Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật chỉ thị phân tử để chọn tạo giống đậu tương năng suất cao, kháng bệnh rỉ sắt và chịu hạn

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:58

Thêm vào BST

Báo xấu

179
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đậu tương là giống cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao. Đồng thời đây cũng là loại cây có giá trị cải tạo đất rất tốt. Tuy nhiên, trong thực tiễn sản xuất, không phải giống đậu tương nào cũng có thể trồng được 3 vụ trong năm và đạt năng suất cao. Mới đây, các nhà khoa học của Trung tâm nghiên cứu và phát triển Đậu đỗ đã chọn tạo ra được giống đậu tương DT51 đáp ứng được tiêu chí này. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu sử dụng kỹ thuật chỉ thị phân tử để chọn tạo giống đậu tương năng suất cao, kháng bệnh rỉ sắt và chịu hạn

ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ quèc gia ViÖn c«ng nghÖ sinh häc ®Ò tµi nckh cÊp nhµ n−íc nghiªn cøu c«ng nghÖ tÕ bµo vµ kü thuËt chØ thÞ ph©n tö phôc vô chän t¹o gièng c©y trång (thuéc Ch−¬ng tr×nh KC 04, m· sè KC 04.08) ®Ò tµi nh¸nh nghiªn cøu sö dông kü thuËt chØ thÞ ph©n tö ®Ó chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng n¨ng suÊt cao, kh¸ng bÖnh rØ s¾t vµ chÞu h¹n Hµ Néi - 2005
PhÇn I: Më ®Çu §Ëu t−¬ng (Glycine Max (L) Merrill) lµ mét trong nh÷ng c©y quan träng sau lóa, ng«, L¹c ë ViÖt nam nh−ng n¨ng suÊt thÊp chØ ®¹t 12,36 (GSO, 2003)... Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn s¶n l−îng ®Ëu t−¬ng thÊp lµ do chóng ta ch−a më réng ®−îc diÖn tÝch ®Æc biÖt lµ vô ®«ng vïng ®ång b»ng, vô xu©n, hÌ thu ë miÒn nói . MÆt kh¸c chóng ta cßn thiÕu bé gièng n¨ng suÊt cao thÝch hîp cho c¸c vïng, vô gieo trång kh¸c nhau vµ cã kh¶ n¨ng chèng chÞu víi c¸c ®iÒu kiÖn bÊt thuËn cña m«i tr−êng nh− h¹n h¸n vµ s©u bÖnh. Víi môc tiªu n¨m 2005 c¶ n−íc gieo trång 500 ngµn ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n 18 t¹ ha-1 vµ s¶n l−îng trªn 900 ngh×n tÊn (Bé N«ng NghiÖp vµ PhÊt TriÓn N«ng Th«n, 2003). Trong khi chän t¹o gièng b»ng ph−¬ng ph¸p th«ng th−êng ph¶i mÊt thêi gian dµi 5-10 n¨m vµ hiÖu qu¶ cña chän gièng ch−a cao. Do vËy sö dông c«ng nghÖ sinh häc trong chän t¹o nhanh gièng ®Ëu t−¬ng lµ gãp phÇn thóc ®Èy nhanh viÖc t¹o gièng còng nh− ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®Ëu t−¬ng cña n−íc ta. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cÊp thiÕt cña s¶n xuÊt víi sù tµi trî cña ch−¬ng tr×nh C«ng nghÖ sinh häc (®Ò tµi KC-04-08) chóng t«i tiÕn hµnh thùc hiÖn ®Ò tµi "Nghiªn cøu sö dông kü thuËt chØ thÞ ph©n tö ®Ó chän t¹o gièng ®Ëu t−¬ng n¨ng suÊt cao, kh¸ng bÖnh gØ s¾t vµ chÞu h¹n" . §Ò tµi nh»m ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh c¸c dßng, gièng cã n¨ng suÊt cao vµ kh¸ng bÖnh gØ s¾t vµ chÞu h¹n ë ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ nh©n t¹o. X¸c ®Þnh tÝnh ®a d¹ng di truyÒn cña c¸c gièng gióp cho viÖc dù ®o¸n c¸c cÆp bè mÑ. Chän c¸c mÉu gièng mang nh÷ng tÝnh tr¹ng (gen) quan t©m lµm vËt liÖu lai t¹o c¶i tiÕn gièng. Chän läc ra c¸c dßng tèt cã kh¶ n¨ng thÝch hîp cho vô xu©n, ®ång b»ng vµ xu©n hÌ, thu cho miÒn nói vµ vïng ®Êt dèc. 1
PhÇn II. KÕt qu¶ nghiªn cøu A. Nghiªn cøu vÒ bÖnh gØ s¾t ThÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gØ s¾t (Phakopsora pachyrhizi Sydow) cña tËp ®oµn gièng ®Ëu t−¬ng ë ®iÒu kiÖn ®ång ruéng, nhµ l−íi vµ trong phßng. I. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p 1. ThÝ nghiÖm ®Ênh gi¸ kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gØ s¾t (Phakopsora pachyrhizi Sydow) cña 200 mÉu gièng ë ®iÒu kiÖn ngo¹i ruéng. ThÝ nghiÖm ®−îc gieo tuÇn tù, mçi gièng 3 hµng, 10 mÉu gièng cã 1 ®èi chøng nhiÔm (V74) vµ kh¸ng (§T2000). ThÝ nghiÖm ®−îc gieo 5/11/2001. Ch¨m sãc thÝ nghiÖm theo quy tr×nh h−íng dÉn cña trung t©m nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm ®Ëu ®ç. §¸nh gi¸ møc ®é kh¸ng bÖnh theo h−íng dÉn cña trung t©m rau mµu Ch©u ¸ (AVRDC) víi thang ®iÓm ë b¶ng 1. B¶ng 1: Thang ®iÓm ®¸nh gi¸ sù ph¶n øng cña gièng ®Ëu t−¬ng víi bÖnh gØ s¾t. NhiÔm bÖnh CÊp bÖnh Møc kh¸ng (%diÖn tÝch) 0 0 Kh¸ng rÊt cao (KRC) 1 1-10 Kh¸ng cao (KC) 2 11-25 Kh¸n (K) 3 26-50 NhiÔm trung b×nh (NTB) 4 51-75 NhiÔm (N) 5 76-100 NhiÔm nÆng (NN) 2) ThÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ møc ®é l©y nhiÔm bÖnh gØ s¾t cña c¸c mÉu gièng ë ®iÒu kiÖn nh©n t¹o( trong phßng) - ThÝ nghiÖm gåm 64 mÉu gièng ®Ëu t−¬ng tham gia thÝ nghiÖm nh©n t¹o, trong ®ã 42 mÉu gièng míi nhËp tõ AVRDC vµ 22 mÉu gièng ®· qua ®¸nh ë c¸c thÝ nghiÖm nªu trªn. §èi chøng kh¸ng lµ gièng §T 2000 ®èi chøng nhiÔm lµ gièng V74, §H4 - C¸c gièng gieo 3 lÇn nh¾c l¹i, mçi lÇn nh¾c lµ 5 c©y. Ngµy gieo 01/03/2002, 20/09/2002. Ngµy nhiÔm bÖnh nh©n t¹o 26. 3. 2002, 10.10.2002 - Nguån bÖnh: nguån bÖnh gØ s¾t t¹i khu nhµ l−íi cña ViÖn c©y l−¬ng thùc - thùc phÈm vµ Thanh Tr× - Hµ Néi. - Ph−¬ng ph¸p nhiÔm bÖnh theo Bé m«n Di truyªn miÔn dÞch thùc vËt, 1990 2
- §¸nh gi¸ bÖnh theo thang 5 ®iÓm vµ tÝnh tû lÖ nhiÔm bÖnh (%) vµ chØ sè bÖnh (%) theo b¶ng 2 vµ c«ng thøc: B TLB (Tû lÖ bÖnh %) = -------x100 A Trong ®ã: B: Tæng sè c©y bÞ bÖnh A: Tæng sè c©y ®iÒu tra b1x1+b2x2+b3x3+b4x4+b5x5 CSB (%) = ------------------------------------- Ax5 Trong ®ã: b1, b2, b3, b4, b5 sè c©y bÞ bÖnh cÊp 1, 2, 3, 4, 5 A: Tæng sè c©y ®iÒu tra B¶ng 2: Thang ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é l©y nhiÔm bÖnh nh©n t¹o Møc kh¸ng ChØ sè bÖnh(C.S.B)% Kh¸ng cao 1-20 Kh¸ng 21-30 NhiÔm trung b×nh 31-50 NhiÔm 51-70 NhiÔm nÆng 71-100 B. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn a. Trong thÝ nghiÖm ®¸nh giÊ møc nhiÔm bÖnh gØ s¾t ë ®iÒu kiÖn ngoµi ®ång ruéng cña 200 mÉu gièng chóng t«i ®· thu ®−îc mét sè kÕt qu¶ ë b¶ng 3. Sè liÖu cho thÊy mÉu gièng CL12-2 cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gØ s¾t rÊt cao, 7 mÉu gièng kh¸ng cao (Cóc HB- §¹i kim, G00153, IS-137, G04456, 96050, PI518671, §T2000(®/c2), 21 mÉu gièng kh¸ng(§T-12, Cóc Hµ b¾c, 3th¸ng ®¬n ca chi n¨ng L¹ng s¬n...), 45 mÉu nhiÔm trung b×nh (JS4), 80mÉu nhiÔm(V74), 46 mÉu bÞ nhiÔm nÆng (Nam vang). 3
B¶ng 3 : Ph¶n øng cña 200 mÉu gièng ®Ëu t−¬ng ®èi víi bÖnh gØ s¾t Møc kh¸ng Sè l−îng mÉu MÉu ®¹i diÖn Kh¸ng rÊt cao 1 CL12-2 7 Cóc HB- §¹i kim, G00153, IS-137, G04456, Kh¸ng cao 96050, PI518671, ,§T2000(®/c2. 21 §T-12, Cóc Hµ b¾c, 3th¸ng ®¬n ca chi n¨ng Kh¸ng L¹ng s¬n, MSBR21, GC90012-16, AK-08.... NhiÔm trung b×nh 45 SJ4 NhiÔm 80 V-74(®/c1) NhiÔm nÆng 46 §H4, Nam vang b. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ tÝnh kh¸ng bÖnh gØ s¾t cña 95 mÉu gièng ®Ëu t−¬ng trong vô xu©n sím 2002, t¹i Thanh Tr×, Hµ Néi (Nh÷ng mÉu gièng nµy ®−îc läc tõ thÝ nghiÖm kh¶o s¸t 200 mÉu gièng) ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 4. Sè liÖu cho thÊy kh«ng cã mÉu gièng nµo cã kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gØ s¾t rÊt cao, 18 mÉu gièng kh¸ng cao(§T2000), 26 mÉu gièng kh¸ng(CL53-2), 14mÉu nhiÔm trung b×nh (JS4), 17mÉu nhiÔm(V74), 20 mÉu bÞ nhiÔm nÆng(Nam vang). B¶ng 4 : Ph¶n øng kh¸ng bÖnh gØ s¾t cña 95 mÉu gièng ®Ëu t−¬ng STT CÊp bÖnh Møc kh¸ng Sè l−îng gièng Gièng ®iÓn h×nh 1 0 Kh¸ng rÊt cao 0 0 2 1 Kh¸ng cao 18 §T 2000 3 2 Kh¸ng 26 CL 53-2 4 3 NhiÔm trung b×nh 14 SJ 4 5 4 NhiÔm 17 L¬ 75 6 5 NhiÔm nÆng Nam Vang 20 95 gièng §Ó x¸c ®Þnh chuÈn x¸c h¬n n÷a tÝnh kh¸ng cña c¸c gièng kh¸ng cao trong vô ®«ng xu©n 2002 chóng t«i ®· tiÕn hµnh thÝ nghiÖm l©y nhiÔm nh©n t¹o t¹i nhµ l−íi cña ViÖn b»ng nguån gØ s¾t lÊy t¹i ViÖn C©y l−¬ng thùc vµ Thùc phÈm H¶i D−¬ng. T¹o ®iÒu kiÖn tèi −u cho bÖnh ph¸t triÓn, tuy nhiªn víi ®iÒu kiÖn nhiÖt trong mét sè ngµy cßn thÊp so víi nhiÖt ®é tèi thÝch v× vËy 4
c¸c gièng nhiÔm bÖnh míi ®¹t ®−îc cÊp bÖnh cao nhÊt lµ cÊp 4. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ tÝnh kh¸ng bÖnh ®−îc tr×nh bÇy ë b¶ng 5. B¶ng 5: Kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh gØ s¾t cña mét sè dßng gièng ®Ëu t−¬ng trªn nÒn nhiÔm bÖnh nh©n t¹o, vô xu©n 2002. STT Tªn gièng C.S.B. N.H¶i CSB. N.Thanh Tr× D−¬ng(%) (%) 98.7c 1 §T12 29.3 f 94.7bc 2 3 th¸ng §X Chi L¨ng 37.3 e 98.7c 3 AK 08 26.7 fg 97.3bc 4 ATF 15 20.0 ij 97.3bc 5 §T 12 22.7 hi 97.3bc 6 Dßng 5 25.3 gh 90.7bc 7 Dßng 75 21.3 i 92.0bc 8 Dßng 20 21.3 i 98.7c 9 H¹t to Liªn NghÜa 37.3 e 97.3bc 10 Palga 56.0 bc 98.7c 11 TL87008 53.3 c 97.3bc 12 VX 9-1 26.7 fg 88.0b 13 K 4455 49.3 d 88.0b 14 Cóc Hµ B¾c rèn n©u 40.0 e 88.0b 15 Cóc Hµ B¾c rèn ®en 38.7 e 97.3bc 16 Cóc Hµ B¾c §¹i Kim 54.7 bc 97.3bc 17 H¹t to L©m ®ång 70.7 a 94.7bc 18 CL 12-2 57.3 b 97.3bc 19 §T 99-2 73.3 a 94.7bc 20 V74 24.0 - 30.7a 21 §T 2000 17.3 j 98.7c 22 §H4 72.0 a So s¸nh c¸c chØ sè bÖnh cña c¸c gièng chóng t«i ®· ph©n lËp ®−îc 1 gièng kh¸ng cao gÇn víi møc kh¸ng cña gièng ®èi chøng lµ ATF 15, 7 gièng kh¸ng víi bÖnh gØ s¾t lµ dßng 75, dßng 20, TN8, dßng 5, AK 08, §T 12, VX9-1 thÓ hiÖn tÝnh kh¸ng víi bÖnh gØ s¾t cßn l¹i lµ c¸c gièng nhiÔm bÖnh ë møc ®é kh¸c. Trong thÝ nghiÖm gièng ®èi chøng kh¸ng §T2000 rÊt æn ®Þnh ®èi víi 2 nguån bÖnh, gièng §H 4 ®¹t møc ®é nhiÔm nÆng, riªng ®èi víi V74 trong thÝ nghiÖm nµy l¹i thÓ hiÖn tÝnh kh¸ng víi nguån bÖnh H¶i D−¬ng, theo chóng t«i cã thÓ ®©y lµ mét nêi kh¸c so víi nßi t¹i ®Þa ®iÓm nghiªn cøu Thanh Tr× Hµ Néi. ChØ sè bÖnh = C.S.B. Bªn c¹nh ®Ênh gi¸ møc ®é nhiÔm bÖnh cña c¸c mÉu gièng cña tËp ®oµn hiÖn cã chóng t«i cßn tiÕn hµnh nhËp, kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ c¸c mÉu gièng míi nhËp theo ®Þnh h−íng kh¸ng 5
bÖnh ë ngån bÖnh ë ViÖt nam. KÕt qu¶ kh¶o s¸t 42 mÉu gièng nhËp tõ AVRDC ë b¶ng cã 1 mÉu gièng cã kh¶ n¨ng kh¸ng cao(D1), 9 mÉu gièng kh¸ng(D2), 5mÉu nhiÔm trung b×nh (D3), 16mÉu nhiÔm(D4), 11 mÉu bÞ nhiÔm nÆng(D5). Sè liÖu ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 6. B¶ng 6: Møc nhiÔm cña mét sè mÉu gièng míi nhËp ChØ sè STT MÉu ®¹i diÖn Møc ®é kh¸ng Sè l−îng mÉu bÖnh(%) 1 D1(GC860049) 1-20 Kh¸ng cao 1 2 D2(GC58, GC8586) 21-30 Kh¸ng 9 3 D3(§T2000) 31-50 NhiÔm trung b×nh 5 4 D4(AGS332) 51-70 NhiÔm 16 5 D5(§T74) 71-100 NhiÔm nÆng 11 Trong vô ®«ng 2002 thÝ nghiÖm l©y nhiÔm nh©n t¹o nh¾c l¹i. KÕt qu¶ cho thÊy chØ cã gièng §T2000 ë møc kh¸ng cßn c¸c mÉu gièng kh¸c ®Òu bÞ l©y nhiÔm. NhËn xÐt - Trong ®iÒu kiÖn ®ång ruéng ®· x¸c ®Þnh ®−îc 18 gièng kh¸ng cao vµ 24 gièng kh¸ng bÖnh gØ s¾t. - B»ng nhiÔm bÖnh nh©n t¹o ®· ph©n lËp ®−îc 1 gièng kh¸ng cao lµ ATF 15 vµ 7 gièng kh¸ng víi bÖnh gØ s¾t h¹i ®Ëu t−¬ng lµ: Dßng 15, dßng 20, TN 8, dßng 5, AK 08, VX9-1, §T 12. - Víi nguån Thanh tr× hµ néi mÉu §T2000 cã kh¶ n¨ng kh¸ng cao æn ®Þnh. Trong c¸c mÉu gièng míi nhËp ®· chän ®−îc mét mÉu gièng cã kh¶ n¨ng kh¸ng cao lµ GC 860049). - 10 mÉu gièng ®· ph©n thµnh nhãm ë møc nhiÔm kh¸c nhau: Nhãm kh¸ng(GC860049, GC8586, GC860049) nhãm nhiÔm trung b×nh( GC58, GC8586), nhãm nhiÔm ((AGS332, §T74, §H4) ®· ®−îc chuyÓn sang phßng c«ng nghÖ tÕ bµo ph©n tÝch. 6
B. ThÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÞu h¹n cña mét sè mÉu gièng ®Ëu t−¬ng 1. Môc ®Ých: a. Chän ra mÉu dßng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n. b. Cung cÊp nh÷ng mÉu dßng, gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n cao ®Ó ph©n tÝch tÝnh ®a d¹ng di truyÒn sinh häc. c.Sö dông nh÷ng mÉu dßng, gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n cao lµm vËt liÖu lai t¹o. d. Chän ra c¸c dßng tèt cã kh¶ n¨ng thÝch hîp cho vô xu©n cho ®ång b»ng vµ xu©n hÌ, hÌ thu cho miÒn nói vµ vïng ®Êt dèc. 2. VËt liÖu nghiªn cøu: KÕt qu¶ kh¶o s¸t tËp ®oµn ®Ëu t−¬ng ë ®iÒu kiÖn ®ång ruéng n¨m 2001-2002, chóng t«i chän ra 18 mÉu gièng (b¶ng7) tiÕp tôc tham gia thÝ nghiÖm vô hÌ n¨m 2002. B¶ng 7: nguång gèc c¸c gièng thÝ nghiÖm STT Tªn dßng, gièng Nguån gèc 1 §T80 V70xVµng Méc ch©u 2 Cóc vµng ViÖt Nam 3 Tø quý xanh ViÖt Nam 4 §¬n ca chi l¨ng ViÖt Nam 5 G250 NhËp néi tõ VIR 6 G245 NhËp néi tõ VIR 7 Palga Mü 8 B¾c C¹n ViÖt Nam 9 §ç L¹ng ViÖt Nam 10 CH5 NhËp néi tõ VIR 11 MV1 M103 x V74 12 D140 DL02 x DH4 13 M103 §ét biÕn 4 §T12 NhËp néi 15 Lee-74 NhËp néi tõ Iraq 16 CM60 NhËp néi tõ Th¸i Lan 17 95389 NhËp néi tõ Australia 18 §T2000 NhËp néi §µi loan 3. Ph−¬ng ph¸p thÝ nghiÖm 3.1 §Þa ®iÓm: thÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh t¹i nhµ l−íi khu thÝ nghiÖm cña Trung t©m ®Ëu ®ç - ViÖn KHKTNN - ViÖt Nam Thanh Tr× - Hµ Néi, Hoµ b×nh, §iÖn biªn,Hµ t©y. 3.2. Ph−¬ng ph¸p: 7
a.ThÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ tÝnh chÞu h¹n : ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ trong chËu v¹i theo ph−¬ng ph¸p hoµn toµn ngÉu nhiªn víi 3 lÇn nh¾c l¹i. Gièng ®èi chøng lµ §T80. Trong 1 gièng cã mét c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng lµm ®èi chøng, mét c«ng thøc ®Ó h¹n. Trong ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh thÝ nghiÖm nµy chóng t«i sö dông ph−¬ng ph¸p: 1. §¸nh gi¸ møc ®é hÐo óa Trång ®Ëu t−¬ng vµo chËu, v¹i vµ ®Æt trong nhµ l−íi cã m¸i che. Mçi gièng ®−îc bè trÝ c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−íng vµ mét c«ng thøc t−íi n−íc ®Þnh kú ®Ó h¹n cÊy hÐo óa vµ tiÕn hµnh ®¸nh gi¸. + Sau khi ®Ó c©y bÞ hÐo vµ ®−îc t−íi n−íc vµ tiÕp tôc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng phôc håi. §iÓm 5: L¸ trªn c©y bÞ hÐo vµ kh« > 70%. §iÓm 4: L¸ trªn c©y hÐo t−¬ng ®èi nhiÒu (51 - 70%) sè l¸ trªn c©y. §iÓm 3: l¸ hÐo ë møc trung b×nh (31- 50%) sè l¸ trªn c©y. §iÓm 2: l¸ hÐo ë møc ®é kh«ng ®¸ng kÓ (21 - 30%) sè l¸ trªn c©y. §iÓm 1: l¸ hÐo ë møc ®é d−íi 20% sè l¸ trªn c©y. 2. So s¸nh n¨ng suÊt cña c«ng thøc c©y ®−îc t−íi vµ c«ng thøc c©y ®Ó h¹n nh»m ®¸nh gi¸ møc ®é suy gi¶m n¨ng suÊt cña dßng gièng ®ã. M2 G = 100 - x 100 M1 Trong ®ã: G: Suy gi¶m n¨ng suÊt M1: N¨ng suÊt h¹t cña c©y t−íi n−íc M2: n¨ng suÊt h¹t cña c©y bÞ lµm kh« hÐo - N¨ng suÊt gi¶m < 20% lµ gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n tèt - N¨ng suÊt gi¶m 21 - 40% gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n kh¸ - N¨ng suÊt gi¶m 41 - 60 % gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n trung b×nh - N¨ng suÊt gi¶m 61 - 80% gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n yÕu. - N¨ng suÊt gi¶m > 80% gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n kÐm b. ThÝ nghiÖm lai t¹o vµ chän läc: Lai ®¬n víi hai tæ hîp Cóc vµng x §T2000, §T12 x §T2000. - ThÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh tõ vô xu©n 2002 ®Õn vô hÌ 2004. Chän läc dßng lai theo ph−¬ng ph¸p Pedigree ThÝ nghiÖm kh¶o s¸t dßng lai ë F5 ®−îc bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ bæ sung. MËt ®é 25-30 c©y/m2. Ph©n bãn cho thÝ nghiÖm (10 tÊn ph©n chuång + 30 N + 60 P205 + 60 K20)/ha. 8
c. ThÝ nghiÖm so s¸nh c¸c mÉu dßng triÓn väng: Bè trÝ theo ph−¬ng ph¸p ngÉu nhiªn hoµn toµn 3.3. Quy tr×nh kü thuËt ch¨m sãc: Theo quy tr×nh chung cña trung t©m ®Ëu ®ç 3.4. C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng theo dâi theo h−íng dÉn cña AVRDC Theo dâi vÒ kh¶ n¨ng sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c dßng. - C¸c chØ tiªu n«ng sinh häc, c¸c yÕu tè n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt. - Theo dâi tÝnh æn ®Þnh cña c¸c dßng chän läc. - §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn bÊt thuËn 3.5. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt Sè liÖu thÝ nghiÖm ®−îc xö lý thèng kª víi trî gióp phÇn mÒm øng dông cña Excel vµ RRISTAT vµ R.K.Sing 4. KÕt qu¶ nghiªn cøu thÝ nghiÖm chÞu h¹n 2002 4.1. Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c dßng gièng Thêi gian sinh tr−ëng cña ®Ëu t−¬ng ®−îc chia lµm 3 gian ®o¹n: Gieo - mäc, mäc -ra hoa, ra hoa- chÝn(thu ho¹ch). KÕt qu¶ theo dâi thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c dßng gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 8. 4.1.1. Thêi gian tõ mäc ®Õn ra hoa (b¶ng 8) KÕt qu¶ thÝ nghiÖm cho thÊy: ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng, thêi gian tõ mäc ®Õn b¾t ®Çu ra hoa cña c¸c dßng gièng biÕn ®éng tõ 32 - 48 ngµy. Trong ®ã ng¾n nhÊt lµ §T12 (32 ngµy), gièng cã thêi gian t−¬ng ®−¬ng víi gièng ®èi chøng §T80 (43 ngµy), §ç L¹ng, c¸c gièng cã thêi gian dµi h¬n so víi ®èi chøng. §¬n ca chi l¨ng (48 ngµy), CM60 (46 ngµy), 95389 (48 ngµy). Nh÷ng gièng cßn l¹i cã thêi gian ng¾n h¬n gièng ®èi chøng. ë c«ng thøc ®Ó h¹n thêi gian tõ mäc ®Õn b¾t ®Çu ra hoa rót ng¾n ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi c«ng thøc b×nh th−êng. C¸c gièng dµi h¬n so víi gièng ®èi chøng §T80 (39 ngµy) §¬n ca chi l¨ng, CM60, 95389, cßn l¹i c¸c gièng kh¸c cã thêi gian ng¾n h¬n ®èi chøng vµ ng¾n nhÊt §T12 (30 ngµy). Nh− vËy thêi gian tõ mäc ®Õn ra hoa cña c©y bÞ rót ng¾n khi gÆp h¹n ë tÊt c¶ c¸c gièng thÝ nghiÖm. 4.1.2. Thêi gian tõ ra hoa ®Õn chÝn (b¶ng 8) KÕt qu¶ theo dâi thÝ nghiÖm thÊy: §èi víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng, ®a sè c¸c gièng cã thêi gian ng¾n h¬n ®èi chøng §T80 (55 ngµy), c¸c gièng cã thêi gian dµi nhÊt lµ §ç L¹ng (56 ngµy), D140 (59 ngµy). 9
Tr ong c¸c gièng ë c«ng thøc ®Ó h¹n gièng § T12 cã thêi gian tõ gieo ®Õn ra ho n g¾n nhÊt l µ (37 ngµy). C ¸c dßng gièng cã thêi gian dµi h¬n ® èi chøng §T80 (50 ngµy), §ç L¹ng (55 n gµy), D140 (56 ngµy), CM60 (52 ngµy), 9 5389 (51 ngµy), gièng §¬n ca chi l¨ng t − ¬ng ® − ¬ng víi ®èi chøng, B¶ng 8: Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c dßng gièng Thêi gian tõ ra Thêi gian tõ mäc Thêi gian sinh Thêi gian hoa – chÝn Tªn dßng ®Õn ra hoa (ngµy) tr−ëng (ngµy) chªnh lÖch (ngµy) gièng (ngµy)A = T-H T−íi K0 t−íi K0 t−íi T−íi(T) K0t−íi(H) T−íi §T80 (§/C) 43 39 55 50 104 96 8 Cóc vµng 40 35 40 40 86 81 5 Tø quý xanh 33 31 45 43 85 80 5 §¬n ca chi 48 45 50 50 105 102 3 l¨ng G250 35 31 42 41 84 79 5 G245 38 33 52 45 96 86 10 Polga 38 35 47 44 92 86 6 B¾c C¹n 37 33 47 44 89 82 7 §ç L¹ng 43 41 56 55 105 101 4 CH5 34 30 45 41 86 78 8 MV1 38 35 48 47 93 89 4 D140 38 36 59 56 104 99 5 M103 34 31 38 38 78 75 3 §T12 32 30 38 37 75 72 3 Lee-74 37 35 44 43 88 85 3 CM60 46 43 53 52 106 102 4 95389 48 44 53 51 108 102 6 4.1.3. Tæng thêi gian sinh tr−ëng ( b¶ng 8): Thêi gian sinh tr−ëng cña tÊt c¶ c¸c dßng gièng ®Òu bÞ rót ng¾n ë c«ng thøc ®Ó h¹n vµ ng¾n h¬n c¸c c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng b×nh 10
th−êng 3-5 ngµy. C¸c dßng gièng cã thêi gian chªnh lÖch ng¾n nhÊt 3 ngµy : §T12, M103, Lee, ®¬n ca chi l¨ng. 4.2. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c dßng gièng 4.2.1. §éng th¸i ra hoa : Thêi gian në hoa, tæng sè hoa cña c¸c mÉu gièng thÓ hiÖn ë b¶ng 9. B¶ng 9: Thêi gian ra hoa cña c¸c dßng, gièng Thêi gian ra hoa (ngµy) Tæng sè hoa (hoa/c©y) Tªn dßng, gièng T−íi Kh«ng t−íi Chªnh lÖch T−íi Kh«ng t−íi Chªnh lÖch §T80 (®/c) 17 15 2 70.2 47.6 7.4 Cóc vµng 13 12 1 35.7 30.2 5.5 Tø quý xanh 15 14 1 42.0 31.0 9.0 §¬n ca chi l¨ng 13 12 1 52.6 31.3 21.3 G250 15 14 1 36.2 22.5 13.7 G245 15 15 0 34.7 28.1 6.6 Palga 12 9 3 53.7 39.1 14.6 B¾c k¹n 13 12 1 36.4 21.1 15.3 §ç L¹ng 15 13 2 49.2 35.5 13.7 CH5 10 8 2 38.0 30.6 7.4 MV1 13 11 2 31.4 28.8 2.5 D140 16 14 2 52.3 48.8 3.5 M103 12 10 2 52.2 36.5 5.7 §T12 9 8 1 39.5 20.8 18.7 Lee-74 13 11 2 49.8 31.2 8.6 CM60 13 11 2 48.7 33.0 15.7 95389 13 12 1 50.0 36.6 13.4 Thêi gian ra hoa cña c¸c dßng, gièng ë hai c«ng thøc b×nh th−êng vµ ®Ó h¹n kÐo dµi víi sè ngµy t−¬ng øng: 9 -17 ngµy vµ 8 - 15 ngµy. Tæng sè hoa cña c¸c dßng, gièng dao ®éng tõ 31.4 - 70.2 hoa/c©y, ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng, gièng §T80 cã tæng sè hoa/c©y lín nhÊt (70.2 hoa/c©y), c¸c dßng, gièng cã tæng sè hoa t−¬ng ®èi cao nh−: §¬n ca chi l¨ng (52.6 hoa/c©y), 11
Palga (53.7 hoa/c©y), D140 (52.3 hoa/c©y), M103 (52.2 hoa/c©y) cßn l¹i c¸c gièng cã tæng sè hoa/c©y thÊp vµ thÊp nhÊt lµ §T12 (39.5 hoa/c©y). Víi c«ng thøc ®Ó h¹n c¸c dßng, gièng cã tæng sè hoa bÞ gi¶m vµ biÕn ®éng tõ 20.8 - 47.6 hoa/c©y, ®èi chøng §T80 cã tæng sè hoa/c©y lín nhÊt so víi c¸c dßng, gièng trong thÝ nghiÖm (47.6 hoa/c©y). 4.2.2. DiÖn tÝch l¸ cña c¸c dßng, gièng(b¶ng10) KÕt qu¶ ë b¶ng 10 cho thÊy ë thêi kú b¾t ®Çu ra hoa diÖn tÝch l¸ cña c¸c dßng, gièng cã sù sai kh¸c víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng biÕn ®éng tõ 2.91 - 6.34 dm2l¸/c©y, trong ®ã ®èi chøng §T80 cao nhÊt (6.34 dm2l¸/c©y). ë c«ng thøc ®Ó h¹n biÕn ®éng tõ 2,17 - 5,10 dm2 l¸/c©y gi¶m h¬n so víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng vµ hÇu nh− c¸c dßng, gièng cã diÖn tÝch l¸ thÊp h¬n so víi ®èi chøng. ë thêi ®iÓm t¾t hoa diÖn tÝch l¸ cña c¸c dßng gièng t¨ng lªn mét c¸ch râ nÐt vµ ®¹t gi¸ trÞ tõ 4.86 - 10.15 dm2l¸/c©y, ®èi víi c«ng thøc ®èi chøng vÉn lµ cao nhÊt (§T80: 10.15 dm2l¸/c©y). Cßn ë c«ng thøc ®Ó h¹n diÖn tÝch l¸ gi¶m so víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng vµ cao nhÊt lµ gièng ®èi chøng (§T80:5.10 dm2l¸/c©y). ë thêi kú qu¶ ch¾c tÊt c¶ c¸c dßng, gièng chØ sè diÖn tÝch l¸ ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt ®©y lµ thêi kú diÖn tÝch l¸ gi÷ vai trß quan träng h¬n c¶, nã quyÕt ®Þnh tíi n¨ng suÊt. V× vËy trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn diÖn tÝch l¸ ë thêi kú qu¶ ch¾c ®¹t cao vµ kÐo dµi. Qua theo dâi thÝ nghiÖm diÖn tÝch l¸ ë thêi kú qu¶ ch¾c øng víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng biÕn ®éng tõ 6,92 - 12.60 dm2l¸/c©y. Cao nhÊt lµ gièng ®èi chøng §T80 (12.6 dm2l¸/c©y), cßn l¹i c¸c gièng ®Òu thÊp h¬n. ë víi c«ng thøc ®Ó h¹n diÖn tÝch l¸ thÊp h¬n so víi c«ng thøc b×nh th−êng vµ biÕn ®éng tõ 4.61- 10.82 dm2l¸/c©y, cao nhÊt vÉn lµ gièng ®èi chøng §T80 (10.82 dm2l¸/c©y) Nh− vËy trong 3 thêi kú sinh tr−ëng chóng t«i rót ra nhËn xÐt: C¸c dßng, gièng cã diÖn tÝch l¸ thÊp nh− Cóc vµng, §T12 vµ nh÷ng dßng, gièng cã diÖn tÝch l¸ cao nh− ®èi chøng §T80, C160. §Æc biÖt diÖn tÝch l¸ ë c«ng thøc h¹n ®¹t gi¸ trÞ thÊp h¬n so víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng ë tÊt c¶ c¸c dßng, gièng. 12
B¶ng 10: DiÖn tÝch l¸ cña c¸c mÉu gièng (dm2l¸/c©y) Thêi kú b¾t ®Çu ra hoa Thêi kú hÕt hoa Thêi kú qu¶ ch¾c Tªn dßng, gièng K0 t−íi K0 t−íi K0 t−íi T−íi T−íi T−íi §T80 (®/c) 6.34 5.10 1.15 8.76 12.6 10.82 Cóc vµng 2.97 2.50 5.17 4.03 6.92 4.61 Tø quý xanh 3.93 3.16 7.98 6.94 10.8 8.85 §¬n ca chi l¨ng 3.70 2.98 7.81 5.19 9.60 7.33 G250 3.45 2.93 6.17 4.65 8.50 6.15 G245 4.18 2.73 7.63 4.59 9.10 6.05 Palga 2.94 2.69 5.45 4.17 7.50 5.60 B¾c k¹n 3.13 2.67 5.67 4.93 7.85 6.45 §ç L¹ng 4.39 4.10 8.12 7.85 10.70 9.20 CH5 4.25 3.92 7.81 6.57 9.50 8.30 MV1 4.72 3.96 8.50 6.97 10.10 8.70 D140 4.91 9.78 8.35 7.13 10.05 8.37 M103 5.19 4.06 9.86 6.35 12.25 7.80 §T12 2.91 2.17 4.86 4.15 7.19 6.42 Lee-74 3.86 2.58 6.97 4.63 9.10 7.05 CM60 4.95 3.84 8.39 6.38 10.60 8.85 95389 3.93 2.92 7.54 5.28 9.78 7.61 4.2.3. Sù tÝch luü chÊt kh«: Qua theo dâi sù tÝch luü chÊt kh« cña c¸c dßng gièng thÝ nghiÖm chóng t«i thu ®−îc kÕt qu¶ ë b¶ng 11. ë thêi kú b¾t ®Çu ra hoa khèi l−îng chÊt kh« cña c¸c dßng, gièng biÕn ®éng tõ 1.2 - 2.1g/c©y ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng vµ c«ng thøc h¹n tõ 1.1 - 1.9 g/c©y. Nh− vËy ë giai 13
®o¹n nµy chªnh lÖch khèi l−îng chÊt kh« gi÷a hai c«ng thøc lµ rÊt nhá, mét sè gièng cã kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cao nh−: §T80, D140, M103. B¶ng 11: Khèi l−îng chÊt kh« cña c¸c dßng, gièng (g/c©y) mÉu Thêi kú b¾t ®Çu ra hoa Thêi kú hÕt hoa Thêi kú qu¶ ch¾c Tªn gièng Ko t−íi Ko t−íi Ko t−íi T−íi T−íi T−íi §T80 (®/c) 2.1 1.8 3.9 3.1 8.8 7.3 Cóc vµng 1.2 1.1 1.8 1.5 3.7 3.2 Tø quý xanh 1.5 1.2 2.6 1.9 5.4 5.5 §¬n ca chi l¨ng 1.7 1.6 2.8 2.7 6.4 5.5 G250 1.2 1.2 1.9 1.8 6.3 3.9 G245 1.7 1.2 2.8 1.8 4.4 3.6 Palga 1.2 1.1 1.6 1.5 4.3 3.6 B¾c k¹n 1.4 1.2 2.1 1.5 6.9 4.7 §ç L¹ng 1.8 1.5 2.8 2.2 6.9 4.7 CH5 1.3 1.2 2.0 2.0 6.2 5.5 MV1 1.5 1.2 2.1 1.9 6.4 5.6 D140 1.5 1.2 2.3 2.1 6.6 6.1 M103 1.8 1.5 3.6 2.9 7.4 6.8 §T12 1.3 1.2 2.3 1.9 4.9 4.2 Lee-74 1.8 1.6 2.7 2.3 7.0 6.1 CM60 1.7 1.5 2.8 2.2 6.8 6.1 95389 1.6 1.4 2.7 2.1 6.5 5.8 Thêi kú hÕt hoa ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng vµ c«ng thøc ®Ó h¹n biÕn ®éng t−¬ng øng lµ 1.6 - 3.9 g/c©y vµ 1.5 - 3.1 g/c©y, cao nhÊt lµ gièng ®èi chøng §T80 (3.9g/c©y, 3.1 g/c©y). 14
Thêi kú qu¶ ch¾c khèi l−îng chÊt kh« cña c¸c dßng, gièng biÕn ®éng tõ 3.7 - 8.8 g/c©y ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng, trong ®ã cao nhÊt lµ §T80 (8.8 g/c©y) thÊp nhÊt lµ Cóc vµng (3.7 g/c©y). ë c«ng thøc ®Ó h¹n biÕn ®éng tõ 3.2 - 7.3 g/c©y, cao nhÊt vÉn lµ ®èi chøng (§T80 : 7.3 g/c©y), thêi kú qu¶ ch¾c h¹n cã ¶nh h−ëng râ rÖt ®Õn khèi l−îng chÊt kh« cña c©y. Gi¸ trÞ nµy gi¶m so víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng tõ 0.5 - 2.2 g/c©y. Tãm l¹i: khèi l−îng chÊt kh« cña c¸c dßng, gièng thay ®æi theo giai ®o¹n sinh tr−ëng, t¨ng dÇn tõ ®Çu ra hoa - hÕt hoa- qu¶ mÈy. Trong mét thêi kú sinh tr−ëng, ph¸t triÓn cña c¸c dßng, gièng kh¸c nhau th× n¨ng suÊt sinh vËt häc kh¸c nhau .MÆt kh¸c, ë c«ng thøc h¹n vµ c«ng thøc t−íi b×nh th−êng cã sù chªnh lÖch. §iÒu ®ã chøng tá kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo b¶n chÊt di truyÒn gièng mµ cßn bÞ ¶nh h−ëng ®iÒu kiÖn bëi m«i tr−êng. 4.2.4 Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña mÉu gièng thÝ nghiÖm(b¶ng12) 4.2.4.1. ChiÒu cao ®ãng qu¶ §iÒu kiÖn h¹n ¶nh h−ëng ®Õn chiÒu cao ®ãng qu¶ lµ thêi kú c©y con, thêi kú ph©n ho¸ tèt. Theo dâi chiÒu cao ®ãng qu¶ cña c¸c ®ãng qu¶ cña c¸c dßng, gièng ®Ëu t−¬ng thÝ nghiÖm thu ®−îc kÕt qu¶ ë b¶ng 12. ChiÒu cao ®ãng qu¶ ë c«ng thøc ®Ó h¹n kh¸ cao so víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng. ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng møc biÕn ®éng chiÒu cao ®ãng qu¶ cña c¸c dßng, gièng tõ 9,0- 17,8 cm, trong khi ë c«ng thøc ®Ó h¹n biÕn ®éng tõ 12,1 – 30,5 cm. Gièng ®èi chøng §T80 cã chiÒu cao trung b×nh so víi c¸c dßng, gièng trong thÝ nghiÖm (14,4 cm, 15,4 cm), thÊp nhÊt lµ G250 (9,0 cm, 12,1 cm). 4.2.4.2. Sè ®èt h÷u hiÖu trªn th©n chÝnh Sè liÖu thÝ nghiÖm thu ®−îc ë b¶ng 12 cho thÊy c¸c dßng, gièng kh¸c nhau th× tæng sè ®èt h÷u hiÖu còng kh¸c nhau. C«ng thøc ®Ó h¹n cã sè ®èt h÷u hiÖu gi¶m nhiÒu so víi c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng vµ gièng cã tæng sè ®èt cao nhÊt lµ Palga (8,9 ®èt (t−íi ), 6,8 ®èt (h¹n)), trong khi ®ã ®èi chøng §T80 thÊp h¬n (8.5 ®èt (t−íi), 5.3 ®èt (h¹n)). 4.2.4.3. Sè cµnh cÊp 1 trªn c©y KÕt qu¶ theo sè cµnh cÊp 1 trªn c©y ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 12. ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng sè cµnh biÕn ®éng tõ 1,0 – 4,3 cµnh/c©y, mét sè gièng ph©n cµnh cao nh− §T80 (4 cµnh/c©y), Cóc vµng (3,7 cµnh/c©y), G250 (4,3 cµnh/c©y). ThÊp nhÊt lµ §T12 (1,0 cµnh/c©y). § èi víi c«ng thøc ®Ó h¹n sè cµnh cÊp 1 t rªn c©y cña c¸c dßng, gièng biÕn ®éng tõ 0,1 – 3 ,6 cµnh/c©y vµ cao nhÊt lµ ®èi chøng víi 3,6 cµnh/c©y (§T80). 15
B¶ng 12: Mét sè ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng cña c¸c dßng, gièng. ChiÒu cao Sè ®èt h÷u hiÖu/ Sè cµnh cÊp 1/ §−êng kÝnh ®ãng qu¶ (cm) th©n chÝnh (®èt) c©y th©n (mm) Tªn mÉu gièng Ko t−íi Ko t−íi Ko t−íi Ko t−íi T−íi T−íi T−íi T−íi §T80 (®/c) 14.4 15.4 8.5 5.3 4.0 3.6 48.5 39.4 Cóc vµng 12.6 14.0 3.8 3.4 3.7 2.8 28.8 27.8 Tø quý xanh 16.5 17.0 3.8 3.6 3.4 2.7 30.2 28.7 §¬n ca chi l¨ng 16.4 17.1 3.6 3.5 3.7 3.3 34.4 33.2 G250 9.0 12.1 2.5 2.1 4.3 2.9 30.7 28.3 G245 14.1 15.0 2.6 1.9 3.0 2.0 32.6 30.8 Palga 10.9 14.5 8.9 6.8 4.1 2.6 30.8 30.7 B¾c k¹n 16.0 16.9 8.1 5.8 2.5 2.0 29.5 24.3 §ç L¹ng 15.2 15.6 5.6 5.4 3.0 2.9 36.1 32.9 CH5 11.0 13.1 6.9 6.3 3.0 2.5 29.3 26.2 MV1 16.9 30.5 7.8 3.0 2.9 1.0 44.7 42.5 D140 17.0 17.7 6.8 3.6 2.6 1.6 39.9 34.9 M103 17.8 18.9 3.7 3.0 2.0 1.1 29.3 26.7 §T12 15.6 16.3 3.7 2.8 1.0 0.4 30.0 24.1 Lee-74 12.8 13.0 6.5 5.3 2.3 2.1 28.3 26.9 CM60 13.6 14.5 6.2 5.7 2.7 2.3 34.5 30.1 95389 15.6 17.9 2.8 2.4 2.3 2.0 37.6 33.2 4.2.4.4. §−êng kÝnh th©n §−êng kÝnh th©n cña c¸c dßng, gièng biÕn ®éng t−¬ng øng lµ 28,3 – 45,8 mm vµ 24,1 – 39,4 mm, trong ®ã gièng ®èi chøng cã ®−êng kÝnh th©n lín nhÊt (§T80: 48,5 mm, 39,4 mm). 4.3. §¸nh gi¸ møc ®é hÐo cña c¸c dßng, gièng 16
§Æc tÝnh chèng chÞu lµ kh¶ n¨ng ph¶n øng tÝch cùc cña c©y trång víi ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh bÊt thuËn, trong ®ã kh¶ n¨ng chÞu h¹n phô thuéc vµo b¶n chÊt di truyÒn cña gièng. 4.3.1. Møc ®é hÐo óa cña c¸c dßng, gièng (b¶ng 13) Giai ®o¹n c©y con còng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n giái nh− ®èi chøng §T80 (®iÓm 5): B¾c K¹n, §ç l¹ng, CH5, cóc. Vµ c¸c gièng chÞu h¹n kh¸: Palga, D140, CM60, 59389 ë ®iÓm 4, c¸c gièng cßn l¹i ®Òu cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n trung b×nh vµ yÕu. B¶ng 13: §iÓm hÐo óa cña c¸c mÉu gièng ë c¸c thêi kú sinh tr−ëng kh¸c nhau ( ®iÓm 1-5) Tªn mÉu gièng Thêi kú c©y con Thêi kú ra hoa Thêi kú qu¶ mÈy Tæng 3 thêi kú §T80 (®/c) 5 4 5 4,6 Cóc vµng 5 4 4 4.3 Tø quý xanh 3 2 3 2,7 §¬n ca chi l¨ng 2 3 4 3,0 G250 3 3 2 2,7 G245 3 3 2 2,7 Palga 4 3 4 3,6 B¾c k¹n 5 3 3 3,6 §ç L¹ng 5 5 4 4,6 CH5 5 3 3 3,6 MV1 2 5 4 3,6 D140 4 4 5 4,3 M103 2 3 4 3,0 §T12 3 3 4 3,3 Lee-74 3 5 2 3,3 CM60 4 5 5 4,6 95389 4 2 5 3,6 ë thêi kú ra hoa, h¹n h¸n ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn tû lÖ thô phÊn, thô tinh vµ ®Ëu qu¶. Trong c¸c gièng theo dâi cã 4 gièng ®−îc ®¸nh gi¸ lµ kh¶ n¨ng chÞu h¹n giái (ë ®iÓm 5): §ç l¹ng, MV1, Lee-74, CM60. Còng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n kh¸ víi gièng ®èi chøng (§T80- ®iÓm 4 ): Cóc vµng, D140 cßn l¹i c¸c gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n trung b×nh vµ yÕu. 17
Thêi kú qu¶ ch¾c gÆp h¹n lµm gi¶m qu¸ tr×nh vËn chuyÓn c¸c chÊt h÷u c¬ vµo h¹t dÉn ®Õn n¨ng suÊt gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ. Qua theo dâi chóng t«i ®¸nh gi¸ ®−îc c¸c dßng, gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n giái: §T80, D140, CM60, 95389 ®Òu ë ®iÓm 5, s¸u gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n kh¸: §¬n ca chi l¨ng, Palga, §ç L¹ng, MV1, M103, §T12, cßn l¹i c¸c gièng cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n ë møc trung b×nh. NhËn xÐt: Kh¶ n¨ng chÞu h¹n tèt c¶ ba thêi kú cã c¸c gièng: §T80, §ç L¹ng, cóc vµng, CM60. 4.4 . C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt 4.4.1. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt 4.4.1.1. Tæng sè qu¶ trªn c©y (b¶ng 14) Víi c«ng thøc ®Ó h¹n, tæng sè qu¶ biÕn ®éng tõ 5,5-25,0 qu¶/c©y, c¸c gièng cã tæng sè qu¶ cao h¬n ®èi chøng §T80 (16,6 qu¶/c©y): G245, CM60, cßn l¹i c¸c dßng gièng cã sè qu¶ Ýt h¬n vµ Ýt nhÊt lµ MV1 ( 5,5 qu¶/c©y). 4.4.1.3. Khèi l−îng 1000 h¹t: Khèi l−îng cña 1000 h¹t biÕn ®éng tõ 62,2 - 188,0g ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng vµ 48,7-180,0g ë c«ng thøc ®Ó h¹n. Gièng ®èi chøng §T 80 cã khèi l−îng 1000 h¹t t−¬ng øng ë 2 c«ng thøc: 167,2g,141,0g, cao nhÊt lµ gièng 95389 (188,0g,180,0g). 4.4.2. N¨ng suÊt vµ møc ®é suy gi¶m n¨ng suÊt cña c¸c dßng gièng(b¶ng 15) 4.4.2.1. N¨ng suÊt c¸ thÓ ThÝ nghiÖm cho thÊy n¨ng suÊt c¸ thÓ biÕn ®éng tõ 1,76 - 6,46 g/ c©y ë c«ng thøc t−íi n−íc b×nh th−êng, trong ®ã gièng ®èi chøng §T80 cã n¨ng suÊt c¸ thÓ lµ 5,60 g/ c©y. Cao h¬n ®èi chøng lµ c¸c gièng: MV1 (6,04 g/ c©y), CM60 (6,46 g/ c©y). §èi víi c«ng thøc ®Ó h¹n n¨ng suÊt c¸ thÓ biÕn ®éng tõ 0,84 - 3,65 g/ c©y, trong ®ã gièng ®èi chøng §T80: 3,50 g/ c©y, chØ cã gièng CM60 (3.65g/c©y) lµ cao h¬n ®èi chøng. C¸c gièng cã n¨ng suÊt t−¬ng ®èi kh¸ lµ §¬n ca chi n¨ng, D140, 95389 (2,48-2,6g/c©y). 18
B¶ng14: C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng suÊt cña c¸c mÉu gièng. T.L.qu¶ 3 K.L1000 h¹t (g) N.Sc¸ thÓ (g/c©y) TS. qu¶/c©y) Tû lÖ qu¶ lÐp (%) Dßng, h¹t(%) Gièng T−íi K0 t−íi T−íi K0 t−íi T−íi K0 t−íi K0 t−íi K0 t−íi T−íi T−íi §T80 (®/c) 28.1 16.6 9.8 9.7 4.9 2.1 167.2 141.0 5.60 3.50 Cóc vµng 29.0 13.8 8.6 0.0 9.3 4.8 98.1 90.4 2.75 1.20 Tø quý xanh 15.4 11.7 20.7 14.4 7.2 1.2 159.0 114.1 4.50 1.96 §¬n ca C.L. 15.7 11.1 9.0 2.9 6.4 7.4 128.0 112.3 4.03 2.60 G250 39.0 10.9 2.5 2.0 1.6 1.5 62.2 48.7 4.26 0.91 G245 31.6 25.0 7.0 0.0 3.3 5.0 81.5 60.6 3.60 2.42 Palga 33.0 13.6 0.6 6.9 0.8 7.8 70.4 52.6 2.40 1.23 B¾c k¹n 14.7 12.0 1.69 0.0 7.7 1.1 135.8 106.0 3.10 0.84 §ç L¹ng 19.0 16.1 26.5 19.0 3.2 11.8 124.1 119.0 4.16 1.97 CH5 19.5 12.5 2.5 5.2 5.5 1.4 89.3 77.1 2.48 1.36 MV1 23.2 5.5 11.0 6.0 6.6 4.5 142.6 135.0 6.04 1.46 D140 17.0 11.8 18.8 13.4 0.6 7.0 157.0 86.1 4.04 2.52 M103 11.7 7.5 8.5 2.6 8.5 19.9 138.0 116.1 2.00 1.56 DT12 9.2 7.4 18.9 10.4 3.0 5.5 104.0 68.0 1.76 0.86 Lee-74 27.5 13.8 6.0 3.3 2.2 3.8 127.4 121.0 2.99 1.60 CM60 33.7 20.0 6.6 6.6 5.1 1.6 136.5 108.4 6.46 3.65 95389 8.3 8.1 3.0 2.0 11.0 12.9 188.0 180.0 2.85 2.48 4.4.2.2. Møc ®é suy gi¶m n¨ng suÊt(b¶ng15) KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÞu h¹n, ®−îc ph©n thµnh 5 nhãm dùa theo møc ®é suy gi¶m n¨ng suÊt cña c¸c mÉu gièng nh− sau: Nhãm 1 - chÞu h¹n giái cã gièng 95389 (14,19%), nhãm 2-chÞu h¹n kh¸ cã giãng M103, møc suy gi¶m n¨ng suÊt 28,2%, 19