45, tr.210]. Quỏ trỡnh hoạt động của Đảng từ khi ra đời cho đến nay đó chứng tỏ văn hoá Đảng là văn hoá cao, văn hoá chỉ đạo, lónh đạo dẫn dắt dân tộc ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Báo cáo đề dẫn của Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương tại cuộc tọa đàm “Văn hoá Đảng văn hoá trong Đảng”, ngày 29.11.2004 đó khỏi quỏt cỏc giỏ trị văn hoá Đảng. Tóm tắt như sau: Về tư tưởng, Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của mỡnh. Với thế giới quan khoa học