Ngày hi ca giai cp công nhân và nhân dân lao đng thế gii
21:40' 9/5/2011
Cho đ n nay, đã 125 năm trôi qua k t khi ngày 1-5 đ c ch n đ tr thành ngàyế ượ
Qu c t Lao đ ng, ngày đ u tranh c a giai c p công nhân, ngày ngh ng i và bi u ế ơ
d ng l c l ng, ngày h i c a giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng toàn th gi i.ươ ượ ế
Tinh th n và ý nghĩa c a ngày này v n v n nguyên giá tr , và càng tr nên s ng đ ng
h n khi hi n nay hàng lo t các cu c bãi công, bi u tình đang n ra r m r nhi uơ
n c trên th gi i đòi chính ph ph i b o đ m vi c làm, ph n đ i vi c c t gi m trướ ế
c p... đ i v i ng i lao đ ng. ườ
“8 gi làm vi c, 8 gi ngh ng i, 8 gi h c t p” ơ
Năm 1776, t m t n c v n là thu c đ a c a Anh, n c M giành đ c đ c l p và nhanh chóng ti n lên ướ ướ ượ ế
con đ ng t b n ch nghĩa. Đ n n a cu i th k XIX, n c M phát tri n m nh m , kéo theo s xu tườ ư ế ế ướ
hi n c a nhi u thành ph l n, n i b t là thành ph Chi-ca-gô. V i vai trò là trung tâm công nghi p c a
M , t c đ và th i gian lao đ ng c a công nhân Chi-ca-gô luôn đ c đ y t i m c cao nh t. Công nhân ượ
th ng ph i làm vi c t 14 đ n 18 gi trong m t ngày, b t k là nam hay n . Không nh ng th , tr emườ ế ế
cũng ph i làm vi c t i 12 gi m t ngày v.v... Đó là nguyên nhân ch y u n ra các cu c đ u tranh c a ế
giai c p công nhân ch ng l i gi i ch .
Phong trào đ u tranh c a giai c p công nhân M phát tri n t nh đ n l n và bùng lên m nh m t năm ế
1827, g n li n v i s ra đ i và phát tri n c a phong trào Công đoàn. Năm 1868, tr c s đ u tranh ướ
m nh m đòi tăng l ng, gi m gi làm c a giai c p công nhân, gi i c m quy n M bu c ph i thông qua ươ
đ o lu t n đ nh th i gian ngày làm 8 gi đ i v i các c quan, xí nghi p thu c chính ph M . Nh ng các ơ ư
xí nghi p t b n t nhân v n gi ch đ ngày làm vi c t 11 đ n 12 gi . Do v y, đ b o v quy n l i ư ư ế ế
chính đáng c a giai c p công nhân, các t ch c công đoàn M c n ph i có nh ng hành đ ng m nh m
h n n a. Trên tinh th n đó, tháng 1-1884, t i thành ph Chi-ca-gô, Đ i h i Liên đoàn Lao đ ng M đãơ
thông qua Ngh quy t nêu rõ: ế “... T ngày 1 tháng 5 năm 1886, ngày lao đ ng c a t t c các công nhân
s là 8 gi (1) .
Ngày 1-5 đ c ch n là ngày lao đ ng b i đây là ngày b t đ u m t năm k toán t i h u h t các nhà máy,ượ ế ế
xí nghi p M . Vào ngày này, h p đ ng m i gi a ng i th và ng i ch s đ c ký k t. Gi i ch t ườ ườ ượ ế ư
b n có th bi t tr c quy t đ nh c a công nhân mà không ki m c t ch i. Sau khi Ngh quy t Chi-ca- ế ướ ế ế ế
gô đ c thông qua, các công đoàn và báo chí M đã ra s c tuyên truy n v n i dung và ý nghĩa c aượ
Ngh quy t này. Do đó, công nhân h u h t các nhà máy, xí nghi p trên toàn n c M lúc b y gi đã ế ế ướ
nhanh chóng n m đ c tinh th n c a Ngh quy t, t đó tích c c chu n b l c l ng đ đ u tranh n u ượ ế ượ ế
gi i ch không th c hi n đúng ch đ ngày làm 8 gi . ế
V i tinh th n đ u tranh b n b , đ n tr c th i đi m ngày 1-5-1886, công nhân nhi u n i trên n c M đã ế ướ ơ ướ
đ c h ng ch đ ngày làm vi c 8 gi . Tuy nhiên, đ n ngày 1-5-1886, do yêu c u ngày làm vi c 8 giượ ưở ế ế
không đ c gi i ch th c hi n m t cách đ y đ , ngay l p t c, công nhân trên toàn n c M đã ti nượ ướ ế
hành bãi công gây áp l c bu c gi i ch ph i th c hi n yêu sách c a mình. Kh p n i, công nhân bi u ơ
tình mang theo kh u hi u: T hôm nay tr đi, không ng i th nào ph i làm vi c quá 8 gi m t ngày! ườ
Ph i th c hi n 8 gi làm vi c, 8 gi ngh ng i, 8 gi h c t p! ơ . Nh n xét v k t qu đ t đ c trong ngày ế ượ
1-5-1886, b n báo cáo c a Liên đoàn Lao đ ng M vi t: ế “Ch a bao gi trong l ch s n c M l i có m tư ướ
cu c n i d y toàn di n trong qu n chúng công nghi p nh v y... Ý mu n rút ng n ngày làm vi c đã thúc ư
đ y hàng v n ng i lao đ ng tham gia các t ch c công đoàn mà tr c đó h không quan tâm ườ ướ
đ n...”(2)ế.
Ng n l a đ u tranh c a giai c p công nhân lan truy n nhanh chóng làm cho xã h i M r i vào tình tr ng ơ
h n lo n. Nh ng m nh m nh t, sôi đ ng nh t là cu c đ u tranh c a công nhân thành ph Chi-ca-gô. ư
Trong ngày 1-5-1886, kho ng 40.000 công nhân Chi-ca-gô đã ngh vi c ra đ ng bi u tình, đòi ngày làm ườ
vi c 8 gi (3). Nh m ngăn ch n làn sóng đ u tranh c a công nhân Chi-ca-gô, gi i ch M đã cho báo chí
đ a tin đe d a: ư “N tù và lao đ ng kh sai m i là bi n pháp duy nh t có th dùng đ c đ gi i quy t ượ ế
v n đ xã h i”(4) . Nh ng hành đ ng đó không th d p t t đ c khí th đ u tranh c a giai c p côngư ượ ế
nhân, mà ng c l i càng làm tăng thêm mâu thu n gi a giai c p công nhân và gi i ch . ượ
Chi u ngày 3-5-1886, kho ng 8.000 công nhân bãi công đã đ ng ch c a nhà máy M c-coóc-ních, đ
ph n đ i nh ng k chi m g c a công nhân. Đ i phó v i cu c bi u tình, gi i ch nhà máy đã câu k t ế ế
v i c nh sát đàn áp công nhân làm 6 ng i b ch t và h n 50 ng i b th ng. Hành đ ng đàn áp dã ườ ế ơ ườ ươ
man c a gi i ch càng làm cho lòng căm ph n c a giai c p công nhân dâng lên cao đ . Theo l i kêu g i
c a các th lĩnh công đoàn, 15.000 công nhân đã ti n hành cu c mít-tinh ph n đ i s kh ng b c a th ế ế
l c c m quy n và gi i ch . L i d ng c h i này, gi i ch đã ném m t qu bom vào l c l ng c nh sát ơ ượ
làm b ch t và b th ng m t s ng i; đ ng th i, h l nh x súng vào đoàn bi u tình, gây ra m t trong ế ươ ườ
nh ng th m k ch đau lòng nh t trong l ch s giai c p công nhân th gi i. Nhi u công nhân đã b ch t ế ế
b th ng, m t s th lĩnh công đoàn b b t và x t . ươ
M c dù ch u nhi u đau th ng, m t mát, nh ng cu c đ u tranh ngày 1-5-1886 mang l i nhi u ý nghĩa to ươ ư
l n. Sau s ki n này, 185.000 công nhân, đ c bi t là công nhân ngành xây d ng đ c th c hi n ch đ ượ ế
ngày làm vi c 8 gi . Th ng l i đó không ch đ ng viên phong trào đ u tranh c a công nhân M mà còn
nh h ng m nh m đ n phong trào công nhân toàn th gi i. Ngày 20-6-1889, ba năm sau “th m k ch” ưở ế ế
Chi-ca-gô, d i s ch trì c a Ph.Ăng-ghen, Đ i h i l n th nh t Qu c t C ng s n l n th II nhóm h pướ ế
t i th đô Pa-ri (Pháp) nhân k ni m 100 năm Cách m ng T s n Pháp (ngày 14-7), đã quy t đ nh l y ư ế
ngày 1-5 hàng năm là ngày bi u d ng l c l ng và đ u tranh chung c a giai c p vô s n các n c. T ươ ượ ướ
đó, ngày 1-5 tr thành ngày Qu c t Lao đ ng, ngày đ u tranh c a giai c p công nhân, ngày ngh ng i ế ơ
và bi u d ng l c l ng, ngày h i c a giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng toàn th gi i. ươ ượ ế
Tinh th n ngày 1-5 v n v n nguyên giá tr
Năm 1890, nhi u n c trên th gi i đã t ch c k ni m ngày Qu c t Lao đ ng đ u tiên v i khí th r t ướ ế ế ế
sôi n i. T i th đô Viên c a n c Áo đã có h n 90 cu c h p c a giai c p công nhân đ c t ch c. T i ướ ơ ượ
th đô Bu-đa-pét c a Hung-ga-ri, h n 50.000 ng i đã tham gia cu c bi u tình, tuy n b t ng đình công ơ ườ ế
và mang theo nh ng lá c đ . T i Ru-ma-ni, h n 3.000 ng i bi u tình đã tham gia tu n hành. T i Th y ơ ườ
Sĩ, có t i 4.000 ng i tu n hành th uy thành ph Duy-rích và thành ph B n-n . T i Hà Lan, nhi u ườ ơ ơ
cu c h i h p c a giai c p công nhân đã di n ra ngay t i các thành ph l n nh La Hay, R t-téc-đam. ư
B Đào Nha, 2.000 ng i đã t t p t i m Giô-sê Phông-ta-na, ng i t ch c ra phong trào đ u tranh xã ườ ườ
h i ch nghĩa. các n c B c Âu, 3 t ch c xã h i ch nghĩa c a Th y Đi n đã nêu ra tuyên b đòi ướ
ngày làm vi c 8 ti ng. T i Đan M ch, cu c mít-tinh l n t i Cô-pen-ha-gen thu hút 3.000 ng i tham d ế ườ
v.v...
M c dù ch u s đ i phó c a chính ph các n c t b n và gi i ch bóc l t, nh ng trên lĩnh v c qu c t , ướ ư ư ế
ngày 1-5-1890 đã v t qua khuôn kh c a nh ng cu c bi u tình đ n gi n, tr thành ngày t ng bãi côngượ ơ
r ng l n, m t ngày Qu c t Lao đ ng c a t t c công nhân và nhân dân lao đ ng th gi i. Đánh giá s ế ế
ki n này, trong L i t a vi t đúng vào ngày 1-5-1890 đ xu t b n cu n “Tuyên ngôn Đ ng C ng s n”,ế
Ph.Ăng-ghen đã vi t: “ếGi a lúc tôi vi t nh ng dòng ch này, giai c p vô s n châu Âu và châu M đang ế
ki m đi m l i l c l ng c a mình, l c l ng l n đ u tiên đ c đ ng viên thành m t đ o quân duy nh t, ượ ượ ư
d i cùng m t ng n c và nh m cùng m t m c đích tr c m t: đòi pháp lu t quy đ nh ngày bình th ngướ ướ ườ
làm vi c 8 gi , yêu sách này t năm 1886 đã đ c tuyên b t i Đ i h i Qu c t h p Gi -ne-v và sau ượ ế ơ ơ
này l i đ c tuyên b l n n a t i Đ i h i công nhân Pa-ri năm 1889. C nh t ng ngày hôm nay s ch ượ ượ
cho b n t b n và b n đ a ch t t c các n c th y r ng nh ng ng i vô s n c a t t c các n c đã ư ướ ườ ướ
th c t liên h p l i v i nhau...”. ế
Đã 125 năm trôi qua, th gi i tr i qua nhi u thăng tr m, đ i s ng qu c t đã có nhi u đ i thay, nh ngế ế ư
tinh th n ngày 1-5 v n v n nguyên giá tr . Đ c bi t khi hi n nay, do h u qu c a cu c kh ng ho ng tài
chính, suy thoái kinh t toàn c u t năm 2008 đã làm t l th t nghi p trên th gi i gia tăng, đ c bi tế ế
trong thanh niên. T ch c Lao đ ng qu c t (ILO) c nh báo, s ng i th t nghi p năm 2009 trên toàn ế ườ
c u đã lên t i con s k l c 212 tri u ng i, tăng 34 tri u ng i so v i năm 2007 và năm 2010 kho ng ườ ườ
220 tri u ng i. Làn sóng bãi công, bi u tình dâng cao m t lo t n c châu Âu, ph n đ i chính sách ườ ướ
c t gi m chi tiêu, c t gi m phúc l i xã h i, tăng thu , tăng tu i ngh h u... c a Chính ph . Nh ng ng i ế ư ườ
nghèo là nh ng ng i đ u tiên ch u thi t h i do kh ng ho ng tài chính - kinh t , vì th đã nghèo l i càng ườ ế ế
nghèo h n. N u chính ph các n c không có nh ng bi n pháp h u hi u n đ nh kinh t , t o vi c làmơ ế ướ ế
cho ng i lao đ ng thì đó s là nguy c ti m n cho s b t n đ nh v chính tr . ườ ơ
Vi t Nam v i ngày Qu c t Lao đ ng ế
Tuy cách n c M n a vòng trái đ t, nh ng tinh th n ngày Qu c t Lao đ ng đã lan truy n nhanh chóngướ ư ế
và s m r c cháy trong lòng nhân dân Vi t Nam. Ngày 1-5-1930, l n đ u tiên giai c p công nhân và nhân
dân lao đ ng Vi t Nam t ch c k ni m ngày Qu c t Lao đ ng trên ph m vi toàn qu c d i s lãnh đ o ế ướ
ch t ch , th ng nh t c a Đ ng C ng s n.
Trong 15 năm t năm 1930 đ n năm 1945, giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng Vi t Nam 15 l n ế
đón chào ngày Qu c t Lao đ ng 1-5, khi công khai, r m r nh trong cao trào dân ch (1936 - 1939), ế ư
lúc nh l nh trong th i kì khó khăn, ác li t (1932 - 1935), khi sôi n i, quy t li t (1939 - 1945) v.v.. song ư ế
t t c đ u chung m t giá tr : ph n ánh tinh th n cách m ng ti n công và s c m nh qu t kh i c a công ế
nhân, lao đ ng Vi t Nam . N i ti p, k th a và phát tri n theo dòng ch y cách m ng, nh ng s ki n ngày ế ế
1-5 trong 15 năm y đã đúc k t thành nh ng n c thang ti n tri n không ng ng, đ a giai c p công nhân ế ế ư
và nhân dân lao đ ng Vi t Nam đi t ki p nô l l m than t i k nguyên đ c l p, t do, h nh phúc. ế
Sau khi n c Vi t Nam Dân ch C ng hòa ra đ i (ngày 2-9-1945), Chính ph Vi t Nam quy t đ nh l yướ ế
ngày 1-5 là m t trong nh ng ngày l l n c a đ t n c. Ngày 1-5-1946, l n đ u tiên trong l ch s Vi t ướ
Nam, nhân dân đ c t do k ni m ngày Qu c t Lao đ ng. Đó là ngày “ượ ế Toàn dân đoàn k t. Đoàn k t đế ế
gi v ng t do, dân ch . Đoàn k t đ ki n thi t n c nhà. Đoàn k t đ xây d ng m t đ i s ng ế ế ế ướ ế
m i...”(5). T đó đ n năm 1954, trong 9 năm tr ng kì kháng chi n ch ng th c dân Pháp xâm l c, ế ườ ế ượ
vùng t do và vùng đ ch t m chi m, ngày 1-5 là d p đ giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng Vi t ế
Nam bi u d ng l c l ng, bi u d ng tinh th n và ý chí chi n đ u. Đi u này đã t o nên m t s c m nh ươ ượ ươ ế
vô đ ch, đánh b i m i âm m u xâm l c c a k thù, b o v v ng ch c ch quy n dân t c. ư ượ
Trong 21 năm chi n đ u, hy sinh gian kh ch ng đ qu c M xâm l c, cùng hàng ngàn s ki n khác,ế ế ượ
ngày 1-5 th c s là m t s ki n tiêu bi u, ph n ánh t p trung ch nghĩa anh hùng cách m ng cao đ p,
s c m nh kỳ di u c a giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng Vi t Nam trong cu c đ u tranh vì hòa
bình, đ c l p, th ng nh t dân t c. Tiêu bi u cho tinh th n đó là cu c đ u tranh c a 5.000 công nhân đ n
đi n An L c bãi công 3 ngày đòi tăng l ng và hoan nghênh Hi p đ nh Gi -ne-v năm 1954; cu c đ u ươ ơ ơ
tranh c a 5.000 công nhân c ng Sài Gòn đòi tăng l ng (tháng 1-1957); cu c đ u tranh c a 14.000 ươ
công nhân các đ n đi n t nh Bình Long ph n đ i hành đ ng kh ng b c a Ngô Đình Di m (tháng 1-
1958); cu c bãi công c a 5.000 công nhân đ n đi n cao su L c Ninh đòi c i thi n đ i s ng (năm 1959);
cu c bi u tình c a 1.200 công nhân đ n đi n cao su Th D u M t ch ng kh ng b (tháng 4-1961) v.v...
Đó là nh ng minh ch ng rõ nét nh t v s c m nh vô đ ch c a giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng
Vi t Nam trong cu c kháng chi n ch ng M , c u n c; là m t trong nh ng nhân t quan tr ng góp ph n ế ướ
cùng toàn Đ ng, toàn quân và toàn dân hoàn thành s nghi p gi i phóng mi n Nam, th ng nh t T
qu c.
Trong s nghi p xây d ng và b o v đ t n c, giai c p công nhân, nhân dân lao đ ng và các t ch c ướ
Công đoàn luôn trung thành v i đ ng l i, ch tr ng c a Đ ng C ng s n Vi t Nam, là l c l ng đi tiên ườ ươ ượ
phong trong s nghi p cách m ng c a Đ ng, c a dân t c, góp ph n to l n cùng toàn Đ ng, toàn dân
th c hi n phát tri n toàn di n, b n v ng, đ a dân t c Vi t Nam sánh vai cùng v i các n c trên th gi i. ư ướ ế
Kh ng đ nh v trí, vai trò quan tr ng c a giai c p công nhân trong th i kỳ đ y m nh công nghi p hóa,
hi n đ i hóa đ t n c, H i ngh Ban Ch p hành Trung ng l n th sáu Khoá X c a Đ ng đã ra Ngh ướ ươ
quy t s 20/NQ-TW ế v ti p t c xây d ng giai c p công nhân Vi t Nam th i kỳ đ y m nh công nghi p ế
hóa, hi n đ i hóa đ t n c ướ .
Ôn l i nh ng trang s oanh li t c a ngày Qu c t Lao đ ng 1-5, nhìn nh n nh ng di n bi n hi n nay ế ế
c a phòng trào công nhân th gi i trong b i c nh toàn c u hóa, đ cùng c m nh n rõ h n ý nghĩa sâu ế ơ
s c c a ngày l ch s này. Đ u tranh cho tinh th n Ngày 1-5 b t di t cũng chính là đ u tranh đ h ng ướ
t i m t xã h i t t đ p h n, công b ng h n đ i v i nh ng ng i lao đ ng trên toàn th gi i./. ơ ơ ườ ế
Ngày hi ca giai cp công nhân và nhân dân lao đng thế gii
21:40' 9/5/2011
Cho đ n nay, đã 125 năm trôi qua k t khi ngày 1-5 đ c ch n đ tr thành ngàyế ượ
Qu c t Lao đ ng, ngày đ u tranh c a giai c p công nhân, ngày ngh ng i và bi u ế ơ
d ng l c l ng, ngày h i c a giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng toàn th gi i.ươ ượ ế
Tinh th n và ý nghĩa c a ngày này v n v n nguyên giá tr , và càng tr nên s ng đ ng
h n khi hi n nay hàng lo t các cu c bãi công, bi u tình đang n ra r m r nhi uơ
n c trên th gi i đòi chính ph ph i b o đ m vi c làm, ph n đ i vi c c t gi m trướ ế
c p... đ i v i ng i lao đ ng. ườ
“8 gi làm vi c, 8 gi ngh ng i, 8 gi h c t p” ơ
Năm 1776, t m t n c v n là thu c đ a c a Anh, n c M giành đ c đ c l p và nhanh chóng ti n lên ướ ướ ượ ế
con đ ng t b n ch nghĩa. Đ n n a cu i th k XIX, n c M phát tri n m nh m , kéo theo s xu tườ ư ế ế ướ
hi n c a nhi u thành ph l n, n i b t là thành ph Chi-ca-gô. V i vai trò là trung tâm công nghi p c a
M , t c đ và th i gian lao đ ng c a công nhân Chi-ca-gô luôn đ c đ y t i m c cao nh t. Công nhân ượ
th ng ph i làm vi c t 14 đ n 18 gi trong m t ngày, b t k là nam hay n . Không nh ng th , tr emườ ế ế
cũng ph i làm vi c t i 12 gi m t ngày v.v... Đó là nguyên nhân ch y u n ra các cu c đ u tranh c a ế
giai c p công nhân ch ng l i gi i ch .
Phong trào đ u tranh c a giai c p công nhân M phát tri n t nh đ n l n và bùng lên m nh m t năm ế
1827, g n li n v i s ra đ i và phát tri n c a phong trào Công đoàn. Năm 1868, tr c s đ u tranh ướ
m nh m đòi tăng l ng, gi m gi làm c a giai c p công nhân, gi i c m quy n M bu c ph i thông qua ươ
đ o lu t n đ nh th i gian ngày làm 8 gi đ i v i các c quan, xí nghi p thu c chính ph M . Nh ng các ơ ư
xí nghi p t b n t nhân v n gi ch đ ngày làm vi c t 11 đ n 12 gi . Do v y, đ b o v quy n l i ư ư ế ế
chính đáng c a giai c p công nhân, các t ch c công đoàn M c n ph i có nh ng hành đ ng m nh m
h n n a. Trên tinh th n đó, tháng 1-1884, t i thành ph Chi-ca-gô, Đ i h i Liên đoàn Lao đ ng M đãơ
thông qua Ngh quy t nêu rõ: ế “... T ngày 1 tháng 5 năm 1886, ngày lao đ ng c a t t c các công nhân
s là 8 gi (1) .
Ngày 1-5 đ c ch n là ngày lao đ ng b i đây là ngày b t đ u m t năm k toán t i h u h t các nhà máy,ượ ế ế
xí nghi p M . Vào ngày này, h p đ ng m i gi a ng i th và ng i ch s đ c ký k t. Gi i ch t ườ ườ ượ ế ư
b n có th bi t tr c quy t đ nh c a công nhân mà không ki m c t ch i. Sau khi Ngh quy t Chi-ca- ế ướ ế ế ế
gô đ c thông qua, các công đoàn và báo chí M đã ra s c tuyên truy n v n i dung và ý nghĩa c aượ
Ngh quy t này. Do đó, công nhân h u h t các nhà máy, xí nghi p trên toàn n c M lúc b y gi đã ế ế ướ
nhanh chóng n m đ c tinh th n c a Ngh quy t, t đó tích c c chu n b l c l ng đ đ u tranh n u ượ ế ượ ế
gi i ch không th c hi n đúng ch đ ngày làm 8 gi . ế
V i tinh th n đ u tranh b n b , đ n tr c th i đi m ngày 1-5-1886, công nhân nhi u n i trên n c M đã ế ướ ơ ướ
đ c h ng ch đ ngày làm vi c 8 gi . Tuy nhiên, đ n ngày 1-5-1886, do yêu c u ngày làm vi c 8 giượ ưở ế ế
không đ c gi i ch th c hi n m t cách đ y đ , ngay l p t c, công nhân trên toàn n c M đã ti nượ ướ ế
hành bãi công gây áp l c bu c gi i ch ph i th c hi n yêu sách c a mình. Kh p n i, công nhân bi u ơ
tình mang theo kh u hi u: T hôm nay tr đi, không ng i th nào ph i làm vi c quá 8 gi m t ngày! ườ
Ph i th c hi n 8 gi làm vi c, 8 gi ngh ng i, 8 gi h c t p! ơ . Nh n xét v k t qu đ t đ c trong ngày ế ượ
1-5-1886, b n báo cáo c a Liên đoàn Lao đ ng M vi t: ế “Ch a bao gi trong l ch s n c M l i có m tư ướ
cu c n i d y toàn di n trong qu n chúng công nghi p nh v y... Ý mu n rút ng n ngày làm vi c đã thúc ư
đ y hàng v n ng i lao đ ng tham gia các t ch c công đoàn mà tr c đó h không quan tâm ườ ướ
đ n...”(2)ế.
Ng n l a đ u tranh c a giai c p công nhân lan truy n nhanh chóng làm cho xã h i M r i vào tình tr ng ơ
h n lo n. Nh ng m nh m nh t, sôi đ ng nh t là cu c đ u tranh c a công nhân thành ph Chi-ca-gô. ư
Trong ngày 1-5-1886, kho ng 40.000 công nhân Chi-ca-gô đã ngh vi c ra đ ng bi u tình, đòi ngày làm ườ
vi c 8 gi (3). Nh m ngăn ch n làn sóng đ u tranh c a công nhân Chi-ca-gô, gi i ch M đã cho báo chí
đ a tin đe d a: ư “Nhà tù và lao đ ng kh sai m i là bi n pháp duy nh t có th dùng đ c đ gi i quy t ượ ế
v n đ xã h i”(4) . Nh ng hành đ ng đó không th d p t t đ c khí th đ u tranh c a giai c p côngư ượ ế
nhân, mà ng c l i càng làm tăng thêm mâu thu n gi a giai c p công nhân và gi i ch . ượ
Chi u ngày 3-5-1886, kho ng 8.000 công nhân bãi công đã đ ng ch c a nhà máy M c-coóc-ních, đ
ph n đ i nh ng k chi m g c a công nhân. Đ i phó v i cu c bi u tình, gi i ch nhà máy đã câu k t ế ế
v i c nh sát đàn áp công nhân làm 6 ng i b ch t và h n 50 ng i b th ng. Hành đ ng đàn áp dã ườ ế ơ ườ ươ
man c a gi i ch càng làm cho lòng căm ph n c a giai c p công nhân dâng lên cao đ . Theo l i kêu g i
c a các th lĩnh công đoàn, 15.000 công nhân đã ti n hành cu c mít-tinh ph n đ i s kh ng b c a th ế ế
l c c m quy n và gi i ch . L i d ng c h i này, gi i ch đã ném m t qu bom vào l c l ng c nh sát ơ ượ
làm b ch t và b th ng m t s ng i; đ ng th i, h l nh x súng vào đoàn bi u tình, gây ra m t trong ế ươ ườ
nh ng th m k ch đau lòng nh t trong l ch s giai c p công nhân th gi i. Nhi u công nhân đã b ch t ế ế
b th ng, m t s th lĩnh công đoàn b b t và x t . ươ
M c dù ch u nhi u đau th ng, m t mát, nh ng cu c đ u tranh ngày 1-5-1886 mang l i nhi u ý nghĩa to ươ ư
l n. Sau s ki n này, 185.000 công nhân, đ c bi t là công nhân ngành xây d ng đ c th c hi n ch đ ượ ế
ngày làm vi c 8 gi . Th ng l i đó không ch đ ng viên phong trào đ u tranh c a công nhân M mà còn
nh h ng m nh m đ n phong trào công nhân toàn th gi i. Ngày 20-6-1889, ba năm sau “th m k ch” ưở ế ế
Chi-ca-gô, d i s ch trì c a Ph.Ăng-ghen, Đ i h i l n th nh t Qu c t C ng s n l n th II nhóm h pướ ế
t i th đô Pa-ri (Pháp) nhân k ni m 100 năm Cách m ng T s n Pháp (ngày 14-7), đã quy t đ nh l y ư ế
ngày 1-5 hàng năm là ngày bi u d ng l c l ng và đ u tranh chung c a giai c p vô s n các n c. T ươ ượ ướ
đó, ngày 1-5 tr thành ngày Qu c t Lao đ ng, ngày đ u tranh c a giai c p công nhân, ngày ngh ng i ế ơ
và bi u d ng l c l ng, ngày h i c a giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng toàn th gi i. ươ ượ ế
Tinh th n ngày 1-5 v n v n nguyên giá tr
Năm 1890, nhi u n c trên th gi i đã t ch c k ni m ngày Qu c t Lao đ ng đ u tiên v i khí th r t ướ ế ế ế
sôi n i. T i th đô Viên c a n c Áo đã có h n 90 cu c h p c a giai c p công nhân đ c t ch c. T i ướ ơ ượ
th đô Bu-đa-pét c a Hung-ga-ri, h n 50.000 ng i đã tham gia cu c bi u tình, tuy n b t ng đình công ơ ườ ế
và mang theo nh ng lá c đ . T i Ru-ma-ni, h n 3.000 ng i bi u tình đã tham gia tu n hành. T i Th y ơ ườ
Sĩ, có t i 4.000 ng i tu n hành th uy thành ph Duy-rích và thành ph B n-n . T i Hà Lan, nhi u ườ ơ ơ
cu c h i h p c a giai c p công nhân đã di n ra ngay t i các thành ph l n nh La Hay, R t-téc-đam. ư
B Đào Nha, 2.000 ng i đã t t p t i m Giô-sê Phông-ta-na, ng i t ch c ra phong trào đ u tranh xã ườ ườ
h i ch nghĩa. các n c B c Âu, 3 t ch c xã h i ch nghĩa c a Th y Đi n đã nêu ra tuyên b đòi ướ
ngày làm vi c 8 ti ng. T i Đan M ch, cu c mít-tinh l n t i Cô-pen-ha-gen thu hút 3.000 ng i tham d ế ườ
v.v...
M c dù ch u s đ i phó c a chính ph các n c t b n và gi i ch bóc l t, nh ng trên lĩnh v c qu c t , ướ ư ư ế
ngày 1-5-1890 đã v t qua khuôn kh c a nh ng cu c bi u tình đ n gi n, tr thành ngày t ng bãi côngượ ơ
r ng l n, m t ngày Qu c t Lao đ ng c a t t c công nhân và nhân dân lao đ ng th gi i. Đánh giá s ế ế
ki n này, trong L i t a vi t đúng vào ngày 1-5-1890 đ xu t b n cu n “Tuyên ngôn Đ ng C ng s n”,ế
Ph.Ăng-ghen đã vi t: “ếGi a lúc tôi vi t nh ng dòng ch này, giai c p vô s n châu Âu và châu M đang ế
ki m đi m l i l c l ng c a mình, l c l ng l n đ u tiên đ c đ ng viên thành m t đ o quân duy nh t, ượ ượ ư
d i cùng m t ng n c và nh m cùng m t m c đích tr c m t: đòi pháp lu t quy đ nh ngày bình th ngướ ướ ườ
làm vi c 8 gi , yêu sách này t năm 1886 đã đ c tuyên b t i Đ i h i Qu c t h p Gi -ne-v và sau ượ ế ơ ơ
này l i đ c tuyên b l n n a t i Đ i h i công nhân Pa-ri năm 1889. C nh t ng ngày hôm nay s ch ượ ượ
cho b n t b n và b n đ a ch t t c các n c th y r ng nh ng ng i vô s n c a t t c các n c đã ư ướ ườ ướ
th c t liên h p l i v i nhau...”. ế
Đã 125 năm trôi qua, th gi i tr i qua nhi u thăng tr m, đ i s ng qu c t đã có nhi u đ i thay, nh ngế ế ư
tinh th n ngày 1-5 v n v n nguyên giá tr . Đ c bi t khi hi n nay, do h u qu c a cu c kh ng ho ng tài
chính, suy thoái kinh t toàn c u t năm 2008 đã làm t l th t nghi p trên th gi i gia tăng, đ c bi tế ế
trong thanh niên. T ch c Lao đ ng qu c t (ILO) c nh báo, s ng i th t nghi p năm 2009 trên toàn ế ườ
c u đã lên t i con s k l c 212 tri u ng i, tăng 34 tri u ng i so v i năm 2007 và năm 2010 kho ng ườ ườ
220 tri u ng i. Làn sóng bãi công, bi u tình dâng cao m t lo t n c châu Âu, ph n đ i chính sách ườ ướ
c t gi m chi tiêu, c t gi m phúc l i xã h i, tăng thu , tăng tu i ngh h u... c a Chính ph . Nh ng ng i ế ư ườ
nghèo là nh ng ng i đ u tiên ch u thi t h i do kh ng ho ng tài chính - kinh t , vì th đã nghèo l i càng ườ ế ế
nghèo h n. N u chính ph các n c không có nh ng bi n pháp h u hi u n đ nh kinh t , t o vi c làmơ ế ướ ế
cho ng i lao đ ng thì đó s là nguy c ti m n cho s b t n đ nh v chính tr . ườ ơ
Vi t Nam v i ngày Qu c t Lao đ ng ế
Tuy cách n c M n a vòng trái đ t, nh ng tinh th n ngày Qu c t Lao đ ng đã lan truy n nhanh chóngướ ư ế
và s m r c cháy trong lòng nhân dân Vi t Nam. Ngày 1-5-1930, l n đ u tiên giai c p công nhân và nhân
dân lao đ ng Vi t Nam t ch c k ni m ngày Qu c t Lao đ ng trên ph m vi toàn qu c d i s lãnh đ o ế ướ
ch t ch , th ng nh t c a Đ ng C ng s n.
Trong 15 năm t năm 1930 đ n năm 1945, giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng Vi t Nam 15 l n ế
đón chào ngày Qu c t Lao đ ng 1-5, khi công khai, r m r nh trong cao trào dân ch (1936 - 1939), ế ư
lúc nh l nh trong th i kì khó khăn, ác li t (1932 - 1935), khi sôi n i, quy t li t (1939 - 1945) v.v.. song ư ế
t t c đ u chung m t giá tr : ph n ánh tinh th n cách m ng ti n công và s c m nh qu t kh i c a công ế
nhân, lao đ ng Vi t Nam . N i ti p, k th a và phát tri n theo dòng ch y cách m ng, nh ng s ki n ngày ế ế
1-5 trong 15 năm y đã đúc k t thành nh ng n c thang ti n tri n không ng ng, đ a giai c p công nhân ế ế ư
và nhân dân lao đ ng Vi t Nam đi t ki p nô l l m than t i k nguyên đ c l p, t do, h nh phúc. ế
Sau khi n c Vi t Nam Dân ch C ng hòa ra đ i (ngày 2-9-1945), Chính ph Vi t Nam quy t đ nh l yướ ế
ngày 1-5 là m t trong nh ng ngày l l n c a đ t n c. Ngày 1-5-1946, l n đ u tiên trong l ch s Vi t ướ
Nam, nhân dân đ c t do k ni m ngày Qu c t Lao đ ng. Đó là ngày “ượ ế Toàn dân đoàn k t. Đoàn k t đế ế
gi v ng t do, dân ch . Đoàn k t đ ki n thi t n c nhà. Đoàn k t đ xây d ng m t đ i s ng ế ế ế ướ ế
m i...”(5). T đó đ n năm 1954, trong 9 năm tr ng kì kháng chi n ch ng th c dân Pháp xâm l c, ế ườ ế ượ
vùng t do và vùng đ ch t m chi m, ngày 1-5 là d p đ giai c p công nhân và nhân dân lao đ ng Vi t ế
Nam bi u d ng l c l ng, bi u d ng tinh th n và ý chí chi n đ u. Đi u này đã t o nên m t s c m nh ươ ượ ươ ế
vô đ ch, đánh b i m i âm m u xâm l c c a k thù, b o v v ng ch c ch quy n dân t c. ư ượ