Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị phẫu thuật ung thư thận tại Bệnh viện Việt Đức từ năm 2012 đến 2014

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NHẬN XÉT ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ<br /> ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT UNG THƯ THẬN TẠI BỆNH VIỆN VIỆT ĐỨC<br /> TỪ NĂM 2012 ĐẾN 2014<br /> Vũ Nguyễn Khải Ca*, Hoàng Long*, Vũ Văn Hà*, Đỗ Trường Thành*, Nguyễn Trung Hiếu**,<br /> Nguyễn Đức Minh*, Chu Văn Lâm*, Nguyễn Ngọc Thái***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nghiên cứu Nhận xét đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị phẫu thuật ung thư<br /> thận tại Bệnh viện Việt Đức từ năm 2012 đến 2014.<br /> Mục đích: Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ung thư tế bào thận điều trị phẫu thuật tại Bệnh viện<br /> Việt Đức, đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật ung thư thận tại Bệnh viện Việt Đức từ năm 2012 đến 2014.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả hồi cứu kết hợp tiến cứu. Nhóm hồi cứu bao<br /> gồm các bệnh nhân được điều trị trong khoảng thời gian từ tháng 01/2012 đến 12/2013. Nhóm tiến cứu bao gồm<br /> các bệnh nhân được điều trị trong khoảng thời gian từ tháng 01/2014 đến 06/2014. Chẩn đoán ung thư tế bào<br /> thận dựa trên: Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, đặc điểm hình ảnh siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CLVT). Đánh<br /> giá kết quả điều trị phẫu thuật: Tử vong sau mổ, tai biến, biến chứng sau mổ, kết quả giải phẫu bệnh chẩn đoán<br /> ung thư tế bào thận. Đối chiếu chẩn đoán giải phẫu bệnh với chẩn đoán giai đoạn.<br /> Kết quả: Tổng số có 84 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư tế bào thận và được điều trị phẫu thuật tại Bệnh<br /> viện Việt Đức từ 1/2012 đến 6/2014. Tuổi trung bình của bệnh nhân là 51,74 ± 14,226 tuổi. Tỷ lệ bệnh ở người<br /> hút thuốc lá cao hơn 1,03 lần so với những người không hút thuốc lá. Có 10 trường hợp bệnh nhân phát hiện cao<br /> huyết áp trước khi bị ung thư tế bào thận. 11/84 bệnh nhân có đái máu (13,1%). 44/84 bệnh nhân có đau thắt<br /> lưng (52,4%). 12/84 bệnh nhân có đái máu và đau thắt lưng (14,3%). 3/84 bệnh nhân được khám và sờ thấy khối<br /> u (3,6%). 12/84 bệnh nhân phát hiện u khi khám sức khỏe định kì (14,3%). 2/84 bệnh nhân điều trị bệnh khác<br /> phát hiện u (2,4%). Phân bố vị trí định khu khối u: Vị trí định khu khối ung thư tế bào thận bên phải là 38 bệnh<br /> nhân (45,23%) và bên trái là 46 bệnh nhân (54.77%). Vị trí khối u ở cực dưới thận là nhiều nhất: 32 bệnh nhân<br /> (38,1%), khối u ở cực trên thận là 31%, khối u ở giữa thận là 27,4%, khối u chiếm toàn bộ thận là 3,6%.<br /> Kết luận: 100% bệnh nhân ở giai đoạn I, 85,71% giai đoạn II, 75% giai đoạn III còn sống sau phẫu thuật<br /> cho đến nay. 95,16% bệnh nhân còn sống sau mổ cho cả 3 giai đoạn. Có 3 trong tổng số 62 bệnh nhân (chiếm<br /> 4,84%) được theo dõi tử vong do di căn phổi và di căn não; bệnh nhân tử vong sớm nhất sau xuất viện là 6 tháng,<br /> 1 bệnh nhân 10 tháng, 1 bệnh nhân 14 tháng. Trong 3 bệnh nhân tử vong có 2 bệnh nhân phát hiện bệnh ở giai<br /> đoạn III, 1 bệnh nhân giai đoạn II. Kết quả GPB của cả 3 bệnh nhân tử vong là ung thư biểu mô (UTBM) tế bào<br /> thận týp tế bào sáng. Kết quả điều trị với thới gian sống thêm sau 2 năm là 95,16%.<br /> Từ khóa: Ung thư tế bào thận.<br /> <br /> * Bệnh viện Việt Đức, Hà Nội<br /> ** Bệnh viên Yên Bái<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Vũ Nguyễn Khải Ca<br /> ĐT: 0913201845<br /> <br /> *** Đại Học Y Dược Tp.HCM<br /> Email: cakhanh2006@yahoo.com<br /> <br /> 263<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> ABSTRACT<br /> <br /> REVIEWS CLINICAL CHARACTERISTICS, OUTCOME-CLINICAL AND SURGICAL TREATMENT<br /> OF KIDNEY CANCER IN VIET DUC HOSPITAL FROM 2012 TO 2014<br /> Vu Nguyen Khai Ca, Hoang Long, Vu Van Ha, Do Truong Thanh, Nguyen Trung Hieu,<br /> Nguyen Duc Minh, Chu Van Lam, Nguyen Ngoc Thai<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - No 4 - 2015: 263 - 269<br /> Introduction: Research Reviews clinical characteristics, outcome-clinical and surgical treatment of kidney<br /> cancer in Viet Duc hospital from 2012 to 2014.<br /> Purpose: Characterization of clinical and subclinical renal cell carcinoma in the surgical treatment of Viet<br /> Duc hospital, evaluate the results of surgical treatment of kidney cancer in Viet Duc hospital from 2012 to 2014.<br /> Materials and methods: Objects and methods of research: a retrospective study describes the prospective<br /> combination. Retrospective group included patients treated in the period from 01/2012 to 12/2013. Prospective<br /> group included patients treated in the period from 01/2014 to 06/2014 month. Diagnose renal cell carcinoma<br /> based on: The clinical, subclinical, features ultrasound imaging, computerized tomography (CLVT). Evaluating<br /> the results of surgical treatment: postoperative mortality, complications, postoperative complications, resulting<br /> pathology diagnosis renal cell carcinoma. To compare diagnostic pathologist diagnosed with stage.<br /> Results: Retrospective descriptive study combined prospective. Retrospective group: Includes patients<br /> treated in the period from 01/2012 to 12/2013. Prospective group: Includes patients treated in the period from<br /> 01/2014 to 06/2014 month. Diagnosing RCC based: clinical characteristics, subclinical, features images, CTscanner. Evaluating the results of surgical treatment: postoperative mortality, incidence of postoperative,<br /> postoperative complications, diagnostic results RCC pathology. To compare the diagnostic phase pathology.<br /> Conclusion: 100% of patients in stage I; 85.71% stage II, stage III 75% alive after surgery so far, 95.16% of<br /> patients alive after surgery for stage 3. Accounting for 4.84% 3 patients out of 62 patients were tracked deaths<br /> from lung metastases and brain metastases, patients died after discharge from hospital as early as 6 months, 10<br /> months 1 patient, 1 patient 14 months. 2 in 3 patients had mortality detected in stage III disease, 1 patient stage<br /> II. Pathology result of the 3 patients died as mesothelioma cell type renal cell morning. Results of treatment with<br /> survival at 2 years were 95.16%.<br /> Key words: RCC<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Ung thư tế bào (UTTB) thận – danh pháp<br /> quốc tế: Renal cell carcinoma (RCC), là sự tăng<br /> sinh tế bào thận ác tính, chiếm 2 – 3% tổng số các<br /> u ở người lớn và đứng thứ ba trong số các ung<br /> thư hệ tiết niệu(9,3,14). Nguyên nhân chưa được<br /> xác định. Trong đó hút thuốc lá được coi là một<br /> yếu tố nguy cơ dẫn đến UTTB thận(7,12,13).<br /> Bệnh thường gặp ở người lớn trên 50 tuổi, tỷ<br /> lệ nam/nữ khoảng 1,5 – 2,1. Nói chung, trong hai<br /> thập kỷ qua cho đến gần đây, sự gia tăng hàng<br /> năm khoảng 2% trong tỷ lệ trên toàn thế giới và<br /> ở châu Âu, mặc dù ở Đan Mạch và Thụy Điển<br /> <br /> 264<br /> <br /> được quan sát có xu hướng giảm. Năm 2005, tại<br /> Mỹ có 36.160 ca mắc mới và tử vong 12.660 ca.<br /> Sự xuất hiện, diễn biến của bệnh UTTB<br /> thận thường kín đáo và đa dạng. Trước năm<br /> 1980, phần lớn các bệnh nhân UTTB thận được<br /> chẩn đoán muộn khi đã có triệu chứng lâm<br /> sàng. Hiện nay nhờ phát triển của chẩn đoán<br /> hình ảnh, gần 40% bệnh nhân UTTB thận<br /> được phát hiện tình cờ khi chưa có triệu<br /> chứng. Kích thước khối u được chẩn đoán<br /> cũng nhỏ dần, 80% các khối u phát hiện tình<br /> cờ còn nằm trong bao thận(12).<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> Tại Việt Nam, các nghiên cứu về UTTB thận<br /> giai đoạn sớm còn ít, nhất là những năm gần đây<br /> do tỷ lệ bệnh nhân phát hiện sớm UTTB thận<br /> tăng lên. Nâng cao khẳng năng chẩn đoán và<br /> điều trị sớm UTTB thận là một yêu cầu thực tế,<br /> khoa học và cần thiết. Chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu đề tài: “Nhận xét đặc điểm lâm sàng,<br /> cận lâm sàng và kết quả điều trị phẫu thuật ung<br /> thư thận tại Bệnh viện Việt Đức từ năm 2012 đến<br /> 2014” với hai mục tiêu:<br /> 1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm<br /> sàng UTTB thận điều trị phẫu thuật tại Bệnh<br /> viện Việt Đức.<br /> 2. Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật<br /> UTTB thận tại Bệnh viện Việt Đức từ năm 2012<br /> đến 2014.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Nghiên cứu mô tả hồi cứu kết hợp tiến cứu<br /> (tại Khoa phẫu thuật Tiết niệu – Bệnh viện<br /> Việt Đức).<br /> Nhóm hồi cứu: Bao gồm các bệnh nhân được<br /> điều trị trong khoảng thời gian từ tháng 01/2012<br /> đến 12/2013: Sử dụng tư liệu trong hồ sơ bệnh<br /> án, sổ khám bệnh.<br /> Nhóm tiến cứu: Bao gồm các bệnh nhân<br /> được điều trị trong khoảng thời gian từ tháng<br /> 01/2014 đến 06/2014:<br /> <br /> Chỉ tiêu về lâm sàng<br /> Nghiên cứu các đặc điểm bệnh nhân: Thống<br /> kê về giới, tuổi, nghề nghiệp, nơi cư trú, tiền sử<br /> bệnh, nghiện hút thuốc lá và tiền sử gia đình.<br /> Triệu chứng lâm sàng: Triệu chứng tiết niệu, hội<br /> chứng cận u.<br /> <br /> Chỉ tiêu cận lâm sàng<br /> Xét nghiệm huyết học: Số lượng hồng cầu<br /> tăng > 5T/l, giảm < 3T/l; số lượng bạch cầu tăng ><br /> 10G/l; hematocrite giảm < 30%; huyết sắc tố giảm<br /> < 10g/l. Xét nghiệm sinh hóa: Ure máu, creatinin<br /> máu, GOT, GPT, bilirubin máu.<br /> Chỉ tiêu chẩn đoán hình ảnh: Siêu âm, chụp<br /> CLVT đơn dẫy và đa dẫy thực hiện tại Khoa<br /> chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Việt Đức.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Các kỹ thuật mổ áp dụng trong nghiên<br /> cứu<br /> Đường mổ sườn – thắt lưng, dưới sườn, nội<br /> soi sau phúc mạc, nội soi trong ổ bụng, đường<br /> mổ trắng bên.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Bảng 1. Tiền căn<br /> Thời gian (tháng)<br /> 1–3<br /> 3–6<br /> 6–9<br /> 9 – 12<br /> >12<br /> Bệnh phát hiện tình cờ<br /> Tổng số<br /> <br /> Tần số<br /> 49<br /> 7<br /> 4<br /> 1<br /> 7<br /> 16<br /> 84<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 58,3<br /> 8,3<br /> 4,8<br /> 1,2<br /> 8,3<br /> 19<br /> 100<br /> <br /> 84 bệnh nhân được chẩn đoán UTTB thận và<br /> được điều trị phẫu thuật tại Bệnh viện Việt Đức<br /> từ tháng 1/2012 đến 6/2014. Tuổi trung bình của<br /> bệnh nhân là 51,74 ± 14,226 tuổi. Trong đó tuổi<br /> trung bình của nam là 53,05 ±14,322 tuổi, nữ là<br /> 48,96 ± 13,874 tuổi.<br /> Bảng 2. Triệu chứng lâm sàng<br /> Triệu chứng<br /> Đái máu<br /> Đau thắt lưng<br /> Đái mau và đau thắt lưng<br /> Đủ cả 3 triệu chứng<br /> Khám SK định kỳ<br /> Điều trị bệnh khác phát hiện u<br /> Tổng số<br /> <br /> Tần số<br /> 11<br /> 44<br /> 12<br /> 3<br /> 12<br /> 2<br /> 84<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 13,1<br /> 52,4<br /> 14,3<br /> 3,6<br /> 14,3<br /> 2,4<br /> 100<br /> <br /> Bảng 3. Các triệu chứng toàn thân<br /> Triệu chứng<br /> Sốt<br /> Sụt cân<br /> Thiếu máu<br /> Chán ăn, mệt mỏi<br /> <br /> Tần số<br /> 0<br /> 8<br /> 6<br /> 8<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 0<br /> 9,5<br /> 7,1<br /> 9,5<br /> <br /> Bảng 4. Kết quả chụp CLVT sau tiêm thuốc cản quang<br /> Hình ảnh<br /> Tần số Tỷ lệ (%)<br /> Khối u trong bao thận<br /> 63<br /> 75,9<br /> Phá vỡ vỏ thận<br /> 20<br /> 24,1<br /> Thất lạc kết quả và phim<br /> 1<br /> 1,2<br /> Hình ảnh các tổn thương:<br /> + Xâm lấn đài bể thận (T2)<br /> 3<br /> 3.61<br /> + Xâm nhiễm lớp mỡ quanh thận<br /> 15<br /> 18,07<br /> + Huyết khối tĩnh mạch thận (T3b)<br /> 3<br /> 3,61<br /> + Hạch rốn thận (N+)<br /> 3<br /> 3,61<br /> + Hạch quanh mạch máu lớn (N+)<br /> 2<br /> 2,4<br /> <br /> 265<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Theo giai đoạn<br /> U > 7cm trong bao thận<br /> Giai đoạn III: pT3<br /> Giai đoạn IV: pT4<br /> Tổng số<br /> <br /> Bảng 5. Giai đoạn u<br /> Theo giai đoạn<br /> Giai đoạn I: pT1<br /> U<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> 7cm trong bao thận<br /> Giai đoạn II: pT2<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 50<br /> <br /> 59,5<br /> <br /> 15<br /> <br /> 17,9<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> 19<br /> 0<br /> 84<br /> <br /> 22,6<br /> 0,0<br /> 100<br /> <br /> Bảng 6. Thời gian mổ và đường mổ<br /> Thời gian mổ<br /> Đường mổ<br /> Sườn thắt lưng<br /> Dưới bờ sườn<br /> Nội soi sau và trong phúc mạc<br /> Đường trắng bên<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> <br /> Min<br /> <br /> Max<br /> <br /> 59<br /> 14<br /> 10<br /> 1<br /> <br /> 70,2<br /> 16,7<br /> 11,9<br /> 1,2<br /> <br /> 30<br /> 35<br /> 85<br /> 45<br /> <br /> 190<br /> 120<br /> 170<br /> 45<br /> <br /> Bảng 7. Các phẫu thuật điều trị UTTB thận<br /> Phẫu thuật<br /> Cắt toàn bộ thận<br /> Cắt phần thận ung thư<br /> Lấy huyết khối TM thận<br /> Bóc cắt bỏ lớp mỡ ổ thận<br /> Nạo vét hạch rộng<br /> Nạo vét hạch trong vùng thận<br /> Nạo vét hạch cuống thận<br /> Cắt tuyến thượng thận<br /> Cắt lách<br /> Cắt đại tràng<br /> <br /> Số lần thực hiện Tỷ lệ<br /> 75<br /> 89,3<br /> 9<br /> 10,7<br /> 3<br /> 3,6<br /> 75<br /> 89,3<br /> 10<br /> 11,9<br /> 1<br /> 1,2<br /> 54<br /> 64,3<br /> 9<br /> 10,7<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Bảng 8. Kết quả giải phẫu bệnh<br /> GPB<br /> UTBM tế bào thận type tế bào sáng<br /> UTBM thể nhú<br /> UTBM type tế bào kỵ màu<br /> Oncocytoma<br /> Tổng<br /> <br /> Tần số<br /> 67<br /> 8<br /> 5<br /> 4<br /> 84<br /> <br /> Tỷ lệ (%)<br /> 79,8<br /> 9,5<br /> 6,0<br /> 4,8<br /> 100<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Nghiên cứu 84 bệnh được mổ UTTB thận<br /> cho thấy tuổi mắc bệnh trung bình của bệnh<br /> nhân là 51,74 ± 14,22 tuổi, lứa tuổi gặp nhiều<br /> nhất từ 40 – 60 tuổi chiếm 47,6%. Bệnh nhân<br /> UTTB thận phân bố rải rác ở cả nông thôn và<br /> thành thị, không có sự khác biệt rõ ràng về địa<br /> dư. So sánh với các nước ở châu Âu và Mỹ thì<br /> đặc điểm bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu của<br /> chúng tôi có một số điểm khác là tỷ lệ UTTB thận<br /> ở Việt Nam thấp chỉ xấp xỉ 3% trong các u nói<br /> chung và 12,7% trong ung thư đường tiết niệu,<br /> sau ung thư bàng quang và ung thư tiền liệt<br /> tuyến. Tỷ lệ nam/nữ là 2,11(9,7,10). Theo Ng C.S.,<br /> Wood C.G., Silverman P.M. et-al (2008) thì<br /> <br /> 266<br /> <br /> Mean<br /> <br /> X<br /> <br /> ± SD<br /> <br /> 67,97±30,57<br /> 66,43 ± 23,32<br /> 119,0 ± 27,06<br /> 45<br /> <br /> UTBM thận trên thế giới đứng thứ 8 trong các<br /> ung thư ác tính phổ biến nhất, chiếm 2% của tất<br /> cả các bệnh ung thư và chiếm 80 – 90% u thận ác<br /> tính khác(8). Không có mối liên quan giữa tỷ lệ<br /> mắc bệnh UTTB thận với nghề nghiệp và nơi<br /> sinh sống của bệnh nhân. Một điểm chung là tỷ<br /> lệ UTTB thận ở bệnh nhân hút thuốc lá gặp cao<br /> hơn ở người không hút thuốc lá.<br /> Tam chứng cổ điển (đái máu, đau thắt lưng,<br /> khối u vùng thắt lưng) có tỷ lệ là 3,6% trong<br /> nghiên cứu. Khi có biểu hiện tam chứng cổ điển<br /> thì bệnh thường ở giai đoạn muộn đồng quan<br /> điểm với các tác giả Nguyễn Thế Trường (2005)<br /> tỷ lệ này là 18,51%, Vũ Lê Chuyên (2013) là 9%,<br /> Kavoussi L.R., Novick A.C. (2007) là 6 – 10%(2).<br /> Phát hiện tình cờ: Bệnh nhân có khối UTTB<br /> thận được phát hiện nhờ siêu âm ổ bụng vì đi<br /> khám sức khỏe định kì là 14,4% số bệnh nhân<br /> trong nhóm nghiên cứu. Tỉ lệ trên theo Nguyễn<br /> Thế Trường (2004) là 16,66%, Trương Thanh<br /> Tùng (2005) là 9,52%, Kane C.J., Mallin K.,<br /> Ritchey J., Cooperberg M.R., Carroll P.R. là trên<br /> 50%(6). Trong đó 59,5% bệnh nhân có khối UTTB<br /> thận thuộc giai đoạn pT1 (khối U < 7cm và còn<br /> trong bao thận). Chính vì vậy mà vai trò của<br /> khám sức khỏe định kì là hết sức có ý nghĩa,<br /> giúp cho việc phát hiện sớm UTTB thận ngay khi<br /> chưa có biểu hiện trên lâm sàng, giúp cho việc<br /> điều trị UTTB thận sớm cũng như kéo dài tuổi<br /> thọ cho bệnh nhân.<br /> Chúng tôi nhận thấy bệnh nhân trong nhóm<br /> nghiên cứu có dấu hiệu toàn thân thay đổi cũng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> đáng kể. Số bệnh nhân có biểu hiện chán ăn, mệt<br /> mỏi là 8 bệnh nhân (9,5%), sụt cân (9,5%) và<br /> thiếu máu (7,1%). Theo tác giả Nguyễn Việt<br /> Dũng (2006), tỉ lệ sụt cân 15,4%, thiếu máu 5,8%,<br /> chán ăn, mệt mỏi 22,8%. Tuy nhiên không thể<br /> dựa vào các triệu chứng trên để chẩn đoán là<br /> UTTB thận vì các ung thư khác cũng có những<br /> dấu hiệu trên.<br /> Đa hồng cầu: Tăng hồng cầu nguyên nhân là<br /> do tăng erythropoietin bởi tế bào u hoặc bởi tế<br /> bào thận bình thường phản ứng lại do sự thiếu<br /> oxy. Hiện tượng này có thể mất đi sau khi cắt<br /> thận. Theo tác giả Vũ Lê Chuyên (2013) thì tỉ lệ<br /> tăng hồng cầu là 3 – 4%. Trong nghiên cứu<br /> chúng tôi gặp 29,8%. Còn theo Fausto V. và<br /> Abbas A. (2005) cùng cộng sự, tỷ lệ này là 20%(4).<br /> Hình ảnh chụp CLVT trước tiêm thuốc cản<br /> quang cho thấy khối UTTB thận làm thay đổi<br /> kích thước và bờ thận nhưng khó nhận định<br /> được mức độ xâm lấn ra ngoài vỏ và các mô tạng<br /> xung quanh thận, không đánh giá được chức<br /> năng đào thải thuốc của thận. Hình ảnh chụp<br /> CLVT có tiêm thuốc cản quang cho thấy khối<br /> UTTB thận ngấm thuốc nhanh, không đồng đều,<br /> hình ảnh khối u làm biến đổi bờ thận và phá vỡ<br /> lớp vỏ thận được thấy rõ hơn. Khi lớp mỡ quanh<br /> thận tăng tỷ trọng đó là hình ảnh xâm nhiễm của<br /> u vào lớp mỡ quanh thận, thường thấy ở các u có<br /> kích thước lớn, đúng như nhận định của nhiều<br /> tác giả nước ngoài.<br /> Di căn, xâm lấn hạch trên phim chụp CLVT:<br /> trên phim CLVT của bệnh nhân UTTB thận<br /> thường ít khi phát hiện thấy có hạch. Nên khi<br /> thấy hạch có kích thước >1cm có thể nghi ngờ là<br /> hạch di căn và kích thước hạch >2cm thường là<br /> hạch di căn. Rất khó phân biệt hạch viêm hay<br /> hạch di căn ung thư vì không có dấu hiệu đặc<br /> trưng. Một số nghiên cứu cho rằng các hạch<br /> viêm thường có hình hạt đậu (bầu dục) giống<br /> hạch bình thường, còn hạch di căn ung thư có<br /> hình tròn(5,11). Kết quả chụp CLVT của nghiên<br /> cứu cho thấy 8/83 (9,64%) nghi ngờ có di căn<br /> hạch. Theo Nguyễn Việt Dũng (2006), tỷ lệ này là<br /> 15,4%. Đối chiếu kết quả chụp CLVT với kết quả<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> chẩn đoán giải phẫu bệnh 0/84 (0%) bệnh nhân<br /> có di căn hạch cho thấy sự khác nhau là không<br /> có ý nghĩa. Theo chúng tôi kết quả khác nhau về<br /> tỷ lệ bệnh nhân có hạch di căn giữa chụp CLVT<br /> với giải phẫu bệnh là vì phẫu thuật không phải<br /> lúc nào cũng lấy được hạch di căn hay phân biệt<br /> được có di căn hạch hay chỉ là hạch viêm, điều<br /> này cũng giống với Nguyễn Thế Trường (2005),<br /> Vũ Lê Chuyên (2013).<br /> Hình ảnh huyết khối tĩnh mạch thận và tĩnh<br /> mạch chủ dưới do UTTB thận trên CLVT: Hình<br /> ảnh huyết khối trên phim CLVT biểu hiện bằng<br /> hình khuyết giảm tỷ trọng đồng nhất hay không<br /> đồng nhất trong lòng mạch. Huyết khối của tĩnh<br /> mạch thận phải nhiều khi khó thấy do tĩnh mạch<br /> thận phải chạy hơi chếch không nằm cùng trên<br /> một lớp cắt và huyết khối tĩnh mạch thận trái đôi<br /> khi cũng khó thấy trong trường hợp có hai tĩnh<br /> mạch thận. Huyết khối tĩnh mạch chủ dưới do u<br /> thường dễ thấy hơn khi có thuốc cản quang bao<br /> quanh huyết khối, huyết khối càng lớn càng làm<br /> biến dạng và tăng kích thước tĩnh mạch chủ<br /> dưới. Huyết khối thường có tỷ trọng thấp giống<br /> mô mềm và cũng ngấm thuốc cản quang khi<br /> huyết khối tổ chức hóa. Độ nhạy của chụp CLVT<br /> chẩn đoán huyết khối tĩnh mạch đạt tới 86% với<br /> lát cắt 10mm(1). Hình ảnh huyết khối do u xâm<br /> lấn tĩnh mạch chủ dưới biểu hiện trên phim<br /> CLVT bằng dấu hiệu gián tiếp là sự tăng đường<br /> kính của tĩnh mạch chủ dưới, càng rõ hơn khi<br /> thấy tĩnh mạch thận cũng giãn to và có chỗ<br /> đường kích của tĩnh mạch chủ dưới bị hẹp lại<br /> trên đường đi, gợi ý cho thấy huyết khối tĩnh<br /> mạch chủ dưới và tĩnh mạch thận.<br /> Phẫu thuật nôi soi: Cadeddu (1999)<br /> nghiên cứu đa trung tâm trên 157 bệnh nhân<br /> UTTB thận khu trú được cắt thận triệt căn<br /> bằng phẫu thuật nội soi cho thấy tỷ lệ khỏi<br /> bệnh trong 5 năm là 91%, không có trường<br /> hợp nào tái phát hay di căn thành bụng ở vị trí<br /> lỗ trocar. Fentie (2000) theo dõi 57 bệnh nhân<br /> UTTB thận giai đoạn pT1 đến pT4 được phẫu<br /> thuật nội soi cắt thận triệt căn trong thời gian<br /> trung bình là 34 tháng, cho thấy có 3 trường<br /> <br /> 267<br /> <br />