Nhu cầu tham gia dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà của người dân tại một khu đô thị Hà Nội

TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> NHU CẦU THAM GIA DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE TẠI NHÀ<br /> CỦA NGƯỜI DÂN TẠI MỘT KHU ĐÔ THỊ HÀ NỘI<br /> Đỗ Thị Thanh Toàn1*, Lưu Ngọc Minh1, Đinh Thái Sơn1,<br /> Đỗ Mạnh Hùng2, Nguyễn Thị Thu Hường1, Lê Xuân Hưng1, Lưu Ngọc Hoạt1<br /> 1<br /> <br /> Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> 2<br /> Sinh viên Trường Đại học Y Hà Nội<br /> <br /> Nhằm mô tả nhu cầu tham gia dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà của người dân tại Hà Nội, nghiên cứu<br /> mô tả cắt ngang được thực hiện trên các hộ gia đình sống tại tòa nhà CT1A-B, chung cư VOV, Hà Nội. Các<br /> dịch vụ y tế được chấp nhận và mong muốn tham gia cao: tổ chức lấy máu, bệnh phẩm xét nghiệm tại nhà<br /> (85,1%); tắm, thay băng rốn tại nhà cho trẻ sơ sinh (78,5%). Các dịch vụ còn chưa được chấp nhận nhiều:<br /> điều dưỡng ở cùng với gia đình để chăm sóc cho các bệnh nhân nặng (38,3%); cử cán bộ y tế đi cùng khi<br /> bệnh nhân có nhu cầu đi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế tuyến trên hoặc ở nước ngoài (52,3%) hoặc cử<br /> phiên dịch đi hỗ trợ (49,5%). Cần đào tạo đội ngũ cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe đáp ứng nhu<br /> cầu và mong muốn cao của người dân.<br /> Từ khóa: chăm sóc sức khỏe tại nhà, nhu cầu tham gia<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Hoạt động chăm sóc sức khỏe tại nhà luôn<br /> <br /> vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà được củng cố<br /> và gần như phổ cập ở nhiều nước [4; 5].<br /> <br /> được chúng ta thực hiện hằng ngày dưới<br /> <br /> Từ năm 2012, Việt Nam trở thành một<br /> <br /> nhiều hình thức khác nhau. Dịch vụ chăm sóc<br /> <br /> nước có dân số già với tỷ lệ người trên 60 tuổi<br /> <br /> sức khỏe tại nhà là một loạt các dịch vụ chăm<br /> <br /> đạt 10,2% và được dự báo là nước có dân số<br /> <br /> sóc sức khỏe được các nhân viên y tế cung<br /> <br /> rất già vào năm 2038 với tỷ lệ người trên 60<br /> <br /> cấp tại gia đình người bệnh khi đau ốm hoặc<br /> <br /> tuổi đạt 20,1% [6]. Với xu hướng trên đặt ra<br /> <br /> thương tật [1]. Ở Mỹ, xuất phát từ việc giải<br /> <br /> thách thức trong việc chăm sóc và nâng cao<br /> <br /> phóng áp lực quá tải giường bệnh và nhu cầu<br /> <br /> sức khỏe toàn dân khi nhu cầu chăm sóc sức<br /> <br /> tạo một môi trường thuận lợi để chăm sóc<br /> <br /> khỏe hàng ngày đang trở thành vấn đề lớn:<br /> <br /> bệnh nhân, dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà<br /> <br /> gánh nặng về bệnh tật, chăm sóc sinh hoạt<br /> <br /> được ra đời từ năm 1947 [2]. Tiếp sau đó vào<br /> <br /> hằng ngày, nâng cao chất lượng cuộc sống.<br /> <br /> những năm 1970, xu hướng chăm sóc sức<br /> <br /> Thêm vào đó áp lực về quá tải bệnh viện cần<br /> <br /> khỏe tại nhà cũng trở nên phát triển và gần<br /> <br /> giải quyết một cách bền vững [7]. Nhiều bệnh,<br /> <br /> như bùng nổ ở các nước phương Tây [3].<br /> <br /> thương tật, tai nạn có thể điều trị chăm sóc tại<br /> <br /> Trong những năm cuối của thế kỉ XX, với xu<br /> <br /> nhà vẫn đạt được hiệu quả cao, thậm chí giúp<br /> <br /> thế già hóa dân số ở các nước phát triển, dịch<br /> <br /> tiết kiệm chi phí và giảm nguy cơ nhiễm khuẩn<br /> bệnh viện cho bệnh nhân. Việc hồi phục khi<br /> <br /> Địa chỉ liên hệ: Đỗ Thị Thanh Toàn, Viện Đào tạo Y học<br /> Dự phòng và Y tế công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội<br /> <br /> chăm sóc tại nhà cũng được đánh giá là hiệu<br /> quả hơn so với chăm sóc tại bệnh viện [8].<br /> <br /> Email: dothithanhtoan@hmu.edu.vn<br /> <br /> Nhưng ưu điểm của dịch vụ chăm sóc sức<br /> <br /> Ngày nhận: 10/6/2018<br /> <br /> khỏe tại nhà có kết hợp khoa học kỹ thuật tiên<br /> <br /> Ngày được chấp thuận: 15/8/2018<br /> <br /> tiến có khả năng hỗ trợ giải quyết các vấn đề<br /> <br /> 148<br /> <br /> TCNCYH 113 (4) - 2018<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> này tương đối tốt, mang lại kết quả cao trong<br /> điều trị và nâng cao sức khỏe của người dân<br /> [9].<br /> <br /> + Người đến làm việc, sống nhờ, đến chơi<br /> tại tòa nhà.<br /> 2. Phương pháp<br /> <br /> Quận Nam Từ Liêm là một quận mới ở Hà<br /> Nội. Nằm trong một trung tâm kinh tế lớn của<br /> cả nước với mật độ dân số đứng thứ hai cả<br /> nước, sự phát triển về kinh tế của người dân<br /> tại Nam Từ Liêm là trung bình cao so với mặt<br /> <br /> - Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu mô tả<br /> cắt ngang.<br /> - Thời gian nghiên cứu: từ tháng 11/2017<br /> đến tháng 06/2018.<br /> <br /> bằng chung; song song với đó là nhu cầu cao<br /> <br /> - Chọn mẫu và cỡ mẫu: Chọn mẫu toàn bộ<br /> <br /> về chăm sóc sức khỏe. Việc tổ chức hệ thống<br /> <br /> các hộ gia đình sống tại chung cư. Có 296 hộ<br /> <br /> chăm sóc sức khỏe tại nhà cho người dân<br /> <br /> gia đình tại đây, tiếp cận và phát giấy mời<br /> <br /> mang lại lợi ích về nhiều mặt như đáp ứng đủ<br /> <br /> được 140 hộ, trong đó 107 hộ gia đình đồng ý<br /> <br /> nhu cầu của người dân, hỗ trợ giảm tải cho hệ<br /> <br /> tham gia nghiên cứu (tỉ lệ trả lời là 78,6%).<br /> <br /> thống bệnh viện tuyến trung ương. Nghiên<br /> cứu này sẽ cung cấp bằng chứng góp phần<br /> vào việc cải tiến tổ chức và cung cấp dịch vụ<br /> chăm sóc sức khỏe tại nhà của người dân khu<br /> đô thị Hà Nội. Với những lý do trên, nghiên<br /> cứu được thực hiện với mục tiêu mô tả nhu<br /> cầu tham gia dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại<br /> nhà của người dân tại Hà Nội.<br /> <br /> II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> <br /> - Biến số nghiên cứu<br /> + Nhóm biến số liên quan đến nhu cầu<br /> tham gia dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại nhà:<br /> khám, điều trị bởi bác sĩ; chăm sóc tại nhà bởi<br /> điều dưỡng; chăm sóc giảm nhẹ; chăm sóc trẻ<br /> sơ sinh; khám sức khỏe định kỳ; y tế từ xa.<br /> + Nhóm biến số liên quan đến nhu cầu<br /> tham gia dịch vụ hỗ trợ chăm sóc sức khỏe tai<br /> nhà: khám, xét nghiệm tại nhà; tổ chức khu<br /> nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe; hỗ trợ thông<br /> <br /> 1. Đối tượng<br /> <br /> tin khám chữa bệnh; cử phiên dịch hỗ trợ khi<br /> <br /> - Người dân tại khu chung cư CT1A-B tổ 5,<br /> <br /> bệnh nhân đi khám, chữa bệnh ở nước ngoài;<br /> tư vấn thông tin thuốc, thực phẩm chức năng.<br /> <br /> phường Mễ Trì, Nam Từ Liêm, Hà Nội.<br /> - Tiêu chuẩn lựa chọn<br /> + Người dân sống lâu dài (> 12 tháng) tại<br /> các tòa nhà chung cư thuộc khu chung cư<br /> CT1A-B, phường Mễ Trì, Nam Từ Liêm, Hà<br /> Nội.<br /> + Người đại diện gia đình có thể tham gia<br /> lựa chọn, quyết định sử dụng dịch vụ chăm<br /> sóc sức khỏe cho gia đình.<br /> + Trên 18 tuổi, biết đọc, biết viết.<br /> + Tự nguyện tham gia nghiên cứu.<br /> - Tiêu chuẩn loại trừ<br /> <br /> TCNCYH 113 (4) - 2018<br /> <br /> 3. Xử lý và phân tích số liệu<br /> Số liệu sau khi thu thập được làm sạch,<br /> nhập liệu bằng phần mềm Epi data, sau đó<br /> được chuyển sang phần mềm Stata phân tích.<br /> Các thống kê mô tả được áp dụng.<br /> 4. Đạo đức nghiên cứu<br /> Đề cương nghiên cứu được thông qua và<br /> đồng ý của Hội đồng khoa học thông qua đề<br /> cương nghiên cứu của Viện đào tạo Y học Dự<br /> phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà<br /> Nội. Quá trình nghiên cứu không gây tổn hại cho<br /> người tham gia về sức khỏe và tinh thần.<br /> <br /> 149<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> <br /> III. KẾT QUẢ<br /> 1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu<br /> Bảng 1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu (n = 107)<br /> Đặc điểm<br /> Tuổi<br /> <br /> Tần số<br /> <br /> %<br /> <br /> 26<br /> <br /> 24,3<br /> <br /> 30 - 39 tuổi<br /> <br /> 46<br /> <br /> 43,0<br /> <br /> 40 - 49 tuổi<br /> <br /> 18<br /> <br /> 16,8<br /> <br /> ≥ 50 tuổi<br /> <br /> 17<br /> <br /> 15,9<br /> <br /> < 30 tuổi<br /> <br /> Trung vị (Khoảng tứ phân vị)<br /> Giới tính<br /> <br /> Quan hệ với chủ hộ<br /> <br /> Trình độ học vấn<br /> <br /> 34 (30 - 44)<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 51<br /> <br /> 47,7<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 56<br /> <br /> 52,3<br /> <br /> Chủ hộ/Vợ của chủ hộ<br /> <br /> 90<br /> <br /> 84,1<br /> <br /> Khác (bố, mẹ, em ruột)<br /> <br /> 17<br /> <br /> 15,9<br /> <br /> Từ trung cấp trở xuống<br /> <br /> 17<br /> <br /> 15,9<br /> <br /> Cao đẳng/Đại học<br /> <br /> 73<br /> <br /> 68,2<br /> <br /> Sau đại học<br /> <br /> 17<br /> <br /> 15,9<br /> <br /> 16<br /> <br /> 15,0<br /> <br /> 3 - 4 người<br /> <br /> 69<br /> <br /> 64,5<br /> <br /> > 4 người<br /> <br /> 22<br /> <br /> 20,5<br /> <br /> Số người trong gia đình<br /> <br /> 1 - 2 người<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu có độ tuổi tham gia trong khoảng từ 21 đến 68 tuổi. Trong đó nhóm tuổi<br /> 30 - 40 tuổi chiếm chủ yếu 43,0%. Tỷ lệ giới tính là nữ nhiều hơn nam, lần lượt là 52,3% và<br /> 47,7%. Phần lớn đối tượng tham gia vào nghiên cứu là chủ hộ hoặc vợ của chủ hộ với tỷ lệ là<br /> 84,1%. Đối tượng nghiên cứu có trình độ dân trí tương đối cao với tỷ lệ lớn nhất là 68,2% có trình<br /> độ cao đẳng/đại học, 15,9% có trình độ sau đại học. Về quy mô gia đình, chủ yếu là các hộ gia<br /> đình có 3 - 4 người với tỷ lệ 64,5%, tỷ lệ gia đình có trên 4 người là 20,5%, gia đình có 1 - 2<br /> người là thấp nhất chỉ chiếm 15,0%.<br /> <br /> 150<br /> <br /> TCNCYH 113 (4) - 2018<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Bảng 2. Nhu cầu tham gia các dịch vụ hỗ trợ khám,<br /> điều trị bệnh và theo dõi sức khỏe tại nhà của người dân<br /> Không<br /> chấp nhận<br /> <br /> Phân vân<br /> <br /> Chấp nhận<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> Tổ chức lấy máu, phân, nước tiểu xét nghiệm<br /> tại nhà<br /> <br /> 15 (14,0)<br /> <br /> 5 (4,7)<br /> <br /> 91 (85,1)<br /> <br /> Tổ chức chụp phim, siêu âm, điện tim... tại nhà<br /> cho người có nhu cầu<br /> <br /> 24 (22,4)<br /> <br /> 18 (16,8)<br /> <br /> 65 (60,8)<br /> <br /> 21 (19,6)<br /> <br /> 14 (13,1)<br /> <br /> 72 (67,3)<br /> <br /> 27 (25,2)<br /> <br /> 18 (16,8)<br /> <br /> 62 (57,9)<br /> <br /> 29 (27,1)<br /> <br /> 22 (20,6)<br /> <br /> 56 (52,3)<br /> <br /> Cử phiên dịch hỗ trợ khi bệnh nhân đi khám,<br /> chữa bệnh ở nước ngoài<br /> <br /> 32 (29,9)<br /> <br /> 22 (20,6)<br /> <br /> 53 (49,5)<br /> <br /> Cho thuê các trang thiết bị giúp cán bộ y tế và<br /> người nhà theo dõi bệnh nhân từ xa<br /> <br /> 31 (29,0)<br /> <br /> 19 (17,8)<br /> <br /> 57 (53,3)<br /> <br /> Giới thiệu cơ sở khám chữa bệnh thích hợp<br /> nhất với từng người bệnh<br /> <br /> 12 (11,2)<br /> <br /> 11 (10,3)<br /> <br /> 84 (78,5)<br /> <br /> Giới thiệu bác sỹ có uy tín thích hợp khám,<br /> điều trị cho từng bệnh nhân<br /> <br /> 13 (12,2)<br /> <br /> 10 (9,4)<br /> <br /> 84 (78,5)<br /> <br /> Hỗ trợ bệnh nhân làm thủ tục khám, nhập viện<br /> tại các bệnh viện<br /> <br /> 7 (6,5)<br /> <br /> 11 (10,3)<br /> <br /> 89 (83,2)<br /> <br /> 23 (21,5)<br /> <br /> 9 (8,4)<br /> <br /> 75 (70,1)<br /> <br /> Dịch vụ<br /> <br /> Tổ chức các khu vui chơi, chăm sóc sức khoẻ<br /> ban ngày cho người cao tuổi ngay tại khu dân<br /> cư mà người cao tuổi đang sinh sống<br /> Tổ chức các khu nghỉ dưỡng, chăm sóc sức<br /> khoẻ cả ngày lẫn đêm cho người cao tuổi tại<br /> các khu có cảnh quan, sinh thái đẹp<br /> Cử cán bộ y tế đi cùng khi bệnh nhân có nhu<br /> cầu đi khám chữa bệnh tại các cơ sở y tế<br /> tuyến trên hoặc ở nước ngoài<br /> <br /> Tư vấn và cung cấp các kênh thông tin, thuốc,<br /> thực phẩm chức năng có uy tín, thương hiệu<br /> cho người dân<br /> <br /> Các dịch vụ y tế được người dân chấp nhận bao gồm: Tổ chức lấy máu, phân, nước tiểu xét<br /> nghiệm tại nhà (85,1%); Tư vấn và cung cấp các kênh thông tin, thuốc, thực phẩm chức năng có<br /> uy tín, thương hiệu cho người dân (70,1%); Giới thiệu cơ sở khám chữa bệnh, bác sỹ thích hợp<br /> nhất với từng người bệnh đều có tỷ lệ hưởng ứng là 78,5%.<br /> <br /> TCNCYH 113 (4) - 2018<br /> <br /> 151<br /> <br /> TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC<br /> Các dịch vụ còn lại, người dân vẫn còn phân vân hoặc chưa chấp nhận như: Tổ chức các khu<br /> vui chơi, chăm sóc sức khoẻ ban ngày cho người cao tuổi ngay tại khu dân cư mà người cao tuổi<br /> đang sinh sống (67,3%); Tổ chức các khu nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khoẻ cả ngày lẫn đêm cho<br /> người cao tuổi tại các khu có cảnh quan, sinh thái đẹp (57,9%). Dịch vụ cho thuê các trang thiết<br /> bị giúp cán bộ y tế và người nhà theo dõi bệnh nhân từ xa cũng có số người hưởng ứng tương<br /> đối thấp với 53,3%. Dịch vụ cử cán bộ y tế đi cùng khi bệnh nhân có nhu cầu đi khám chữa bệnh<br /> tại các cơ sở y tế tuyến trên hoặc ở nước ngoài hoặc cử phiên dịch đi hỗ trợ có tỷ lệ hưởng ứng<br /> lần lượt là 52,3% và 49,5%.<br /> Bảng 3. Nhu cầu tham gia các dịch vụ khám, điều trị bệnh,<br /> theo dõi sức khỏe tại nhà của người dân<br /> Không<br /> chấp nhận<br /> <br /> Phân vân<br /> <br /> Chấp nhận<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> Bác sỹ đến khám, điều trị tại nhà cho các<br /> bệnh nhân cấp cứu<br /> <br /> 26 (24,3)<br /> <br /> 19 (17,8)<br /> <br /> 62 (57,9)<br /> <br /> Bác sỹ đến khám, điều trị tại nhà cho các<br /> bệnh nhân bị bệnh mạn tính<br /> <br /> 23 (21,5)<br /> <br /> 17 (15,9)<br /> <br /> 67 (62,6)<br /> <br /> Điều dưỡng đến chăm sóc bệnh nhân tại nhà<br /> khi có chỉ định của bác sỹ<br /> <br /> 19 (17,8)<br /> <br /> 8 (7,5)<br /> <br /> 80 (74,8)<br /> <br /> Điều dưỡng ở cùng với gia đình để chăm sóc<br /> cho các bệnh nhân nặng<br /> <br /> 40 (37,4)<br /> <br /> 26 (24,3)<br /> <br /> 41 (38,3)<br /> <br /> Điều dưỡng ở bệnh viện để chăm sóc cho<br /> bệnh nhân thay người nhà<br /> <br /> 30 (28,0)<br /> <br /> 13 (12,2)<br /> <br /> 64 (59,8)<br /> <br /> Chăm sóc, giảm đau cho bệnh nhân ung thư<br /> giai đoạn cuối tại nhà<br /> <br /> 23 (21,5)<br /> <br /> 10 (9,4)<br /> <br /> 74 (69,2)<br /> <br /> Tắm, thay băng rốn tại nhà cho trẻ sơ sinh<br /> <br /> 11 (10,3)<br /> <br /> 12 (11,2)<br /> <br /> 84 (78,5)<br /> <br /> Hỗ trợ chăm sóc tại nhà cho các bà mẹ có con<br /> nhỏ < 6 tháng<br /> <br /> 12 (11,2)<br /> <br /> 21 (19,6)<br /> <br /> 74 (69,2)<br /> <br /> Tổ chức khám sức khỏe định kì cho tất cả các<br /> thành viên trong gia đình<br /> <br /> 15 (14,0)<br /> <br /> 8 (7,5)<br /> <br /> 84 (78,5)<br /> <br /> 32 (29,9)<br /> <br /> 12 (11,2)<br /> <br /> 63 (58,9)<br /> <br /> Dịch vụ<br /> <br /> Dịch vụ hỏi bệnh, đọc phim, đọc kết quả xét<br /> nghiệm, thăm dò chức năng, tư vấn, theo dõi<br /> bệnh nhân từ xa thông qua Internet và camera<br /> <br /> Hầu hết các dịch vụ được người dân chấp nhận tham gia nhưng còn phân vân như: Bác sỹ<br /> đến khám, điều trị tại nhà cho các bệnh nhân cấp cứu (57,9%); Bác sỹ đến khám, điều trị tại nhà<br /> cho các người bệnh bị bệnh mạn tính (62,6%); Điều dưỡng ở bệnh viện để chăm sóc cho người<br /> 152<br /> <br /> TCNCYH 113 (4) - 2018<br /> <br />