Nâng cao chất lượng giảng dạy Giáo dục quốc phòng và an ninh trong các trường đại học, cao đẳng ở nước ta hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hiện nay, trước yêu cầu bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh hội nhập và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, nhất là trước những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và của những vấn đề toàn cầu, đòi hỏi phải tiếp tục nâng cao chất lượng Giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên, học sinh một cách toàn diện (bao gồm cơ sở vật chất, chất lượng giảng dạy, nội dung chương trình, chú trọng xậy dựng nâng cao hứng thú cho người học, ….) đó là những nội dung cần thiết để nâng cao hiệu quả trong công tác GDQP - AN hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nâng cao chất lượng giảng dạy Giáo dục quốc phòng và an ninh trong các trường đại học, cao đẳng ở nước ta hiện nay

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH TRONG CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG Ở NƯỚC TA HIỆN NAY Cao Thị Thúy Hoa1, Trịnh Phước Thành1, Nguyễn Xuân Tý1 1. Khoa Công nghiệp Văn hóa, Trường Đại học Thủ Dầu Một TÓM TẮT Giáo dục quốc quốc phòng và an ninh là một bộ phận của nền giáo dục quốc dân, giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong công tác quốc phòng, an ninh của Đảng và Nhà nước ta. Hiện nay, trước yêu cầu bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh hội nhập và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, nhất là trước những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và của những vấn đề toàn cầu, đòi hỏi phải tiếp tục nâng cao chất lượng Giáo dục quốc phòng và an ninh cho sinh viên, học sinh một cách toàn diện ( bao gồm cơ sở vật chất, chất lượng giảng dạy, nội dung chương trình, chú trọng xậy dựng nâng cao hứng thú cho người học, ….) đó là những nội dung cần thiết để nâng cao hiệu quả trong công tác GDQP -AN hiện nay. Từ khóa: Giáo dục quốc phòng và an ninh, nâng cao chất lượng, sinh viên. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Giáo dục quốc phòng và an ninh (GDQP&AN) cho sinh viên là chủ trương lớn đã được Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm. Ngay khi đất nước giành được độc lập, tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho học sinh nhân ngày khai trường, trong đó có đoạn: “Đối riêng với các em lớn, tôi khuyên thêm một điều này: chúng ta đã đánh đuổi bọn thực dân, chúng ta đã giành được độc lập. Nhưng giặc Pháp còn lăm le quay lại. Chúng ỷ vào kẻ khác mạnh hơn mà gây sự với ta. Tất nhiên chúng sẽ bị bại, vì tất cả quốc dân ta đoàn kết chặt chẽ và một lòng chiến đấu cho giang sơn Tổ quốc. Phải sẵn sàng mà chống quân giặc cướp nước, đấy là bổn phận của mỗi công dân. Các em lớn chưa hẳn đến tuổi phải gánh công việc nặng nhọc ấy, nhưng các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các Hội cứu quốc để tập luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ nhàng trong cuộc phòng thủ đất nước” [1, tr.71,72]. Bức thư này không chỉ thể hiện sự quan tâm của Người đối với sự nghiệp giáo dục cho thế hệ trẻ, mà còn thể hiện rõ nét tư tưởng về giáo dục ý thức công dân trong giữ gìn và bảo vệ độc lập, tự do của Tổ quốc. Quan điểm nhất quán của Người là “dựng nước phải đi đôi với giữ nước”. Nhận thấy vị tri, vai trò quan trọng của công tác GDQP&AN trong việc giáo dục cho sinh viên lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống của dân tộc; trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về quốc phòng và an ninh và những kỹ năng quân sự cần thiết, để sinh viên nhận thức đầy đủ hơn quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Vì vậy, trong thời gian qua, các trung tâm GDQP&AN của các trường đại học trong cả nước luôn quán triệt và tổ chức thực hiện tốt mọi chỉ thị, nghị quyết của Đảng và Nhà nước về công tác GDQP&AN; các trung tâm GDQP&AN tại các trường đại học, cao đẳng trong cả nước đã tìm ra nhiều chủ trương, biện pháp để nâng cao chất lượng GDQP&AN cho sinh viên như: không ngừng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, tích cực đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy, tăng cường mua sắm trang thiết bị dạy học phục vụ cho việc dạy học… Vì vậy, chất lượng GDQP&AN tại các trường đại học, cao đẳng ở nước ta không ngừng được nâng lên. Tuy nhiên, hiện nay trước yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, sự tác động của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, ảnh hưởng của những vấn đề toàn cầu, nhất là ảnh hưởng to lớn của đại 15
dịch COVID 19 đến mọi lĩnh vực trong đó có lĩnh vực giáo dục… Đòi hỏi chúng ta tiếp tục phải tìm ra các chủ trương, biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học GDQP&AN trong giai đoạn mới. 2. NỘI DUNG 2.1. Thực trạng chất lượng GDQP&AN cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở nước ta Trong những năm qua, quán triệt và thực hiện tốt quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước ta về vai trò của môn học GDQP&AN trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đặc biệt là trong Điều 4, Chương 1 Luật GDQP&AN: “Giáo dục cho công dân về kiến thức quốc phòng và an ninh để phát huy tinh thần yêu nước, truyền thống dựng nước và giữ nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, nâng cao ý thức, trách nhiệm, tự giác thực hiện nhiệm vụ quốc phòng và an ninh, bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa” [3]. Công tác GDQP&AN cho học sinh, sinh viên đã được triển khai thực hiện nghiêm túc, ngày càng đi vào chiều sâu và đạt kết quả tích cực. Điều đó tiếp tục khẳng định chủ trương chiến lược đúng đắn của Đảng, Nhà nước về công tác GDQP&AN nói chung, cho học sinh, sinh viên nói riêng. Các các trung tâm GDQP&AN đã quán triệt sâu sắc và cụ thể hóa các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, nghị định của Chính phủ, thường xuyên bám sát sự chỉ đạo của Bộ Quốc phòng; Bộ giáo dục và đào tạo; Vụ Giáo dục Quốc phòng mà trực tiếp là các trường đại học, cao đẳng ở nước ta để xây dựng nội dung, chương trình, đề cương môn học đúng quy định, sát với tình hình thực tiễn của đơn vị và không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng giảng dạy môn học GDQP&AN cho sinh viên. Bên cạnh đó, các trung tâm đã chủ động khắc phục những khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị, sự thiếu hụt về đội ngũ giáo viên nên chất lượng GDQP&AN của các trung tâm luôn đảm bảo tốt mục tiêu đề ra. Sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở nước ta ngoài việc được trang bị các kiến thức, kỹ năng quân sự, còn trực tiếp được rèn luyện, trải nghiệm trong môi trường quân sự. Đây là điều kiện, cơ sở quan trọng để sinh viên hình thành nhân cách, tính tổ chức, tính kỷ luật, đảm bảo phát triển toàn diện. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên công tác GDQP&AN cho sinh viên ở các trung tâm vẫn còn những hạn chế, đặc biệt là khó khăn về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học. Hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, thao trường, bãi tập chưa đáp ứng được yêu cầu đặc thù của môn học, trong khi đó, số lượng sinh viên lớn, gây nhiều khó khăn trong quá trình tổ chức thực hiện môn học, nhất là các nội dung thực hành. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch, đào tạo bồi dưỡng có mặt còn hạn chế, cơ cấu tổ chức chưa được kiện toàn đầy đủ theo quy chế tổ chức và hoạt động của các trung tâm GDQP&AN. Mặt khác, đối tượng sinh viên ở các trường đại học, cao đẳng ở nước ta tuy là lực lượng hùng hậu, có sức khỏe, trình độ học vấn, có tiềm năng sáng tạo, có khả năng tiếp cận và làm chủ khoa học kỹ thuật hiện đại nhưng do tuổi đời còn trẻ, hầu hết mới rời ghế nhà trường phổ thông, kinh nghiệm sống, sự trải nghiệm thực tiễn còn ít… Do đó, không ít sinh viên đã và đang bị tác động to lớn bởi cơ chế thị trường, có những biểu hiện xuống cấp về lối sống, dễ bị kẻ xấu kích động, lôi kéo. Đồng thời nhận thức vị trí, vai trò về công tác GDQP&AN của một bộ phận sinh viên chưa đầy đủ dẫn đến động cơ, trách nhiệm trong học tập chưa cao. Hiện nay và trong những năm tới, sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc đứng trước cơ hội, thuận lợi và thách thức đan xen; tranh chấp chủ quyền, lãnh thổ, biển, đảo, can thiệp vũ trang, chiến tranh cục bộ diễn biến phức tạp, khó lường; thách thức an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng. Cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 sẽ tác động, ảnh hưởng sâu sắc tới quốc phòng, an ninh của từng quốc gia và cộng đồng quốc tế. Những thành tựu, tiến bộ vượt bậc về khoa học công nghệ sẽ tạo ra nhiều loại vũ khí, trang bị kỹ thuật thế hệ mới, công nghệ cao, làm xuất hiện các hình thái chiến tranh, phương thức tác chiến mới. Bên cạnh đó, các thế lực thù địch vẫn đang ráo riết chống phá cách mạng nước ta, với âm mưu, thủ đoạn mới hết sức nguy hiểm, tinh vi... Thực tế đó vừa là khó khăn, vừa đặt ra yêu cầu cao đối với công tác GDQP&AN nói chung, cho học sinh, sinh viên nói riêng. 2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng GDQP&AN cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở nước ta hiện nay Để nâng cao chất lượng công tác GDQP&AN cho sinh viên tại các trường đại học, cao đẳng, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác này, góp phần thực hiện có hiệu quả Luật GDQP&AN 16
đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ nhiều nội dung, giải pháp trong đó cần chú trọng thực hiện tốt một số vấn đề cơ bản sau: Một là, nâng cao nhận thức, trách nhiệm, phát huy tính tích cực, tự giác của sinh viên trong quá trình tham gia học tập môn GDQP&AN. Đây là giải pháp có ý nghĩa quyết định trực tiếp đến việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác GDQP&AN cho sinh viên ở các trường đại học và cao đẳng ở nước ta hiện nay. Bởi vì, sinh viên là chủ thể của quá trình nhận thức, trực tiếp lĩnh hội, chuyển hoá tri thức chính trị, quân sự, quốc phòng thành nhận thức, tình cảm, niềm tin, ý chí quyết tâm thực hiện nhiệm vụ. Trong thời kỳ bùng nổ thông tin, học sinh, sinh viên dễ dàng tiếp cận với nhiều thông tin khác nhau trên các phương tiện thông tin đại chúng, internet, mạng xã hội... Đây cũng là môi trường thuận lợi để các thế lực thù địch, tổ chức khủng bố, phản động triệt để lợi dụng tuyên truyền, xuyên tạc đường lối lãnh đạo của Đảng, nói xấu chế độ nhằm kích động, lôi kéo thế hệ trẻ. Hiện nay, các thế lực phản động, cơ hội chính trị đã lấy danh nghĩa “yêu nước”, lợi dụng mạng xã hội, ngấm ngầm tuyên truyền, kích động, lôi kéo tụ tập đông người, gây mất ổn định an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Cùng với đó, việc tuyên truyền, khuyếch trương, tuyệt đối hóa sức mạnh, uy lực của các loại vũ khí thế hệ mới, công nghệ cao,… đã tác động không nhỏ tới nhận thức, niềm tin của thế hệ trẻ vào sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, làm xuất hiện tư tưởng hoài nghi, thiếu tin tưởng vào đường lối quân sự, quốc phòng, nghệ thuật quân sự, vũ khí, trang bị hiện có. Để phát huy tốt vai trò, tính tích cực tự giác của sinh viên, các tổ chức, lực lượng giáo dục cần phải thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục nâng cao tinh thần yêu nước, tinh thần sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, làm cho sinh viên hiểu rõ vị trí, vai trò của GDQP&AN trong sự nghiệp cách mạng. Để thực hiện tốt vấn đề này, đòi hỏi ban lãnh đạo các trường đại học, cao đẳng cần xác định đúng chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo tăng cường các hoạt động giáo dục cho sinh viên về về quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về GDQP&AN, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo về GDQP&AN như thông qua các buổi sinh hoạt đoàn hội, thông qua các cuộc thi tìm hiểu, qua hệ thống băng rôn, khẩu hiệu… nhằm tác động đến nhận thức, tình cảm của sinh viên để họ biến thành quyết tâm, ý chí vượt qua mọi khó khăn, hoàn thành tốt nhiện vụ học tập, rèn luyện của mình. Ngoài ra, để nâng cao vai trò, trách nhiệm của sinh viên, chúng ta cần tiến hành động viên khen thưởng kịp thời cả về vật chất và tinh thần như: trao phần thưởng cho những em có kết quả xuất sắc khi kết thúc môn học, biểu dương các em có nhiều nỗ lực trong học tập rèn luyện để nêu gương cho các sinh viên. Từ đó tạo khí thế và động cơ thi đua học tập, rèn luyện tích cực, khơi dậy tinh thần ham học, phát huy tối đa tính tích cực, tự giác học tập, rèn luyện của sinh viên, qua đó hạn chế được những tiêu cực, thụ động trong quá trình lĩnh hội kiến thức quốc phòng của họ. Không ngừng nâng cao trình độ kiến thức quân sự và năng lực hoạt động quốc phòng, tạo điều kiện cho sinh viên hoàn thành tốt chức trách nhiệm vụ công tác của mình. Hai là, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên GDQP&AN. Để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ giảng môn học GDQP&AN trước yêu cầu mới của sự nghiệp đổi mới giáo dục cần nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên quốc phòng và an ninh. Đây vừa là mục tiêu, vừa là yếu tố quan trọng, quyết định chất lượng giảng dạy môn học GDQP&AN ở các trung tâm cả trước mắt và lâu dài. Trên cơ sở Luật GDQP&AN, Luật số: 30/2013/QH13 được Quốc Hội thông qua ngày 19/6/2013; Quyết định 1841/QĐ-TTG ngày 18-11-2020 của Thủ tướng Chính phủ về “Bổ sung quy hoạch hệ thống trung tâm GDQP&AN thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Các trung tâm cần chủ động xây dựng, hoàn thiện cơ cấu tổ chức, biên chế đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, trong đó chú trọng phát triển đội ngũ giáo viên cơ hữu, phù hợp với tình hình thực tiễn của các trung tâm và Các trường đại học, cao đẳng ở nước ta. Đội ngũ giáo viên quốc phòng và an ninh cần phải được tuyển chọn, bồi dưỡng, nâng cao trình độ, năng lực chuyên môn bằng những biện pháp như tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, sử dụng công nghệ thông tin phục vụ dạy học, ứng dụng các hình thức tiên tiến vào công tác bồi dưỡng giáo viên. Có thể bồi dưỡng cho giáo viên chủ động tham gia các hình thức đào tạo tiên tiến, đào tạo trực tuyến, để vừa nâng cao trình độ, vừa tiếp cận các mô hình dạy học mới, qua đó giúp họ bổ sung kiến 17
thức, đa dạng hóa các hình thức giảng dạy. Trong thời gian tới, các mô hình giảng dạy trực tuyến sẽ được ứng dụng trong đào tạo đại học, đặc biệt là sau khi ảnh hưởng của dịch bệnh COVID 19 thì xú thế này đang diễn ra mạnh mẽ trong lĩnh vực giáo dục của thế giới cũng như Việt Nam, thì việc dạy học môn GDQP&AN cũng không phải ngoại lệ. Đồng thời, cần nhân rộng mô hình liên kết giữa các trung tâm GDQP&AN của các trường đại học, cao đẳng với các đơn vị quân đội, công an để trao đổi kinh nghiệm, tập huấn nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy. Mỗi giáo viên phải thường xuyên trau dồi phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, phải tự học tập và rèn luyện để có năng lực chuyên môn cao, nắm bắt được những thành tựu mới của khoa học công nghệ để kịp thời ứng dụng vào công tác giảng dạy. Đồng thời, các cơ quan chức năng cần xây dựng và hoàn thiện bộ tiêu chí về năng lực riêng biệt cho đội ngũ giáo viên quốc phòng và an ninh. Trên cơ sở đó, các trường xây dựng chiến lược phát triển đối với đội ngũ giáo viên cho phù hợp với nhu cầu của đơn vị. Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, giáo viên, cùng với tăng cường tuyển chọn, kiểm soát chất lượng nguồn đầu vào và đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng, các trung tâm căn cứ vào tình hình thực tiễn, đặc thù hoạt động của mình, chủ động xây dựng hệ thống những kỹ năng sư phạm cần thiết, như: thiết kế bài giảng, tổ chức điều khiển, định hướng hoạt động, giải quyết các tình huống sư phạm,… và tiến hành tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ, giáo viên. Mặt khác, tăng cường hoạt động phương pháp, duy trì dự giờ, bình giảng, hội giảng để đội ngũ cán bộ, giáo viên học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, phương pháp giảng dạy. Hằng năm, các trung tâm cần tổ chức tốt hội thi giáo viên giỏi, cán bộ quản lý giỏi, xác định đây là một hướng quan trọng để bồi dưỡng, nâng cao năng lực toàn diện cho đội ngũ cán bộ, giáo viên. Để đạt hiệu quả cao, trên cơ sở nội dung quy định của Bộ Giáo dục và Đ”ào tạo, các trung tâm chủ động điều chỉnh nội dung thi cho phù hợp, hướng mục tiêu vào nâng cao trình độ tổng hợp, năng lực và phương pháp, kỹ năng sư phạm cho đội ngũ cán bộ, giáo viên. Bên cạnh đó, các trung tâm cần chủ động liên kết với các khoa, bộ môn của các đơn vị đào tạo trong các trường đại học, cao đẳng ở nước ta hoặc các trường đại học, cao đẳng trong khu vực để tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng sư phạm, tin học, ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên; đồng thời, động viên, khuyến khích và tạo điều kiện cho cán bộ, giáo viên học tập, nghiên cứu cập nhật những kiến thức, thông tin mới về quốc phòng và an ninh để không ngừng nâng cao trình độ. Cùng với đó, cơ quan chức năng của các bộ chủ quản cần tham mưu, đề xuất, xây dựng và trình phê duyệt, ban hành các cơ chế, chính sách đãi ngộ phù hợp để đội ngũ cán bộ, giáo viên tại các trung tâm yên tâm, gắn bó với công việc. Ba là, nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung nội dung, chương trình GDQP&AN cho học sinh, sinh viên phù hợp với sự phát triển của thực tiễn. Những năm qua, nội dung, chương trình GDQP&AN cho học sinh, sinh viên đã có sự đổi mới, cập nhật một số nội dung cần thiết. Thông tư 03/2017/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã định hướng đưa một số nội dung vào chương trình, như: An ninh phi truyền thống và đấu tranh phòng, chống các đe dọa an ninh phi truyền thống ở Việt Nam; thực hành sử dụng một số loại vũ khí Việt Nam... Tuy nhiên, nội dung, chương trình hiện nay vẫn còn mất cân đối giữa lý thuyết với thực hành, chưa có tính liên thông; có nội dung chưa thật sự phù hợp với cấp học, chuyên ngành đào tạo và cơ sở vật chất hiện có của các cơ sở giáo dục, như: kỹ thuật bắn súng ngắn, trung đội bộ binh tiến công, phòng ngự... Và hiện nay, thực hiện theo Thông tư số 05/2020/TT-BGDĐT ngày 18 tháng 3 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về “Chương trình GDQP&AN trong trường trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm, cao đẳng sư phạm và cơ sở giáo dục đại học”. Do đó, hiện nay Chương trình GDQP&AN cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở nước ta được chia làm 4 học phần với tổng thời lượng là 165 tiết. Như vậy, hiện nay môn học này có một lượng kiến thức rất lớn, rất đa dạng, phong phú. Vì vậy, để theo kịp sự phát triển thực tiễn, đáp ứng mục tiêu của môn học, cần tiếp tục điều chỉnh, bổ sung nội dung, chương trình GDQP&AN cho học sinh, sinh viên, nhất là cập nhật những quan điểm, tư duy mới về quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc của Đảng, được cụ thể hóa trong các nghị quyết, hệ thống các chiến lược quốc gia, chiến lược chuyên ngành và pháp luật về quốc phòng vừa được ban hành. Đồng thời, phân tích làm rõ những kiến thức cơ bản, chuyên biệt về hoạt động quân sự, quốc phòng, an ninh, đảm bảo tích hợp liên ngành theo hướng hiện đại, liên thông, 18
phù hợp với đối tượng, cấp học, bậc học, ngành nghề đào tạo và mục tiêu của Luật GDQP&AN. Cùng với đó, cần phân bố lại thời gian môn học theo hướng tăng thời gian huấn luyện kỹ năng thực hành, các hoạt động bổ trợ, nhất là tham quan, học tập tại các đơn vị Quân đội. Đi đôi với đổi mới nội dung, chương trình giảng dạy, cần đổi mới nội dung tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, giáo viên GDQP&AN ở các cơ sở giáo dục, các trung tâm GDQP&AN. Thực tế hiện nay, chương trình, nội dung tập huấn, bồi dưỡng hằng năm cho đội ngũ này chậm đổi mới, chưa cập nhật kịp thời sự phát triển của thực tiễn; chưa phân loại đối tượng để có nội dung tập huấn, bồi dưỡng cho phù hợp dẫn đến kết quả còn hạn chế. Bởi vậy, cùng với việc cập nhật kịp thời, bổ sung sự phát triển mới của nhiệm vụ quốc phòng và an ninh, bảo vệ Tổ quốc vào nội dung giảng dạy, các trung tâm cần đẩy mạnh đổi mới nội dung, chương trình, gắn với đổi phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá cho giáo viên, phương pháp học của sinh viên theo hướng thiết thực, hiệu quả, phù hợp với đối tượng sinh viên và sự phát triển của nhiệm vụ quốc phòng và an ninh. Trên cơ sở chương trình quy định, từng giáo viên cần đề cao trách nhiệm, tích cực, chủ động nghiên cứu điều chỉnh, bổ sung nội dung (học phần, chuyên đề) GDQP&AN cho phù hợp với tình hình thực tiễn; trong đó, tập trung cả phần kiến thức quốc phòng và an ninh (lý thuyết) và kỹ năng quân sự (thực hành). Cụ thể cần tập trung vào các chuyên đề: Xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân; Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân; Kết hợp kinh tế với quốc phòng; Phòng, chống chiến lược “Diễn biến hòa bình”; Xây dựng và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, biên giới quốc gia; Về dân tộc, tôn giáo; Chống tội phạm, tệ nạn xã hội. Đây là những chuyên đề mà nội dung của nó đã có sự phát triển mới trong thời gian qua. Trên cơ sở điều chỉnh, bổ sung về nội dung, cần điều chỉnh cơ cấu thời gian của các học phần cho hợp lý, nhưng không được rút ngắn tổng thời gian của chương trình quy định; trong đó, chú trọng tăng thời gian đối với những chuyên đề, nội dung trọng tâm, trọng điểm. Bên cạnh đó, cần hết sức tránh việc lợi dụng “đổi mới” nội dung, chương trình để cho sinh viên “học tủ” một số nội dung kỹ năng quân sự và kiến thức quốc phòng và an ninh để đối phó với công tác kiểm tra, thanh tra, hoặc lấy “thành tích” trong các cuộc thi, kiểm tra, đánh giá kết quả. Bốn là, tích cực đổi mới phương pháp dạy - học môn học GDQP&AN theo hướng hiện đại. Do tính đặc thù môn học GDQP&AN thường “khô cứng”, người học dễ nhàm chán, bởi vậy bên cạnh đổi mới nội dung, chương trình cần đẩy mạnh đổi mới phương pháp theo hướng phát huy tính sáng tạo, tích cực của người học. Theo đó, trước hết cần nâng cao chất lượng soạn giáo án, ứng dụng công nghệ thông tin vào nghiên cứu, trao đổi, cập nhật, khai thác thông tin, tư liệu trong biên soạn giáo án điện tử, mô phỏng các tình huống chiến đấu, động tác kỹ thuật, chiến thuật bộ binh, trường bắn và đưa những hình ảnh, thông tin mới về hoạt động quốc phòng và an ninh vào bài giảng, tạo sự sinh động, hấp dẫn, lôi cuốn người học qua từng chuyên đề. Mặt khác, trong quá trình lên lớp, giáo viên cần sử dụng nhiều phương pháp giảng dạy, huấn luyện, tích hợp hóa các phương pháp dạy - học trong cùng một bài giảng; khắc phục lối truyền thụ một chiều theo kiểu độc thoại, tăng tính đối thoại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, rèn luyện cho sinh viên năng lực tư duy, vận dụng kiến thức vào thực hành và thông qua thực hành để tiếp thu kiến thức lý thuyết. Các trung tâm cần xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động ngoại khóa trong thời gian sinh viên học tập tại Các trung tâm, như: tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, nói chuyện truyền thống, hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao và tham gia các hoạt động xã hội,... giúp sinh viên tiếp thu kiến thức từ thực tế, gắn học đi đôi với hành, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả môn học GDQP&AN. Trong tương lai, hoạt động dạy - học sẽ ngày càng được hỗ trợ, ứng dụng nhiều thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến. Theo đó, phương pháp dạy - học môn học GDQP&AN dù mang tính đặc thù cao cũng phải đổi mới, phát huy ưu thế của phương tiện dạy học hiện đại; chuyển từ truyền thụ một chiều là chủ yếu như hiện nay sang dạy - học tích cực, tiếp cận năng lực người học. Điều đó đòi hỏi giáo viên không bó buộc trong lượng kiến thức ở giáo trình, tài liệu mà phải biết khai thác, sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ, kỹ năng mô phỏng, hình ảnh, âm thanh vào bài giảng điện tử. Phương pháp này giúp người học được trải nghiệm bài giảng trực quan, sinh động; có cơ hội trình bày quan điểm, ý kiến của mình, kích thích sự say mê, sáng tạo trong học tập. Để đổi mới, thực hiện có hiệu quả phương pháp giảng dạy tích cực, cần đẩy nhanh chuẩn hóa đội ngũ giáo viên, giáo viên 19
cả về phẩm chất chính trị, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng sư phạm, công nghệ thông tin, ngoại ngữ. Đặc biệt, cần sớm mở mã ngành đào tạo sau đại học GDQP&AN, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đặt ra. Hiện nay, học sinh, sinh viên ngày càng có nhiều cơ hội tiếp nhận nguồn kiến thức của bất cứ môn học nào thông qua thiết bị, phương tiện hiện đại, mạng internet,… dẫn đến sự tương tác giữa thầy và trò trở nên “lỏng lẻo”, vai trò của người thầy dễ bị lu mờ nếu không có trình độ, năng lực toàn diện, chuyên sâu. Vì vậy, đội ngũ giáo viên, giáo viên môn GDQP&AN cũng phải tích cực tu dưỡng, rèn luyện, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng sư phạm để chủ động gợi mở, dẫn dắt, định hướng, truyền cảm hứng, động cơ học tập đúng đắn cho học sinh, sinh viên trong quá trình giảng dạy. Cùng với đó, người học cũng phải thay đổi phương pháp học, chuyển từ thụ động tiếp thu kiến thức, kỹ năng sang chủ động nghiên cứu, tìm tòi, ứng dụng những tiến bộ khoa học công nghệ để trau dồi, tích lũy kiến thức, tự hình thành năng lực bản thân. Để đạt kết quả cao, người học phải linh hoạt, sáng tạo trong học tập, tăng cường kết nối với các học viên khác để trao đổi, mở mang hiểu biết. Đồng thời, tích cực rèn luyện, xây dựng ý thức, trách nhiệm trong tự học, tự nghiên cứu và nâng cao kỹ năng làm việc nhóm. Năm là, đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất, từng bước hiện đại hóa trang thiết bị dạy - học đáp ứng yêu cầu phát triển của thực tiễn. Những năm qua, hệ thống cơ sở vật chất ở các các trung tâm GDQP&AN về cơ bản đáp ứng yêu cầu của môn học. Hiện nay, ở các các trung tâm GDQP&AN cho sinh viên đã được đầu tư, trang bị cơ sở vật chất tương đối đồng bộ, nhưng vẫn còn rất nhiều khó khăn, thiếu thốn, như: nơi ăn ở, sinh hoạt, khu vui chơi, giải trí, sân chơi thể thao, thư viện; hệ thống giảng đường, thao trường, bãi tập chưa đạt chuẩn, phòng học chuyên dùng thiếu các thiết bị phục vụ dạy - học, mô hình, học cụ còn ít,… điều đó đã và đang tác động, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả GDQP&AN cũng như khả năng hoàn thành nhiệm vụ của các trung tâm. Để đáp ứng yêu cầu phát triển và đặc thù môn học, cần tiếp tục quan tâm đầu tư đồng bộ, tiến tới chuẩn hóa, hiện đại hóa hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và các mặt bảo đảm khác, đảm bảo cho học sinh, sinh viên thực sự được trải nghiệm môi trường quân sự. Trước mắt, cần tập trung thực hiện có hiệu quả Quyết định 1841/QĐ-TTg, ngày 18-11-2020 của Thủ tướng Chính phủ về “Bổ sung quy hoạch hệ thống các trung tâm GDQP&AN thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050”, đảm bảo nguồn ngân sách, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện các các trung tâm; đầu tư xây dựng hệ thống đường truyền tích hợp, liên kết thông minh, trường bắn ảo, thư viện điện tử và nâng cấp các phòng học chuyên dùng, phòng máy tính, trang thiết bị hiện đại, bảo đảm đủ giáo trình, tài liệu phục vụ công tác giảng dạy, học tập, kiểm tra, đánh giá kết quả. Đặc biệt, cơ quan chức năng của các bộ: Quốc phòng, Giáo dục và Đào tạo, Lao động, Thương binh và Xã hội cần tăng cường phối hợp, chỉ đạo nhằm bảo đảm tốt trang thiết bị, nhất là vũ khí, đạn, phấn đấu tổ chức bắn đạn thật cho sinh viên để rèn luyện bản lĩnh, tâm lý và đánh giá kết quả môn học. Về lâu dài, cần rà soát, sắp xếp lại hệ thống các các trung tâm; điều chỉnh phân luồng liên kết GDQP&AN cho phù hợp trên phạm vi cả nước. Bên cạnh đó, cần có cơ chế, chính sách đãi ngộ hợp lý đối với đội ngũ cán bộ, giáo viên, giáo viên GDQP&AN; xem xét miễn học phí môn học này đối với học sinh, sinh viên. 3. KẾT LUẬN Như vậy, nâng cao chất lượng GDQP&AN cho sinh viên cho sinh viên ở các trường đại học, cao đẳng ở nước ta hiện nay là yêu cầu khách quan và có một vai trò và ý nghĩa rất to lớn trong việc giáo dục và nâng cao ý thức, phẩm chất đạo đức cho sinh viên - thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước. Trong điều kiện đất nước hội nhập và phát triển, việc nâng cao ý thức, trách nhiệm và hiểu biết về kiến thức quốc phòng và an ninh là một nhiệm vụ thiết thực hơn bao giờ hết. Nó sẽ giúp cho khối đại đoàn kết toàn dân và sức mạnh dân tộc không ngừng được củng cố và lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới./. 20
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bác Hồ với giáo dục, Nxb Giáo dục Hà Nội, 2019 2. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự tác động đến phương pháp dạy học ở đại học hiện nay, http://hvcsnd.edu.vn/nghien-cuu-trao-doi/dai-hoc-40/cuoc-cach-mang-cong-nghiep-lan-thu- tu-va-su-tac-dong-den-phuong-phap-day-hoc-o-dai-hoc-hien-nay-5616 3. Luật GDQP&AN 2013 4. Một số vấn đề đặt ra đối với quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc hiện nay, Trung tướng, PGS, TS Đỗ Việt Khoa, https://nhandan.com.vn/tin-tuc-su-kien/mot-so-van-de-dat-ra-doi-voi-quoc- phong-an-ninh-bao-ve-to-quoc-hien-nay-581227/ 5. Thủ tướng Chính phủ (2020). Quyết định về việc “Bổ sung quy hoạch hệ thống trung tâm GDQP&AN thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050”. Quyết định số 1841/QĐ-TTG, ngày 18-11-2020. 6. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (2020). Thông tư về Chương trình GDQP&AN trong trường trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm, cao đẳng sư phạm và cơ sở giáo dục đại học. Thông tư số 05/2020/TT-BGDĐT ngày 18/3/2020. 21