Một số vướng mắc trong công tác xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án nhân dân

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

15
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Một số vướng mắc trong công tác xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án nhân dân" phân tích về những vướng mắc về pháp luật trong công tác xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án nhân dân và kiến nghị giải pháp khắc phục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số vướng mắc trong công tác xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án nhân dân

Soá 5/2023 - Naêm thöù möôøi taùm MỘT SỐ VƯỚNG MẮC TRONG CÔNG TÁC XÉT THA TÙ TRƯỚC THỜI HẠN CÓ ĐIỀU KIỆN CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN Nguyễn Kim Chi1 Tóm tắt: Tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được Tòa án áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định của Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 mà xét thấy không cần buộc họ phải tiếp tục chấp hành án phạt tù tại cơ sở giam giữ. Quy định về tha tù trước thời hạn có điều kiện là chế định mới lần đầu tiên được quy định tại BLHS năm 2015, Bộ luật Tố tụng Hình sự (BLTTHS) năm 2015 và các văn bản hướng dẫn có liên quan, thể hiện chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với người phạm tội hiện đang chấp hành án. Đồng thời, khuyến khích người phạm tội tích cực học tập, cải tạo, chấp hành nội dung bản án, quyết định của Tòa án để sớm được trở về với gia đình, cộng đồng trở thành người công dân có ích cho xã hội. Tuy nhiên, một số quy định pháp luật về chế định này còn bộc lộ những hạn chế nhất định khiến công tác xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án nhân dân chưa mang lại được hiệu quả tối ưu trên thực tế. Bài viết phân tích về những vướng mắc về pháp luật trong công tác xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án nhân dân và kiến nghị giải pháp khắc phục. Từ khóa: Tha tù trước thời hạn có điều kiện; Tòa án nhân dân; vướng mắc. Nhận bài: 20/4/2023 Hoàn thành biên tập: 27/4/2023 Duyệt đăng: 17/5/2023. Abstract: Conditional early release from prison is a measure applied by the Court to a person who is serving a prison sentence when meeting all the conditions as prescribed by the Penal Code (the Penal Code) and deems it unnecessary to force them to be incarcerated. continue serving prison sentences in detention facilities. The provision on conditional early release from prison is a new regulation for the first time stipulated in the Penal Code, the Criminal Procedure Code (CPC) and related guiding documents, reflecting the humanitarian policy of the country. Our Party and State treat offenders currently serving sentences. At the same time, the offenders are encouraged to actively study, re-educate, and abide by the contents of the court’s judgments and decisions in order to soon return to their families and community to become useful citizens to society. However, a number of legal provisions on this institution also revealed certain limitations, affecting the People’s Court’s work on parole before the conditional term. practically optimal. The article analyzes the legal problems in the People’s Court’s pre-term release of prison and proposes solutions. Keywords: Conditional parole; People’s Court; problems. Date of receipt: 20/4/2023 Date of revision: 27/4/2023 Date of Approval: 17/5/2023. 1. Công tác xét tha tù trước thời hạn có điều bệnh, chữa bệnh, chế độ sinh hoạt của phạm nhân, kiện của Tòa án nhân dân nâng cao chất lượng công tác quản lý, giam giữ, cải Tha tù trước thời hạn có điều kiện là chế định tạo người chấp hành hình phạt tù. mới được quy định tại BLHS năm 2015. Việc bổ Người đang chấp hành án sẽ được tha tù trước sung quy định tha tù trước thời hạn có điều kiện là thời hạn có điều kiện khi đáp ứng đầy đủ các quy cần thiết, bởi vì một mặt là sự cụ thể hóa chính sách định tại khoản 1 Điều 66 BLHS năm 2015 và nhân đạo của Đảng và Nhà nước ta đối với người không thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 bị kết án phạt tù; đồng thời nâng cao trách nhiệm Điều luật này. Trình tự, thủ tục về tha tù trước thời của cộng đồng trong việc phối hợp với các cơ quan hạn có điều kiện, hủy tha tù trước thời hạn có điều Nhà nước trong quản lý, giáo dục, giám sát người kiện, rút ngắn thời gian thử thách được quy định bị kết án phạt tù, góp phần giảm tỷ lệ tái phạm và tại Điều 368 BLTTHS năm 2015, Nghị quyết số vi phạm pháp luật. Mặt khác, thực hiện cơ chế tha 01/2018/NQ-HĐTP ngày 24/4/2018 của Hội đồng tù có điều kiện còn góp phần giảm tải cho các trại thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng Điều 66 giam, giảm chi phí cho việc ăn, mặc, ở, phòng và Điều 106 của BLHS về tha tù trước thời hạn 1 Tiến sỹ, Giảng viên Khoa Đào tạo chung nguồn Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư, Học viện Tư pháp. 53
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP có điều kiện và Thông tư liên tịch số tháng, năm, địa điểm mở phiên họp; thành phần 04/2018/TTLT-BCA-BQP-TANDTC-VKSNDTC tham gia phiên họp; nội dung, diễn biến phiên họp ngày 09/02/2018 của Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ và quyết định của Hội đồng về việc chấp nhận trưởng Bộ Quốc phòng, Chánh án Toàn án nhân hoặc không chấp nhận đề nghị tha tù trước thời dân tối cao và Viện trưởng Viện kiểm soát nhân hạn có điều kiện đối với từng phạm nhân. dân tối cao quy định phối hợp thực hiện quy định Sau khi kết thúc phiên họp, Kiểm sát viên xem của BLTTHS năm 2015 về tha tù trước thời hạn có biên bản phiên họp, yêu cầu ghi những sửa đổi, bổ điều kiện. sung (nếu có) vào biên bản phiên họp; Chủ tịch Hội Theo quy định trên, người đang chấp hành đồng phải kiểm tra biên bản, cùng với thư ký phiên hình phạt tù khi có đủ các điều kiện theo quy định họp ký vào biên bản. có thể được tha tù trước thời hạn có điều kiện, tái 5. Trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày ra quyết hòa nhập cộng đồng; trường hợp người được tha định tha tù trước thời hạn có điều kiện, Tòa án phải tù vi phạm nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo gửi quyết định cho phạm nhân, Viện kiểm sát cùng quy định thì Tòa án có thể hủy bỏ quyết định tha cấp, Viện kiểm sát cấp trên trực tiếp, cơ quan đã tù trước thời hạn có điều kiện đối với người đó và lập hồ sơ đề nghị, Tòa án đã ra quyết định thi hành buộc họ phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại án, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, chưa chấp hành; trường hợp người đó thực hiện cấp quân khu, chính quyền xã, phường, thị trấn nơi hành vi phạm tội mới trong thời gian thử thách thì người được tha tù trước thời hạn về cư trú, đơn vị Tòa án buộc người đó chấp hành hình phạt của quân đội được giao quản lý người đó, Sở Tư pháp bản án mới và tổng hợp với phần hình phạt tù nơi Toà án đã ra quyết định có trụ sở. chưa chấp hành của bản án trước; trường hợp 6. Trường hợp người được tha tù trước thời hạn người được tha tù trước thời hạn có điều kiện đã vi phạm quy định tại khoản 4 Điều 66 của Bộ luật chấp hành được một phần hai thời gian thử thách Hình sự thì cơ quan thi hành án hình sự Công an và có nhiều tiến bộ thì theo đề nghị của cơ quan cấp huyện nơi người được tha tù trước thời hạn về thi hành án hình sự có thẩm quyền, Toà án có thể cư trú, đơn vị quân đội được giao quản lý người đó quyết định rút ngắn thời gian thử thách. phải lập hồ sơ chuyển đến Viện kiểm sát và Tòa án Thủ tục xét tha tù trước thời hạn có điều kiện đã ra quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện được tiến hành như sau: để xem xét, huỷ quyết định đã ban hành và buộc 1. Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được người đó phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại hồ sơ của cơ quan đề nghị, Chánh án Tòa án nhân chưa chấp hành. dân cấp tỉnh, Chánh án Tòa án quân sự cấp quân khu 7. Viện kiểm sát có quyền kháng nghị, phạm phải mở phiên họp xét tha tù trước thời hạn có điều nhân có quyền khiếu nại đối với quyết định về việc kiện; đồng thời thông báo bằng văn bản cho Viện chấp nhận hoặc không chấp nhận đề nghị tha tù kiểm sát cùng cấp để cử Kiểm sát viên tham gia trước thời hạn có điều kiện, quyết định hủy quyết phiên họp. Trường hợp Tòa án yêu cầu cơ quan lập định tha tù trước thời hạn có điều kiện. hồ sơ bổ sung tài liệu thì trong thời hạn 03 ngày kể Để đảm bảo việc tha tù trước thời hạn có điều từ ngày nhận được yêu cầu, cơ quan lập hồ sơ phải kiện khách quan, đúng pháp luật, Thẩm phán là bổ sung tài liệu và gửi cho Tòa án, Viện kiểm sát. thành viên trong Hội đồng xét tha tù trước thời hạn 2. Hội đồng xét tha tù trước thời hạn có điều trước hết cần lưu ý nghiên cứu kỹ các quy định của kiện gồm Chánh án và 02 Thẩm phán, do Chánh án BLHS năm 2015 cụ thể là khoản 1, 2 Điều 66 để làm Chủ tịch Hội đồng. xem xét người đang chấp hành hình phạt tù có thể 3. Tại phiên họp, một thành viên của Hội đồng được tha tù trước thời hạn khi có đủ điều kiện như trình bày tóm tắt hồ sơ đề nghị. Kiểm sát viên thế nào? Ngoài ra, cần nghiên cứu Nghị quyết số trình bày quan điểm của Viện kiểm sát về việc đề 01/2018/NQ-HĐTP ngày 24/4/2018 của Hội đồng nghị xét tha tù trước thời hạn có điều kiện của cơ thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao, hướng dẫn áp quan đề nghị và việc tuân thủ pháp luật trong việc dụng Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật Hình sự. xét, quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện. Theo dõi các hướng dẫn, giải đáp thắc mắc, thông Đại diện cơ quan đã lập hồ sơ đề nghị có thể trình báo rút kinh nghiệm của Tòa án nhân dân Tối cao bày bổ sung sung để làm rõ việc đề nghị tha tù về tha tù trước thời hạn có điều kiện. Sau đó, Thẩm trước thời hạn. phán cần nghiên cứu kỹ hồ sơ xét tha tù trước thời 4. Phiên họp xét tha tù trước thời hạn có điều hạn có điều kiện có đủ điều kiện quy định của pháp kiện được lập biên bản. Biên bản ghi rõ ngày, luật không? 54
Soá 5/2023 - Naêm thöù möôøi taùm 2. Một số vướng mắc trong công tác xét tha quyết định, việc quản lý người chấp hành thời gian tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án và thử thách sẽ rất khó khăn (có thể bỏ trốn khỏi nơi kiến nghị khắc phục cư trú, việc bắt người đó đi chấp hành án sẽ gặp Chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện thể khó khăn). hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước ta Theo quan điểm của tác giả, cần sớm xem xét, đối với các phạm nhân đủ điều kiện và có thái độ sửa đổi, bổ sung Điều 368 BLTTHS theo hướng cải thiện tốt được rút ngắn thời gian phải chấp hành giao cho Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự hình phạt tù, có cơ hội được sớm trở về với gia cấp quân khu nơi người chấp hành thời gian thử đình, cộng đồng. Trong những năm qua, Tòa án thách cư trú, ra quyết định buộc người vi phạm nhân dân đã tổ chức xét hàng nghìn trường hợp tha phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại của bản tù trước thời hạn có điều kiện. Tuy nhiên trong quá án sẽ phù hợp hơn và đảm bảo tính kịp thời. trình thực hiện đã nảy sinh những vướng mắc, bất Thứ hai, khó khăn trong việc xác định thời cập về quy định pháp luật, đó là: gian thử thách. Thứ nhất, việc ra quyết định tha tù trước thời Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định người hạn có điều kiện do Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa được áp dụng biện pháp tha tù trước thời hạn có án quân sự cấp quân khu nơi phạm nhân đang chấp điều kiện phải chịu một thời gian thử thách. Thời hành án phạt tù (khoản 1 Điều 368 BLTTHS năm gian thử thách bằng thời gian còn lại của hình phạt 2015). Phạm nhân đang chấp hành án phạt tù tại một tù (khoản 3 Điều 66 BLHS năm 2015). Thời gian trại giam, trại giam trên địa bàn một địa phương nhất còn lại của hình phạt tù được xác định bằng mức án định, không có nghĩa là nơi cư trú của họ cũng ở địa tù theo bản án đã tuyên trừ đi thời gian thực tế đã phương đó. Khi một Tòa án nhân dân tỉnh A hoặc chấp hành án và thời gian được giảm chấp hành án Tòa án quân sự quân khu B ra quyết định tha tù trước (nếu có). Như vậy, thời điểm bắt đầu tính thời gian thời hạn có điều kiện sẽ giao người được tha tù trước thử thách là thời điểm người phải chấp hành án thời hạn có điều kiện về các địa phương khác nhau chính thức được trả tự do từ cơ sở giam giữ, tức là (nơi mà người đó cư trú). Việc quản lý, giám sát, ngày cơ sở giam giữ tổ chức công bố quyết định giáo dục họ sẽ do nhiều địa phương khác nhau tha tù trước thời hạn có điều kiện của Tòa án cho (không thuộc địa bàn của Tòa án đã ra quyết định). phạm nhân biết và tiến hành tha phạm nhân được Khi người chấp hành thời gian thử thách cố ý vi tha tù trước hạn có điều kiện. Nhưng tại mục 2 phạm nghĩa vụ 02 lần hoặc bị xử phạt vi phạm hành Công văn số 170/TANDTC-PC ngày 01/8/2018 về chính 02 lần, Cơ quan Thi hành án hình sự Công an việc thực hiện quy định của BLHS năm 2015 về cấp huyện, đơn vị quân đội được giao quản lý người tha tù trước thời hạn có điều kiện quy định như sau: đó phải lập hồ sơ chuyển đến Viện kiểm sát và Tòa “Thời điểm có hiệu lực pháp luật của Quyết định án đã ra quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện tha tù trước thời hạn có điều kiện là 15 ngày kể từ để xem xét, hủy quyết định đã ban hành và buộc ngày ký ban hành và thời điểm bắt đầu tính thời người đó phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại gian thử thách kể từ ngày quyết định tha tù trước chưa chấp hành. thời hạn có điều kiện có hiệu lực pháp luật”. Tuy nhiên, khoản 10 Điều 368 BLTTHS năm Ngoài ra, tại Thông tư số 12/2018/TT-BCA 2015 chỉ quy định trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày 07/05/2018 quy định “Ngay sau khi nhận ngày nhận được hồ sơ đề nghị, Tòa án phải mở được quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện, phiên họp để xem xét, ra quyết định và trong thời cơ sở giam giữ tổ chức công bố quyết định tha tù hạn 03 ngày kể từ ngày ra quyết định hủy bỏ quyết trước thời hạn có điều kiện, cơ sở giam giữ tổ chức định tha tù trước thời hạn có điều kiện, Tòa án phải công bố quyết định tha tù trước thời hạn có điều gửi quyết định cho cơ quan, cá nhân theo quy định. kiện của Tòa án cho phạm nhân đang chấp hành án Khoản 10 không quy định cụ thể trong thời hạn bao biết và tiến hành tha phạm nhân được tha tù trước nhiêu ngày thì Cơ quan thi hành án hình sự phải thời hạn có điều kiện”. gửi hồ sơ cho Tòa án có thẩm quyền. Như vậy việc xác định thời điểm bắt đầu tính Trường hợp Tòa án nhân dân tỉnh A ra quyết thời gian thử thách theo quy định của BLHS năm định hủy bỏ quyết định tha tù trước thời hạn có điều 2015 và BLTTHS năm 2015 và hướng dẫn của kiện đối với người đang chấp hành thời gian thử Tòa án nhân dân tối cao, Bộ Công an và chưa có thách tại tỉnh B và ngược lại, thì thời gian gửi hồ sơ sự thống nhất với nhau, từ đó sẽ dẫn đến việc hiểu đề nghị và gửi quyết định hủy bỏ sẽ bị kéo dài, và áp dụng quy định này của các cơ quan tư pháp không mang tính kịp thời; trong thời gian chờ đợi ở địa phương không thống nhất. Điều này sẽ ảnh 55
HOÏC VIEÄN TÖ PHAÙP hưởng rất lớn đến quyền lợi của các phạm nhân trật tự, an toàn xã hội tại địa phương theo khoản 7, được tha tù trước thời hạn có điều kiện. Điều 2, Nghị quyết số 01 nêu trên, nên trong quá trình Vì vậy, theo tác giả, Tòa án nhân dân tối cao và thực hiện giữa các địa phương còn chưa được thống Bộ Công an cần thống nhất về thời điểm tính thời nhất như có địa phương giao cho Công an cấp xã, có gian thử thách đối với phạm nhân khi có quyết định địa phương giao cho Cơ quan thi hành án hình sự tha tù trước thời hạn theo hướng thời gian thử thách Công an cấp huyện, có địa phương lại giao cho Cơ bằng thời gian còn lại của hình phạt tù, thời điểm quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh xác minh bắt đầu tính thời gian thử thách kể từ ngày cơ sở tại nơi cư trú về việc ảnh hưởng đến an ninh trật tự giam giữ tiến hành tha phạm nhân được tha tù trước khi phạm nhân được tha tù trước thời hạn có điều thời hạn có điều kiện. Vào ngày quyết định tha tù kiện về địa phương cư trú. trước thời hạn có điều kiện có hiệu lực pháp luật, cơ Do đó theo tác giả nếu phạm nhân ở nơi chấp sở giam giữ phải công bố quyết định này cho phạm hành án đánh giá có nhiều tiến bộ, xếp loại cải tạo nhân biết và tiến hành tha tù ngay cho phạm nhân. tốt hoặc có nhiều thành tích xuất sắc trong quá trình Thứ ba, về nội dung quy định về xét tha tù cải tạo, đủ các điều kiện khác về tha tù trước thời trước thời hạn có điều kiện “bảo đảm không ảnh hạn có điều kiện thì không cần phải thẩm tra, xác hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội”. minh về điều kiện “gây ảnh hưởng xấu đến an ninh Tại khoản 7 Điều 2 Nghị quyết số 01/2018/NQ- trật tự, an toàn xã hội”. HĐTP ngày 24/4/2018 của Hội đồng thẩm phán Việc xét tha tù trước thời hạn có điều kiện đã TAND tối cao quy định: “Khi xét tha tù trước thời được tổ chức thực hiện có hiệu quả, bảo đảm sự hạn có điều kiện phải xem xét thận trọng, chặt chẽ nghiêm minh và thực hiện chính sách khoan hồng, để đảm bảo việc tha tù trước thời hạn có điều kiện nhân đạo của Nhà nước ta trong giáo dục, cải tạo không ảnh hưởng đến an ninh, trật tự an toàn xã người phạm tội góp phần đấu tranh phòng, chống tội hội, đặc biệt là đối với các trường hợp phạm tội về phạm, bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia, giữ gìn ma túy, tham nhũng, phạm tội có tổ chức, chủ mưu, trật tự, an toàn xã hội. Tuy nhiên, qua thực tiễn thực cầm đầu…, phạm nhân có tiền sử nghiện ma túy có hiện đã phát sinh một số vướng mắc. Nhằm đảm bảo ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội…”. việc xét tha tù trước thời hạn có điều kiện được khách Trên thực tiễn, việc lập hồ sơ đề nghị tha tù quan, công bằng, đúng quy định của pháp luật, cần trước thời hạn có điều kiện theo quy định tại Điều sớm nghiên cứu, sửa đổi quy định pháp luật để khắc 66 BLHS năm 2015 gặp một số khó khăn do không phục những vướng mắc nêu trên./. thống nhất lý do không bảo đảm an ninh, trật tự an TÀI LIỆU THAM KHẢO toàn xã hội bởi lẽ lúc này phạm nhân đang ở trong 1. Bùi Thị Tú Oanh (2019), Những vướng mắc cơ sở giam giữ chứ không phải ở địa phương nên trong thực tiễn áp dụng chế định tha tù trước thời hạn căn cứ vào đâu để cho rằng phạm nhân nếu được có điều kiện, Tạp chí Kiểm sát, (19), 10/2019, Hà Nội. tha tù sẽ ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự. 2. https://lsvn.vn/ban-ve-che-dinh-tha-tu-truoc- Bên cạnh đó, luật chưa quy định cụ thể cơ quan thoi-han-co-dieu kien1652625537.html. có trách nhiệm xác minh xác định việc tha tù trước 3. Báo cáo tổng kết công tác các năm 2018 - 2019 thời hạn có điều kiện không ảnh hưởng đến an ninh, - 2020-2021 của Vụ 8 -Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ ĐẤU THẦU TRONG HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ CÔNG HIỆN NAY (Tiếp theo trang 52) Như vậy, hoạt động đấu thầu là một “mắt xích” trạng công tác đấu thầu ở Việt Nam hiện nay và quan trọng góp phần nâng cao hiệu quả, giảm lãng khuyến nghị”, Bài viết trên Tạp chí Kinh tế và Dự phí, thất thoát, tiêu cực đối với các dự án đầu tư công. báo, số 1 năm 2022. Do đó, để đảm bảo tính cạnh tranh, công bằng, minh 2. Văn Bắc, “Hội nghị toàn quốc tổng kết công bạch, hiệu quả trong hoạt động đấu thầu đối với lĩnh tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2013- vực đầu tư công đòi hỏi hệ thống quy định pháp luật 2020”, Báo Nhân dân, truy cập ngày 25/3/2023. liên quan cần thiết phải được thống nhất, đồng bộ, 3. Nguyễn Thị Thu Hà, Khoa Đầu tư - Trường chặt chẽ, phù hợp với yêu cầu thực tế./. Đại học Kinh tế Quốc dân “Một số giải pháp TÀI LIỆU THAM KHẢO hạn chế thất thoát lãng phí trong đầu tư công tại 1. Nguyễn Thị Như Nguyệt (2022), “Thực Việt Nam”. 56