Mười năm đổi mới và phát triển và Khoa học xã hội và nhân văn: Phần 2

Chia sẻ: Sơn Tùng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:176

Thêm vào BST

Báo xấu

101
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nối tiếp nội dung phần 1 Khoa học xã hội và nhân văn - Mười năm đổi mới và phát triển, phần 2 giới thiệu tới người đọc các kiến thức: Lý luận kinh tế Việt Nam mười năm đổi mới và phát triển, sử học Việt Nam qua 10 năm đổi mới, khoa học nghiên cứu con người trong tiến trình đổi mới của đất nước,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mười năm đổi mới và phát triển và Khoa học xã hội và nhân văn: Phần 2

Churang V LY LUAN KINH TE VIET NAM MUOI NAM d6 i m 6 i VA PHAT TRIEN PTS Nguyln Tien Hoang Ly luan kinh te, trudc het la sil phan anh thuc tien kinh te - xa hoi cua dat nude. Khi thuc tien kinh te - xa hoi thay doi thi ly luan kinh te cung thay ddi theo. Tuy nhien, su thay doi dd khong phai thu d0ng. Ly luan kinh te cd tinh doc lap tudng ddi so vdi thuc tien kinh te va cd anh hudng tich cuc den su phat trien cua thuc tien. Trong 10 nam Ddi mdi (1986-1996) cua nude ta, ly luan kinh te da cd nhflng dong gop cuc ky quan trong, gop phan tao ra nhflng thanh tuu cho sfl phat trien cfla dat nude. Trong 10 nam ay, ban than ly luan kinh te da trai qua thdi ky bien ddi sau sac. I. Vai net ve ly luan kinh te thdi ky trUdc Ddi mdi va yeu cau ddi mdi tu duy kinh te Ly luan kinh te Viet Nam dude ra ddi trong dieu kien he thong XHCN da hinh thanh. Lflc dd Lien Xd dang la nude cd nen kinh te - xa hoi phat trien manh, he thong ly 211
luan kinh te cua ca c nude X H C N _ da duoc ngubi Viet Nam tiep thu, chon loc va lam giau til thuc tien dat nildc minh va dua vao cuoc song. Nhd dd no t30 rs su bien ddi ve chat trong tu duy kinh te cua ngudi Viet Nam va trd thanh cd sd cho nhflng cai tao kinh te tien bo tren dat nude Viet Nam. Tuy nhien, ly luan kinh te cfla Lien Xd va cac nude Dong Au la ly luan kinh te cua cac nude cdng nghiep tien tien, cd mau sac chau Au, nen khi dua vao Viet Nam - mot nude chau A tieu nong lac hau, san xuat cdn manh mun, phan tan thi cd nhi'eu mat khong phfl hop vdi thuc tien Viet Nam. Cac cdng trinh nghien cflu kinh te trudc Ddi mdi nang ve nghien cflu ly thuyet va trflu tudng. Nhieu d'e tai nghien cuu mang tinh thuyet minh, lam sang td them nhflng van d'e cua chinh sach kinh te. Nhi'eu chfl d'e nghien cflu "nhap" tfl nude ngoai ve de giai thich luan diem nay hay luan diem khac cua kinh dien. Dieu nay cd tac dung cho cdng tac tuyen huan, trong viec tuyen truyen dudng ldi, quan diem cua Dang, cac quan diem kinh te cua chu nghia Mac-Lenin; nghien ciiu ly thuyet, nghien cflu cd ban phat trien. Tuy nhien. nd cung dan den chd giao dieu. kinh vien. gian don, chu quan. duy y chi trong nghien cflu kinh te. xa rdi cuoc song, di sau thuc tie'n. Nhi'eu cdng trinh nghien cflu phuc tap, co "gia tri khoa hoc" nhung hoan toan xa la• vdi cuoc • som»C** 212
Do yeu c'au cao cua cuoc dau tranh chinh tri trong thdi ky dau xay dung, cai tao va bao ve dat nude nen mot trong nhiing nhiem vu cua cac nha ly luan la phai lam ro khia canh chinh trj - giai cap cua cac van d'e kinh te nen lieu ludng nghien ciiu ve khia canh chinh tri - giai cap true tiep rat ldn. He thong ly luan kinh te bao gom nhieu chuyen nganh khac nhau; cac chuyen nganh deu dude trien khai vdi tu cach nhu mot chuyen d'e sau cua bo mon kinh te - chinh tri. Trong viec day va pho bien kien thuc kinh te nghieng ve danh gia chinh trj - giai cap. Phan tich khia canh chinh tri - giai cap la can thiet va dap ung d rmic nhat dinh yeu c'au nhiem vu trong thdi ky dau xay dung dat nude va trong chien tranh. Tuy nhien. khi vudt qua rmic can thiet thi gay ra su "di ung" va lam cho nhi'eu van d'e kinh te khac bi "bd ngo". Nhi'eu van de thuc tien da dat ra ddi hdi phan tich ca nhung khia canh khac, ngoai mat chinh trj - giai cap. Ket cau cua he thong ly luan kinh te cua ta trudc Ddi mdi cung gan giong vdi ket cau cac khoa hoc kinh te cua nude ngoai, dac biet la Lien Xd. Trong he thong cac khoa hoc kinh te, kinh te chinh tri la co sd, n'en tang cua cac khoa hoc kinh te khac va ddng vai trd nhu mon khoa hoc kinh te chung. Cac bd mon kinti te hoc khac, goi la cac khoa hoc kinh te cu the, hay kinh te nganh, duoc phan chia theo quan diem phan nganh kinh te thdi kv dd. nhu 213
kinh te cong nghiep, kinh te nong nghiep, kinh te thuong nghiep, quan ly kinh te. Cach phan chia phan anh cach nhin nhan cac hoat dong kinh te trong nen kinh te hien vat phi thi trudng duoc quan ly theo cd che ke hoach hoa tap trung - hanh chinh. Ly luan kinh te hudng vao su phan anh va phat trien md hinh kinh te xa hoi chu nghia truyen thong hinh thanh 6 Lien Xd va Dong Au. Ndi dung ly luan kinh te dua tren nen tang nhung quan diem ldn sau day: • Tinh chat XHCN cua n'en kinh te dua tren cd sd tinh chat cua cdng huu. Tuy nhien cdng huu hieu theo cach hieu luc dd thuc ra chi la cdng hflu "hinh thuc". Cdng hiiu ton tai dudi hai hinh thuc la quoc doanh va tap the. Nhung do tuyet doi hoa kinh te quoc doanh va kinh te tap the, dSn den quoc huu hoa va tap the hoa cang nhanh cang tot bang moi cach. cd luc bang cac bien phap cudng ep phi kinh te. Cung do su tuyet ddi hoa cdng huu nhu vay nen tinh chat nhi'eu thanh phan cua n'en kinh te chi dude hieu chu yeu tren danh nghia. thuc te muon nhanh chong di den thuan nhat. • Hoat dt)ng cua nen kinh te dua tren co che ke hoach hoa tap trung va quan he hanh chinh - bao cap ajQa cac don vi va co quan kinh te. Kinh te hang hoa. kinh te thi 214
truong la phi XHCN. Quan he trao ddi bang hien vat duoc md rong, phat trien. • Quan he kinh te doi ngoai cung mang nang tinh hanh chinh, bao cap. • Chu truong uu tien phat trien cong nghiep nang, quy mo ldn. Cong nghiep hoa dong nhat vdi cO khi hoa, phat trien nen "cong nghiep truyen thong". • "Tinh than tap the", "tinh than XHCN"... duoc coi la dong luc de phat trien kinh te. Nhung dieu nay dan bj tuyet ddi hoa dan den coi nhe cac bien phap kinh te, cac bien phap khuyen khich vat chat. • Phan phoi XHCN dong nhat vdi phan phoi kieu binh quan, cao bang. Nhung dac diem tren khong hinh hanh ngay mot luc, ma trai qua thdi gian dai va chi hinh thanh dac biet ro net vao cuoi thap ky 70, dau 80 d nude ta. Mac du vay tac dong cua nd ve tung mat da tuong doi manh me vao cuoi nhung nam cua thap ky 50 va trong suot thap ky 60 d mien Bae Viet Nam. Ly luan kinh te tren day da co tac dong tich cue nhat dinh doi vdi cong cuoc xay dung va cai tao XHCN d mien Bac nude ta. Noi dung cua nd cd nhieu mat phu hop vdi dieu kien cua mot nen kinh te trong chien tranh. Mat khac, ly luan dd cd nguon goc tu nhung tu tudng kinh te tien bo 215
nhat cua loai ngubi nen khi vao Viet Nam tieu nong lac hau con mang nang tan du cua xa hoi nua phong kien, nua thuoc dia, thi lam thay doi ve chat tu duy kinh te cua ngubi Viet, lam thay doi nep song, loi suy nghi lac hau von ton tai hang nghin nam tren dat Viet. Chinh day cung la yeu to giai thich tai sao Viet Nam nhanh chong dat duoc nhung thanh cong kha quan trong cong cuoc Doi mbi sau nay. Tren co sb ly luan kinh te do, mot mo hinh kinh te XHCN truyen thong da duoc hinh thanh 0 mien Bac trong thap ky 60. Sau khi mien Nam duoc giai phong. mb hinh do da duoc mb rong tren pham vi ca nubc. Theo mo hinh do. chung ta da voi va tien hanh cai tao XH CN b mien Nam. Cong nghiep hoa duoc day manh tren pham vi ca nubc vbi phuong cham uu tien phat trien cong nghiep nang. N'en kinh te duoc quan ly theo co che ke hoach hoa tap trung bang menh lenh hanh chinh, gan vbi che do bao cap qua ngan sach trong pham vi ca nubc. Chinh sach do tuy thu duoc mot sb thanh tuu tromi viec khoi phuc san xuat, han gan vet thuong chien tranh... nhung nhin chung da dua n'en kinh te nubc ta vao cuoi thap ky 70 den ben bb vuc. Cung vdi thien tai lien tiep xay ra (1978-1980), chi phi cho hai cuoc chien tranh (Bien gibi Tav Nam va bien gibi phia Bac), chinh sach bao vay, cam van cua nubc ngoai lam cho thu nhap quoc dan giam sut trong 2 nam hen (1979-1980). trb ve muc 1976. can 21G
can thanh toan quoc te tham hut nang, ngan sach boi chi ldn, lam phat trung binh hang nam tang tu 0,7% thdi ky 1971-1975 (d mien Bac) len 21,2% trong giai doan 1976- 1980 (nam 1980 la 25,2%). Trong suot giai doan 1976- 1980, thu nhap quoc dan chi tang trung binh hang nam 0.2%. san ludng cdng nghiep 0,6%, nong nghiep 1,9%. Ddi song nhan dan rat kho khan. Trudc tinh hinh dd, mot so chinh sach va co che quan ly kinh te da cd su dieu chinh nhat dinh. Trong nong nghiep. da thuc hien co che khoan san pham cuoi cung den nhom va ngudi lao dong. Dau nam 1981, co che dd duoc the che hoa va ap dung tren pham vi ca nude. Trong kinh te quoc doanh, da cho phep san xuat kinh doanh ngoai ke hoach theo co che thi trudng. Nha nude han che khdi cdng mot so cdng trinh quy md ldn. Han che cai tao kinh te tu nhan d thanh thi. Ket qua cua nhung su dieu chinh tren dSn den nhip dO tang trung binh hang nam cua thu nhap quoc dan giai doan 1981-1986 la 6%, gia tri san luong cdng nghiep tang 8,9%, nong nghiep 9,2%, hang xuat khau 16%. Nhung thay doi trong co che, chinh sach va hien trang n'en kinh te da cd nhung tac dong manh den tu duy kinh te va he thong ly luan kinh te. Ngudi ta bat dau chu v nhieu den phan tich thi trudng, kinh te hang hoa, dac biet la den dong luc vat chat trong phat trien kinh te, mac du 217
ve co ban van chua thoat khoi tu duy kinh te cu. Do chua thoat khoi khuon mau tu duy cu nen kinh te hang hoa va co che thi truong van bi ky thi. Nha nude van duy tri co che dinh va quan ly gia tap trung. Viec mua ban hau het cac vat tu. hang hoa trong n'en kinh te deu theo gia Nha nude an dinh. thap xa vdi gia thi trudng. lam cho viec bu 16 cua ngan sach ngay cang ldn. Vdi che do phan phoi hien vat. tien luong duoc tinh theo gia gan nhu cho khong. khong co y nghia kich thich lao dong, sang tao. Trong giai doan 1981-1985, Nha nude da thuc hien mot sd dot dieu chinh gia va tien luong. nhung van duy tri co che dinh gia va quan ly gia tap trung quan lieu, bao cap nen cac bien phap "dong gia" va "dong luong" sau cac dot tong dieu chinh de duy tri mat bang gia hinh thanh tai thdi diem nay da bi vd hieu hoa bdi chinh sach lai suat bat hop lv va chinh sach bu gia. Bu gia. bu Id gay sue ep tang phat hanh tien vao luu thong, day tdc do lam phat len cao (til 25.2% vao cuoi nam 1980 len tdi 91.6% vao cuoi nam 1985 va vot len 774.7% vao cuoi nam 1986). Tinh hinh sieu lam phat da gay nhung hau qua nang ne cho nen kinh te. Nen kinh te lam vao tinh trang khung hoang. Dien bien cua n'en kinh te cuoi thap kv ~() va trong thap ky 80 da chung td su bat cap cua lv luan kinh te cu. Nd khong nhiing khong cho phep lv giai duoc nhiing hien 218
tuong kinh te mdi nay sinh, ma tren co sd do cung khong the dua ra cac giai phap hflu hieu de ngan can su di xuong cua nen kinh te. Mo hinh kinh te cu da bj pha san tflng mang. Hau nhu tat ca cac quan diem co ban cua mo hinh ly luan kinh te cu deu dung trudc thach thflc. Neu theo mo hinh ly luan kinh te cu, kinh te quoc doanh va kinh te tap the chiem uu the tuyet doi so vdi cac thanh phan kinh te khac, thi trong thflc te, co che bao cap da lam cho ban than cac thanh phan quoc doanh va tap the ngay cang trd nen khong co hieu qua. Khong the tiep tuc quan ly va dieu hanh n'en kinh te theo co che ke hoach tap trung bao cap. Co che kinh te hang hoa va thi trudng ngay cang co chi'eu hudng md rong va phat trien. Dong luc vat chat von bi coi nhe, nay co tac dung tich cuc va doi khi trd thanh cuu canh thoat khoi tinh trang kho khan, vo vong... Tuy nhien. chi den gifla thap ky 80 thi tinh the doi mdi toan dien tu duy kinh te mdi thflc su xuat hien, khi nen kinh te da dung ben bd vuc tham cua sfl sup do, cung vdi su thuc ep manh me tu phia cac cuoc khung hoang kinh te va chinh tri di6n ra d Lien Xd va Dong Au. Can cd ly luan kinh te mdi lam ch6 dua cflu n'en kinh te thoat khoi tinh trang nguy ngap. Qua trinh doi mdi tu duy kinh te da bat dau dien ra trong qua trinh chuan bi cac Van kien Dai hoi VI cua Dang, nhung chi den Dai hoi VI no mdi tro thanh Ian gid manh me tao ra budc nnoat 219
trong tam trang xa hoi. Dai hoi VI dude xem nhu moc danh dau thdi diem bat dau doi mdi toan dien tu duy ly luan kinh te Viet Nam. Dai hoi VI da dua ra danh gia didin bien cua nen kinh te trong giai doan 1981-1986, rut ra nhung bai hoc cap thiet, dua ra nhung giai phap cap bach doi vdi cac van d'e kinh te ldn cua dat nude. Dai hoi VI da neu mot so khuyet tat co ban cua mo hinh kinh te cu, tao ra kha nang khai pha con dudng mdi dua dat nude thoat khoi tinh trang kho khan, buc bach. II. Nhiing thanh tuu cd ban cua ly luan kinh te 10 nam qua Trong 10 nam qua (1986-1996) he thong ly luan kinh te Viet Nam da co nhung bien doi sau sac, cac khoa hoc kinh te da dat dude nhi'eu thanh qua nghien cuu dang khich le, gop phan tich cuc vao cong cuoc Ddi mdi chung cua dat nude. Qua trinh ddi mdi tu duy kinh te da dien ra dan dan, tung budc trong suot 10 nam qua. Den nay tu duy kinh te da co nhung thay doi can ban ve phuong phap tu duy, phuong phap nghien cuu va cach tiep can. ve noi dung, chu d'e nghien cuu cung nhu nhi'eu quan diem ldn. He thong ly luan kinh te Viet Nam da nam d nac thane mdi, khac ve chat so vdi he thong ly luan kinh te nhung nam dau thap ky 80. 220
Sau day la nhung thanh tuu chinh ma ly luan kinh te dat duoc trong qua trinh ddi mdi va phat trien kinh te dat nude trong 10 nam qua. /. Doi moi phuong phap tu duy, phuong phap nghien cuu vd cach tiep can Nhu tren da trinh bay, mot trong nhung dac diem cua tu duy kinh te cu la nang ve nghien cuu ly thuyet, phuong phap nghien cuu mang tinh kinh vien, "tam chuong trich cu", tiep can tren khia canh chinh tri - giai cap chung chung... Nhung nhung su kien kinh te lien tiep xay ra vao cuoi thap ky 70, dau 80, va dac biet vao cuoi thap ky 80 buoc cac nha lam chinh sach, gidi nghien cuu phai thay doi cach nghi, cach nghien cuu. Khong the co cau tra ldi cho thuc ti6n neu chi dua vao ly thuyet, vao sach vd. Chinh vi vay, tong ket thuc tien trd thanh phuong phap nghien cuu duoc coi trong. Tren co sd tong ket thuc tien ma rut ra cac ket luan can thiet de giai quyet cac van de thuc tien dat ra. Cach tiep can cung mang tinh thiet thuc, cu the hon. Thuc tien dat ra van de gi thi tra ldi true tiep, cu the cho van de dd. Do nhung van de dat ra mang tinh song con nen phuong cham nghien cuu la su dung moi tai lieu cd the, hoc tap moi kinh nghiem cd the, ke ca kinh nghiem cua nhung nude cd che do chinh tri khac nude ta. Dan dan da hinh thanh nen phuong phap tiep can toan dien, tong hop. Cac van de khoa hoc va thuc tien duoc nghien cuu, 221
phan tich theo nhi'eu goc do khac nhau, dua tren cO sd tong hop cac quan diem, hoc thuyet khac nhau, ke ca cac hoc thuyet, ly thuyet kinh te phuong Tay. Chang han, de tai lam phat la mot trong nhflng de tai duoc dat ra cap bach vao nhflng nam cuoi thap ky 80, dau 90. Da co r^t nhieu cuoc hoi nghi, hoi thao ve van de nay, trong do viec tiep can, phan tich dua nhi'eu vao cac ly thuyet ve lam phat cfla phuong Tay, dac biet co mot so giai phap da duoc thuc hien trong thflc tien theo cac ly thuyet do... Phuong phap tiep can thong ke duoc phat trien manh va trien khai rong rai. Neu nhu trong cac thdi ky trudc, tren cac bao va tap chi kinh te, da sd cac bai viet nang ve trinh bay ly thuyet trflu tuong thi trong nhflng nam cuoi thap ky 80, dau 90, so luong bai mang tinh thong ke, tong ket thuc ti^n chiem ty trong ldn hon nhi'eu. Phuong phap nghien cflu mdi va cach tiep can toan dien (he thong) ra ddi tfl thuc tien (m ac dfl trudc dd d Lien X o da duoc ndi nhi'eu trong ly thuyet. nhung thflc te khong duoc ap dung trong cuOc song, ke ca d nude ta) va chinh nhd su doi mdi tu duy kinh te nhu vay ma nhieu van de kinh te da duoc giai quvet mot cach dung dan, dan dua nen kinh te nude ta thoat khoi tinh trang khung hoang. bat on dinh. Day cung chinh la co sd dua den nhflng thanh tuu khac cua ly luan kinh te nude ta trong 10 nam qua. 222
2. Hinh thanh ly luan ve doi moi kinh te o nuoc ta ; m W s v ■■■
phong sue san xuat, khai thac moi tiem nang va the manh cua cac thanh phan kinh te. Phai kien quyet xoa bo co che quan ly tap trung, quan lieu bao cap, chuyen sang co che quan ly phu hop vdi nen .kinh te hang hoa nhieu thanh phan. Tu khang dinh chinh sach kinh te nhieu thanh phan, ly luan kinh te di den chung minh su can thiet phai chap nhan ve co ban co che thi trudng, xoa bd su phan lap giua thi trudng cd td chuc va thi trudng tu do, cham dflt che do tem phieu. Trong viec phe phan cach hieu gian don ve cdng huu trudc day, ly luan kinh te da chung minh rang, cach hieu dd da dong nhat cdng huu ndi chung vdi "cdng huu tren hinh thuc". Dd la thu cdng hflu bi dong nhat vdi "vd chu". Qua phan tich ve doi mdi sd hflu, ly luan kinh te da dua ra he thong cac giai phap cai cach co che quan ly cac xi nghiep quoc doanh. Trudc het can xoa bd che do bao cap, chuyen cac xi nghiep quoc doanh sang che do tu chu, san xuat va kinh doanh theo co che thi trudng. Tuy nhien, trong qua trinh dd, do cdng nghe lac hau. bo may quan ly cong kenh, bd ngd trudc mdi trudng mdi nen khong it xi nghiep da dflng trudc su pha san. Vi vay can tien hanh tflng budc, dan dan. Nha nude can hudng dSn, khong buong long quan ly. Ve lau dai phai cd phan hoa doi vdi mot bo phan cac xi nghiep quoc doanh. phai phan loai cac xi nghiep quoc doanh de cd ddi sach hop lv doi vdi tflng loai. 224
Doi vdi he thong tai chinh - tien te, cung phai tung budc cai tien. He thong ngan hang phai td chuc lai. Tach biet chuc nang quan ly va chuc nang kinh doanh, hinh thanh he thong ngan hang hai cap... Trong nong nghiep, thuc hien co che khoan mdi den ho. Tung budc doi mdi hoat dong cac hop tac xa. Khuyen khich phat trien cac hop tac xa kieu mdi, tung budc xay dung nen nong nghiep sinh thai Viet Nam. Trong quan he kinh te doi ngoai, ly luan kinh te da tim ra cac khuyet tat cua mo hinh "kinh te khep kin" va quan he kinh te quoc te "hanh chinh - bao cap" trudc day va chung minh su can thiet xay dung mo hinh kinh te md. Viet Nam can tang cudng san xuat hang xuat khau, tham gia tich cuc vao phan cdng lao dong quoc te, khuyen khich dau tu nude ngoai. Co the ndi qua trinh doi mdi he thong ly luan kinh te cua nude ta 10 nam qua trudc het la qua trinh hinh thanh ly luan ve doi mdi kinh te, la he thong quan diem va giai phap, budc di cho qua trinh ddi mdi kinh te. Nhd do lv luan kinh te da gop phan dang ke dua nude ta thoat khoi khung hoang va di vao giai doan mdi vung tin hon. 3. Xay dirng ly luan ve ca che kinh te thi trirang theo dinh hirang XHCN Ddi mdi kinh te la xoa bd co che tap trung quan lieu bao cap va xay dung co che kinh te mdi. Do chinh la co che thi trudng theo dinh hudng XHCN. 225
Cung vdi viec hinh thanh ly luan ve doi mdi kinh te, khoa hoc kinh te trong thap ky qua da budc dau nghien cuu, xay dung mo hinh kinh te thi trudng theo dinh hudng XHCN 6 Viet Nam. Trudc het, cac khoa hoc kinh te, ly luan kinh te lam ro noi dung cua n'en kinh te thi trudng. Dd la nen kinh te trong dd cac tac nhan kinh te cd tinh d 0c lap tuong doi vdi nhau va can ban gan vdi nhau khong phai bang menh lenh hanh chinh, trao ddi hien vat, ma thong qua thi trudng, bang quan he hang hoa - tien te. Canh tranh va hoat dong cua quy luat gia tri, quy luat cung c'au la nhung quy luat co ban chi phoi trong n'en kinh te. Khoa hoc kinh te da chung minh rang, kinh te thi trudng khong phai pham tru rieng cua chu nghia tu ban ma la ket qua phat trien lau dai cua xa hoi loai ngudi. Kinh te thi trudng va chu nghia tu ban khong dong nhat vdi nhau. Ket luan chung do cua khoa hoc kinh te, ly luan kinh te dan dan da xoa di duoc tu tudng, tam ly ky thi kinh te thi trudng von an sau bam de trong xa hoi ta thdi ky trudc do. Day la thanh cong khong nhd cua ly luan kinh te. Til viec xoa bd thai do ky thi vdi kinh te thi trudng, ly luan kinh te da chung minh duoc rang, trong dieu kien nude ta hien nay, phat trien kinh te thi trudng la hinh thuc xa hoi hoa san xuat nhanh nhat va co hieu qua nhat 226
Tren co sd tiep thu cac ly thuyet kinh te thi trudng cua phuong Tay, ly luan kinh te Viet Nam da nhanh chong pho bien kien thuc ve kinh te thi trudng trong xa hoi. Mac du vay, trong qua trinh dua noi dung ly luan ve kinh te thi trudng vao cuoc song, chung ta da vap phai khong it kho khan, bd ngd. Da co nhflng luc co ngudi nghi rang, hinh nhu Viet Nam khong phai manh dat co the dung hop vdi kinh te thj trudng. Nhieu hien tuong kinh te da diln ra trai vdi du kien cua chung ta. Nhung ly luan kinh te da kip rut ra ket luan, rang qua trinh xay dung co che thi trudng la qua trinh lau dai, khong the nong voi. Dong thdi, cung co nhi'eu md hinh, nhieu hinh thflc kinh te thi trudng vdi nhung dac diem rieng cua nd. Da xuat hien nhi'eu cdng trinh, bai bao viet ve van d'e nay, trong dd cd ca y kien tao bao ve md hinh kinh te thi trudng "mang mau sac" Viet Nam. Thuc te, chinh tu tudng nay sinh trong ly luan kinh te Viet Nam nhung nam qua nay da gop phan quan trong vao y chi vuot kho, tim tdi, khai pha cai mdi tren con dudng phat trien cfla n'en kinh te Viet Nam. Kinh te thi trudng bao gid cung chua dung nhung khuyet tat von cd cfla nd. Va day cung la mot trong nhung yeu td tao ra tam ly "sd" kinh te thi trudng trudc day. Ly luan kinh te trong nhflng nam qua da tap trung lam ro cac khuyet tat cfla kinh te thi trudng, dong thdi chi ra nhflng bieu hien sinh dong cua nd d Viet Nam. Tuy nhien. nghien cflu khuyet tat cfla kinh te thi trudng khong phai de "so". 227
ma de co nhung chinh sach dieu chinh kip thdi. Tren cd sd tiep thu kinh nghiem cua the gidi, ly luan kinh te da chi ra vai trd cua Nha nude trong viec khac phuc va han che cac khuyet tat cua kinh te thi trudng. Do dd, hinh thuc kinh te thi trudng ma chung ta xay dung khong phai hinh thuc kinh te thi trudng tu do canh tranh, ma la hinh thuc kinh te thi trudng cd su quan ly, dieu tiet cua Nha nude. Vai trd cua Nha nude duoc the hien ngay tu dau khi chung ta mdi budc vao xay dung kinh te chu khong chi d giai doan phat trien cao cua nd. Day cung la diem mdi nUa cua ly luan kinh te Viet Nam nhung nam qua so vdi ly luan kinh te d Lien Xd, trong dd pho bien ly thuyet cho rang khi mdi chuyen sang kinh te thi trudng phai thuc thi n'en kinh te thi trudng tu do canh tranh. Ly luan kinh te 10 nam qua cung chung minh rang, chu nghi^f xa hoi va kinh te thi trudng khong phai la nhflng pham tru doi lap nhau. Day cflng la mot thanh qua ly luan rat mdi. Tfl trudc den nay, CNXH thudng duoc coi la xa hoi phi thi trudng. Quan diem cap tien nhat cho rang, kinh te thi trudng cdn ton tai trong CNXH, thi cung chi coi dd nhu "tan du" cua xa hoi cu, khong thuoc pham trfl XHCN. The ma trong nhflng nam qua mot sd nha ly luan Viet Nam da khang dinh rang, CNXH va kinh te thi trudng la nhung pham tru gan vdi nhau. Mac dfl d day cdn ton tai mot sd cach hieu khac nhau (chang han cd quan diem cho rang kinh te thi trudng la phuong tien de dat tdi muc tieu 228
XHCN, trong khi co quan diem cho ban than kinh te thi truong co noi dung nao do thuoc ve pham tru XHCN...). Nhflng khang dinh do da gop phan tich cuc vao qua trinh thuc hien chu truong xay dung n'en kinh te thi trudng dinh hudng XHCN d nude ta. Dac biet ly luan kinh te phe phan cach hieu cu ve quan he gifla co che ke hoach hoa va co che thi trudng, dong nhat ke hoach hoa tap trung quan lieu, menh lenh hanh chinh vdi chfl nghia xa hoi. Dd la cach hieu ke hoach hoa chfl quan, may moc. Dung la chu nghia xa hoi phai cd ke hoach cao, trong dd cd ke hoach tap trung cfla Nha nude. Nhung ban than thi trudng cflng la doi tuong cfla ke hoach. Khi thi trudng trd thanh doi tudng cfla ke hoach thi ro rang khong the chi dflng bien phap menh lenh hanh chinh de thflc hien ke hoach va cdng tac^ke hoach hoa cung ddi hdi thai do khach quan, chinh xac hon. Mat khac, noi dung XHCN con the hien d nhieu mat khac. Kinh te thi trudng ludn keo theo su phan hoa giau ngheo, bat cdng xa h 0i, sfl ghe lanh vdi loi ich chung, su tha hoa ve dao dflc, su tuyet doi hoa tu hflu, loi ich rieng, su giam sflt tinh than cong dong... Dinh hudng XHCN chinh la the hien d chd khac phuc va han che nhflng hien tuong dd, trong dd mot trong nhflng dieu kien dam bao la phat trien kinh te nha nude, kinh te tap the (tren nguyen tac hieu qua). Tu thuc tien xay dung va phat trien dat nude, ly luan kinh te da ngay cang lam ro hon noi dung cfla "dinh hudng XHCN". 229
4. Xay dung ly luan cdng nghiep hod, hien dai hod dat nuoc trong thdi ky moi Nude ta thuc hien doi mdi kinh te, xay dung co che thi truong, phat trien dat nude, cuoi cung de di len chu nghia xa hoi. Do dd, nhiem vu trung tam cua thdi ky nay la thuc hien cdng nghiep hoa. Cdng nghiep hoa da duoc chung ta tien hanh suot tu nhung nam dau cua thap ky 60 den nay. Mac du da dat duoc mot sd thanh tuu dang ke, nhung da pham phai nhieu sai lam thieu sot. De giup Dang cd chien luoc cdng nghiep hoa phu hop vdi dieu kien trong nude va quoc te hien nay, chu d'e cdng nghiep hoa ludn duoc dat d trung tam trong ly luan kinh te suot 10 nam qua. Tren co sd tong ket kinh nghiem trong nude va nude ngoai, dac biet la cac nude trong khu vuc, ly luan kinh te da lam ro nhUng han che, sai lam cua qua trinh cdng nghiep hoa d nude ta thdi ky trudc doi mdi. Vdi quan diem "uu tien" phat trien cdng nghiep nang, de cao quy md ldn va khong chu trong trudc het den nieu qua da dan den co cau dau tu bat hop ly, lang phi nhan tai, vat luc. sue dan de cdng nghiep hoa... Quan niem cdng nghiep hoa dd la ap dung may moc quan diem cdng nghiep hoa d Lien Xd trudc day. Nd khong phu nop vdi mot nude tieu nong, lac hau nhu Viet Nam va khong phu hop vdi cac dieu kien cua cuoc cach mang cdng nghe hien dai dang dien ra tren the gidi. Ly luan kinh te da chung minh su can thiet phai thuc hien chien luoc cdng nghiep hoa mdi d Viet Nam. Dd la con 230