Nhập môn tài chính tiền tệ - Chương 5

Chia sẻ: Trần Danh Quân Quân | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

103
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bảo hiểm là hệ thống các quan hệ kinh tế díi h×nh th¸i gi¸ trÞ phát sinh trong quá trình hình thành, phân phối và sử dụng qũy bảo hiểm nhằm đảm bảo cho quá trình tái sản xuất và đời sống cña con ngêi trong xã hội được ổn định và phát triển bình thường trong ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhập môn tài chính tiền tệ - Chương 5

Ch¬ng 5 B¶o hiÓm B ¶o
5.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c hung vÒ b¶o hiÓm 5 .1 5.1.1 Kh¸i niÖm 5.1.2 Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña b¶o hiÓm 5.1.3 C¸c h× thøc b¶o hiÓm nh 5.1.4 Vai trß cña b¶o hiÓm 5.2 B¶o hiÓm kinh do anh (BHKD) 5.2.1 Kh¸i niÖm, ® Æc ® iÓm vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña 5.2.1 BHKD BHKD 5.2.2 C¸c yÕu tè c¬b¶n cña hîp ® ång BHKD 5.2.3 Ph© lo¹i BHKD n 5.3 B¶o hiÓm x· hé i (BHXH) 5.3.1 Kh¸i niÖm, ® Æc ® iÓm vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña 5.3.1 BHXH BHXH 5.3.2 Néi dung ho¹t ® éng cña BHXH
5.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c hung vÒ b¶o hiÓm 5 .1 5.1.1 Kh¸i niÖm Bảo hiểm là hệ thống các quan hệ kinh tế d íi h×nh díi th¸i gi¸ trÞ phát sinh trong quá trình hình thành, phân th¸i phối và sử dụng qũy bảo hiểm n h»m đảm bảo cho quá ph trình tái sản xuất và đời sống c ña con ngêi trong xã cña hội được ổn định và phát triển bình thường trong ®iÒu kiÖn cã nh÷ng biÕn cè bÊt lîi x¶y ra . ®iÒu 5.1.2. Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña b¶o hiÓm - XuÊt ph¸t tõ nh÷ rñi ro trong cuéc sèng con ngêi ng XuÊt - XuÊt ph¸t tõ nh÷ rñi ro ph¸t sinh trong lÜnh vùc s¶n ng XuÊt xuÊt kinh doanh xuÊt - XuÊt ph¸t tõ vai trß thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý, XuÊt ® iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng trêng
5.1.3. C¸c h×nh thøc b¶o hiÓm trong nÒn kinh tÕ 5 .1.3. The o h×nh thøc tån t¹i c ña quü b¶o hiÓm  - Tù b¶o hiÓm: lµ h×nh thøc b¶o hiÓm c¸c chñ thÓ tù thµnh lËp c¸c qòy dù tr÷ riªng ®Ó bï ®¾p nh÷ng tæ n thÊt cã thÓ x¶y ra. n h÷ng - B¶o hiÓm th«ng qua c¸c tæ chøc b¶o hiÓm: lµ B¶o h ×nh thøc b¶o hiÓm mµ c¸c chñ thÓ tham gia sÏ c huyÓn giao ph©n t¸n rñi ro cho c¸c tæ chøc b¶o h iÓm mµ b¶n th©n kh«ng muè n hoÆc kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó cã thÓ g¸nh chÞu nh÷ng rñi ro ®ã k h¶ The o môc ®Ých ho¹t ®éng  - B¶o hiÓm kinh doanh - B¶o hiÓm x· héi
5 .1.4. Vai trß c ña b¶o hiÓm trong nÒn kinh tÕ - B¶o hiÓm gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ æn ® Þnh ® sèng XH tríc nh÷ rñi ro êi ng bÊt ngê. - B¶o hiÓm gãp phÇn thiÕt lËp hÖ thèng an toµn x· héi, hç trî vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ® phßng, Ò ng¨n ngõa, h¹n chÕ tæn thÊt. ng¨n - B¶o hiÓm gãp phÇn cung øng vèn cho ph¸t triÓn B¶o kinh tÕ x· héi kinh
5.2 B¶o hiÓm kinh doanh (BHKD) 5 .2 5.2.1 Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm vµ nguyªn t¾c ho¹t ®é ng c ña BHKD 5 .2.1.1 Kh¸i niÖm 5.2.1.1 BHKD lµ h×nh thøc b¶o hiÓm d o c ¸c tæ c høc kinh do anh b¶o BH hiÓm tiÕn hµnh trên cơ sở huy động sự đóng góp của các tổ chức, cá n h©n h iÓm nh©n t ham gia b¶o hiÓm ®Ó lËp quÜ b¶o hiÓm, ph©n phè i s ö dô ng c hóng ®Ó båi thê ng nh÷ng tæ n thÊt x¶y ra c ho ®è i tîng ®îc b¶o hiÓm khi rñi ro ®îc b¶o hiÓm x¶y ra h iÓm 5.2.1.2. §Æc ®iÓm - Hoạt động của bảo hiểm kinh doanh hướng tới mục tiêu lợi nhuận. - Bảo hiểm kinh doanh vừa mang tính chất bồi hoàn vừa mang tính chất không bồi hoàn - Tính chất bồi hoàn của BHKD là yếu tố không xác định trước về thời gian, không gian vµ chØ cã thÓ x¸c ® Þnh ® khi rñi ro thùc tÕ ® x¶y ra îc · vµ không - Mức độ bồi hoàn của BHKD thường lớn hơn rất nhiều so với mức phÝ bảo hiểm
5.2.1.3. Nguyªn t¾c ho¹t ®é ng 5 .2.1.3. - Nguyªn t¾c ho¹t ® cña BHKD tríc hÕt lµ éng b¶o ® quyÒn lîi cho ngêi tham gia b¶o hiÓm b¶o ¶m - Nguyªn t¾c lÊy sè ® «ng bï sè Ýt Nguyªn - Nguyªn t¾c sµng läc rñi ro Nguyªn - Nguyªn t¾c ® Þnh phÝ b¶o hiÓm ph¶i trªn c¬së gi¸ cña c¸c rñi ro.
5.2.2 C¸c yÕu tè c ¬ b¶n c ña hîp ®ång BHKD 5 .2.2 5 .2.2.1 C¸c bªn liªn quan trong hîp ®ång b¶o 5.2.2.1 hiÓm h iÓm  Ngêi b¶o hiÓm : Lµ tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm Lµ x© dùng quü b¶o hiÓm th«ng qua h× thøc thu y nh b¶o hiÓm phÝ ® ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm båi th b¶o êng thiÖt h¹i ® víi c¸c ® tîng b¶o hiÓm. èi èi  Ngêi tham gia b¶o hiÓm : Lµ ngêi trùc tiÕp ký Lµ kÕt hîp ® ång víi nhµ b¶o hiÓm ® ång thêi chÞu tr¸ch nhiÖm ® ãng b¶o hiÓm phÝ cho ngêi b¶o hiÓm. hiÓm.  Ngêi ®îc b¶o hiÓm : Lµ ngêi mµ v× tµi s¶n, Lµ tr¸ch nhiÖm hay tÝnh m¹ng, t× tr¹ng søc khoÎ nh cña ngêi nµy mµ ngêi tham gia b¶o hiÓm ® i ® quyÕt ® Õn Þnh ký kÕt hîp ® ång b¶o hiÓm víi nhµ b¶o hiÓm. nhµ  Ngêi ®îc chØ ®Þnh b¶o hiÓm
5 .2.2.2 §è i tîng b¶o hiÓm: lµ nh÷ môc tiªu mµ rñi ro cã thÓ ng lµm cho c¸c ® tîng nµy bÞ thiÖt h¹i, bÞ tæn thÊt. VÝ dô: èi § èi víi b¶o hiÓm nh© thä, ® tîng b¶o hiÓm lµ søc khoÎ n èi tÝnh m¹ng con ngêi; B¶o hiÓm tµi s¶n th× ® tîng ® b¶o èi îc hiÓm lµ tµi s¶n. 5.2.2.3 Rñi ro b¶o hiÓm vµ tai n¹n b¶o hiÓm + Rñi ro b ¶o hiÓm : Lµ nh÷ sù cè cã kh¶ n¨ng x¶y ra ® ng îc quy ® Þnh trong hîp ® ång b¶o hiÓm mµ khi nh÷ sù cè nµy ng x¶y ra nhµ B¶o hiÓm ph¶i cã tr¸ch nhiÖm båi thêng + Tai n¹n b ¶o hiÓm : Lµ mét hay mét sè sù cè b¶o hiÓm ® · x¶y ra kÐo theo tr¸ch nhiÖm båi thêng cña nhµ b¶o hiÓm. 5.2.2.4 Gi¸ trÞ b¶o hiÓm vµ s è tiÒn b¶o hiÓm: + G i¸ trÞ b ¶o hiÓm : lµ sè tiÒn ® ¸nh gi¸ gi¸ trÞ cña ® tîng èi b¶o hiÓm theo tho¶ thuËn gi÷ nhµ b¶o hiÓm vµ ngêi tham a gia b¶o hiÓm. + S è tiÒn b ¶o hiÓm : lµ kho¶n tiÒn tÝnh cho ® tîng b¶o èi hiÓm, mµ trong giíi h¹n Êy nhµ b¶o hiÓm ph¶i tr¶ tiÒn båi th
5.2.2.5 B¶o hiÓm phÝ: lµ sè tiÒn ngêi tham gia b¶o hiÓm 5 .2.2.5 ph¶i ® ãng gãp cho ngêi b¶o hiÓm vÒ c¸c ® tîng ® b¶o èi îc hiÓm. hiÓm. 5.2.2.6 C¸c c hÕ ®é b¶o ®¶m b¶o hiÓm: lµ nh÷ ph¬ ph¸png ng tÝnh to¸n båi thêng b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm tµi s¶n. Cã 2 ph¬ ph¸p ng ph¬ + P h¬ ph¸p tû lÖ : lµ sè tiÒn båi thêng ® x¸c ® ng îc Þnh Ph¬ theoètû n båi% êng víi møc ® M øc ®é tæ thùc tÕ.tiÒ b¶o hiÓ S tiÒlÖ th so é tæn thÊt sè n m n = x thÊt thùc tÕ b¶o hiÓm Gi¸ trÞb¶o hiÓm + P h¬ ph¸p rñi ro ® tiªn: Néi dung cña ph¬ ph¸p nµy ng Çu ng lµ sè tiÒn b¶o hiÓm sÏ ® tr¶ theo møc ® tæn thÊt thùc tÕ îc é cña lÇn rñi ro ® tiªn n»m trong ph¹m vi sè tiÒn b¶o hiÓm Çu tèi ® C¸c lÇn tæn thÊt tiÕp theo, c¬ quan b¶o hiÓm sÏ a. a kh«ng tr¶ tiÒn båi thêng cho ngêi tham gia b¶o hiÓm n÷ kh«ng
5.2.3 Ph© lo¹i b¶o hiÓm kinh doanh n 5.2.3  C¨n c ø vµo ®è i tîng b¶o hiÓm + B¶o hiÓm tµi s¶n: Lµ lo ¹i h×nh b ¶o hiÓm c ã ®è i t B¶o Lµ îng b ¶o hiÓm lµ g i¸ trÞ tµi s ¶n . + B¶o hiÓm con ngêi: § ©y lµ h×nh thø c b ¶o hiÓm c ã ®è i tîng b ¶o hiÓm lµ ®ê i s è ng s ø c kho Î, kh¶ n¨ng lao ®é ng v µ tÝnh m ¹ng c ña c o n ng ê i lao + B¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm d© sù:Lµ h×nh thø c b ¶o n B¶o Lµ hiÓm c ã ®è i tîng b ¶o hiÓm lµ tr¸c h nhiÖm d ©n s ù . h iÓm C¨n c ø vµo tÝnh chÊt ho¹t ®é ng  + B¶o hiÓm b¾t buéc:Lµ h×nh thø c b ¶o hiÓm ®îc Lµ p h¸p luËt Nhµ níc q ui ®Þnh b ¾t b ué c p h¶i b ¶o hiÓm . h iÓm + B¶o hiÓm tù nguyÖn:Lµ h×nh thø c b ¶o hiÓm d ùa B¶o Lµ t rª n ng uy ª n t¾c tho ¶ thuËn, ng ê i tham g ia b ¶o hiÓm t ù ng uy Ön ký kÕt hîp ®ång b ¶o hiÓm v íi ng ê i b ¶o h iÓm the o nh÷ng q ui t¾c v µ ®iÒu kiÖn c ña b ¶o hiÓm ®· ®îc p h¸p luËt q ui ®Þnh h iÓm
5.3. B¶o hiÓm x· hé i 5 .3. 5 .3.1 Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, nguyªn t¾c H§ c ña 5.3.1 BHXH B HXHKh¸i niÖm 5.3.1.1 5.3.1.1 Kh¸i niÖm B HXH lµ h×nh thø c b ¶o hiÓm d o tæ c hø c BHXH tiÕn h µnh d ùa trª n c ¬ s ë huy ®é ng s ù ®ãng g ãp c ña c ¸c c hñ t hÓ liª n q uan ®Ó t¹o lËp q uü BHXH, p h©n p hè i v µ s ö d ô ng c hó ng ®Ó b ï ®¾p m é t p hÇn thu nhËp c ho ng ê i lao ®é ng v µ g ia ®×nh hä khi g Æp nh÷ng rñi ro lµm g i¶m ho Æc m Êt thu nhËp tõ lao ®é ng ho 5.3.1.2 §Æc ® iÓm Môc ® Ých ho¹t ® éng cña BHXH kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn mµ mang tÝnh phóc lîi v× quyÒn lîi cña ngêi lao ® éng vµ cña c¶ céng ® ång. cña ViÖc ph© phèi sö dông quÜ BHXH ® chia lµm hai phÇn : n îc ViÖc + P hÇn thùc hiÖn chÕ ® hu mang tÝnh chÊt båi hoµn, é PhÇn møc båi hoµn + C¸c chÕ ® cßn l¹i võa mang tÝnh chÊt båi hoµn, võa é mang tÝnh chÊt kh«ng båi hoµn. mang
5.3.1.3 Nguyªn t¾c ho¹t ®éng 5.3.1.3 BHXH lµ 1 quÜ tån t¹i ® lËp, thu chi quÜ ph¶i ® éc ¶m b¶o c© ® trong qu¸ tr× ho¹t ® n èi, nh éng ph¶i b¶o toµn vµ ph¸t triÓn quÜ ® ® b¶o quyÒn lîi cho Ó ¶m ngêi lao ®éng. - Ngêi lao ® éng ph¶i cã nghÜa vô ® ãng gãp mét phÇn thu nhËp cña m× vµo quü BHXH mét c¸ch nh thêng xuyªn vµ ® ® Òu Æn trong suèt thêi gian lao ®.éng - QuÜ BHXH ph¶i ® Nhµ níc b¶o hé, trî gióp mçi îc uÜ khi Nhµ níc cã nh÷ thay ® vÒ chÝnh s¸ch kinh ng æi tÕ x· héi lµm ¶nh hëng tíi c© ® thu chi quÜ n èi BHXH. BHXH.
5.3.2 Néi dung ho¹t ®é ng cña BHXH 5 .3.2 5.3.2.1 §èi tîng tham gia c ña BHXH: 5.3.2.1 § èi Đối với loại hình BHXH bắt buộc, đối tượng áp dụng bao gồm: - Ngêi lao ® éng lµm viÖc theo hîp ® ång lao ® éng Ngêi cã thêi h¹n tõ 3 th¸ng trë lªn vµ hîp ®ång lao ® éng kh«ng x¸c ® Þnh thêi h¹n trong c¸c DNNN, c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c (DNTN, cty TNHH,..), c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, sù nghiÖp, c¸c tæ chøc sö dông lao ® éng kh¸c. - C¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc theo Ph¸p lÖnh c¸n C¸n bé c«ng chøc. bé - Ngêi lao ® éng lµm viÖc theo hîp ®ång cã thêi h¹n Ngêi díi 3 th¸ng, khi hÕt h¹n hîp ® ång mµ vÉn tiÕp tôc lµm viÖc hoÆc giao kÕt hîp ® ång lao ®éng míi. lµm - Ngêi lao ® éng ® ® häc, thùc tËp, c«ng t¸c, îc i ® iÒu dìng trong vµ ngoµi níc mµ vÉn hëng tiÒn l ¬ hoÆc tiÒn c«ng. ng
5.3.2.1 §èi tîng tham gia c ña BHXH: 5 .3.2.1 - Đối với loại hình BHXH tự nguyện: được áp dụng đối với các đối tượng lao động không thuộc phạm vi bắt buộc tham gia BHXH:  Những người làm nghề tự do: bác sỹ, luật sư, những người buôn bán nhỏ, thợ thủ công, nông dân...  Những công việc theo mùa vụ hoặc công việc có tính chất tạm thời khác. §èi víi lo¹i h×nh b¶o hiÓm thÊt nghiÖp : ® lµ ã § èi c«ng d© ViÖt Nam lµm viÖc theo hîp ® n ång lao ® éng hoÆc hîp ® ång lµm viÖc mµ c¸c hîp ®ång nµy kh«ng x¸c ® Þnh thêi h¹n hoÆc x¸c ®Þnh thêi h¹n tõ ® mêi hai th¸ng ® ba m¬ s¸u th¸ng víi ngêi sö ñ Õn i dông lao ® éng dông
5.3.2.2 Thu chi B¶o hiÓm x· héi 5 .3.2.2 * Hình thành quỹ bảo hiểm từ các nguồn sau: Hình  Thu từ người lao động đóng bằng 7% tiền lương tháng  Thu từ người sử dụng lao động đóng bằng 21% so với tổng quỹ tiền lương của những người tham gia BHXH trong đơn vị.  Các nguồn thu khác: + Ngân sách Nhà nước hỗ trợ để đảm bảo thực hiện các chế độ đối với người lao động. + Tiền lãi thu từ việc thực hiện các phương án bảo toàn và phát triển quỹ BHXH + Thu từ các nguồn tài trợ, viện trợ của các tổ chức và cá nhân trong và ngoài nước... * Sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội:  Chi tr¶ c¸c chÕ ® é  Chi cho bé m¸y BHXH  Chi trÝch lËp quü dù phßng  Chi ® ® Ó Çu t ph¸t triÓn quü  Chi kh¸c
C©u hái th¶o luËn c h¬ng 5 C©u 1. B¶o hiÓm lµ g× CMR sù tån t¹i cña BH trong nÒn kinh tÕ ? 1. lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. lµ 2. Ph© tÝch c¸c ® n iÓm gièng vµ kh¸c nhau gi÷ BHRR vµ a 2. BHXH. BHXH. 3. BHRR lµ g× Ph© tÝch c¸c ® ? n Æc ® iÓm vµ nguyªn t¾c 3. ho¹t ® ho¹t éng cña BHRR ® víi nÒn kinh tÕ - x· héi. èi 4. CMR BHRR mang tÝnh th¬ m¹i cao? ng 5. BHXH lµ g× Ph© tÝch c¸c ® ? n Æc ® iÓm vµ nguyªn t¾c 5. ho¹t ® ho¹t éng cña BHXH ® víi nÒn kinh tÕ - x· héi. èi TÀI LiÖu THAM KH¶o THAM 1. Giáo trình Lý thuyÕt tài chính tiªn tÖ (ĐHTM) 2. Giáo trình: NhËp m«n Tµi chÝnh tiÒn tỌ̈ (ĐHKT TPHCM) 3. LuËt BHXH 2006 4….