Nghiên cứu phát hiện nguồn gen kháng bệnh bạc lá phục vụ công tác chọn tạo giống lúa

Chia sẻ: Sunshine_3 Sunshine_3 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Muốn chọn tạo giống lúa kháng bệnh bạc lá thành công thì việc có nguồn gen kháng phong phú đóng vai trò quan trọng. Để phát hiện nguồn gen kháng có nhiều phương pháp khác nhau, trong đó phương pháp truyền thống là sử dụng tập đoàn các dòng đẳng gen đem lây nhiễm với tập đoàn các chủng vi khuẩn bạc lá chuẩn được phân lập. Phương pháp áp dụng chỉ thị phân tử AND (RFLP) hiện cũng đang được nhiều nhà khoa học quan tâm, nó có thể xác định được vị trí từng gen trên nhiễm sắc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu phát hiện nguồn gen kháng bệnh bạc lá phục vụ công tác chọn tạo giống lúa

Nghiªn cøu ph¸t hiÖn nguån gen kh¸ng bÖnh b¹c l¸ phôc vô c«ng t¸c chän t¹o gièng lóa Detection of bacterial leaf blight resistance genes for rice breeding Phan H÷u T«n Summary In order to develop varieties with durable resistance to the bacterial leaf blight, the avaiability of variable germplasm plays an important role. 120 Vietnamese local varieties were screened for resistance genes to Xanthomonas oryzae pv. oryzae using PCR technique and artificial innoculation. Eight varieties were identified containing Xa-7 effective gene. Accuracy of PCR method was confirmed by comparison with the results of artificial innoculation. 12 varieties identified by PCR containing xa-5 and Xa-7 showed strong resistance to all six pathotypes similar to IRBB5 and IRBB7 isogenic lines, No recombinations or other mutations were observed. Key words: Xanthomonas oryzae pv. Oryzae, eaf blight bacteria, reistance genes, PCR technique 1. §Æt vÊn ®Ò Muèn chän t¹o gièng lóa kh¸ng bÖnh b¹c l¸ thµnh c«ng th× viÖc cã nguån gen kh¸ng phong phó ®ãng vai trß quan träng. §Ó ph¸t hiÖn nguån gen kh¸ng cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau, trong ®ã ph−¬ng ph¸p truyÒn thèng lµ sö dông tËp ®oµn c¸c dßng ®¼ng gen ®em l©y nhiÔm víi tËp ®oµn c¸c chñng vi khuÈn b¹c l¸ chuÈn ®−îc ph©n lËp. Ph−¬ng ph¸p ¸p dông chØ thÞ ph©n tö AND (RFLP) hiÖn còng ®ang ®−îc nhiÒu nhµ khoa häc quan t©m, nã cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ tõng gen trªn nhiÔm s¾c thÓ (NST) th«ng qua ®o¹n ADN dß ®Æc hiÖu liªn kÕt víi gen ®ã víi kho¶ng c¸ch liªn kÕt nhÊt ®Þnh, tõ ®ã x©y dùng b¶n ®å di truyÒn cho c¸c gen kh¸ng. Mét sè gen ®· ®−îc x¸c ®Þnh b»ng chØ thÞ ph©n tö nh−: Gen Xa-3 liªn kÕt víi RFLP ë locus XNpb181 trªn NST sè 11, kho¶ng c¸ch liªn kÕt lµ 2,3 cM, gen Xa-4 còng liªn kÕt víi chØ thÞ nµy nh−ng víi kho¶ng c¸ch liªn kÕt lµ 1,7cM. Gen lÆn xa- 5 liªn kÕt víi chØ thÞ RG 556, RG 207 vµ R 2390 trªn NST sè 5 (Khush & Ogawa; 1991). Tuy nhiªn, ¸p dông ph−¬ng ph¸p chØ thÞ ph©n tö RFLP mÊt nhiÒu thêi gian, nhiÒu khi ph¶i dïng ®Õn phãng x¹, l−îng ADN cÇn nhiÒu vµ tinh khiÕt, nªn khã ¸p dông réng r·i. §Ó kh¾c phôc, ng−êi ta ®Ò xuÊt chuyÓn sang ph−¬ng ph¸p chän läc gi¸n tiÕp trªn c¬ së nh©n ADN b»ng ph−¬ng ph¸p PCR, sau ®ã ch¹y ®iÖn di råi x¸c ®Þnh sù ®a h×nh gi÷a kiÓu gen kh¸ng vµ nhiÔm. Cã rÊt nhiÒu mÉu dß liªn kÕt víi gen kh¸ng bÖnh ®· x¸c ®Þnh ®−îc tr×nh tù ADN, nªn viÖc thiÕt kÕ c¸c ®o¹n måi lµ ®¬n gi¶n. Nghiªn cøu nµy ®−îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých dù ®o¸n kh¶ n¨ng chøa gen kh¸ng cña tËp ®oµn gièng lóa ®Þa ph−¬ng, ®ång thêi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nh©n gen PCR ®Ó ph¸t hiÖn gen kh¸ng vµ kh¼ng ®Þnh tÝnh chÝnh x¸c vµ kh¶ n¨ng øng dông cña ph−¬ng ph¸p nµy trong chän t¹o gièng kh¸ng bÖnh. 2. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Ph−¬ng ph¸p nh©n gen PCR ADN ®−îc chiÕt xuÊt theo ph−¬ng ph¸p c¶i tiÕn cña Phan H÷u T«n (2000). Nh©n gen PCR, dung dÞch mÉu ph¶n øng cã dung tÝch 20µl gåm: n−íc cÊt 13,3µl, 10X PCR buffer 2µl, dNTPs 2,5mM 1,6µl, primer 10pmol/µl 1µl, Tag polymerase 5units/µl 0,1µl vµ cuèi cïng thªm vµo 1µl dung dÞch ADN nguyªn b¶n. Nh©n gen Xa-7 dïng 2 ®o¹n måi lµ: P3 F 5'-CAG CAA TTC ACT
GGA GTA GTG GTT-3' vµ P3 R 5'-CAT CAC GGT CAC CGC CAT ATC GGA-3'. Quy tr×nh nh©n gåm c¸c b−íc: 940C trong 4 phót, nh©n 34 chu kú: 940C trong 1 phót tiÕp theo lµ 560C trong 1 phót vµ 720C trong 2 phót, cuèi cïng b−íc kÐo dµi ë 720C trong 8 phót, b¶o qu¶n ADN ®−îc nh©n ë 40C. Ch¹y ®iÖn di x¸c ®Þnh ®a h×nh Dïng gel agarose 2%, ch¹y ®iÖn di ë hiÖu ®iÖn thÕ 50V,160mA trong 25 phót. Sau khi ch¹y xong, ®em nhuém b»ng Ethilium bromide trong 10 phót råi chiÕu trªn m¸y UV ®Ó x¸c ®inh sù ®a h×nh. ChuÈn bÞ dung dÞch vi khuÈn l©y nhiÔm vµ ph−¬ng ph¸p l©y nhiÔm nh©n t¹o theo Furuya vµ céng sù (2002). L©y nhiÔm nh©n t¹o Sö dông 5 chñng vi khuÈn g©y bÖnh phæ biÕn ë miÒn B¾c ViÖt Nam lµ: HAU01043, HAU02020-3, HAU02021-1, HAU01030-1, HAU02040-1 lÇn l−ît thuéc c¸c chñng 1, 7, 5, 4 vµ 8 vµ mét chñng cña NhËt B¶n B2C9 (s) l©y nhiÔm cho 120 gièng lóa ®Þa ph−¬ng thu thËp ë miÒn B¾c ViÖt Nam, c¾t 2 - 5 cm ®Çu l¸ lóa ë giai ®o¹n lµm ®ßng, mçi c©y l©y nhiÔm 10 l¸ cho mét chñng. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chèng bÖnh b¹c l¸ trªn c¬ së ®o chiÒu dµi vÕt bÖnh sau 20 ngµy l©y nhiÔm: ChiÒu dµi < 8cm, chèng bÖnh(R); tõ 8 – 12 cm, nhiÔm võa (M); dµi >12 cm, nhiÔm (S) . Dù ®o¸n kh¶ n¨ng chøa gen kh¸ng cña c¸c gièng lóa th«ng qua so s¸nh víi phæ kh¸ng nhiÔm cña 11 dßng ®¼ng gen (chøa ®¬n gen) trong cïng ®iÒu kiÖn vµ sè chñng l©y nhiÔm. 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. Dù ®o¸n kh¶ n¨ng chøa gen kh¸ng cña c¸c gièng Sau khi l©y nhiÔm 6 chñng cho c¸c dßng ®¼ng chøa ®¬n gen, thu ®−îc phæ chèng nhiÔm ë b¶ng 1 B¶ng 1. Ph¶n øng cña c¸c dßng ®¼ng gen ®èi víi 6 chñng vi khuÈn HAU HAU HAU HAU HAU Tû lÖ TT Gièng Gen B2C9(s) 01043 02020-3 02021-2 01030-1 02040-1 R/M/S 1 IR24 S S S S S S 6S 2 IRBB1 Xa-1 S S S S S S 6S 3 IRBB2 Xa-2 S S S S S S 6S 4 IRBB3 Xa-3 R S S S S R 2R/4S 5 IRBB4 Xa-4 S R S S S R 2R/4S 6 IRBB5 xa-5 R R R R R R 6R 7 IRBB7 Xa-7 R R R R R R 6R 8 IRBB10 Xa-10 S S S S S S 6S 9 IRBB11 Xa-11 S S S S S R 6S 10 IRBB14 Xa-14 R R R S S M 3R/1M/2s 11 IRBB21 Xa-21 R R R R R R 6R
B¶ng 2. Ph¶n øng cña 120 gièng 6 chñng vi khuÈn l©y nhiÔm KHG Tªn gièng HAU HAU HAU HAU HAU B2C9(s) Tû lÖ 01043 02020-3 02021-2 01030-1 02040-1 R/M/S 54 gièng lóa nÕp 10129-1 NÕp Th¸i lan M M M M M R 1R/5M 10129-2 NÕp Th¸i lan M S R M M M 1R/4M/1S 10103 NÕp 352 R R R R R R 6R 10211 Lóa cÈm R R R R R R 6R 10203-1 NÕp Aham M M M M M R 1R/5M 10203-2 NÕp Aham S M S S S R 1R/4S/1M 10001 NÕp ®Þa ph−¬ng S M R M R R 3R/2M/1S 10347 - M R R R R R 5R/1M 10114 NÕp t¸m M S S S S R 1M/5S 10107 CÈm tun thÊp c©y S S S S S M 5S/1M 10057 Lóa nÕp R R R R R R 6R 10346 - M R R M R R 4R/2M 10342 - M S R S S S 1R/1M/4S 10139 NÕp n−¬ng S S S S S S 6S 10350 - R R R R R R 6R 10358 - M R R R R R 5R/1M 10118 NÕp qua R S R S S R 3R/3S 10100-1 NÕp kh¬ mó S S M S S S 1M/5S 10100-3 NÕp kh¬ mó R M R M M S 2R/3M/1S 10094 CÈm lïn S S S S S S 6S 10153 NÕp trßn S S S S S S 6S 10355 - S S R M M S 1R/2M/3S 10202-1 NÕp Patang S S S S S S 6S 10202-2 NÕp Patang M M M S S S 3M/3S 10078 Lóa nÕp 6 M M R M M R 2R/4M 10352 - M S R S S M 1R/2M/3S 10124 NÕp cÈm vá ®á S S S S S S 6S 10113 NÕp n−¬ng ®Þa ph−¬ng S S S S S S 6S 10205-1 NÕp tr¾ng S M S S S M 2M/4S 10351 - S S M S S M 2M/4S 10132 NÕp cÈm 2 M R R R M R 4R/2M 10105 NÕp cÈm vá tr¾ng S S S S S S 6S 10138 NÕp n−¬ng h¹t trong S S M S S S 1M/5S 10067 Lóa nÕp mÌo S S S S S S 6S 10151 NÕp c¸i rång S S M S S S 1M/5S 10142-2 Lóa nÕp cÈm S S S S S R 1R/5S 10140 NÕp cÈm 3 S S S M S M 2M/4S 10133-3 Lóa nÕp n−¬ng M S M S S R 1R/2M/3S 10344 - R S R S S R 3R/3S 10354 - R M R S S R 3R/1M/2S 10133-1 Lóa nÕp n−¬ng S S S S S S 6S 10147 Lóa tiÕt gµ S M M M S R 1R/3M/2S 10133-2 Lóa nÕp n−¬ng R S S S S R 2R/4S 10142-1 Lóa tÎ n−¬ng S S M S S S 1M/5S 10155 NÕp lau S S S S S S 6S 10208 Lóa nÕp n−¬ng S S M S S S 1M/5S 10095-1 NÕp be lanh1 S S S S S S 6S 10095-2 NÕp be lanh2 S S S S S S 6S 10071 Lóa nÕp 10 S S S S S S 6S
10058 Lóa nÕp cÈm S S S M S S 1M/5S 10072 Lóa nÕp ®Þa ph−¬ng7 S S M S S S 1M/5S 10106-4 NÕp be lanh M S M S S S 2M/4S 10106-3 NÕp be lanh S S S S S S 6S 10106-1 NÕp be lanh S S S S S S 6S 66 gièng lóa tÎ 10008 S.Queen S S M M S R 1R/3S/2M 10206 Lóa th¬m S M M M M M 5M/1S 10009 M. Queen M M R R R M 3R/3M 10062-2 Lóa tÎ 1 R R R M R M 4R/2M 10085 Bao thai lïn R R R R R R 6R 10099-1 TÎ ma cha1 M M R S S S 1R/2M/3S 10099-2 TÎ ma cha 2 M S M S S S 2M/4S 10063-2 Lóa tÎ 2 R M R M M R 3R/3M 10197-1 Lóa kh« S S S S S S 6S 10197-2 Lóa kh« M M M M S S 4M/2S 10214-1 Lóa R38 M M R M M S 1R/4M/1S 10007 Takanari R R R M M R 4R/2M 10154 Bao thai R R R R R R 6R 10135 Bao thai ®Þa ph−¬ng R R R R R R 6R 10120 Gièng cò 32 R R R M R R 5R/1M 10134-2 Lóa tiªn −u S S S S _ S 5S 10218 Kh©u R S S S S R 2R/4S 10219 Kh©u: bå dµng R R R R R R 6R 10121 Gièng DV108 M R _ R R R 4R/1M 10213 Lóa 36 M M R M M M 1R/5M 10222 Kh©u: d©m S S S S S S 6S 10123 T¸m th¬m 1 M M R M M M 1R/5M 10224 Kh©u: him R S M S S M 1R/2M/3S 10200 Lóa cù kha R S M S _ R 2R/2S/1M 10217 Kh©u: non R S M S S S 1R/1M/4S 10149 Lóa kÐn R M M S S R 1R/2M/3S 10111 IR64 R R R R R R 6R 10063-1 Lóa tÎ 2 S S S S S S 6S 10122-1 TÎ toµn tiÕu R R R R R R 6R 10119 KM18 R R R R R R 6R 10087 Khang d©n R R R R R R 6R 10122-2 TÎ toµn tiÕu M R R R R R 5R/1M 10196 Lóa tÎ R R R R R R 6R 10097 IR64 R R R R R R 6R 10215 Lóa kim c−¬ng R R R R R R 6R C70 C70 R R R R R R 6R 10091 90-5 R R R R R R 6R 10096 B¾c th¬m S S R S S R 2R/4S 10109 TÎ tim tÝn M R R R R R 5R/1M 10102 T. Bai th¬m S S R S S M 1R/1M/4S 10223 Kh©u: doi S S M S S M 2M/4S 10065 Lóa tÎ 4 S M R M M S 1R/3M/2S 10086 Kh«ng tªn M S S S S S 1M/5S 10073 Lóa n−¬ng 1 S S S S S _ 5S 10108 TÎ mÌo vá tÝm S S S S S M 1M/5S 10220-1 Kh©u: sÐt S S M S M R 1R/2M/3S 10216 Lóa kh©u dai M M M S S M 4M/2S 10221-2 Kh©u: lu«ng M R R M R R 4R/2M 10130 Lóa n−¬ng tÎ S S S S S S 6S
10134-1 Lóa tiªn −u S R R R R R 5R/1S 10137 Lóa n−¬ng (tÎ) R S S S S S 1R/5S 10199-1 Lóa Achi S S S S S R 1R/5S 10199-2 Lóa Achi M S S S S S 1M/5S 10148 Lóa tiÕt gµ S S S S S S 6S 10128 Lóa n−¬ng 8 S S S S S S 6S 10141-2 Lóa tÎ n−¬ng S S S S S M 1M/5S 10064 Lóa tÎ 3 S S S S S S 6S 10116-3 TÎ mÌo vá vµng S S S S S S 6S 10090 Thãc tÎ n−¬ng S S S S S S 6S 10198-2 Lóa mïa tr¾ng M S M S S S 2M/4S 10068-2 Bao thai n−¬ng 2 S S M S S M 2M/4S 10066 Lóa n−¬ng tròng M S M _ S S 2M/3S 10068-1 Bao thai n−¬ng 1 M S R M S S 1R/2M/3S 10204-1 Lóa tro R M M S M M 1R/4M/1S 10204-3 Lóa tro S S M S S S 1M/5S 10059 Lóa tÎ M R R S R R 4R/1M/1S 32R/31 29R/21 67R/29 25R/24M 30R/16 51R/19 M/57S M/70S M/42S /71S M/74S M/50S §éc §éc §éc §éc tÝnh §éc tÝnh §éc tÝnh võa tÝnh tÝnh m¹nh kh¸ tÝnh m¹nh nhÑ nhÊt m¹nh t−¬ng Ê è Trong sè 120 gièng lóa ®Þa ph−¬ng ®−îc so s¸nh, cã 24 gièng nhiÔm hoµn toµn víi 6 chñng lµ: 10197-1, 10222, 10063-1,10130, 10148, 10128, 10064, 10116-3, 10090, 10139, 10094, 10153, 10202-1, 10124, 10113, 10105, 10067, 10133-1, 10155, 10095-1, 10095-2, 10071, 10106-3, 10106- 1, c¸c gièng nµy cã phæ kh¸ng nhiÔm t−¬ng tù nh− IR24 vµ c¸c dßng ®¼ng gen IRBB1, IRBB2, IRBB10, IRBB11. Do ®ã, c¸c gièng nµy b−íc ®Çu ®−îc dù ®o¸n cã thÓ kh«ng chøa gen kh¸ng nh− IR24 hoÆc chøa mét trong sè c¸c gen kh¸ng Xa-1, Xa-2, Xa-10 hoÆc Xa-11. Cã 3 gièng cã phæ kh¸ng-nhiÔm t−¬ng tù víi c¸c dßng ®¼ng gen IRBB3, IRBB4 (2R/4S) lµ: 10133-2, 10218, 10096, dù ®o¸n chóng cã thÓ chøa gen kh¸ng Xa-3 hoÆc Xa-4. Cã 1 gièng cã phæ kh¸ng-nhiÔm t−¬ng tù víi dßng ®¼ng gen IRBB14 (3R/1M/2S) lµ 10354, dù ®o¸n gièng nµy cã kh¶ n¨ng chøa gen kh¸ng Xa- 14. Cã 4 gièng nÕp vµ 12 gièng tÎ cã ph¶n øng kh¸ng hoµn toµn víi tÊt c¶ 6 chñng vi khuÈn (6R), phæ kh¸ng nµy rÊt gièng víi c¸c dßng ®¼ng gen: IRBB5, IRBB7 vµ IRBB21, chøa lÇn l−ît c¸c gen xa-5, Xa-7 vµ Xa-21 lµ: 10103, 10211, 10057,10350,10085, 10154,10219,10111, 10122-1, 10119, 10087, 10196, 10215, 10091, 10134-1 vµ C70. Do vËy chóng t«i t¹m thêi dù ®o¸n c¸c gièng nµy cã kh¶ n¨ng chøa mét trong sè c¸c gen kh¸ng h÷u hiÖu lµ: xa-5, Xa-7 hoÆc Xa-21 (b¶ng 2). Tuy nhiªn, ®Ó kh¼ng ®Þnh chÝnh x¸c tõng gièng chøa gen nµo th× cÇn thiÕt ph¶i dïng ®Õn ph−¬ng ph¸p nh©n gen PCR, ®ång thêi cÇn thiÕt ph¶i sö dông sè l−îng chñng l©y nhiÔm nhiÒu h¬n n÷a. Nghiªn cøu tÝnh g©y ®éc cña tõng chñng vi khuÈn dùa trªn tû lÖ kh¸ng nhiÔm ®èi víi c¸c dßng gièng ®¸nh gi¸ cho thÊy chñng cã ®éc tÝnh cao nhÊt lµ chñng HAU 01030-1 cã tû lÖ sè kh¸ng thÊp nhÊt (25R/24M/71S), tiÕp ®Õn lµ chñng HAU02020-3 víi tû lÖ nµy lµ 29R/21M/70S. Chñng HAU02040-1 vµ HAU 01043 cã ®é ®éc tÝnh t−¬ng ®−¬ng lÇn l−ît cã tû lÖ lµ 30R/16M/74S vµ 32R/31M/57S. Chñng Ýt cã kh¶ n¨ng g©y bÖnh nhÊt lµ 2 chñng, mét chñng nhËp tõ NhËt b¶n lµ B2C9 (s) cã tû lÖ nµy 67R/29M/42S vµ HAU02021-2 víi tû lÖ 51R/19M/50S. 3.2. KiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña kü thuËt PCR trong viÖc ph¸t hiÖn gen Kü thuËt PCR ®· ®−îc ¸p dông ®Ó x¸c ®Þnh ®−îc 12 gièng cã chøa gen xa-5 trong sè 145
gièng lóa ®Þa ph−¬ng mµ t¸c gi¶ thu thËp ®−îc (Phan H÷u T«n, 2000). Tuy nhiªn, trong nghiªn cøu nµy, ®Ó kh¼ng ®Þnh ®é chÝnh x¸c cña ph−¬ng ph¸p PCR vµ x¸c ®Þnh liÖu cã kh¶ n¨ng x¶y ra t¸i tæ hîp hay kh«ng, c¸c gièng lóa cã chøa gen xa-5 ®−îc tiÕn hµnh l©y nhiÔm víi 6 chñng vi khuÈn (b¶ng 3). B¶ng 3. Ph¶n øng cña c¸c gièng chøa gen xa-5 víi 6 chñng vi khuÈn l©y nhiÔm, vô Xu©n 2004 (* cm) HAU HAU HAU HAU HAU Tªn gièng B2C9(s) 01043 02020-3 02021-2 01030-1 02040-1 IRBB5 0,9 * R 1,1 R 1,5 R 1,7 R 2,6 R 1,0 R BÇu h−¬ng H¶i D−¬ng 1,2 R 3,5 R 3,7 R 4,3 R 5,8 R 0,8 R Bla 2,3 R 1,9 R 5,4 R 5,3 R 1,5 R 0,6 R Nha trang 1,7 R 2,5 R 2,1 R 3,9 R 4,7 R 2,3 R Kßi a mÐ 2,0 R 3,6 R 5,7 R 4,6 R 2,8 R 1,5 R C¸ nh©n 4,5 R 4,1 R 8,1 M 5,8 R 6,3 R 5,4 R KÕt qu¶ ®· cho thÊy tÊt c¶ c¸c gièng lóa cã chøa gen xa-5 (x¸c ®Þnh b»ng PCR) ®Òu kh¸ng hoµn toµn víi 6 chñng t−¬ng tù nh− dßng ®¼ng gen IRBB5. §iÒu nµy chøng tá ph−¬ng ph¸p PCR hoµn toµn ®¸ng tin cËy, ®ång thêi c¶ 6 gièng ®Òu kh«ng ph¸t hiÖn thÊy cã x¶y ra hiÖn t−îng ®ét biÕn hoÆc trao ®æi chÐo vµ t¸i tæ hîp. Ngoµi ra, ®Ó ph¸t hiÖn gen Xa-7 trong 120 gièng lóa ®Þa ph−¬ng nãi trªn, hai ®o¹n måi ®−îc sö dông lµ: P3 F 5'-CAG CAA TTC ACT GGA GTA GTG GTT-3' P3 R 5'-CAT CAC GGT CAC CGC CAT ATC GGA-3' 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 ¶nh 1. KÕt qu¶ ph¸t hiÖn gen Xa-7 Ghi chó • Lane 1 (§èi chøng kh«ng chøa gen Xa-7) gièng IR24 • Lane 2 (§èi chøng Xa-7) • Lane 5, 6, 9, 10, 11, 12 c#c giÌng ch#a chøa gen Xa-7 • Lane 3, 4, 7, 8, 13 kh«ng chøa gen Xa-7 KÕt qu¶ ph¸t hiÖn thÊy cã 8 gièng trong sè 16 gièng cã ph¶n øng kh¸ng hoµn toµn víi 6 chñng cã biÓu hiÖn vÖt b¨ng sau ®iÖn di (¶nh 1) t−¬ng tù nh− IRBB7, trong ®ã cã 3 gièng nÕp: 10103, 10057, 10350 vµ 5 gièng tÎ lµ: 10085, 10111, 10122-1, 10119, 10134-1. Kh¶ n¨ng cña 8 gièng cßn
l¹i cã thÓ chøa gen xa-5 hoÆc Xa-21. Do ®ã ph¶i tiÕn hµnh theo dâi mét sè c¸c ®Æc ®iÓm cña 8 gièng nµy vÒ chiÒu cao c©y, thêi gian sinh tr−ëng, n¨ng suÊt vµ mét sè yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt (b¶ng 4). B¶ng 4. Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc c¸c gièng chøa gen Xa-7 Thêi gian Sè b«ng N¨ng suÊt N¨ng suÊt KH ChiÒu cao c©y Sè h¹t P1000 h¹t HÖ sè Tªn gièng sinh tr−ëng h÷u hiÖu lý thuyÕt thùc thu Gièng (cm) ch¾c/b«ng (g) kinh tÕ (ngµy) /khãm (t¹/ha) (t¹/ha) 10103 NÕp 352 139 74,4±3,4 4,8 129,0 21,7 67,0 51,0 0,50 10057 Lóa NÕp 152 96,8±1,8 5,4 167,4 24,3 110,0 90,0 0,54 10350 NÕp T¹p Giao 154 90,2±2,3 3,8 287,4 25,0 136,5 75,0 0,54 10085 Bao Thai Lïn 134 85,2±2,3 5,4 118,8 20,0 64,0 45,0 0,55 10111 IR 64 127 87,6±2,7 6,4 124,2 26,0 103,5 57,5 0,43 10091 90-5 142 87,4±1,5 3,2 256,0 19,0 78,0 46,5 0,5 10134-1 Lóa Tiªn −u 132 78,0±4,5 2,6 201,2 18,0 47,0 43,5 0,54 10122-1 TÎ Toµn Tiªu 103 90,0±4,15 4,2 184,6 20,0 77,5 36,5 0,36 Cã 2 gièng ®−îc x¸c ®Þnh cã gen Xa-7 n»m trong sè c¸c gièng cã triÓn väng ®· ®−îc chóng t«i x¸c ®Þnh ë trªn lµ: 10057 vµ 10350. Hai gièng nµy cã thÓ ®−a ®i kh¶o nghiÖm khu vùc ho¸, hoÆc sö dông lµm nguån vËt liÖu tèt cho c¸c nhµ chän t¹o gièng chèng bÖnh b¹c l¸ lóa. 4. KÕt luËn Dïng ph−¬ng ph¸p PCR ®Ó ph¸t hiÖn gen chèng bÖnh h÷u hiÖu xa-5 vµ Xa-7 cã ®é chÝnh x¸c cao, kÕt qu¶ l©y nhiÔm nh©n t¹o phï hîp víi kÕt qu¶ ph¸t hiÖn gen b»ng PCR, kh«ng cã hiÖn t−îng t¸i tæ hîp xÈy ra. §iÒu tra 120 gièng lóa ®Þa ph−¬ng b»ng PCR, ph¸t hiÖn cã 8 gièng chøa gen Xa-7 c¸c gièng nµy ®Òu kh¸ng tÊt c¶ 6 chñng, 8 gièng kh¸c tuy kh¸ng ®−îc tÊt c¶ c¸c chñng t−¬ng tù nh− IRBB7 nh−ng b»ng PCR kh«ng ph¸t hiÖn thÊy cã chøa gen Xa-7, c¸c gièng nµy cã thÓ chøa gen h÷u hiÖu kh¸c xa-5 vµ Xa-21 hoÆc xÈy ra t¸i tæ hîp, cÇn ph¶i nghiªn cøu tiÕp theo. C¸c gièng lóa ®Þa ph−¬ng ViÖt Nam chøa nguån gen chèng bÖnh h÷u hiÖu rÊt phong sö dông trong ch−¬ng tr×nh chän t¹o gièng chèng bÖnh. Tµi liÖu tham kh¶o Khush GS. Bacalangco, E. Ogawa T. (1991). RGN 7: 121 – 122. Phan Huu Ton (2000). Application ß PCR-based markers to identify rice bacterial blight resistance genes, xa-5, Xa-13 and Xa-21 in Vietnamese germplasm collection. Tap ch KH N«ng nghiÖp (1) 9/2000, tr. 59 – 66. Naruto Furuya, Satoru Taura, Bui Trong Thuy, Masaru Matsumoto, Seint San Aye and Phan Huu Ton (2002). Isolation and Preervation of Xanthomonas oryzae pv. oryzae from Vietnam in 2001 - 2002.