Luận văn: XÂY DỰNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ PHÁT HÀNH VÀ BẢO HỘ VỊ THẾ TRÊN QUYỀN CHỌN KIỂU CHÂU ÂU TẠI CÔNG TY CHỨNG KHOÁN

Chia sẻ: Bidao13 Bidao13 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

- Nghiên cứu, làm rõ một số khái niệm, vấn đề cơ bản về quyền chọn chứng khoán nhằm thấy được sự hữu hiệu của công cụ tài chính này trong việc bảo vệ các nhà đầu tư trước sự biến động thất thường của thị trường chứng khoán. - Nghiên cứu những kinh nghiệm thực tiễn về phát triển thị trường giao dịch quyền chọn chứng khoán tại một số nước trên thế giới nhằm học hỏi, rút ra những nguyên lý, những quy định, nền tảng cơ sở cần thiết cho việc phát triển công cụ này tại các...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: XÂY DỰNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ PHÁT HÀNH VÀ BẢO HỘ VỊ THẾ TRÊN QUYỀN CHỌN KIỂU CHÂU ÂU TẠI CÔNG TY CHỨNG KHOÁN

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HCM Trần Ngọc Lượm XÂY DỰNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ PHÁT HÀNH VÀ BẢO HỘ VỊ THẾ TRÊN QUYỀN CHỌN KIỂU CHÂU ÂU TẠI CÔNG TY CHỨNG KHOÁN Chuyên ngành : Kinh tế - Tài chính – Ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. Nguyễn Thị Liên Hoa TP.Hồ Chí Minh - Năm 2010
2 MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................6 CHƯƠNG 1: CÁC LÝ THUYẾT VỀ QUYỀN CHỌN ..................................11 Một số khái niệm cơ bản về quyền chọn: .............................................11 1.1 1.1.1 Quyền chọn: ..................................................................................11 1.1.2 Hợp đồng quyền chọn cổ phiếu: .......................................................11 1.1.3 Phân loại quyền chọn: .....................................................................11 1.1.3.1 Quyề n ch ọn ki ể u Mỹ: .............................................................11 1.1.3.2 Quyề n ch ọn ki ể u Châu Âu: .....................................................11 Vai trò của các công cụ quyền chọn tham gia vào TTCK: ....................12 1.2 1.2.1 Phòng ngừa rủi ro: ..........................................................................12 1.2.2 Vai trò đầu cơ: ...............................................................................12 1.2.3 Vai trò định giá: .............................................................................13 1.2.4 Thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển: .....................................13 Bảo hộ vị thế trên quyền chọn và các chiến lược bảo hộ : ....................14 1.3 1.3.1 Bảo hộ vị thế trên quyền chọn : ........................................................14 1.3.2 Vị thế khống và vị thế có đảm bảo: ..................................................14 1.3.2.1 Vị thế khống: ...........................................................................15 1.3.2.2 Vị thế có đảm bảo:....................................................................15 1.3.3 Chiến lược chấm dứt lỗ: ..................................................................15 1.3.4 Bảo hộ DELTA: .............................................................................17 1.3.4.1 DELTA: ..................................................................................17 1.3.4.2 Delta của danh mục đầu tư: .......................................................19 1.3.4.3 THETA : .................................................................................20 1.3.4.4 GAMMA : ..............................................................................21 1.3.4.5 Mối liên hệ giữa DELTA,THELTA VA GAMMA .......................23 1.3.4.6 VEGA : ...................................................................................23 1.3.4.7 RHO : .....................................................................................25 Kết luận chương 1 .......................................................................................27 CHƯƠNG 2 : KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG QUYỀN CHỌN CHỨNG KHOÁN TRÊN THẾ GIỚI ...........................................................29 Thị trường giao dịch quyền chọn cổ phiếu tại Mỹ: ...............................29 2.1
3 2.1.1 Sơ lược về sự hình thành và phát triển thị trường quyền chọn tại Mỹ:...29 2.1.2 Những quy định trong giao dịch đối với quyền chọn cổ phiếu ở Mỹ: ....30 2.1.3 Cách thức giao dịch quyền chọn cổ phiếu:.........................................31 2.2 Sàn giao dịch giao sau và quyền chọn tài chính quốc tế London (“LIFFE”) ...................................................................................................32 2.2.1 Lịch sử hình thành và phát triển : ....................................................32 2.2.2 Nguyên tắc giao dịch: .....................................................................33 2.2.3 Quy trình giao dịch : .......................................................................34 Thị trường giao dịch quyền chọn cổ phiếu tại Úc: ................................35 2.3 Thị trường giao dịch quyền chọn cổ phiếu tại Hàn Quốc:.....................36 2.4 Sàn giao dịch chứng khoán Tokyo (“TSE”): ........................................39 2.5 2.5.1 Lịch sử hình thành và phát triển: ......................................................39 2.5.2 Cơ chế giao dịch: ...........................................................................41 2.5.3 Cơ chế giám sát: ............................................................................42 2.6 Thị trường chứng khoán Trung Quốc - Những bước đầu thực hiện quyền chọn : ..........................................................................................................42 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam: ....................................................44 2.7 2.8 Thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam và đề xuất chọn mô hình phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu ở Việt Nam : .......46 2.8.1 Thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam:...................................46 2.8.1.1 Nh ững biến động bất thường của t hị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua: .........................................................................46 2.8.1.2 Những rủi ro tiềm ẩn của thị tr ường chứng khoán Việt Nam : .......46 2.8.2 Đề xuất chọn mô hình phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu ở Việt Nam: .................................................................................49 Kết luận chương 2 .......................................................................................50 CHƯƠNG 3: XÂY DỰNG MÔ HÌNH PHÁT HÀNH VÀ BẢO HỘ VỊ THẾ TRÊN QUYỀN CHỌN KIỂU CHÂU ÂU TẠI CÁC CÔNG TY CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ...................................................................................51 Sự cần thiết áp dụng sản phẩm quyền chọn tại công ty chứng khoán:...51 3.1 3.1.1 Góp phần thúc đẩy thị trường quyền chọn phát triển với vai trò là những nhà tạo lập thị trường: .................................................................................51
4 3.1.2 Bảo vệ khách hàng-nhà đầu tư trước những rủi ro biến động lớn của thị trường: 52 3.1.3 Nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách đa dạng hoá sản phẩm cung cấp cho khách hàng: .........................................................................................52 3.1.4 Công ty chứng khoán có điều kiện để phát triển sản phẩm quyền chọn .53 3.1.1.1 Năng lực về tài chính : ..............................................................53 3.1.1.2 Nguồn nhân lực:.......................................................................53 3.1.1.3 Nguồn thông tin : .....................................................................54 3.1.1.4 Nguồn khách hàng : ..................................................................54 3.1.1.5 Công nghệ : .............................................................................54 3.2 Xây dựng mô hình quản lý phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu tại công ty chứng khoán: ........................................................55 3.2.1 Sơ đồ hoạt động : ...........................................................................55 3.2.1.1 Mô tả hoạt động phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn : ......56 3.2.1.2 Đặc điểm của mô hình : ............................................................57 3.2.2 Mô tả hoạt động cung cấp sản phẩm quyền chọn: ...............................57 3.2.2.1 Môi giới : ................................................................................57 3.2.2.2 Bảo hộ : ..................................................................................57 3.2.3 Xây dựng số quy định trong giao dịch quyền chọn trên TTCK Việt Nam: 57 3.2.3.1 Chứng khoán cơ sở để phát hành quyền chọn phải đạt tiêu chuẩn “chất lượng”: ..........................................................................................58 3.2.3.2 Hợp đồng quyền chọn: ..............................................................58 3.2.3.3 Cách thức giao dịch: .................................................................58 3.2.4 Ví dụ về việc phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn tại công ty chứng khoán : ............................................................................................59 3.2.4.1 Ví dụ 1: cổ phiếu VNM - ngành sản xuất và chế biến thực phẩm : .59 3.2.4.2 Ví dụ 2: cổ phiếu STB - ngành tài chính ngân hàng : ....................62 3.2.4.3 Nhận xét chung: .......................................................................64 3.3 Những giải pháp hỗ trợ cho việc đưa ra áp dụng mô hình quản lý phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu tại các công ty chứng khoán Việt Nam: .........................................................................................65 3.3.1 Tuyên truyền thông tin, tư vấn công cụ quyền chọn đến nhà đầu tư: .....65 3.3.2 Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..............................65 3.3.3 Xây dựng cơ sở pháp lý cho hoạt động giao dịch quyền chọn chứng khoán: 66
5 3.3.4 Xây dựng việc tổ chức và quản lý sàn giao dịch quyền chọn tập trung: 68 3.3.5 Phát triển các nhà tạo lập thị trường:.................................................68 3.3.6 Triển khai nghiệp vụ bán khống: ......................................................70 3.3.6.1 Mặ t tích cự c c ủa bán khống: ...................................................70 3.3.6.2 Mặ t tiêu cự c c ủa bán khống: ...................................................71 3.3.6.3 Một số quy định nhằm giảm thiểu mặt tiêu cực của nghiệp vụ bán khống: 71 Kết luận chương 3 .......................................................................................72 PHẦN KẾT LUẬN ......................................................................................74 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................76 PHỤ LỤC....................................................................................................78
6 PHẦN MỞ ĐẦU Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thị trường chứng khoán (TTCK) ở các nước trên thế giới, sự phát triển của TTCK là một tất yếu trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường của Việt Nam. Sau gần 10 năm hoạt động, TTCK đã mang lại nhiều lợi ích và ngày càng trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả cho nền kinh tế. Tuy nhiên, thị trường chứng khoán Việt Nam đã cho thấy thị trường này có độ biến động rất lớn, khi đầu tư chứng khoán không chỉ luôn mang lại lợi nhuận mà mà còn có cả rủi ro rất cao, không thể dự đoán trước dẫn đến thua lỗ nặng... Chứng khoán phái sinh là những công cụ được các nước phát triển ứng dụng vào thị trường chứng khoán, tiền tệ, hàng hoá…Trong giai đoạn thị trường giảm giá, khi có yếu tố bất lợi là nhà đầu tư sẽ ào ạt bán chứng khoán ra trong khi lượng cầu rất yếu, đẩy thị trường giả m giá mạnh hơn mức cần thiết, gây hoảng loạn và bất ổn tâm lý đầu tư trên thị trường. Tình trạng này đã từng xảy ra tại Việt Nam trong thời gian qua. Nếu có quyền chọn bán, nhà đầu tư sẽ không hoảng loạn mà bán ồ ạt tức thời vì gần như họ đã mua “bảo hiểm” về giá. Nếu giá chứng khoán tăng trở lại, họ có thể không bán mà chỉ chịu mất phí (thường thấp hơn rất nhiều so với việc thực hiện quyền). Trường hợp giá giảm hơn so với giá trong quyền chọn bán, họ sẽ bán với giá đã ghi trong hợp đồng. Thực tế các nước cho thấy, quyền chọn rất được nhà đầu tư ưa chuộng, bởi nhà đầu tư ít vốn cũng có thể mua quyền chọn, thay vì phải bỏ ra khoản tiền lớn để mua chứng khoán, nếu giá chứng khoán tăng lên thì bán ra hưởng chênh lệch, nếu không, họ chỉ mất một khoản phí nhỏ. Lĩnh vực chứng khoán là lĩnh vực chưa có sự xuất hiện của các nhà bảo hiểm bởi tính biến động khôn lường của nó. Các chủ thể tham gia không còn cách nào khác ngoài việc tự bảo hiểm cho mình bằng việc chuyển hẳn hoặc san sẻ một phần rủi ro cho thị trường bằng các công cụ tài chính phái sinh, đặc biệt là sử dụng dịch vụ quyền chọn chứng khoán.
7 Mặc dù hiện nay, vì nhiều lý do khách quan và chủ quan, việc ứng dụng quyền chọn chứng khoán trên thị trường chứng khoán Việt Nam có những hạn chế nhất định, tuy nhiên xét về mục tiêu dài hạn thì sản phẩm phái sinh vẫn là công cụ không thể thiếu đối với những thị trường chứng khoán phát triển. Bên cạnh đó, yếu tố quan trọng để có thể phát triển được thị trường phái sinh thì việc tạo ra “hàng hoá” và đưa hàng hoá vào giao dịch là rất quan trọng, đòi hỏi năng lực tài chính, trình độ kiểm soát và đánh giá rủi ro thị trường tốt. Xuất phát từ những vấn đề trên, việc ứng dụng quyền chọn tại công ty chứng khoán vào điều kiện thực tiễn hiện nay là một bước đi cần thiết tạo tiền đề để phát triển toàn diện thị trường chứng khoán phái sinh ở Việt Nam, đó cũng là lý do, tác giả chọn đề tài “Xây dựng mô hình quản lý phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu tại công ty chứng khoán” làm đề tài cho luận văn thạc sĩ của mình. Trong phạm vi nguyên cứu đề tài này, tác giả bỏ qua phần chứng minh sự cần thiết áp dụng quyền chọn chứng khoán tại Việt Nam mà chứng minh sự cần thiết áp dụng tại công ty chứng khoán, đó là vì : thực tế đã có nhiều đề tài nghiên cứu chứng minh sự cần thiết áp dụng quyền chọn chứng khoán tại Việt Nam ( những luận văn trong phần tài liệu tham khảo ), thì việc áp dụng tại công ty chứng khoán – nhà tạo lập thị trường- là tạo tiền đề phát triển thị trường quyền chọn ở Việt Nam. Hiện tại, việc áp dụng quyền chọn trên thế giới không còn xa lạ với nhà đầu tư, không chỉ những nhà đầu tư tổ chức mà ngay cả nhà đầu tư cá nhân. Trên thị trường đã cung cấp những phầm mềm hỗ trợ những chiến lược đầu tư rất tốt áp dụng quyền chọn chứng khoán một cách tự động… Với mong muốn thị trường quyền chọn Việt Nam sẽ được phát triển như các thị trường lâu đời trên thế giới, trong quá trình thực hiện luận văn này, tác giả cố gắng thực hiện thực tế việc tính toán quyền chọn tự động trên Excel từ việc xác định volatility, định giá quyền chọn theo Black Scholes và áp dụng chiến lược bảo hộ Delta trong việc phát hành quyền chọn chứng khoán tại TTCK Việt Nam.
8 1. Mục đích nguyên cứu : Nghiên cứu, làm rõ một số khái niệm, vấn đề cơ bản về quyền chọn - chứng khoán nhằm thấy được sự hữu hiệu của công cụ tài chính này trong việc bảo vệ các nhà đầu tư trước sự biến động thất thường của thị trường chứng khoán. Nghiên cứu những kinh nghiệm thực tiễn về phát triển thị trường giao - dịch quyền chọn chứng khoán tại một số nước trên thế giới nhằm học hỏi, rút ra những nguyên lý, những quy định, nền tảng cơ sở cần thiết cho việc phát triển công cụ này tại các công ty chứng khoán, giúp phát triển thị trường giao dịch quyền chọn tại Việt Nam bền vững, ổn định. Nghiên cứu thực tế của TTCK Việt Nam cho việc xây dựng mô hình - quản lý phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu tại công ty chứng khoán, từ đó tập hợp và đề xuất một số giải pháp hỗ trợ cho việc triển khai tại các công ty chứng khoán đạt hiệu quả cao. 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu các lý luận về quyền chọn chứng khoán, các mô hình định - giá quyền chọn chứng khoán và thị trường quyền chọn chứng khoán. Nghiên cứu lý thuyết về bảo hộ vị thế trên quyền chọn để đảm bảo rủi ro - trong việc phát hành quyền chọn ở Việt Nam. Nghiên cứu thực trạng hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam - và sự cần thiết áp dụng quyền chọn tại công ty chứng khoán. Đưa ra nhận định về khả năng áp dụng sản phẩm quyền chọn và xây - dựng mô hình phát hành và bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu tại công ty chứng khoán Việt Nam. Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển sản phẩm quyền chọn tại công - ty chứng khoán. 3. Phương pháp nghiên cứu: Luận văn này được nghiên cứu trên cơ sở lý thuyết tài chính hiện đại, lý thuyết quản trị rủi ro tài chính, cùng với phương pháp thống kê, mô tả, phân
9 tích và tổng hợp dữ liệu để khái quát hoá lên bản chất của vấn đề cần nghiên cứu. Bên cạnh đó, tác giả tìm hiểu thực tiễn để phân tích bản chất của vấn đề cần nghiên cứu, rút ra bài học kinh nghiệm, từ đó đưa ra giải pháp khắc phục để triển khai. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu: Thị trường chứng khoán vốn chẳng bao giờ dự đoán được hay đảm bảo được điều gì, điều đó càng đúng với một thị trường chứng khoán Việt Nam còn non trẻ và chứa đựng nhiều yếu tố bất ổn như hiện nay. Xét về quy mô thị trường cũng như môi trường đầu tư hiện tại, việc nghiên cứu đưa vào áp dụng các công cụ đầu tư là hết sức cần thiết. Quyền chọn - một sản phẩm đặc trưng cho công cụ phái sinh- sẽ nâng cao đáng kể tính thanh khoản cho TTCK nếu được đưa vào áp dụng triển khai hiệu quả và mang đến cho thị trường nhiều nhà đầu tư hơn với nhiều mức chấp nhận rủi ro khác nhau, bảo vệ được lợi nhuận cho nhà đầu tư và tránh được tình trạng biến động lớn, mất thanh khoản trong thời gian dài của TTCK. Hơn nữa, theo kế hoạch phát triển thị trường chứng khoán, Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước (“UBCKNN”) sẽ nghiên cứu và triển khai từng bước việc mở tài khoản ký quỹ, tập trung nghiên cứu các sản phẩm phái sinh. Theo ông Vũ Bằng – Chủ tịch UBCKNN, có khả năng sản phẩm quyền chọn (Quyền chọn) sẽ áp dụng trước và triển khai dần các công cụ phái sinh khác khi có sự đồng bộ về các yếu tố thanh toán. Do đó, việc nghiên cứu công cụ quyền chọn chứng khoán là việc làm hết sức cần thiết và cấp bách trong lúc này để tạo tiền để cho thị trường này phát triển. Do hạn chế về thời gian, trình độ và kinh nghiệm, đề tài không thể đi sâu tìm hiểu, khảo sát và phân tích hết các khía cạnh có liên quan đến quyền chọn. Mong rằng đề tài này sẽ được tiếp tục nghiên cứu, khảo sát, kiểm chứng đầy đủ hơn và trên cơ sở đó có thể củng cố hoặc bổ sung thêm các giải pháp, đề xuất nhằm cho việc triển khai áp dụng quyền chọn chứng khoán trên TTCK Việt Nam, cũng như áp dụng tại công ty chứng khoán như mục tiêu
10 của đề tài này đặt ra, để đạt được hiệu quả cao hơn, giúp các nhà đầu tư có thêm công cụ tài chính cần thiết để bảo hiểm, đa dạng hóa cách thức đầu tư, giảm thiểu rủi ro và mở ra các cơ hội mới tìm kiếm lợi nhuận cho chính họ và cũng là góp phần cho sự tăng trưởng kinh tế quốc gia được ổn định và bền vững. 5. Những điểm nổi bật của luận văn: Nghiên cứu các mô hình định giá, đưa ra ưu và khuyết điểm của các mô - hình này. Xây dựng mô hình triển khai sản phát hành phẩm quyền chọn tại công ty - chứng khoán, các phương pháp bảo hộ nhằm phòng tránh rủi ro của công ty chứng khoán. 6. Kết cấu của luận văn: Với phạm vi nghiên cứu như trên, nội dung chính của đề tài bao gồm 04 chương : Chương 1: Các lý thuyết về quyền chọn - Chương 2: Kinh nghiệm phát triển thị trường quyền chọn cổ phiếu trên - thế giới. Chương 3: Sự cần thiết phát hành sản phẩm quyền chọn tại công ty chứng - khoán và xây dựng mô hình quản lý phát hành, bảo hộ vị thế trên quyền chọn kiểu Châu Âu tại công ty chứng khoán. Chương 4: Những giải pháp và kiến nghị nhằm phát triển công cụ quyền - chọn tại công ty chứng khoán.
11 CHƯƠNG 1: CÁC LÝ THUYẾT VỀ QUYỀN CHỌN 1.1 Một số khái niệm cơ bản về quyền chọn: 1.1.1 Quyền chọn: Quyền chọn là một Hợp đồng giữa hai bên – người mua và người bán – trong đó cho người mua quyền nhưng không phải là nghĩa vụ, để mua hoặc bán một tài sản nào đó vào một ngày trong tương lai với giá đã đồng ý trong ngày hôm nay. Người mua quyền chọn trả cho người bán một số tiền gọi là phí quyền chọn. Người bán quyền chọn sẵn sàng bán hoặc tiếp tục nắm giữ tài sản theo các điều khỏan của Hợp đồng nếu người mua muốn thế. Một quyền chọn để mua tài sản gọi là quyền chọn mua (call). Một quyền chọn để bán tài sản gọi là quyền chọn bán (put). 1.1.2 Hợp đồng quyền chọn cổ phiếu: Hợ p đồng quyề n chọn c ổ phi ế u là hợ p đ ồng quyề n chọ n mà chứ ng khoán đượ c ấ n đị nh trong quy ề n chọn là c ổ phi ếu. C ổ phi ế u đượ c ấ n đị nh trong h ợ p đồ ng quyề n chọ n đ ượ c gọi là cổ phi ế u c ơ s ở (underlying stock). 1.1.3 Phân loại quyền chọn: 1.1.3.1 Quy ề n chọn ki ể u Mỹ: Quyề n chọn ki ểu Mỹ l à quyề n chọ n cho phép ng ườ i nắ m gi ữ quyề n chọn thực hi ệ n hợ p đồng quyề n chọn vào b ấ t k ỳ ngày nào trong th ờ i hạ n hợ p đồ ng và trướ c ngày đáo hạ n. 1.1.3.2 Quy ề n chọn ki ể u Châu Âu: Quyề n chọn ki ể u Châu Âu là quyề n ch ọn chỉ c ho phép người nắ m gi ữ t hự c hi ện hợ p đồng quy ề n chọn vào ngày đế n hạ n.
12 Sự phân bi ệ t gi ữ a hai loạ i quyề n chọ n ki ể u Châu Âu và quyề n chọ n ki ể u Mỹ không liên quan đế n vị t rí đị a lý. Đa số hợ p đồng quyề n chọ n đ ượ c trao đổi chính yế u trên thị t rườ ng Mỹ. Tuy nhiên, quyề n chọn ki ể u Châu Âu có đặ c đi ể m d ễ phân tích h ơ n quy ề n chọn ki ể u Mỹ. 1.2 Vai trò của các công cụ quyền chọn tham gia vào TTCK: 1.2.1 Phòng ngừa rủi ro: Khi nhà đầ u t ư c ó dự đị nh mua chứ ng khoán và kỳ vọng giá c ủa chứ ng khoán đó s ẽ t ă ng lên trong t ươ ng lai thì h ọ sẽ p hòng ngừa rủi ro bằ ng cách mua một quyề n ch ọn mua. Đế n thờ i đi ể m đáo hạ n c ủa hợ p đồng quyề n chọn, nế u giá chứ ng khoán lên cao như dự đoán thì người sở hữ u quyề n chọn s ẽ t hự c hi ệ n hợ p đồng và mua chứ ng khoán theo giá đã thoả t huậ n t ạ i thờ i đi ể m ký h ợ p đ ồng. Đi ề u này sẽ c ó l ợ i hơn so vớ i ph ả i mua theo giá hiện t ạ i trên thị t rườ ng, khoả n lãi này là không gi ớ i hạ n tuỳ t huộc vào chênh lệ ch gi ữa giá chứ ng khoán hi ệ n t ạ i và giá ch ốt trên hợ p đồng. Trong trườ ng hợ p này, nế u giá chứ ng khoán diễ n bi ế n ngượ c l ạ i so với dự đ oán thì ngườ i sở hữ u quyề n ch ọn sẽ không thự c hi ệ n hợ p đồng và chỉ c hị u một khoả n l ỗ gi ớ i hạ n b ằ ng v ớ i khoả n phí mua quyề n chọn. Ngượ c l ạ i, khi nhà đầ u t ư đang s ở hữ u chứ ng khoán và h ọ dự đ oán trong t ươ ng lai giá chứ ng khoán s ẽ gi ả m thì sự l ự a chọn cho nỗi lo về giá c ủa họ đối vớ i chứ ng khoán đang sở hữ u là mua một quyề n chọn bán. Nế u có công c ụ quyề n chọn chứ ng khoán thì nhà đầu t ư sẽ không bị hoả ng loạ n khi thị t rườ ng đả o chi ề u vì họ đã mua “bả o hi ể m” về g iá. 1.2.2 Vai trò đầu cơ: Mặc dù có những ưu điểm giúp nhà đầu tư có thể phòng ngừa rủi ro trong các hoạt động sản xuất kinh doanh v à tài chính nhưng hợp đồng phái sinh nói chung và hợp đồng quyền chọn nói riêng còn có thể được sử dụng cho các mục đích tăng tính
13 rủi ro cho thị trường tài chính. Đó là hành vi đầu cơ, lừa đảo, vi phạm đạo đức trong đầu tư chứng khoán và làm tăng thêm những bất ổn trên thị trường tài chính nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng. Chúng ta hãy xem một vài ví dụ về hành vi tiêu cực từ mặt trái của các công cụ phái sinh, cụ thể là quyền chọn: • Chỉ cần một dao động mạnh trong giá vàng chẳng hạn, nhiều nhà đâu tư cá nhân và tổ chức có thể rơi vào tình trạng mất khả năng thanh toán do không có khả năng thực hiện nghĩa vụ với bên mua (trường hợp quyền chọn v àng). Nếu nhiều tổ chức liên tục bị rơi vào trường hợp như thế, sẽ lây lan sang toàn hệ thống. Các nhà kinh tế ví von gọi đây là dạng rủi ro mắt xích hoa cúc. • Các doanh nghiệp sử dụng hợp đồng phái sinh thao túng thị trường mỗi khi họ nắm bắt được những thông tin có lợi cho mình. Chẳng hạn, các doanh nghiệp đã biết trước tình trạng tài chính thật của mình là đang thua lỗ, nhưng thị trường chưa nắm bắt được các thông tin này. Từ đó, họ có thể thông qua một định chế nào đó, đặt lệnh bán khống (đầu cơ giá xuống),bán quyền chọn. Đến khi giá xuống họ sẽ thực hiện hợp đồng để kiếm lời. Đây là một điển hình vi phạm đạo đức. 1.2.3 Vai trò định giá: Hợp đồng quyền chọn tuy không trực tiếp phản ánh dự đoán về giá giao ngay trong tương lai như hợp đồng Future, nhưng nó phản ánh sự biến động giá của các loại hàng hóa cơ sở hay nói cách khác, quyền chọn phản ánh độ rủi ro gắn liền với mỗi tài sản cơ sở. Tức là, khi có biến biến động trong giao dịch quyền chọn thì cũng sẽ phản ảnh vào giá của hàng hoá cơ sở. 1.2.4 Thúc đẩy thị trường chứng khoán phát triển: Trong những năm gần đây thị trường quyền chọn đã ngày càng trở nên quan trọng hơn trong lĩnh vực tài chính và đầu tư. Thị trường quyền chọn cho phép các nhà đầu tư có thể kiểm soát tốt hơn về rủi ro của những khoản đầu tư, đồng thời có thể mang lại một tỷ suất lợi nhuận lớn. Bên cạnh đó, việc tham gia trên thị trường
14 không đòi hỏi một chi phí quá lớn do đó cho phép các nhà đầu tư có thể tham gia hoặc rút lui ra khỏi thị trường một cách dễ dàng. Với vai trò là công cụ bảo vệ lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro như vậy, quyền chọn tạo tâm lý an toàn hơn khi đầu tư trực tiếp vào cổ phiếu, do đó, thu hút được nhiều nhà đầu tư mạnh dạn tham gia thị trường hơn. Đồng thời, quyền chọn cũng đóng góp thêm hàng hoá cho thị trường giao dịch, sẽ làm cho thị trường đa dạng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của nhiều nhà đầu tư. Những điều này làm cho thị trường càng trở nên sôi động, hấp dẫn hơn và ngày càng phát triển hơn. 1.3 Bảo hộ vị thế trên quyền chọn và các chiến lược bảo hộ : 1.3.1 Bảo hộ vị thế trên quyền chọn : Bảo hộ vị thế trên quyền chọn là hoạt động mua bán chứng khoán của nhà phát hành quyền chọn nhằm đảm bảo mức mức sinh lời kỳ vọng từ việc phát hành quyền chọn với mức rủi ro thấp nhất. Trên lý thuyết, một công ty tài chính có thể bảo hộ vị thế của họ từ hợp đồng quyền chọn bằng cách tham gia vào vị thế đối lặp. Tuy nhiên, thực tế, khi hợp đồng quyền chọn được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của từng đối tác cá biệt thì nó có chi phí quá đắt, do đó, cần có nhiều chiến lược bảo hộ đưa ra để lựa chọn ở mức độ đảm bảo chấp nhận được. Một trong những đặc tính hấp dẫn nhất của quyền chọn là nó có thể được kết hợp với cổ phiếu hoặc một quyền chọn khác để tạo ra nhiều chiến lược đa dạng nhằm đáp ứng mức rủi ro ưu thích của nhà đầu tư và phù hợp với dự báo của thị trường. 1.3.2 Vị thế khống và vị thế có đảm bảo: G i ả s ử m ộ t công ty tài chính đ ã bán m ộ t quy ề n ch ọ n mua Châu Âu trên 100.000 c ổ p hi ế u không tr ả c ổ t ứ c v ớ i giá 300.000 $, giá ch ứ ng khoán là 49$, giá th ự c hi ệ n là 50$, lãi su ấ t không r ủ i ro là 5%/n ă m, đ ộ b ấ t ổ n 20%/n ă m, th ờ i gian đ áo h ạ n 20 tu ầ n (0.3846 n ă m), thu h ồ i mong đ ợ i trên
15 c h ứ ng khoán là 13%/n ă m. V ậ y giá theo công th ứ c Black-Scholes c ủ a quy ề n ch ọ n là 240.000$, do đ ó, công ty tài chính đ ã bán quy ề n ch ọ n cao h ơ n giá tr ị l ý thuy ế t c ủ a nó là 60.000$ và s ẽ đ ươ ng đ ầ u v ớ i v ấ n đ ề b ả o h ộ t ránh r ủ i ro. 1.3.2.1Vị thế khống: Công ty tài chính chỉ bán quyền chọn mà không làm gi khác. Như vậy, xảy ra 2 khả năng: • Nếu quyền chọn mua thực hiện: Công ty tài chính sẽ phải mua 100.000 cổ phiếu với giá thị trường hiện hành để trang trải quyền chọn mua: chi phí sẽ bằng 100.000 nhân với chênh lệch giữa giá thực hiện và giá chứng khoán. • Nếu quyền chọn mua không thực hiện: (giá chứng khoán < 50$) Công ty tài chính sẽ không tốn chi phí mà còn có lời 300.000 $ đã thu từ việc bán quyền chọn mua. 1.3.2.2Vị thế có đảm bảo: Bên cạnh khả năng lựa chọn vị thế khống, công ty tài chính còn có thể chấp nhận vị thế có đảm bảo, tức là mua 100.000 cổ phiếu ngay khi bán quyền chọn. Như vậy cũng xảy ra 2 khả năng: • Nếu quyền chọn được thực hiện: Chiến lược sẽ có kết quả tốt và công ty thu được từ phí bán quyền chọn. • Nếu quyền chọn không được thực hiện: Công ty sẽ lỗ một khoản bằng 100.000 nhân với chênh lệch giá thực hiện và giá chứng khoán trừ đi phí bán quyền chọn. Như vậy, vị thế khống và vị thế có đảm bảo không mang lại sự bảo hộ an toàn. 1.3.3 Chiến lược chấm dứt lỗ: Một chiến lược bảo hộ đáng quan tâm khác đôi khi cũng được đề xuất là chiến lược chấm dứt lỗ (stop-loss strategy). Chiến lược bảo hộ liên quan đến việc mua một đơn vị chứng khoán ngay khi giá tăng lên trên mức X và bán nó ngay khi
16 giá giảm xuống dưới X. Mục tiêu là giữ vị thế khống bất cứ khi nào giá chứng khoán thấp hơn X và vị thế có đảm bảo bất cứ khi nào giá chứng khoán cao hơn X. Chiến lược được thiết kế nhằm bảo đảm, tại thời điểm T, công ty sẽ sở hữu chứng khoán nếu quyền chọn ở gần vùng hái ra tiền và thôi sở hữu chứng khoán nếu quyền chọn ở gần vùng mất tiền. Giá chứng khoán X Thời gian, t t2 t1 t3 t4 t5 T Chiến lược được thực hiện để tạo thu nhập tương tự như thu nhập trên quyền chọn. Trong tình huống minh họa ở hình, chiến lược giải quyết mua chứng khoán tại thời điểm t1, bán tại thời điểm t2, mua tại thời điểm t3, bán tại thời điểm t4, mau tại thời điểm t5, và chuyển giao vào thời điểm T. Giá chứng khoán ban đầu được ký hiệu là S. Chi phí thiết lập bảo hộ ban đầu sẽ bằng S nếu S> X, nếu không thì sẽ bằng zero. Nhìn lướt qua có thể thấy tổng chi phí Q của việc bảo hộ là phát hành quyền chọn như sau: Q = max (S – X; 0) Bởi vì tất cả các hoạc động mua bán sau thời điểm zero đều được thực hiện theo mức giá X. Nếu điều đó đúng, chiến lược bảo hộ sẽ có kết quả mỹ mãn khi không có chi phí giao dịch. Vì vậy, nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận không rủi ro bằng cách phát hành quyền chọn và bảo hộ chúng Song, có hai lý do thực tế để chiến lược này khó có thể thực hiện được:
17 - Thứ nhất là, dòng lưu kim của nhà bảo hộ xảy ra ở các thời điểm khác nhau và phải bị chiết khấu. - Thứ hai là, hoạt động mua và bán không thể được thực hiện chính xác theo cùng một mức giá X. Nếu chúng ta giả định môi trường rủi ro không đổi với lãi suất bằng zero, thì chúng ta có thể điều chỉnh bỏ qua giá trị thời gian của tiền tệ. Nhưng chúng ta có thể không hợp lý khi giả định mua và bán được thực hiện theo cùng một giá. Nếu thị trường hiệu quả nhà bảo hộ không thể biết khi nào giá chứng khoán sẽ bằng X. Vì vậy, chiến lược chấm dứt lỗ, dù bề ngoài có vẻ hâp dẫn nhưng không mang lại kết quả đặc biệt như là một chiến lược bảo hộ. 1.3.4 Bảo hộ DELTA: 1.3.4.1DELTA: Tỷ lệ thay đổi của giá quyền chọn đối với giá tài sản cơ sở. Nó là độ dốc của đườn g cong thể hiện mối liên hệ giữa giá quyền chọn với giá tài sản cơ sở. Đối với chứng khoán không trả cổ tức: - Delta quyền chọn mua = N(d1) >0 Delta quyền chọn bán = N(–d1) - 1 < 0 = Quyền chọn mua Delta – 1 Đối với chứng khoán trả cổ tức : - = e–yTN(d1) Delta quyền chọn mua >0 = –e–yTN(–d1) < 0 = Quyền chọn mua Delta – 1 Delta quyền chọn bán Giả sử delta của quyền chọn mua về chứng khoán là 0.6. Điều đó có nghĩa là khi giá chứng khoán thay đối một khoảng nhỏ, thì giá quyền chọn thay đổi bằng 60% của số đó. Mục đích của bảo hộ delta nhằm giữ cho tổng mức tài sản của công ty tài chính ổn định (ít thay đổi) đến mức có thể. Ví dụ: Một công ty tài chính đã bán một quyền chọn trị giá 240.000$ .Bảo hộ được
18 giả định là phải điều chỉnh hoặc tái lập cân bằng hằng tuần. Delta được tính ban đầu là 0.522.Ngay khi quyền chọn được phát hành công ty phải vay 2.557.800$ để nua 52.200 cổ phiếu với mức giá 49$. Chi trả lãi trong tuần đầu tiên là 2.500$. Tuần Giá Delta Số cổ Chi phí mua Chi phí Chi trả chứng phiếu đã cổ phiếu tích lãi(1000$) khoán mua (1000$) lũy ,kể cả lãi (1000$) 0 49 0.522 52.200 2.557,8 2.557,8 2.5 1 48 1/8 0.458 (6400) (308,0) 2.252,3 2.2 2 47 3/8 0.400 (5800) (274,8) 1.979,7 1.9 3 50 1/4 0.595 19.600 984,9 2.996,5 2.9 4 51 3/4 0.693 9.700 502,0 3.471,3 3.3 5 53 1/8 0.774 8.100 430,3 3.904,9 3.8 6 53 0.771 (300) (15,9) 3.892,8 3.7 7 51 7/8 0.706 (6500) (337,2) 3.559,3 3.4 8 51 3/8 0.674 (3200) (164,4) 3.398,4 3.3 9 53 0.787 11.300 598,9 4.000,5 3.8 10 49 7/8 0.550 (23.700) (1182,0) 2.822,3 2.7 11 48 1/2 0.413 (13.700) (664,4) 2.160,6 2.1 12 49 7/8 0.542 12.900 643,4 2.806,1 2.7 13 50 3/8 0.591 4.900 246,8 3.055,6 2.9 14 52 1/8 0.768 17.700 922,6 3.981,3 3.8 15 51 7/8 0.759 (900) (46,7) 3.938,3 3.8 16 52 7/8 0.865 10.600 560,5 4.502,6 4.3 17 54 7/8 0.978 11.300 620.1 5.127.0 4.9 18 54 5/4 0.990 1.200 65.6 5.197.5 5.0
19 19 55 7/8 1.000 1.000 55.9 5.258.3 5.1 20 57 1/4 1.000 0 0.0 5.263.4 Vào cuối tuần thứ nhất,giá chứng khoán giảm còn 481/8$.Delta giảm xuống 0.458 và 6.400 cổ phiếu được bán để duy trì bảo hộ. Chiến lược thu được 308.000$ tiền mặt , và số tích lũy vào cuối tuần thứ nhất của khoản vay giảm còn 2.252.300$. Trong tuần thứ hai giá chứng khoán giảm xuống 473/8$, delta lại giảm xuống ,và (tiếp tục như thế)…Đến cuối vòng đời của quyền chọn ,sự việc trở nên rõ ràng là quyền chọn sẽ được thực hiện và delta tiến đến 1.0. Nhà bảo hộ nhận 5triệu $ từ số chứng khoán đã giữ, còn tổng chi phí phát hành và bảo hộ optiom là 263.400$. Tuy nhiên, duy trì vị thế có delta không đổi trên một quyền chọn đơn và tài sản cơ sở có thể trở nên quá đắt vì sẽ phát sinh nhiều chi phí giao dịch. Tạo cho một danh mục đầu tư quyền chọn lớn có delta không đổi là mục tiêu có tính khả thi cao hơn. 1.3.4.2Delta của danh mục đầu tư: Khi giữ danh mục đầu tư quyền chọn về tài sản, delta của danh mục đầu tư đơn giản là tổng delta của từng quyền chọn riêng biệt trong danh mục. Nếu danh mục đầu tư gồm có wi quyền chọn (1≤ i ≤ n), thì delta của danh mục là: ∆= i∆i Với ∆i là delta của quyền chọn thứ i. Công thức này có thể được sử dụng để tính vị thế trên tài sản cơ sở, hoặc trên hợp đồng future về tài sản, cần thiết cho việc thực hiện bảo hộ delta. Khi vị đó được thực hiện, delta của danh mục đầu tư sẽ bằng zero và danh mục đầu tư được coi là có delta không đổi.
20 1.3.4.3THETA : Theta của danh mục đầu tư quyền chọn (Ѳ) là tỷ lệ thay đổi giá trị của danh mục đầu tư khi thời gian trôi qua ( nghĩa là, khi T giảm ) với tất cả các yếu tố khác không đổi. Đôi khi theta còn được gọi là mức suy giảm theo thời gian (time decay) của danh mục đầu tư. Đối với quyền chọn mua Châu Âu trên chứng khoán không trả cổ tức: – rXe-rTN(d2) Ѳ=- Với: N’(x)= e Đối với quyền chọn bán Châu Âu trên chứng khoán: + rXe-rTN(-d2) Ѳ=- Đối với quyền chọn mua Châu Âu trên chỉ số chứng khoán trả cổ tức với tỷ suất q,thì : -qSN(-d1)e-qT+ rXe-rTN(-d2) Ѳ=-