Nghiên cứu yếu tố tiên lượng thời gian sống thêm sau phẫu thuật triệt căn ung thư biểu mô tế bào gan

Chia sẻ: Trần Thị Hạnh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

61
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu này được thực hiện nhằm những mục tiêu nghiên cứu sau: 1) đánh giá tỷ lệ sống thêm 3 năm toàn bộ sau phẫu thuật triệt căn ung thư biểu mô tế bào gan; 2) phân tích đơn yếu tố và đa yếu tố tiên lượng thời gian sống thêm 3 năm.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu yếu tố tiên lượng thời gian sống thêm sau phẫu thuật triệt căn ung thư biểu mô tế bào gan

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 NGHIÊN CỨU YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG THỜI GIAN SỐNG THÊM SAU PHẪU THUẬT TRIỆT CĂN UNG THƯ BIỂU MÔ TẾ BÀO GAN Nguyễn Đại Bình*, Bùi Diệu* TÓM TẮT Mục tiêu: (1) Đánh giá tỷ lệ sống thêm 3 năm toàn bộ sau phẫu thuật triệt căn ung thư biểu mô tế bào gan. (2) Phân tích ñơn yếu tố và ña yếu tố tiên lượng thời gian sống thêm 3 năm. Đối tượng, phương pháp: Nghiên cứu tiến cứu can thiệp không ñối chứng 110 UTBMTBG xơ gan Child-Pugh A,B, xếp loại T1-2-3N0M0 ñược phẫu thuật triệt căn, theo dõi, ñánh giá thời gian sống thêm toàn bộ 3 năm, phân tích ñơn và ña yếu tố tiên lượng. Kết quả: Tỷ lệ sống thêm 3 năm toàn bộ sau phẫu thuật triệt căn 110 bệnh nhân UTBMTBG là 47%. Phân tích ñơn yếu tố: Yếu tố kích thước u ≤ 6 cm sống thêm 3 năm toàn bộ 63,6%, u > 6 cm sống thêm 3 năm 22,3%, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p0,05. Phân tích ña yếu tố: Yếu tố kích thước u có giá trị tiên lượng ñộc lập, các yếu tố vị trí u, số lượng khối u, AFP, mức ñộ xơ gan, HBsAg không có giá trị tiên lượng ñộc lập. Kết luận: Tỷ lệ sống thêm 3 năm toàn bộ sau phẫu thuật triệt căn 110 bệnh nhân UTBMTBG là 47%. Phân tích ñơn yếu tố và ña yếu tố cho thấy yếu tố kích thước u có giá trị tiên lượng về thời gian sống thêm 3 năm có ý nghĩa thống kê và có giá trị tiên lượng ñộc lập. Từ khóa: Ung thư biểu mô tế bào gan, thời gian sống thêm, tiên lượng, phẫu thuật triệt căn. ABSTRACT STUDY ON THE SURVIVAL PROGNOSTIC FACTORS AFTER THE RADICAL HEPATECTOMY OF HEPATOCELLULAR CARCINOMAS Nguyen Dai Binh, Bui Dieu * Y Hoc TP. Ho Chi Minh – Vol.14 - Supplement of No 4 – 2010: 276 - 283 Aim: To evaluate the 3 year survival rate after the radical hepatectomies of hepatocellular carcinomas, monofactorial and multifactorial analysis of prognosis. Methods: A prospective interventive study on 110 cases of hepatocellular carconmas (HCC) with liver cirrhosis Child-Pugh A and B who underwent a radical hepatectomies in Surgical Department of National Cancer Hospital from january 2004 to september 2009. Folow up during 3 years all of the patients after the treatment, evaluations of the 3 year survival rates (Kaplan – Meier) and monofactorial, multifactorial analysis of prognosis. Results: The global 3 year survival rate of all patients was 47%. The 3 year survival rate in patients with HCC size ≤ 6 cm was 63.6% meanwile patients with HCC size > 6 cm was 40.5%, respectively (p < 0.05). The HCC size was independent prognostic factor. Conclusion: The global 3 year survival rate of all patients was 47%). The HCC size was prognostic factor respectively and independently. Key words: Hepatocellular carcinoma, prognosis, radical hepatectomy, survival. ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư biểu mô tế bào gan (UTBMTBG) là bệnh ung thư hay gặp ở các nước Đông Nam Á. Nước ta, tỷ lệ mắc UTBMTBG ở nam giới chiếm hàng thứ 3. Tỷ lệ mắc chuẩn theo tuổi là 22,6/100.000. Nguyên nhân chủ yếu của UTBMTBG là do nhiễm mạn tính vi rút viêm gan B (2,6,8,9,15,16). Chẩn ñoán bệnh dựa vào triệu chứng lâm sàng, chẩn ñoán hình ảnh (siêu âm, chụp cắt lớp vi tính), xét nghiệm Alpha Foeto Protein (AFP), xét nghiệm HBsAg, sinh thiết kim dưới hướng dẫn của siêu âm(8). Điều trị UTBMTBG ở nước ta hiện còn phân tán, phụ thuộc tùy theo khả năng kỹ thuật của từng bệnh viện. Các biện pháp như phẫu thuật cắt gan, tiêm Ethanol qua da, hóa dầu tắc mạch gan, ñốt nhiệt cao tần, xạ trị ñược thực hiện tại một số bệnh viện lớn trong ñó có Bệnh viện K. Phương pháp ñiều trị triệt căn là phẫu thuật hoặc tiêm Ethanol ñối với ung thư có kích thước ≤ 3 cm. Phẫu thuật cắt gan tương ñối khó thực hiện, cần có phẫu thuật viên và gây mê hồi sức giàu kinh nghiệm. Nghiên cứu phân bố mạch máu chủ yếu trong gan, năm 1939, Mayer - May và Tôn Thất Tùng ñã phát * Bệnh viện K – Hà Nội Địa chỉ liên lạc: PGS.TS Nguyễn Đại Bình. Email: khthbvk@gmail.com Chuyên ñề Ung Bướu 276 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 hiện và sơ ñồ hóa sự phân chia các nhánh tĩnh mạch cửa. Năm 1957, Couinaud (Pháp) ñã nghiên cứu giải phẫu học mạch máu trong gan, sơ ñồ hóa sự phân chia các hạ phân thùy gan. Hai công trình nghiên cứu này rất quan trọng, làm cơ sở cho các phương pháp phẫu thuật gan. Năm 1952, Lortat-Jacob và Robert (Pháp) mô tả phương pháp cắt gan phải bằng cách phẫu tích cuống mạch ở rốn gan rồi cắt gan. Năm 1962, Tôn Thất Tùng mô tả phương pháp cắt gan bằng cách ga rô cuống gan rồi dùng ngón tay bóp nhu mô gan ñể tìm cắt các mạch máu trong gan, phương pháp này còn gọi là cắt gan qua nhu mô. Dựa vào các mốc giải phẫu trên mặt gan gan mà cắt nhu mô gan, bộc lộ cuống mạch trong gan ñể thắt và cắt bỏ phần gan tổn thương. Ưu ñiểm của phương pháp cắt gan Tôn Thất Tùng là dễ thực hiện, cắt bỏ nhu mô gan tổn thương theo yêu cầu, dễ dàng phát hiện mạch máu bất thường nếu có, thời gian phẫu thuật ngắn. Phương pháp Tôn Thất Tùng dễ phổ biến, dễ áp dụng, kể cả trong mổ phiên và mổ cấp cứu nên ñược nhiều nơi trên thế giới ứng dụng. Ở nước ta, phẫu thuật cắt gan ñiều trị UTBMTBG hầu hết theo phương pháp Tôn Thất Tùng. Gần ñây, chúng tôi có cải biên không ga rô cuống gan nhằm hạn chế tối ña khả năng suy chức năng gan sau mổ (2,4,7,8,11,15,16). Tại Bệnh viện K, phẫu thuật cắt gan ñiều trị UTBMTBG ñược chú ý nghiên cứu. Các báo cáo gần ñây cho thấy phẫu thuật có giá trị ñiều trị triệt căn nhưng cần lựa chọn ñối tượng và hạn chế tối ña biến chứng suy chức năng gan sau mổ(10,11). Theo dõi thời gian sống thêm sau ñiều trị ñược thực hiện qua khám ñịnh kỳ hoặc qua ñiện thoại. Các biện pháp theo dõi ñó cho phép ñánh giá thời gian sống thêm qua từng năm. Qua 110 BN UTBMTBG ñược theo dõi tương ñối ñầy ñủ sau phẫu thuật, chúng tôi tiến hành ñánh giá kết quả sống thêm thêm toàn bộ 3 năm sau mổ, phân tích ñơn yếu tố và ña yếu tố tiên lượng. Mục tiêu nghiên cứu Đánh giá tỷ lệ sống thêm 3 năm toàn bộ sau phẫu thuật triệt căn ung thư biểu mô tế bào gan. Phân tích ñơn yếu tố và ña yếu tố tiên lượng thời gian sống thêm 3 năm. ĐỐI TƯỢNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng Chọn BN ung thư biểu mô tế bào gan ñiều trị lần ñầu tiên. Tiêu chuẩn chọn Chẩn ñoán giải phẫu bệnh là UTBMTBG. Xếp loại T1,2,3N0M0. Mức ñộ xơ gan loại Child-Pugh A, B. Tiêu chuẩn loại trừ Chẩn ñoán mô bệnh học chưa rõ ràng. Xơ gan loại Child-Pugh C. Huyết khối tĩnh mạch cửa. Vàng da. Xếp loại có T4, N1, M1. Di căn, sacôm, ung thư nguyên bào gan, ung thư tế bào ñường mật. Bệnh nội khoa nặng: Suy tim, suy thận, di chứng mạch máu não. Phương pháp Nghiên cứu tiền cứu can thiệp không ñối chứng. Nội dung nghiên cứu Mô tả ñặc ñiểm BN, xét nghiệm AFP, HBsAg, xơ gan, vị trí, kích thước u. Phẫu thuật cắt gan theo phương pháp Tôn Thất Tùng không ga rô cuống gan. Rạch da theo ñường giữa trên rốn ñối với UTBMTBG thùy gan trái. Rạch da theo ñường cánh tay quay bên phải ñối với UTBMTBG gan phải. Tùy mức ñộ xếp loại T có thể cắt u, cắt hạ phân thùy, cắt hai hạ phân thùy. Diện cắt sạch ung thư nhìn mắt thường và kiểm tra diện cắt bằng sinh thiết tức thì. Cầm máu mặt cắt tỉ mĩ. Khâu khép mặt cắt gan. Dẫn lưu và khâu ñóng bụng theo các lớp giải phẫu. Theo dõi biến chứng sau mổ, xét nghiệm lại AFP và chức năng gan 2 ngày 1 lần. Theo dõi 3 năm: Khám lại ñịnh kỳ, gọi ñiện hỏi thăm. Chuyên ñề Ung Bướu 277 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Thống kê, xử lý số liệu theo phần mềm SPSS 16.0. Tính thời gian sống thêm tích lũy theo phương pháp Kaplan-Meier. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đặc ñiểm BN ung thư biểu mô tế bào gan 110 BN UTBMTBG ñược ñiều trị tại khoa Ngoại - Bệnh viện K cơ sở Tam Hiệp từ 6/2004 ñến 7/2010. NHÓM TUỔI BN UTBMTBG 20 16 17 15 18 19 11 10 5 9 8 5 2 1 2025 3135 0 2 1 1 4145 5155 6165 7175 8184 Biểu ñồ 1. Tuổi BN UTBMTBG Nhận xét: Tuổi BN từ 20-84, trung bình 49 tuổi. Nam 90 BN chiếm 81,8%, nữ 20 BN chiếm 18,2%. Tỷ lệ nam/nữ tương ñương 4,5/1. Bảng 1. Vị trí, số lượng, kích thước, AFP, HBsAg, Child-Pugh Phân bố Vị trí u Số lượng u Kích thước u AFP HBsAg Mức ñộ xơ gan Số BN Tỷ lệ % Gan phải 74 67,3 Gan trái 36 32,7 Tổng 110 100 1 khối 105 95,5 2 khối 5 4,5 Tổng 110 100 ≤ 6 cm (1,9 – 6 cm) 57 51,8 > 6 cm (6,1-15 cm) 53 48,2 Tổng 110 100 AFP > 200 ng/ml 64 58,2 AFP ≤ 200 ng/ml 46 41,8 Tổng 110 100 Dương tính 69 62,7 Âm tính 41 37,3 Tổng 110 100 Child A 74 67,3 Child B 36 32,7 Tổng 110 100 Bảng 2. Phương pháp phẫu thuật Chuyên ñề Ung Bướu 278 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Phương pháp phẫu thuật Cắt gan nhỏ 91 BN BN Tỷ lệ % Cắt thùy gan trái 30 27,3 Cắt u 28 25,5 Cắt hạ phân thùy gan phải 33 30 19 17,3 110 100 Cắt gan lớn (19 BN) Cắt 2-3 hạ phân thùy gan phải Tổng Biểu ñồ 2. Sống thêm 3 năm toàn bộ Nhận xét: Tỷ lệ sống thêm 3 năm toàn bộ 47,0%. Bảng 3. Kết quả phân tích ñơn yếu tố Số BN Sống thêm 3 năm % Gan phải 74 48,7 Gan trái 36 41,1 Tổng 110 p > 0,05 1 khối 105 46,1 2 khối 5 60.0 Tổng 110 p > 0,05 ≤ 6 cm (1,9 – 6 cm) 57 63,6 > 6 cm (6,1-15 cm) 53 22,3 Tổng 110 p < 0,05 AFP > 200 ng/ml 64 52,4 AFP ≤ 200 ng/ml 46 36,3 Tổng 110 p > 0,05 Dương tính 69 40,3 Phân bố Vị trí u Số lượng u Kích thước u AFP HBsAg Chuyên ñề Ung Bướu 279 Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010 Mức ñộ xơ gan Âm tính 41 65,5 Tổng 110 p > 0,05 Child-Pugh A 74 57,1 Child-Pugh B 36 35,6 Tổng 110 p > 0,05 Biểu ñồ 3. Sống thêm 3 năm toàn bộ theo u gan phải hay trái Nhận xét: BN có UT gan phải sống thêm 48,7%, UT gan trái sống thêm 41,1%, khác biệt không ý nghĩa thống kê với p>0,05. Biểu ñồ 4. Sống thêm 3 năm toàn bộ theo số lượng u Nhận xét: BN có UT gan 1 khối sống thêm 46,1%, UT gan 2 khối sống thêm 60,0%, khác biệt không ý nghĩa thống kê với p>0,05. Chuyên ñề Ung Bướu 280