Nghiên cứu nồng độ beta 2-microglobulin và một số chỉ số hóa sinh máu ở bệnh nhân u lympho ác tính

Chia sẻ: Nguyễn Thị Thanh Triều | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

77
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của bài viết nhằm đánh giá sự thay đổi nồng độ beta 2-microglobulin (β2M) và một số chỉ số hóa sinh máu ở bệnh nhân u lympho ác tính.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu nồng độ beta 2-microglobulin và một số chỉ số hóa sinh máu ở bệnh nhân u lympho ác tính

T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 NGHIÊN CỨU NỒNG ĐỘ ΒETA 2-MICROGLOBULIN VÀ MỘT SỐ CHỈ SỐ HÓA SINH MÁU Ở BỆNH NHÂN U LYMPHO ÁC TÍNH Nguyễn Văn Bằng* TÓM TẮT Mục tiêu: đánh giá sự thay đổi nồng độ beta 2-microglobulin (β2M) và một số chỉ số hóa sinh máu ở bệnh nhân (BN) u lympho ác tính (ULAT). Đối tượng và phương pháp: 41 BN ULAT và 32 người khỏe mạnh được xét nghiệm β2M và một số chỉ số hóa sinh máu. Kết quả: nồng độ β2M máu ở nhóm BN ULAT (2,6 ± 1,3 mg/l) tăng so với nhóm đối chứng (1,84 ± 0,3 mg/l) (p < 0,05); nồng độ canxi toàn phần, AST, ALT, LDH máu nhóm ULAT cao hơn nhóm đối chứng, nồng độ protein toàn phần, albumin máu thấp hơn nhóm đối chứng. Trên BN ULAT: tăng LDH (58,5%); axít uric (19,5%); ure (17,1%): creatinin (17,1%); giảm albumin máu (14,6%). Kết luận: nồng độ β2M máu nhóm ULAT cao hơn nhóm đối chứng, p < 0,05; nồng độ canxi toàn phần, AST, ALT, LDH máu nhóm ULAT cao hơn nhóm đối chứng; protein, albumin máu giảm so với nhóm đối chứng. * Từ khóa: U lympho ác tính; Beta 2-microglobulin; LDH máu. Studying Concentration of Beta 2-Microglobulin and some Biochemical Parameters in Malignant Lymphomas Patients Summary Objectives: To measure blood concentration of beta 2-microglobulin (β2M) and some biochemical parameters on malignant lymphomas patients. Subjects and methods: 41 manignant lymphomas patients and 32 healthy people were measured β2M concentration and some biochemical parameters. Results: The β2M concentration is higher (2.6 ± 1.3 mg/L) in patients in comparison to that in the control group (1.84 ± 0.3 mg/L) (p < 0.05). There are significant differences in concentrations of protein, albumin, total calcium (Ca) and activity of AST, ALT, LDH between patients and control groups. In manignant lymphomas patients, there is an increase in LDH (58.5%); acid uric (19.5%); ure (17.1%); creatinine (17.1%) and a decrease in blood albumin (14.6%). Conclusion: Blood β2M concentration in patients is higher than the control group (p < 0.05). Activity blood LDH, AST, ALT is higher; levels of blood albumin and total protein are lower than the control group. * Key words: Malignant lymphomas; β2M; Blood LDH. ĐẶT VẤN ĐỀ Beta-2 microglobulin lần đầu tiên được Berggard phát hiện vào năm 1964. Năm 1972, Peterson chỉ ra rằng β2M là một thành phần phân tử kháng nguyên bạch cầu người (HLA). β2M là một thành phần của phân tử hòa hợp miễn dịch chính I (MCH-I), có mặt trên tất cả các tế bào có nhân. Nồng độ β2M huyết thanh có thể tăng lên ở một số bệnh ác tính, * Bệnh viện Quân y 103 Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Văn Bằng (bangnvbs@gmail.com) Ngày nhận bài: 12/11/2016; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 30/12/2016 Ngày bài báo được đăng: 12/01/2017 132 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 đặc biệt bệnh ác tính liên quan đến dòng tế bào lympho B như bệnh ULAT. Giá trị β2M trong máu có vai trò quan trọng, sự biến đổi của nó là dấu hiệu để tiên lượng, theo dõi tiến triển của bệnh và đánh giá hiệu quả điều trị bệnh ULAT [7, 10]. Bệnh ULAT là nhóm bệnh ác tính, phát sinh từ tổ chức liên võng lympho (lympho lưới), khoảng 70 - 80% bệnh phát sinh từ các hạch bạch huyết, khoảng 20 - 30% phát sinh từ ngoài hạch và hệ thống bạch huyết như phổi, não, tinh hoàn, xương, hệ thống tiêu hoá… Bệnh ULAT được phân chia thành 2 loại chính: bệnh ULAT non-Hodgkin và bệnh Hodgkin. Bệnh ULAT thường biểu hiện với các triệu chứng lâm sàng: hạch to, sốt, ra mồ hôi trộm, gày sút cân, ngứa và có thể có các triệu chứng khác (lách to, gan to, tổn thương da, đau xương, rối loạn tiêu hoá, nhiễm khuẩn thường gặp vào giai đoạn muộn của bệnh); số ca bệnh ULAT mới mắc hàng năm cũng có xu hướng tăng lên. Theo ước tính tại Việt Nam, ULAT đứng thứ 6 trong tổng số bệnh ung thư ở nam; đứng thứ 11 trong tổng số bệnh ung thư ở nữ và bệnh ngày càng có xu hướng tăng lên. Chính vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu nhằm: Xác định thay đổi nồng độ β2M và một số chỉ số hóa sinh máu ở BN ULAT. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. Đối tượng nghiên cứu. Nhóm nghiên cứu: 73 người chia thành 2 nhóm: nhóm ULAT (41 BN: 24 nam, 17 nữ); nhóm đối chứng (32 người khỏe mạnh: 15 nam, 17 nữ). * Tiêu chuẩn chọn người bệnh: BN được chẩn đoán xác định bệnh ULAT dựa vào kết quả mô bệnh học của hạch kết hợp triệu chứng lâm sàng, ≥ 18 tuổi, không có các bệnh mạn tính (suy tim, suy gan, viêm gan mạn tính, viêm phế quản, viêm đường tiết niệu, viêm khớp, bệnh lý dạ dày tá tràng…) hoặc đang mắc các bệnh cấp tính, các bệnh ung thư khác. * Tiêu chuẩn chọn nhóm đối chứng: người trưởng thành khỏe mạnh, các điều kiện khác tương đương với nhóm BN. 2. Phương pháp nghiên cứu. Mô tả cắt ngang kết hợp với hồi cứu dựa vào tra cứu hồ sơ bệnh án tại Bệnh viện Quân y 103 và Viện Huyết học Truyền máu TW từ tháng 10 - 2015 đến 6 - 2016. * Các chỉ tiêu nghiên cứu: - β2M máu: lấy 2 ml máu tĩnh mạch lúc đói, chống đông heparin, ly tâm, tách lấy huyết tương để làm xét nghiệm. Định lượng nồng độ β2M huyết tương theo phương pháp hóa miễn dịch đo độ đục: β2M trong huyết tương kết hợp với kháng thể kháng β2M có trong thuốc thử, quá trình phản ứng sẽ tạo phức hợp kháng nguyên - kháng thể không hòa tan tạo độ đục; nồng độ β2M tỷ lệ với độ đục và dựa trên đường chuẩn tính được nồng độ β2M. - Xác định các chỉ số hóa sinh máu: nồng độ ure, creatinin, protein toàn phần, albumin, LDH, canxi toàn phần (Ca-TP), axít uric, AST, ALT theo phương pháp đo quang trên máy xét nghiệm sinh hóa tự động Olympus AU640 (Hãng Beckman Coulter, Mỹ). Xét nghiệm tiến hành tại Khoa Hóa sinh, Bệnh viện Quân y 103 và Viện Huyết học - Truyền máu TW. Xử lý số liệu bằng phần mềm Excel, SPSS 16.0. Đảm bảo vấn đề đạo đức trong nghiên cứu. 133 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 1. Biến đổi nồng độ β 2M máu ở các nhóm đối tượng nghiên cứu. Bảng 1: Nồng độ β2M ở các nhóm đối tượng nghiên cứu. ß2M (mg/l) p Min - max X ± SD ULAT (n = 41) 0,75 - 6,4 2,6 ± 1,3 Đối chứng (n = 32) 1,15 - 2,35 1,84 ± 0,3 Nhóm < 0,05 Nồng độ β2M trung bình trong máu ở nhóm ULAT cao hơn nhóm đối chứng, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Bảng 2: Tỷ lệ tăng β2M máu ở nhóm BN ULAT (giá trị tham chiếu là X ± 2SD của nhóm đối chứng). ULAT Nhóm β2M (mg/l) Số lượng (n) Tỷ lệ (%) Bình thường ( ≤ 2,44) 24 58,5 Tăng ( > 2,44) 17 41,5 Tổng 41 100 Giá trị X ± 2SD của β2M máu ở nhóm đối chứng là 2,44 41,5% BN có nồng độ β2M máu tăng ở nhóm ULAT. Bảng 3: Nồng độ β2M theo giới ở các nhóm nghiên cứu. Nhóm Chỉ số β2M (mg/l) ( X ±SD) Đối chứng ULAT Nam (n = 15) Nữ (n = 17) Nam (n = 24) Nữ (n = 17) 1,8 ± 0,2 1,8 ± 0,4 2,9 ± 1,5 2,1 ± 0,8 > 0,05 p > 0,05 Nhóm đối chứng, không có sự khác biệt về nồng độ β2M máu giữa nam và nữ. Nhóm ULAT: nồng độ β2M máu ở nam cao hơn ở nữ, tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Bảng 4: Nồng độ β2M theo tuổi ở các nhóm nghiên cứu. Nhóm Tuổi Trung vị (tuổi ) Tuổi Số BN (n) β2M (mg/l) ( X ±SD) p ULAT Đối chứng 51 44 < 51 ≥ 51 < 44 ≥ 44 20 21 16 16 2,3 ± 1,2 2,8 ± 1,4 1,9 ± 0,3 1,8 ± 0,3 > 0,05 > 0,05 Nồng độ β2M máu ở các nhóm nghiên cứu không có sự khác biệt theo tuổi. 134 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 Bảng 5: Tương quan giữa nồng độ β2M máu với tuổi và giới. Nhóm ULAT Đối chứng Tuổi 0,24 -0,26 Giới -0,23 -0,02 Chỉ số Nồng độ β2M máu chưa thấy phụ thuộc vào tuổi và giới tính. Bảng 6: Giá trị điểm cắt giới hạn của nồng độ β2M máu ở nhóm bệnh. Chỉ số AUC Bệnh ULAT 0,682 Sai số Khoảng tin cậy chuẩn (95%) 0,063 0,558 - 0,806 p < 0,05 Điểm cắt (mg/l) 2,12 Độ nhạy Độ đặc hiệu (%) (%) 53,7 99,9 Biểu đồ 1: Đường cong ROC của β2M máu ở BN ULAT. Nhóm ULAT: nồng độ β2M máu có giá trị chẩn đoán với khoảng tin cậy 95% (0,558 - 0,806) với AUC là 0,615 (p < 0,05). 2. Biến đổi một số chỉ số hoá sinh máu ở các nhóm nghiên cứu. Bảng 7: Nhóm Đối chứng ULAT p Chỉ số ( X ± SD) ( X ± SD) Ure (mmol/l) 5,15 ± 1,1 5,6 ± 3,4 > 0,05 Creatinin (µmol/l) 75,9 ± 12,9 79,0 ± 21,5 > 0,05 Axít uric (µmol/l) 299,8 ± 68,5 332,8 ± 97,1 > 0,05 Protein toàn phần (g/l) 75,7 ± 2,9 70,7 ± 7,4 < 0,05 Albumin (g/l) 44,1 ± 1,9 40,1 ± 5,7 < 0,05 135 T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 2-2017 AST (U/L) 20,5 ± 4,8 30,0 ± 18,8 < 0,05 ALT (U/L) 16,9 ± 6,3 28,0 ± 18,0 < 0,05 Canxi toàn phần (mmol/l) 2,21 ± 0,1 2,3 ± 0,1 > 0,05 154,7 ± 24,4 475,2 ± 246,1 < 0,05 LDH (U/l) Hoạt độ AST, ALT, LDH ở nhóm ULAT cao hơn nhóm đối chứng (p < 0,05). Nồng độ protein toàn phần, albumin máu nhóm ULAT thấp hơn nhóm đối chứng (p < 0,05). Bảng 8: Tăng, giảm một số chỉ tiêu hóa sinh máu ở nhóm ULAT. Nhóm Chỉ số ULAT Số lượng (n = 41) Tỷ lệ (%) Ure (mmol/l) Tăng > 7,5 7 17,1% Creatinin (µmol/l) Tăng > 110,0 7 17,1% Axít uric (µmol/l) Tăng > 420 8 19,5% Protein toàn phần (g/l) Giảm > 60,0 7 17,1% Albumin (g/l) Giảm < 35,0 6 14,6% AST (U/L) Tăng ≥ 40,0 3 7,3% ALT (U/L) Tăng ≥ 40,0 2 4,9% LDH (U/L) Tăng > 247,0 24 58,5% Ca-TP (mmol/l) Tăng > 2,60 0 0,0% Tỷ lệ BN tăng hoạt độ enzym LDH: 58,5%, tăng axít uric: 19,5%; tăng AST: 7,3%, không có BN nào tăng canxi máu. BÀN LUẬN Nồng độ β2M nhóm ULAT (2,6 ± 1,3 mg/l) cao hơn nhóm chứng (p < 0,05); 41,5% BN tăng β2M, kết quả của chúng tôi phù hợp với nghiên cứu của Federico và CS (2007) [7] về vai trò tiên lượng của β2M máu trên 236 BN ULAT thấy: 35% BN có chỉ số β2M tăng. Hagberg và CS (1983) [8] nghiên cứu trên 189 BN ULAT thấy 15% BN giai đoạn I, II; 65% BN giai đoạn III, IV có nồng độ β2M máu tăng. Tăng β2M máu là dấu hiệu tiên lượng kém trong tất cả các giai đoạn bệnh; tác giả cho rằng: BN giai đoan I, II có nồng độ β2M máu cao sẽ có tỷ lệ tái phát cao hơn so với BN có nồng 136 độ β2M máu bình thường; BN giai đoạn III, IV có nồng độ β2M ban đầu > 3,5 mg/l có tuổi thọ ngắn hơn những người có nồng độ β2M ban đầu < 3,5 mg/l một cách đáng kể. Theo Miyashita K và CS (2015) [10], β2M là một yếu tố tiên lượng ở BN ULAT khi điều trị theo phác đồ RCHOP. Nồng độ β2M máu tăng là do tăng sinh tế bào ác tính, đặc biệt liên quan đến dòng tế bào lympho (như bệnh ULAT). β2M có vai trò theo dõi, điều trị bệnh, như một yếu tố độc lập trong tiên lượng thời gian sống của BN ULAT. Trong nghiên cứu, không thấy khác biệt về nồng độ β2M giữa nam và nữ;