Mấy suy nghĩ lại về chức năng phê bình của khoa nghiên cứu văn học trong thời kì mới

Chia sẻ: Trần Lê Kim Yến | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

96
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong thực tế những năm gần đây, theo tôi biết, Viện Văn học vẫn có sự tham gia phê bình văn học. Chẳng hạn, việc Viện Văn học tổ chức thảo luận tác phẩm Ba người khác của Tô Hoài hoặc Viện Văn học phối hợp với Văn nghệ quân đội thảo luận tình hình phê bình văn học gần đây và còn nhiều việc khác nữa... đâu phải không thuộc chức năng phê bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mấy suy nghĩ lại về chức năng phê bình của khoa nghiên cứu văn học trong thời kì mới

Mấy suy nghĩ lại về chức năng phê bình của khoa nghiên cứu văn học trong thời kì mới
Trong thực tế những năm gần đây, theo tôi biết, Viện Văn học vẫn có sự tham gia phê bình văn học. Chẳng hạn, việc Viện Văn học tổ chức thảo luận tác phẩm Ba người khác của Tô Hoài hoặc Viện Văn học phối hợp với Văn nghệ quân đội thảo luận tình hình phê bình văn học gần đây và còn nhiều việc khác nữa... đâu phải không thuộc chức năng phê bình. Có điều, hình như do tác động của cái quyết định “trao" nói trên, lãnh đạo Viện Văn học chỉ tham gia phê bình như việc làm “tay trái" của mình chứ không thấy trách nhiệm nghiêm túc của một tổ chức nghiên cứu khoa học. Đó là điều cần suy nghĩ lại để chính thức “vào cuộc" trong lĩnh vực phê bình văn học như một yêu cầu đương nhiên, đồng thời đòi hỏi cấp trên phải có trách nhiệm ủng hộ tiếng nói của Viện khi cần thiết. Hơn nữa, với tình hình phê bình văn học xuống cấp như hiện nay càng đòi hỏi Viện Văn học và các cấp lãnh đạo ở trên phải suy nghĩ lại chức năng phê bình của một tổ chức nghiên cứu cơ bản về văn học như Viện Văn học, đồng thời có sự điều chỉnh lại về cái quyết định “trao" không bình thường nói trên. Đây có thể là vấn đề búc xúc không chỉ của phê bình văn học mà trước hết cho lý luận văn học và cả văn học đương đại mà chắc chắn vẫn là chức năng của Viện Văn học hôm nay. Thậm chí cả văn học sử nữa, không chỉ là vấn đề của quá khứ mà cũng là vấn đề đánh giá tác phẩm và tác giả văn học đương đại; Hơn nữa, như chúng ta biết, khoa nghiên cứu văn học bao giờ cũng gắn liền với lý luận và phê bình văn học như ba bộ môn trong hệ thống của một ngành khoa học được xem là độc lập. Vì vậy, nhân dịp này tôi đề nghị Viện Văn học nên yêu cầu lãnh đạo cấp trên có văn bản điều chỉnh lại chức năng phê bình văn học nhằm khẳng định rõ hơn mối quan hệ
giữa Viện Văn học với Hội Nhà văn Việt Nam mà trong thực chất vốn có sự gắn bó máu thịt từ lâu. Bên cạnh chức năng phê bình văn học theo yêu cầu mới gắn với thời đại, cũng cần nói đến chức năng nghiên cứu mỹ học và văn hoá học vốn gắn với chức năng nghiên cứu văn học không chỉ là đòi hỏi hôm nay mà cũng là yêu cầu trước đây khi nói đến tính triết lý của bộ môn nghiên cứu văn học. Bản thân Viện Khoa học xã hội Việt Nam những năm gần đây cũng đã có sự điều chỉnh lại về chức năng của mình khi đổi tên Viện Nghiên cứu văn hoá dân gian thành Viện Nghiên cứu văn hoá và thành lập Viện Nghiên cứu con người. Vậy thì Viện Văn học càng phải có suy nghĩ nhiều hơn đến chức năng nghiên cứu các vấn đề văn hoá gắn với văn học như là cơ sở của nghiên cứu văn học trong thời kỳ mới. Trong thực tế hiện nay Viện Văn học cũng đang có những đề tài nghiên cứu về văn hoá và con người như chúng ta được biết. * Không ai nghi ngờ về sự trưởng thành của khoa nghiên cứu văn học nói chung và Viện Văn học nói riêng sau 55 năm tồn tại và phát triển. Trong dịp kỷ niệm 50 năm của Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia, Viện Văn học cũng đã có báo cáo tổng kết đánh giá thành tựu của mình cùng các viện khác. Thiết tưởng lần này không cần nhắc lại mà cần nhìn rộng hơn, sâu hơn về sự tồn tại, nhất là hướng phát triển của khoa nghiên cứu văn học và Viện Văn học trong mối quan hệ chung với các lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn cũng như văn hoá nói chung thời kỳ hội nhập quốc tế hiện nay. Nhắc đến việc suy nghĩ lại về chức năng, nhiệm vụ của khoa nghiên cứu văn học hiện nay không chỉ là vấn đề riêng của văn học Việt Nam mà có thể cũng là vấn đề chung của khoa nghiên cứu văn học và văn hoá nói chung trong thời đại toàn cầu hoá và hình thành nền văn minh mới, văn minh trí tuệ. Thiết nghĩ, Viện Văn học muốn tồn tại và phát triển trong thời đại có nhiều sóng gió hiện nay, không thể theo quan niệm cũ về chức năng nhiệm vụ mà phải tìm cách mở rộng biên độ gắn hơn nữa với thời cuộc, với
độc giả văn chương đang theo đà hưởng thụ văn hoá vượt khỏi khuôn khổ dân tộc mà còn hướng theo thời đại phát triển con người muôn màu muôn vẻ. Hình như, trong thời đại toàn cầu hoá hiện nay, không chỉ có kinh tế mà cả văn hoá, trong đó có nghiên cứu văn học, nghệ thuật đang có những bước phát triển đột phá. Chẳng phải chính Mác khi nói đến thời đại thế giới hoá sản xuất và tiêu dùng, đã nhắc đến việc nảy nở một nền văn học toàn thế giới đó sao. Vậy quan niệm về nền văn học toàn thế giới là thế nào, phải chăng đó chính là nền văn hoá mang tính toàn cầu trong đó văn học dân tộc và địa phương muôn màu muôn vẻ đang trong quá trình biến động, có tiếp biến, hội nhập và đấu tranh với nhau nhằm giữ gìn và phát huy các bản sắc dân tộc độc đáo. Thiết tưởng khoa nghiên cứu văn học ngày nay không thể như trước mà cũng phải theo đà phát triển nền văn hoá toàn cầu mà tìm chỗ đứng cho nền văn học Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc như Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khoá VIII đã khẳng định. Có thể việc mở rộng biên độ chức năng nhiệm vụ của khoa nghiên cứu văn học và Viện Văn học lúc này là một việc cần thiết phù hợp với thời đại mới. Hơn bao giờ hết, khoa nghiên cứu văn học và Viện Văn học phải luôn tự vấn về sự tồn tại của mình không chỉ trong mối quan hệ liên ngành với các khoa học xã hội và nhân văn mà cả với nhiều lĩnh vực văn hoá vật chất và tinh thần, không chỉ với văn hoá dân tộc mà cả với các nền văn hoá chung của thế giới toàn cầu hoá như văn hoá tiêu dùng, văn hoá tâm linh, văn hóa nhân cách, văn hoá lối sống... và còn rất nhiều lĩnh vực văn hoá khác gắn với thế giới người trong thời đại văn minh trí tuệ